Ból pięty przy chodzeniu

Odczuwasz ból pięty przy chodzeniu? Jest on słaby, pojawiający się czasami, czy bardzo silny, stały? Czy występuje tkliwość w obrębie pięty, czy nie? Niestety przyczyn bólu pięty przy chodzeniu może być bardzo dużo.

Począwszy od ostrogi piętowej dolnej lub ostrogi piętowej górnej, poprzez zapalenie rozcięgna podeszwowego lub zapalenie ścięgna Achillesa, które ma przyczepy w pięcie, kończąc na takich schorzeniach, jak choćby pięta Haglunda.

Przeważnie za ból w pięcie przy chodzeniu odpowiada stan zapalny tkanek w obrębie kości piętowej.

Przyczyną bólu w pięcie może być też zwapnienie, czyli wspomniana już ostroga piętowa dolna lub górna. Czasem nie ma nawet stanu zapalnego tylko uszkodzone są włókna kolagenowe, które potrzebują kilku tygodni na regenerację.

Z innych przyczyn bólu pięty przy chodzeniu można wspomnieć jeszcze o złamaniu przeciążeniowym kości piętowej, czy też atrofii poduszki tłuszczowej stopy, a także entezopatii zapalnej – to jednak rzadsze przypadki. Czynników generujących ból w pięcie może być bardzo wiele. Przeczytaj tekst, zaobserwuj swoje objawy i umów się na wizytę do dobrego ortopedy.

Wspomniane już zostało, że jedną z przyczyn bólu pięty przy chodzeniu może być ostroga piętowa.

Jeżeli ból przypomina kłucie, jakby ostry kamyk wpadł do buta i najsilniejszy jest rano, zanim się rozchodzimy, to jest duże prawdopodobieństwo, że to właśnie ostroga piętowa – czy górną, czy dolną to wykaże zdjęcie RTG.

Bez rentgena diagnozowanie ostrogi piętowej jest mocno problematyczne. Jeżeli pacjent cierpi na ostrogę piętową, to powinna być ona bardzo dobrze widoczna na zdjęciu – kształtem przypomina niewielki haczyk. Rzadko kiedy ostroga piętowa wymaga operacji.

Obecnie jedną z najskuteczniejszych metod leczenia tego zwapnienia jest terapia falą uderzeniową, której skuteczność sięga 80% całkowicie wyleczonych przypadków. Do tego warto zaopatrzyć się w specjalne wkładki ortopedyczne na zamówienie, które wyraźnie poprawiają komfort chodzenia już w pierwszych dniach leczenia. Tego typu wkładki są tak wygodne, że można, a nawet powinno się je nosić po skończonym leczeniu – powinny na stałe zastąpić w obuwiu codziennym płaskie, fabryczne wkładki, które szkodzą stopom. Wejdź na naszą stronę poświęconą wkładkom ortopedycznym https://formthotics.waw.pl.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego to kolejna przyczyna bólu pięty przy chodzeniu. To w zasadzie główna przyczyna tworzenia się ostrogi piętowej dolnej – zwapnienie w kształcie haczyka jest skutkiem przewlekłego stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego. Przyczyną są przeciążenia rozcięgna prowadzące do mikrourazów.

Przeważnie z zapaleniem rozcięgna podeszwowego borykają się sportowcy, osoby otyłe i te, które pracują w pozycji stojącej – np. za ladą w sklepie. Czynnikiem sprzyjającym zapaleniu rozcięgna podeszwowego często jest również nieprawidłowo dobrane obuwie, z płaskimi wkładkami, montowanymi przez producenta.

By wyleczyć stan zapalny w obrębie rozcięgna podeszwowego stosuje się m.in. terapię falą uderzeniową oraz terapię laserem wysokoenergetycznym (HILT). Wyleczenie rozcięgna następuje przeważnie już po kilku sesjach zabiegowych, jednak by zminimalizować ryzyko nawrotu schorzenia warto zrobić sobie indywidualnie dopasowane wkładki termoplastyczne i użytkować je w obuwiu codziennym.

Wśród innych przyczyn bólu w pięcie można na pewno wymienić zapalenie ścięgna Achillesa, które jest największym ścięgnem w ludzkim organizmie.

Narażone jest ono na dużo przeciążenia ponieważ odgrywa kluczową rolę w poruszaniu się – w chodzeniu, bieganiu, skakaniu i kucaniu.

Na zapalenie ścięgna Achillesa cierpią przeważnie sportowcy, choć od tej kontuzji nie są też wolni zwykli ludzie, którzy na co dzień nie mają wiele wspólnego z aktywnością fizyczną.

Charakterystycznym objawem zapalenia ścięgna Achillesa jest ból przeważnie w dolnej części łydki, jednak może on być odczuwalny również w okolicach pięty – tam rozpoczyna się przecież ścięgno Achillesa. Leczenie tego schorzenia opiera się na ograniczeniu codziennej aktywności, noszeniu specjalnych wkładek ortopedycznych i zabiegach np. falą uderzeniową i/lub laserem HILT.Inną jednostką chorobową, która objawia się bólem w pięcie przy chodzeniu jest tzw. pięta Haglunda. Charakterystyczne objawy oprócz silnego bólu w pięcie przy wysiłku to obrzęk w okolicy guza piętowego. Omawiane schorzenie jest przeważnie wynikiem noszenia ciasnego obuwia, a także urazów pięt czy też intensywnego treningu biegowego. Leczenie pięty Haglunda polega na wykonywaniu specjalnych ćwiczeń, noszeniu butów ze specjalnymi wkładkami ortopedycznymi oraz likwidacji stanu zapalnego i bólu za pomocą terapii falą uderzeniową.

Przyczyn bólu pięty przy chodzeniu może być mnóstwo, w tym tekście podanych zostało tylko kilka możliwości. Jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest umówienie się na wizytę do lekarza specjalisty, czyli ortopedy.

Prawdopodobnie wymagane będzie zrobienie zdjęcia rentgenowskiego, celem wykluczenia lub potwierdzenia takich schorzeń jak ostroga piętowa dolna lub górna, pięta Haglunda, czy też złamanie kości piętowej.

Z kolei zapalenie rozcięgna podeszwowego i zapalenie ścięgna Achillesa wyjdzie w trakcie badania USG.

Ból pięty – Fala uderzeniowa Kraków – co to za schorzenie?

Ból pięty jest pojęciem dość ogólnym, tak samo jak ból brzucha, czy ból pleców. W kontekście bólu brzucha, czy też pleców można wymienić jednym tchem kilka, a może i kilkanaście potencjalnych przyczyn. Nie inaczej jest w przypadku bólu pięty.

Dlatego też warto na wstępie rozróżnić, czy chodzi o ból pięty przy chodzeniu, czy też dolegliwości doskwierają cały czas, bez względu na to, czy się stoi, czy się leży? Poniżej przedstawiamy przyczyny, diagnostykę oraz sposoby leczenia bólu pięty.

To może być zarówno zapalenie rozcięgna podeszwowego, jak i ostroga piętowa, zapalenie ścięgna Achillesa, jak również pęknięcie kości piętowej, czy też atrofia poduszki tłuszczowej stopy. Przyczyn bólu w pięcie może być kilka, dlatego zawsze najlepszym wyjściem jest skierowanie się do specjalisty.

Lekarz ortopeda wykona badanie USG, a w razie wątpliwości skieruje do pracowni rentgenowskiej. Wracając do przyczyn bólu pięty sprawdźmy, co może odpowiadać za dolegliwości obniżające jakość życia codziennego?

Ból pięty najsilniejszy rano? To zapewne ostroga piętowa

Ostroga piętowa to już praktycznie schorzenie cywilizacyjne. Możemy śmiało napisać że 9 na 10 pacjentów, którzy do nas trafiają to pacjenci z ostrogami piętowymi. Co to takiego? Jest to niewielkie zwapnienie w kształcie haczyka, które powstaje w obrębie kości piętowej na skutek przewlekłego stanu zapalnego.

Wspomniany stan zapalny może dotyczyć rozcięgna podeszwowego i wówczas mamy do czynienia z ostrogą piętową dolną, którą charakteryzuje ból pięty od spodu. Stan zapalny o charakterze przewlekłym może dotyczyć również przyczepów ścięgna Achillesa i wtedy mówimy o ostrodze piętowej górnej – wówczas pacjent skarży się na ból pięty z tyłu.

Czy w Twoim przypadku ból pięty najbardziej dokucza rano, zaraz po wstaniu z łóżka i nieco maleje, gdy się go rozchodzi? To zupełnie normalne w przypadku ostrogi piętowej. Charakterystyczne jest też przeszywające kłucie w obrębie pięty. Ulgę daje dopiero ponowne odciążenie stopy, gdy jednak znowu trzeba przejść kawałek, ból pięty znowu się „odzywa”.

W leczeniu ostrogi piętowej najlepsze efekty daje terapia falą uderzeniową, której skuteczność przekracza niekiedy nawet 80%. Średnio po 4-5 nieinwazyjnych zabiegach pacjenci odczuwają poprawę, ból pięty przy chodzeniu jest mniejszy. Trzeba się jednak liczyć z tym, że konieczne może być wykonanie do 10 zabiegów.

Po skończonej terapii warto zabezpieczyć stopę przed nawrotem dolegliwości za pomocą specjalnych wkładek do butów, modelowanych indywidualnie.

Zadzwoń i umów się na wizytę teraz! +48 501 89 49 89

Ból pięty przy chodzeniu to może być zapalenie rozcięgna podeszwowego

Jak już zostało wspomniane na początku, ból pięty przy chodzeniu może być również wynikiem zapalenia rozcięgna podeszwowego.

Co to jest rozcięgno podeszwowego? Jest to swego rodzaju kontynuacja mięśnia trójgłowego łydki/ścięgna Achillesa, struktura która podczas chodzenia czy biegania cały czas napina się i rozluźnia, będąc przy tym narażona na działanie ogromnych sił, a co za tym idzie także mikro uszkodzeń.

W skutek nawarstwiających się mikro urazów rozcięgna rozwija się stan zapalny, któremu towarzyszą dolegliwości bólowe – najczęściej w okolicy przyczepów w obrębie kości piętowej.

Na zapalnie rozcięgna podeszwowego skarżą się zarówno sportowcy, jak i osoby z nadwagą stroniące od systematycznej aktywności fizycznej. Często przyczyną rozwoju stanu zapalnego jest chodzenie w źle dobranym obuwiu, co wpływa na biomechanikę chodu.

Skuteczne leczenie najczęściej opiera się tak jak w przypadku ostrogi piętowej na zabiegach falą uderzeniową. Co do liczby powtórzeń, też należy się liczyć z tym, że do wyleczenia zapalenia rozcięgna podeszwowego może być konieczne wykonanie nawet 10 zabiegów, w tygodniowych odstępach. Po skończonej terapii zaleca się wykonanie indywidualnych wkładek ortopedycznych.

Ból pięty podczas chodzenia, a zapalenie ścięgna Achillesa

Ból pięty podczas chodzenia może być również związany ze stanem zapalnym ścięgna Achillesa. Tak samo, jak w przypadku zapalenia rozcięgna podeszwowego dochodzi do niego w skutek nawarstwiających się mikro urazów, najczęściej związanych z nieprawidłową biomechaniką chodu, nadwagą, źle dobranym obuwiem, czy przeciążeniami.

Gdy podczas chodzenia pojawia się ból z tyłu pięty to stanem zapalnym objęte są przyczepy ścięgna Achillesa w okolicy kości piętowej. Nie zawsze boli cały Achilles, a przypomnijmy to najdłuższe ścięgno w ludzkim organizmie ciągnie się od kości piętowej aż do łydki.

Najczęściej dolegliwości bólowe odczuwalne są właśnie przy kości piętowej, stąd też ten ból pięty. Najlepsze efekty w leczeniu zapalenia ścięgna Achillesa uzyskuje się poprzez zastosowanie terapii falą uderzeniową. Zabiegi wykonuje się co 5-7 dni, co pozwala tkankom miękkim na optymalną regenerację.

Zazwyczaj 7-10 zabiegów na przestrzeni kilku tygodni wystarcza do wyleczenia stanu zapalnego ścięgna Achillesa.

You might be interested: Grillz na zęby – co to jest, czy noszenie jest bezpieczne, jaka jest cena i gdzie kupić?

Ból pięty, a zapalenie kaletek Achillesa

Kaletki Achillesa umiejscowione są z tyłu pięty i są bardzo podatne na mikro-urazy. Niekiedy wystarcza sezonowa zmiana butów by doszło do rozwinięcia się stanu zapalnego. Wyższy, sztywny zapiętek w butach to najczęstszy winowajca omawianej sytuacji.

Kaletki Achillesa dokuczają też sportowcom, co ma związek z ogromnymi siłami oddziałującymi na ścięgno, a co za tym idzie również przeciążeniami. W leczeniu zapalenia kaletek Achillesa nie ma sensu stosowanie jakichkolwiek środków NLPZ ponieważ ich skuteczność jest znikoma, a skutki dla układu pokarmowego są dość wyraźne.

Lepszym rozwiązaniem jest wzięcie punktowo kilku zabiegów falą uderzeniową i odciążenie stopy na czas terapii – wówczas efekty lecznicze przyjdą już po 3-4 zabiegu.

Inne przyczyny bólu pięty

Wśród innych przyczyn bólu pięty warto wspomnieć o tzw. pięcie Haglunda. Wygląda to tak, jakby ktoś do pięty doczepił… drugą piętę. Przerażające? Bez wątpienia tak. Pięta Haglunda to po prostu skupisko różnej wielkości zwapnień (ostróg) z tyłu pięty.

Nie tylko boli przy chodzeniu, ale też często uniemożliwia włożenie buta, co związane jest z wyraźnym obrzękiem. Leczenie Pięty Haglunda jest długotrwałe i nie ma gwarancji, że uda się uniknąć interwencji chirurgicznej.

Warto jednak zacząć od leczenia zachowawczego, a więc terapii falą uderzeniową w liczbie 10 zabiegów, następnie miesiąc przerwy i kolejne 10 zabiegów. Dodatkowo wysoce zalecane jest wykonanie indywidualnych wkładek ortopedycznych, które odciążą piętę przy chodzeniu.

Należy też pamiętać, że ból pięty podczas poruszania się może być też wynikiem zmęczeniowego złamania kości piętowej, dlatego diagnostyka w przypadku dolegliwości bólowych zawsze powinna obejmować zdjęcie RTG, na którym dokładnie widać wszelkie przerwy w ciągłości tkanki kostnej.

Ból pięt przy chdozeniu – dlaczego się pojawia?

Fotografia: shutterstock

Ból pięty – narzeka na niego wiele osób. To dolegliwość, która może wystąpić u każdego, niezależnie od wieku. W niektórych przypadkach konieczne jest specjalistyczne leczenie. Jednak na ból pięt jest wiele domowych sposobów, które zmniejszają dyskomfort i są skuteczne.

Zobacz także: Ból pleców spotyka coraz większą ilość osób. Co go powoduje?

Ból pięty – przyczyny

Ból pięt przy chodzeniu może wskazywać na ostrogę piętową. Choroba ta może rozwinąć się bez określonej, konkretnej przyczyny.

Jednak bardzo często na jej pojawienie się wpływa wcześniejszy uraz lub stłuczenie w trakcie wysiłku fizycznego. W niektórych przypadkach powodem rozwoju ostrogi piętowej jest niewłaściwy sposób chodzenia. Odpowiednie stawianie stopy jest bardzo ważne – zbyt mocne wyginanie stopy powoduje nieprawidłowy nacisk i nadwyrężanie wiązadeł kości piętowej oraz ściągnięć.

W początkowej fazie ostroga piętowa dokucza dolegliwościami bólowymi tylko w trakcie chodzenia. Później dyskomfort i ból pojawiają się znacznie częściej – nawet w pozycji leżącej i siedzącej.

Na ostrogę piętową szczególnie narażone są osoby, które dużo biegają, a także tenisiści oraz siatkarze.

To schorzenie ściśle związane jest z nieprawidłowym kształtem kości piętowej w miejscu przyczepu ścięgna Achillesa. Występuje najczęściej u dzieci.

Przyczyną pojawiania się tej choroby jest jałowa martwica guza piętowego, ale na rozwój ostrogi Heglunda ma wpływa także noszenie nieodpowiedniego i niewygodnego obuwia oraz regularne przeciążanie stopy w trakcie aktywności fizycznej.

Objawy tej dolegliwości to ból pięty przy chodzeniu i ucisku. Bardzo często ma charakter pulsujący. W niektórych przypadkach widoczny jest obrzęk stopy, pęcherze oraz zgrubienie skóry.

W niektórych przypadkach ból piety jest bardzo silny i uniemożliwia postawienie stopy na podłodze. Może utrudniać także wykonywanie prostych czynności jak założenie butów.

Nieleczona ostroga Heglunda może doprowadzić do zapalenia ścięgna Achillesa lub kaletki.

Objawy dny moczanowej to między innymi dolegliwości stawu palucha, ból oraz obrzęk stawów, który promieniuje na całą stopę. Ból wtedy jest odczuwalny także w pięcie.

Na rozwój tej choroby wpływ ma niedobór witamin, alkoholizm oraz cukrzyca. U niektórych może objawiać się bólem pięt.

Przewlekła niewydolność żylna

Oprócz bólu pięt powoduje ich obrzęk. Charakterystyczne dla tej dolegliwości jest także uczucie ciężkich stóp.

Nieprawidłowa masa ciała (zbyt duża) może powodować dolegliwości bólowe pięt.

Ból pięty – jak wygląda leczenie?

Do lekarza należy zgłosić się wtedy, kiedy ból pięt wyraźnie się nasila i jest długotrwały. Konieczne będzie wykonanie specjalistycznych badań, na podstawie których lekarz specjalista postawi diagnozę.

Leczenie dolegliwości bólowych pięt jest uzależnione od czynnika, który je wywołuje. Kiedy ustalona zostanie przyczyna bólu, wtedy zostanie też dobrana odpowiednia forma leczenia.

Pacjentom z bólem pięt najczęściej zaleca się masaże, fizykoterapię, ćwiczenia, terapie manualną, a także kinesiotaping.

Ból pięty – domowe sposoby na walkę z dolegliwościami

Jest wiele sposobów, które pozwolą zmniejszyć dyskomfort oraz złagodzą ból pięt. Korzystać z nichmożna tylko wtedy, kiedy po wizycie u lekarza specjalisty mamy pewność, że dolegliwości bólowe nie są wywołane przez chorobowe zmiany anatomiczne. Domowe sposoby na złagodzenie bólu pięt w wielu przypadkach jest skuteczne.

Domowe metody na ból pięt to między innymi:

Masaż pięty – możesz do tego użyć kostki lodu, owiń ją w ścierką i zacznij masować bolące miejsca przez 3 minuty. Wykonuj okrężne ruchy.
Wkładki – zacznij stosować wkładki, które wcześniej są dobierane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Ogranicz aktywność fizyczną (szczególnie zrezygnuj z ćwiczeń, które przeciążają stopy). Zaleca się wykonywanie ćwiczeń rozciągających oraz uelastyczniających ścięgno Achillesa.
Zacznij stosować wkładki ortopedyczne.

Przy pojawieniu się bólu pięty można także sięgnąć po tabletki przeciwbólowe i przeciwzapalne, które można nabyć bez recepty w każdej aptece.

Ból pięty – jak mu zapobiegać?

Wdrożenie działań profilaktycznych zmniejszy ryzyko wystąpienia bólu pięty. Przede wszystkim trzeba pamiętać o tym, żeby nie przeciążać stóp – to ma ogromny wpływ na pojawienie się dolegliwości bólowych.

Jak zadbać o to, aby stopy nie były obciążone?
Utrzymuj odpowiednią masę ciała – nadwaga i otyłość przeciążają stopy.
Nos zawsze wygodne i odpowiednie obuwie.
Staraj się kontrolować ustawienie swoich stóp podczas chodzenia,
Stosuj miękkie zapiętki przy pojawieniu się pierwszych dolegliwości bólowych.

Zobacz także: Ból w kolanie – może być objawem wielu chorób. Koniecznie sprawdź jakich!

Pamiętaj, że powyższy artykuł nie zastąpi wizyty lekarskiej.

Ból pięty i bolące pięty – leczenie

Bolące pięty to nie przelewki. Ból pięty jest powszechnym problemem i najczęściej występuje w wyniku choroby zwanej zapaleniem rozcięgna podeszwowego stopy.

Powstaje ono na skutek nadwyrężenia łącznotkankowych włókien przebiegających na powierzchni całej podeszwy stopy. W wyniku tego dochodzi do procesu zapalnego w okolicy przyczepu rozcięgna w dolnej części kości piętowej.

Cechą charakterystyczną dla zapalenia rozcięgna jest ból w okolicy pięty lub łuku podłużnego stopy, szczególnie odczuwalny podczas stawiania pierwszych kroków rano, lub po dłuższym okresie siedzenia. Z reguły narastające stopniowo dolegliwości bólowe przy braku zaistniałych kontuzji mogą świadczyć o procesie zapalnym przyczepu rozcięgna.

Także zwiększenie intensywności aktywności, zwłaszcza chodzenia i biegania może wywoływać ból w okolicy pięty, zwłaszcza przy niewłaściwie dobranym obuwiu.

Ból pięty – Rozpoznanie:

Podejrzenie rozpoznania bolącej pięty opiera się na dokładnym zbadaniu stopy. W większości przypadków konieczne jest zlecenie dodatkowych badań. W zależności od podejrzewanej przyczyny można wykonać: RTG stopy, badanie USG, CT, MRI tej okolicy. Czasem konieczne jest również wykonanie badań laboratoryjnych lub scyntygrafii kości.

Bolące pięty – Leczenie:

Leczenie bólu pięty jest ściśle ukierunkowane na przyczynę dolegliwości. Najczęściej początkowo jest nieoperacyjne i składa się z modyfikacji aktywności, odciążania bolesnej okolicy, stosowania leków przeciwzapalnych oraz właściwie dobranej rehabilitacji. W przypadku części schorzeń, przy braku skuteczności leczenia zachowawczego, można zaproponować zabieg operacyjny.

Bolące pięty – skąd się bierze ból?

bolące pięty

Istnieje wiele powodów objawu takiego jak bolące pięty. Najczęściej ból ten spowodowany jest stanem zapalnym, który dotknął końcową cienką, twardą i płaską część mięśnia stopy, przy pomocy której może on przyczepić się do kości (zwane rozcięgnem podeszwowym) albo powięź- czyli tkanki stanowiącej swoisty płaszcz okrywający mięsień z zewnątrz. Powyższy stan zapalny często błędnie nazywany jest ostroga piętową. Rzadziej doskwierający nam ból pięty spowodowany jest stanem zapalnym dobrze unerwionej oraz unaczynionej błony, która to otacza kość piętową, czyli bólem wywołanym przez ucisk na nerw piszczelowy oraz jego odnogi w obrębie pięty- zapaleniem kaletki maziowej, tj. workowatego tworu mającego na celu m.in. ułatwienie ślizgania się mięśni po kości, choroby Haglunda – Severa, złamaniem kości piętowej i wiele innych. Z powodu dolegliwości bólowych związanych ze stanem zapalnym rozcięgna do lekarzy zgłasza się około jednego miliona pacjentów. Jak dowodzą ostatnie badania naukowe, w obrębie rozcięgna w sytuacji swoistego zapalenia nie ma żadnych komórek zapalnych, tak więc nazwa ta nie jest do końca zgodna ze stanem faktycznym. Przypuszcza się, że przyczyną bolących pięt tak naprawdę nie jest stan zapalny tylko uszkodzenie włókien kolagenowych, dzięki którym mięsień przyczepiony jest do kości piętowej.

Bolące pięty – zależność anatomii

Rozcięgno podeszwowe – czyli końcowa część mięśnia- jest zbudowane z gęstej tkanki łącznej- co ma znaczący wpływ na jego twardość i wytrzymałość.

Składa się ono z trzech pasm (najgrubszego centralnego oraz towarzyszących mu przyśrodkowego, znajdującego się na wewnętrznej stronie stopy i bocznego, zewnętrzna część stopy) i biegnie od pięty w kierunku palców stopy.

Taka budowa rozcięgna w połączeniu z resztą mięśni zapewnia odpowiednie rozłożenie obciążeń w trakcie poruszania się.

Stanowi ono podporę dla łuku podłużnego stopy, jej charakterystycznego ułożenia, które z boku wygląda jak łuk, a przy odcisku stopy daje efekt wycięcia po wewnętrznej jej stronie, o ile nie jest on zaburzony, przykładowo płaskostopiem). Taka budowa pozwala stopie amortyzować siłę nacisku podłoża na kończynę przy chodzeniu, bieganiu, oraz równomiernie go rozkładać.

You might be interested: Ropień jajnika i jajowodu

Bolące pięty – być może chodzi o ostrogę piętową?

Kostna ostroga piętowa, czyli narośl kostna tworząca się na kości pięty na wskutek zmian zwyrodnieniowych, nie powoduje bólu charakterystycznego dla stanu zapalnego powięzi podeszwowej.

Do ostrogi przyczepiają się raczej krótkie mięśnie odpowiedzialne za zginanie palców- miejsce to zwane jest przyczepem bliższym mięśnia, przyczep dalszy znajduje się na kościach palców. U około połowy pacjentów zgłaszających się z bólem stopy, u których diagnozowano stan zapalny powięzi, stwierdzono w badaniu RTG obecność ostrogi.

Równolegle badania takie przeprowadzone zostały na osobach, które nie zgłaszały dolegliwości bólowych, wykazały jej obecność u niewielkiego odsetku tej grupy – 15 procent.Tworzenie się ostrogi związane jest bardzo często z procesami starzenia się organizmu.

Utrata elastyczności tkanki, z której zbudowane jest rozcięgno podeszwowe następująca wraz z wiekiem pacjenta, która równolegle przekłada się na gorszą motorykę stopy może mieć wpływ na tworzenie się ostrogi piętowej przez co w tej grupie pacjentów badania RTG wykażą ją częściej niż u innych.

Ból pięty – hiperpronacja

Hiperpronacja to zjawisko chorobowe, powodujące nadmierne napięcie rozcięgna podeszwowego oraz mięśni towarzyszących stopy. Jest to główna przyczyna dolegliwości jakim jest ból pięty.

Wkładki Formthotics oferują znaczną stabilizację oraz kontrolę hiperpronacji poprzez zwiększenie kąta osi dolnego stawu skokowego oraz zaryglowanie stawu śródstępowego.

Wynikiem takiego działania jest zmniejszenie obciążenia struktur anatomicznych stopy i uwolnienie pacjenta od dolegliwości bólowych okolic pięty.

Ból pięty – objawy kliniczne

ból pięty

Ból pięty jest bardzo częstą skargą zgłaszaną przez pacjentów. Dolegliwości mogą pojawić się we wszystkich grupach wiekowych, jednakże bardzo rzadko występują poniżej ósmego roku życia. Ostry lub przewlekły ból stopy może być zlokalizowany po zewnętrznej bądź wewnętrznej stronie pięty, centralnie, bocznie, w okolicy ścięgna Achillesa, który promieniuje na boczne powierzchnie kości piętowej. Dolegliwości bólowe po odpoczynku mogą nasilić się lub zmniejszać. Aktywność ruchowa może powodować stopniowe narastanie bólu w ciągu dnia. Liczba jednostek chorobowych dających objawy bólowe w okolicy pięty jest duża i obejmuje szeroki zakres artropatii zapalnych i zwyrodnieniowych, chorób metabolicznych, usidlenia nerwów, urazów oraz zaspołów przeciążeniowych.

Wszystkie schorzenia stóp możemy podzielić na dwie podstawowe grupy z powodu etiologii- metaboliczne i mechaniczne. Dolegliwości bólowe z reguły możemy zaliczyć do jednej z tych kategorii.Czasami jednak, zdarzają się przypadki, gdzie ból stopy spowodowany jest zarówno wadami metabolicznymi jak i mechanicznymi.Fazy leczenia bólu pięty.

Ból pięty – leczenie

W początkowym etapie leczenie polega na braniu leków przeciwzapalnych oraz zimnych okładach parę razy dziennie lub po powrocie z pracy, a także noszeniu wygodnych butów oraz wkładek. Podobno najlepszym domowym sposobem na zimne okłady jest przykładanie metalowej puszki z fasolką zamrożonej w zamrażarce.

Co należy zrobić? – zimną puszkę przyłożyć do bolącego miejsca, aby zmniejszyć przekrwienie oraz stan zapalny. Taki okład należy robić jednorazowo nie dłużej niż przez pięć minut. Okłady z lodu z mrożonej wody lub specjalnego żelu wymaga dłuższego czasu – około piętnastu minut.

Gdy robimy to przez ręcznik to czas wydłuża się do około dwudziestu pięciu minut. Na poranne bóle czasami pomagają ćwiczenia rozciągające łydki, które należy wykonać przed wstaniem z łóżka. Polegają one na prostowaniu i zginaniu stopy a to powoduje rozciągnięcie mięśni łydki. Ćwiczenie powinno się wykonywać około jednej minuty.

W przypadku bardziej uciążliwych dolegliwości bólu stopy wymagane jest zrzucenie nadmiaru wagi czy zmiana stylu pracy lub życia, lub nieuruchomianie czasowe przy pomocy specjalistycznej taśmy ortopedycznej. Jeśli problem wiąże się z chorobami mięśni i stawów- wtedy oczywiście należy je odpowiednio leczyć.

Wiele z opisanych sposobów walki z bólami pięt, czy stanem zapalnym rozcięgna jest czasochłonne, w niektórych przypadkach wręcz niemożliwe do wykonania, jak utrata wagi lub zmiana stylu życia który to często powiązany jest z rodzajem pracy jaką wykonujemy.

Najszybszym sposobem pozbycia się bólu i stanu zapalnego pięty jest zrobienie zastrzyku z kortyzonu. Wykonany prawidłowo z miejscowym znieczuleniem jest praktycznie bezbolesny. Zazwyczaj pierwszy zastrzyk zmniejsza stan zapalny i bóle w natężeniu o połowę. Trzeba go powtórzyć po okresie około dwóch, trzech tygodni.

Nawet jeżeli po pierwszym zastrzyku ból całkowicie ustąpi, to mimo to powinno się zrobić drugi zastrzyk. Lek w zastrzyku ma działanie przeciwzapalne i sam w sobie nie ma działania przeciwbólowego. Pacjent odczuwa wyraźną poprawę już na kolejnego dnia.

Tagi: ból pięty , bolące pięty

Domowe sposoby na bolące pięty – 5 skutecznych metod leczenia

Fot.123RF.com

Domowe sposoby na bolące pięty

Do najbardziej powszechnych przyczyn bólu pięty można zaliczyć zapalenie rozcięgna podeszwowego, które pojawia się najczęściej przez:

nieprawidłowy sposób chodzenia,
mikrourazy stopy,
duże przeciążenia.

Kolejnym problemem, który sprawia że mamy opuchnięte pięty i powoduje ból przy chodzeniu, może okazać się również otyłość połączona z płaskostopiem. Ból pięty często pojawia się również u biegaczy, piłkarzy oraz tenisistów. Czasami pojawiają się również tzw.

ostrogi piętowe – chociaż ta choroba nie zawsze daje o sobie w jakikolwiek sposób… znać. Zapalenie rozcięgna podeszwowego zazwyczaj przypomina o sobie, gdy pobudza się stopę do pracy. Najczęściej objawia się jako ból pięty od spodu, w środku, a czasem i z tyłu pięty.

Czujesz ból przy chodzeniu? Może on być także spowodowany przez:

– uraz ścięgna Achillesa, – dnę moczanową, – problemy odkręgosłupowe.

Jeżeli opuchnięte pięty nie dają spokoju, oczywiście warto będzie wybrać się do ortopedy, który będzie potrafił zlokalizować i dokładnie nazwać problem. W każdym przypadku, warto będzie również wprowadzić w życie domowe sposoby na bolące pięty. Jeżeli nie masz odpowiednich maści, leczenie bolących pięt w domu może okazać się wręcz… zbawienne!

Zmniejsz masę ciała!

Pamiętaj, że im mniejsza będzie masa ciała, tym mniej obciążamy pięty. Badania wskazują na to, że osoby z nadwagą bardzo często borykają się z problemem ostrogi piętowej. Warto będzie więc przerzucić się na zdrowszy tryb życia i wprowadzić w nie… więcej ruchu.

Nie zapomnij, że choroba zwana ostrogą piętową występuje najczęściej, gdy człowiek jest otyły – wówczas nacisk na mięśnie stopy jest naprawdę duży. W taki przypadku należy jak najszybciej zrzucić zbędne kilogramy, by ostroga przestała dokuczać. Trzeba również zacząć zwyczajnie… zdrowo jeść!

Masaże i ćwiczenia wzmacniające

Na zapalenie pięty doskonały będzie masaż punktowy w miejscu, gdzie występuje problem. Masaż pięty znacznie zmniejszy napięcie tkanek miękkich oraz poprawi krążenie w nich krwi. Pomocny będzie również masaż pięt przy pomocy… kostki lodu! Zwłaszcza, jeżeli ból jest naprawdę bardzo silny. Owiń w tym celu kostkę bawełnianą ściereczką i masuj piętę przez minimum 3 minuty.

Skuteczne okazują się również ćwiczenia rozciągające – zarówno na rozcięgno podeszwowe, jak i np. ścięgno Achillesa. Wzmacnianie tkanek miękkich jest bardzo ważne, by nieco zmniejszyć dolegliwości bólowe pięty. A może zainteresuje cię także ten artykuł z poradami, jak pozbyć się kataru?

Oliwa z oliwek na kłucie w pięcie

Oliwa z oliwek w połączeniu z olejkiem z goździków będzie doskonałym rozwiązanie na bolące pięty. Dzięki takiemu „miksowi” ostroga dokuczać będzie nieco mniej, ponieważ mięśnie stóp pod jej wpływem rozluźnią się. Zarówno oliwa, jak i olejek goździkowy wykazuje właściwości przeciwzapalne, więc to połączenie przyniesie natychmiastową ulgę. Przygotuj:

oliwę z oliwek (2 łyżki stołowe)
olejek z goździków (1 łyżkę stołową)

Połącz oba składniki, zagrzej w kuchence mikrofalowej i upewnij się, że temperatura mieszanki będzie odpowiednia dla skóry. Wmasuj ją delikatnie w piętę i zostaw bez spłukiwania. Staraj się wykonać zabieg przynajmniej dwa razy na dzień.

Ocet jabłkowy

Leczenie domowe pięt z jego pomocą to bardzo dobry pomysł – zwłaszczazwłaszcza że ocet jabłkowy wykazuje właściwości przeciwzapalne oraz przeciwbólowe. Przygotuj:

1/2 szklanki octu jabłkowego
2 szklanki wody

Następnie zagotuj wodę, przelej do naczynia i zmieszaj z octem. Wymocz stopy w tej mieszance (ok. 20 minut). Zabieg powtarzaj codziennie, aż do momentu poczucia… ulgi.

Wygodne wkładki oraz buty

Żadne domowe sposoby na bolące pięty nie przyniosą takiej ulgi jak dobrze dopasowane… buty! Zwróć więc uwagę podczas zakupów, czy na pewno dopasowane są one do stóp. W przypadku bolących pięt podeszwa powinna być wzmocniona – dzięki temu nie będziesz aż tak męczył ostrogi.

Skuteczne będą również specjalistyczne wkładki, jakie potrafią złagodzić ból pojawiający się przy chodzeniu. Spędzasz dość dużo czasu codziennie na nogach? Naucz się zatem chodzić w… butach do biegania!

Pamiętaj, że…

W przypadku braku poprawy, lub pogorszenia się stanu zdrowia, koniecznie wybierz się jak najszybciej do lekarza! Powyższe porady są tradycyjnymi, domowymi metodami leczenia, a nie popartą badaniami naukowymi wiedzą medyczną. Stosowanie ich nie może być zatem alternatywą dla skorzystania ze standardowych usług medycznych i konsultacji lekarskich!

Ból pięty – co może oznaczać?

Najczęściej podawaną przyczyną bólu stóp jest ostroga piętowa, która przez medyków nazywana jest często zapaleniem rozcięgna podeszwowego.

Rozcięgno to jest więzadłową strukturą tkankową, która rozciąga się od guza piętowego do kości śródstopia. W przypadku jej przeciążenia dochodzi do stanu zapalnego rozcięgna.

You might be interested: Jak Rozpoznać Katar U 2 Miesięcznego Dziecka?

Stan ten objawia się bólem pięty i delikatnym obrzękiem.

Stan zapalny może trwać długo i niejednokrotnie jest mylnie tłumaczony jako „zwykłe” zmęczenie nóg. W momencie przedłużającego się stanu zapalnego dochodzi do nagromadzenia wapnia w okolicy kości piętowej, co w obrazie RTG uwidocznione jest jako haczyk, czyli ostroga. Stąd właśnie pochodzi nazwa schorzenia.

ZOBACZ TEŻ: Ostroga piętowa – jak powstaje i jak ją leczyć?

Jak rozpoznać ostrogę piętową?

W momencie zaostrzenia objawów pacjenci zaczynają chodzić na palcach, aby odciążyć stopę i zmniejszyć uczucie bólu pięty. Doprowadza to do znacznych przeciążeń w okolicy palców stopy oraz łydki.

Pacjenci często podświadomie przenoszą ciężar ciała na drugą (zdrową) nogę, co powoduje powstanie kolejnych dolegliwości.

Takie zachowanie może prowadzić do pogorszenia stanu pacjenta, nasilenia dolegliwości i trudności w poruszaniu się.

Konieczna staje się wówczas wizyta u ortopedy i zastosowanie właściwego leczenia.

Niejednokrotnie lekarz proponuje wizytę u fizjoterapeuty i zleca zastosowanie różnych technik manualnych, które mają na celu wyciszenie chorych tkanek. Specjalista może zaproponować również tzw.

falę uderzeniową w okolicy bólowej. Stosowane środki lecznicze będą się jednak różnić w zależności od indywidualnej sytuacji zdrowotnej pacjenta.

ZOBACZ TEŻ: Ból kolana – czym może być spowodowany?

Ból pięty wywołany zapaleniem ścięgna Achillesa

Równie częstym schorzeniem, co ostroga piętowa, jest zapalenie ścięgna Achillesa. Dotyczy największego ścięgna w naszym ciele. Ścięgno Achillesa rozpoczyna się na guzie piętowym i stopniowo przechodzi ze struniastego ścięgna w mięsień trójgłowy łydki.

Zapalenie spowodowane jest nadmiernym przeciążeniem kończyny lub zbyt intensywną aktywnością fizyczną przy niedostatecznie przygotowanym organizmie. Objawia się stopniowo narastającym bólem pięty, tkliwością oraz lekkim obrzękiem w okolicy pięty, łydki i samego ścięgna.

Zapalenie to diagnozowane jest za pomocą badania USG lub poprzez wykonanie rezonansu magnetycznego. Leczenie jest zazwyczaj długotrwałe: obejmuje zarówno farmakoterapię, długotrwały odpoczynek, jak i zabiegi rehabilitacyjne.

ZOBACZ TEŻ: Najczęstsze urazy barku

Choroba Haglunda

Inaczej nazywana jałową martwicą guza kości piętowej. Spowodowana jest najczęściej niedokrwieniem tylnej części pięty.

Winą obarczone jest noszenie za małego obuwia, co skutkuje niewielką martwicą tkanki kostnej i powstawaniem narośli kostnej, która przy dotyku, ucisku lub jakiejkolwiek aktywności powoduje ból.

Na chorobę Haglunda cierpią zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci, które wkroczyły w fazę najszybszego wzrostu organizmu, a także osoby uprawiające nadwyraz wymagające sporty.

Choroba ta często towarzyszy zapaleniu ścięgna Achillesa, co skutkuje dłuższym procesem regeneracji oraz szczególnie intensywnym bólem pięty.

Leczenie choroby Haglunda

Leczenie obejmuje przede wszystkim odciążenie kończyny, zaprzestanie dotychczasowych aktywności oraz zabiegi rehabilitacyjne. W niektórych przypadkach lekarz zaleca zastosowanie osocza bogatopłytkowego w celu przyspieszenia regeneracji tkanek.

ZOBACZ TEŻ: Hiperlordoza kręgosłupa – skąd się bierze i jak uniknąć tej wady postawy?

Ból pięty w wyniku złamania zmęczeniowego kości piętowej

Najczęściej dotyka amatorów różnorakich sportów, m.in. biegaczy, tenisistów czy siatkarzy. Złamanie zmęczeniowe nie jest związane z nagłym urazem, a jest wynikiem długotrwałych przeciążeń oraz nieprawidłowo prowadzonych treningów czy innych aktywności. Przyczyny złamanie zmęczeniowego kości piętowej:

zbyt duże obciążenia podczas treningu,
brak odpowiedniej rozgrzewki,
nadmierne przetrenowanie i w następstwie zmęczenie więzadeł oraz mięśni,
brak odpowiedniego czasu regeneracji.

Początkowo dolegliwości bólowe są niewielkie, ale z czasem nasilają się i powodują ból w trakcie poruszania się. Uczucie bólu pięty przy chodzeniu może być powodem wykluczenia pacjenta z jakichkolwiek aktywności. Konieczna jest wizyta u lekarza ortopedy oraz dokładna diagnostyka.

Co zrobić, gdy pojawił się ból pięty?

W przypadku potwierdzenia obecności szczeliny złamania stosuje się usztywnienie. Ze względu na długi czas regeneracji kości piętowej, można stosować zabiegi przyspieszające zrost kostny, do których zalicza się m.in. zabiegi z wykorzystaniem pola magnetycznego.

ZOBACZ TEŻ: Dyskopatia – czym się objawia i jak ją leczyć?

Leczenie bólu pięty

Przyczyn bólu pięty może być wiele. Należą do nich zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie urazy i przeciążenia. Znaczna większość dotyczy osób aktywnych i lubiących sport, dlatego najważniejsze jest, aby reagować szybko i nie zwlekać z udaniem się do lekarza.

Wizyta u lekarza rodzinnego pomoże zdiagnozować problem, a w razie potrzeby pacjent zostanie skierowany na konsultację do lekarza ortopedy. Wykonanie badań i postawienie diagnozy przyczyni się do sprawnego wdrożenie właściwego leczenia oraz wczesnego rozpoczęcia rehabilitacji.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

By uniknąć bólu pięty, wróć uwagę na ilość czasu, którą poświęcasz na rozgrzewkę i rozciąganie przed oraz po treningu. Warto również zastanowić się, czy nie są popełniane pewne błędy w życiu codziennym, jak np. noszenie nieodpowiedniego obuwia.

ZOBACZ TEŻ: Kiedy wskazana jest rehabilitacja?

Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.

Ból pięty – przy chodzeniu, od spodu, z tyłu. Leczenie

Dotkliwy ból pięty może nas uziemić w domu, a nawet całkowicie uniemożliwić poruszanie. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny bólu pięty oraz jak go złagodzić domowymi sposobami.

Ból pięty

Ostry, kłujący, przeszywający, palący i tępy – tak pacjenci najczęściej opisują ból pięty. Boląca pięta może dotkliwie dać nam się we znaki.

Ból pięty od spodu, nasilający się w czasie chodzenia, zmusza do pozostania w domu. Jeśli jest dotkliwy, całkowicie destabilizuje i uniemożliwia normalne poruszanie się.

Niekiedy dokucza tylko rano, przy stawianiu pierwszych porannych kroków, natomiast ustępuje w ciągu dnia.

Ból pięty jest często bagatelizowany przez pacjentów. Szacuje się, że różnego rodzaju właśnie ten w obrębie stopy jest przyczyną 15 proc. wizyt u lekarzy i fizjoterapeutów. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że może świadczyć o poważnej chorobie. Boląca pięta może być bowiem objawem niewydolności naczyniowej lub nowotworu.

Przyczyny bólu pięty

Ból pięty może mieć następujące przyczyny:

ostroga piętowa,
zapalenie rozcięgna podeszwowego,
zapalenie powięzi podeszwowej,
zapalenie ścięgna Achillesa,
zapalenie ścięgna zginacza długiego palców,
nerw baxtera,
stłuczenie lub złamanie kości,
neuropatia obwodowa,
atrofia poduszki tłuszczowej pięty,
nieprawidłowa postawa ciała,
nieprawidłowa budowa stóp,
nadmierne obciążenie stóp – m.in. w wyniku otyłości,
nieodpowiednie obuwie,
reumatoidalne zapalenie stawów,
choroba haglunda-severa (jałowa martwica kości pięty),
dna moczanowa,
dyskopatia,
rwa kulszowa,
niewydolność naczyniowa,
nowotwór kości lub tkanki miękkiej w stopie.

Najbardziej dokuczliwy jest ból pięty przy chodzeniu. Jedną z najczęstszych przyczyn tego stanu jest zapalenie przyczepu rozcięgna podeszwowego, które współwystępuje z tzw. ostrogą piętową.

Przyczep rozcięgna podeszwowego jest strukturą łączącą kość pięty z rozcięgnem, która napina się i rozciąga podczas stawiania kroków, co sprawia, że jest wyjątkowo podatna na stany zapalne.

Na skutek zapalenia w przyczepie odkładają się złogi wapniowe, z których powstaje narośl nazywana ostrogą piętową.

Ostroga piętowa występuje na podeszwowej części kości pięty i dlatego powoduje dokuczliwy ból pięty od spodu, nasilający się przy chodzeniu. Dodatkowo przy każdym kroku ostroga drażni rozcięgno, wywołując jeszcze większy stan zapalny. Z badań wynika, że zapalenie rozcięgna podeszwowego może dotyczyć 15 proc. populacji.

W początkowym stadium choroby pacjenci odczuwają tylko poranny ból pięty przy chodzeniu, który w ciągu dnia ustępuje. Ewentualnie dolegliwości bólowe pojawiają się tylko po przeciążeniu stóp.

Niewyleczony stan zapalny z czasem powoduje dyskomfort utrzymujący się przez większą część dnia i nasilający się w czasie wchodzenia po schodach, stania na palcach lub biegania po twardym podłożu.

Z czasem może uniemożliwiać choremu normalne poruszanie się.

Ból pięty z tyłu

Ostroga piętowa, która powoduje ból pięty od spodu jest nazywana ostrogą piętową dolną.

Fizjoterapeuci wyróżniają jeszcze ostrogę piętową górną, która powstaje na grzbietowej części kości piętowy i rozrasta się w kierunku ścięgna Achillesa.

Górna ostroga piętowa powoduje z kolei ból pięty z tyłu. Opisywane przez pacjenta dolegliwości nie wystarczą do postawienia diagnozy.

Żeby wykryć, czy boląca pięta jest skutkiem ostrogi piętowej i stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego, należy wykonać badania obrazowe – RTG, rezonans magnetyczny lub badanie ultrasonograficzne.

Najbardziej miarodajnych badaniem jest rezonans magnetyczny, który nie tylko oceni wielkość kostnej narośli, ale także określi poziom stanu zapalnego oraz wykluczy inne choroby, które mogą być przyczyną bólu pięty.

Bolące pięty a domowe sposoby leczenia

W leczeniu ostrogi piętowej wykorzystuje się przede wszystkim zabiegi fizykalne, takie jak:

laseroterapię,
ultradźwięki,
jonoforezę,
fonoforezę,
kinesiotaping.

Zalecana jest też terapia manualna, polegająca na wykonywaniu ćwiczeń rozciągających oraz wzmacniających mięśnie stopy i łydki. Można także spróbować domowych sposobów leczenia. Zbawienny wpływ na bolące pięty ma zimny masaż, który można wykonać w domu z użyciem kostek lodu. Poza tym należy bezwzględnie unikać przeciążenia stóp.

Najlepiej ograniczyć aktywność fizyczną do minimum. Warto też zadbać o wygodne obuwie. Pomocne w zniwelowaniu dolegliwości bólowych będą specjalistyczne wkładki lub podpiętki, które odciążą piętę w czasie chodzenia. Boląca piętę można także smarować żelem lub maścią o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym.

Tego typu preparaty można kupić w aptece bez recepty.

Autor: Joanna Woźniak
Czytaj też:
Bibliografia:

Twarowska N., Niemierzycka A., Efektywność stosowania ultrasonoterapii i terapii manualnej w leczeniu zachowawczym ostrogi piętowej – badania pilotażowe, Postępy Rehabilitacji 2016 (2), 63 – 74.
Król T., Mędrak A., Dąbrowska-Galas M., Rutkowska M., Michalik P., Michalski T., Występowanie dolegliwości bólowych w ostrodze piętowej, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2 (55) 2018.

Treści z serwisu recepta.pl mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.