Choroba fahra – przyczyny, objawy, leczenie, rokowanie

Choroba Fahra to idiopatyczne zwapnienia jąder podstawy mózgu. Najczęściej dotyczy osób dorosłych. Objawami tej choroby są przede wszystkim zaburzenia psychiczne, atetoza oraz ruchy dystoniczne.

Choroba Fahra

Choroba Fahra jest choroba idiopatyczną, co oznacza iż jej przyczyny są nieznane. Polega na zwapnieniu, czyli odkładaniu się soli wapnia w tkankach (kostnienie szkieletu). Zwapnienie może być w jej przebiegu objawem samoistnym jak i współistniejącym z miażdżycą, niedoborem witaminy K lub nadmiarem witaminy D.

Kliknij ‘Polub tę stronę’, a będziesz na bieżąco z najnowszymi artykułami.

Kliknij ‘Polub tę stronę’, a będziesz na bieżąco z najnowszymi artykułami.

Lokalizacją zwapnienia w chorobie Fahra są jądra podstawy czyli skupiska komórek w półkulach mózgu, dzięki którym możliwe jest poruszanie się jak tez poprawnie funkcjonuje ludzka psychika. Z uwagi na zaburzenia w tym obszarze pojawiają się u chorego ruchy dystoniczne czyli mimowolne, najczęściej jest to wyginanie się lub skręcanie, zmiana pozycji w nienaturalną.

Towarzyszyć temu może parkinsonizm będący zespołem objawów neurologicznych z drżeniem dłoni, spowolnieniem i monotonną mową, czy specyficzną mimiką, a wręcz jej brakiem.

Zaznaczyć należy, iż zespół Fahra to coś innego niż choroba Fahra. Różnica jest w przyczynie zwapnień. W zespole Fahra konieczna jest pierwotna przyczyna np. jakaś choroba np.

cytomegalia doprowadzająca do powstania zwapnień.

Dziedziczenie

Diagnozę choroby Fahra rocznie otrzymuje zaledwie jedna osoba na milion w stosunku 2 do 1 kobiet do mężczyzn. Dziedziczenie choroby uznaje się zarówno za autosomalne dominujące, jak i recesywne oraz sporadyczne. Choroba ta może występować rodzinnie.

Określono, iż jest związana z mutacją genów SLC20A2 oraz PDGFRB. Pierwszy z wymienionych gen odpowiada za wytwarzanie białka utrzymującego poziom fosforanów na właściwym poziomie, zaś drugi za wytwarzanie białka sterującego aktywacją sygnalizacji komórkowej.

Objawy chorobowe

Wyróżnia się trzy postacie choroby. Pierwsza to postać wczesnodziecięca związana z zaburzeniem rozwoju intelektualnego, obarczona wysoką śmiertelnością.

Druga postać to postać o wczesnym początku w okolicy trzydziestego roku życia. Obejmuje ona objawy psychotyczne oraz postać trzecia. Ta ostatnia wiąże się z początkiem w okolicy 50go roku życia.

Objawami ją cechującymi jest otępienie i zaburzenia nastroju.

Do najczęściej diagnozowanych należy typ pierwszy i drugi choroby. Co ważne, choroba Fahra może przebiegać bezobjawowo przez długi czas. Postać objawowa uwidacznia się zwykle po 30tym roku życia mimo iż zwapnienia są obserwowalne już w okolicy 20 go roku życia.

Najbardziej typowymi objawami są niezgrabność ruchowa, skandowana mowa oraz oczopląs i obniżone napięcie mięśniowe. Ponadto obserwuje się pląsawicę, drżenie, parkinsonizm i szereg zaburzeń w koordynacji jak i funkcjonowaniu psychiki.

Wśród zaburzeń neuropsychicznych najpoważniejsze są trudności z pamięcią, koncentracją i uczeniem się. Wespół z brakiem zręczności, niepewnym chodem i powolną mową mogą utrudniać codzienne życie i powoli wycofywać człowieka z niego.

Z czasem pojawiają się napady drgawek, nietrzymanie moczu, urojenia.

Choroba postępuje, zwłaszcza w postaci dziedzicznej. Dochodzą myśli samobójcze i depresja, psychoza, bezsenność.

W obrazie RTG widoczne są zwapnienia które są też dla lekarzy wskaźnikiem zaawansowania choroby. Ich rozległość jest sprzężona z objawami i ich intensywnością.

Diagnoza choroby wymaga wykonania szeregu wnikliwych badań, w tym psychologicznych, jak tez obrazowych – RM i TK głowy.

W obrazie mózgu widoczne są obustronne symetryczne zwapnienia w jadrach podstawy lub jądrze zębatym, wzgórzu, istocie białej.

W badaniach laboratoryjnych krwi notuje się spadek poziomu wapnia i magnezu, wzrost poziomu fosforanów i obniżenie poziomu parathormonu (sterującego gospodarką wapniową).

W leczeniu stosowane są leki przeciwpsychotyczne, przeciwdepresyjne, prokognitywne i przeciwpadaczkowe.

Choroba Fahra – przyczyny, dziedziczenie, objawy, leczenie, rokowania

Choroba Fahra (zespół Fahra, idiopatyczne zwapnienia jąder podstawy) to bardzo rzadkie zaburzenie neurologiczne, którego istotą jest odkładanie się złogów wapnia w niektórych częściach mózgu. Prowadzi to do powstania szeregu objawów neurologicznych i/ lub psychiatrycznych.

Nazwa choroby pochodzi od nazwiska niemieckiego lekarza Karla Fahra, który jako pierwszy opisał to zaburzenie w 1930 roku. Patologiczne zwapnienia w mózgu zbudowane są najczęściej z węglanu wapnia i fosforanu wapnia.

Głównie występuje zwapnienie jąder podstawy, niekiedy złogi odkładają się we wzgórzu, hipokampie, czy móżdżku – a więc strukturach mózgowia odpowiedzialnych za różnorakie funkcje, powodując ich upośledzenie.

Choroba Fahra najczęściej dotyka ludzi młodszych lub w średnim wieku. Do kryteriów rozpoznania tej choroby należą przede wszystkim: obustronne zwapnienia jąder podstawy, zaburzenia neurologiczne, które postępują, oraz wykluczenie pozostałych możliwych przyczyn. Inna nazwa tej jednostki chorobowej to zespół Chavany-Brunhesa.

Choroba Fahra – przyczyny – czy jest dziedziczna?

Ze względu na to, że jest to choroba rzadka, przyczyna zespołu Fahra nie została do tej pory dokładnie zbadana.

Najczęściej wskazuje się mutację genetyczną, która zwykle przekazywana jest potomkom autosomalnie dominująco, czasem recesywnie. Spośród genów których mutacja doprowadza do rozwoju choroby bardzo często wymieniany jest gen SLC0A2.

 Teoria dziedziczenia choroby Fahra nie znajduje potwierdzenia we wszystkich przypadkach, zdarza się też, że występuje zupełnie sporadycznie.

Hipotez dotyczących rozwoju schorzenia jest wiele. Zauważono związek choroby Fahra z zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak np. zaburzenia funkcji przytarczyc.

Przytarczyce to gruczoły wydzielania wewnętrznego odpowiedzialne przede wszystkim za równowagę w zakresie gospodarki wapniowo-fosforanowej.

Kolejnym czynnikiem odpowiedzialnym za regulację tej gospodarki jest witamina D, stąd też wiązana jest ona z patogenezą tego zespołu.

Inne zaburzenia łączące się z chorobą Fahra to niektóre choroby mitochondrialne, zaburzenia dermatologiczne czy choroby zakaźne takie jak np. toksoplazmoza, różyczka, cytomegalia.

Choroba Fahra – objawy 

Objawy zwapnienia w jądrach podkorowych są bardzo zróżnicowane. Choroba Fahra dotyka głównie ludzi w trzeciej lub czwartej dekadzie życia, choć zdarza się niekiedy, że występuje zespół Fahra u dzieci. Objawy można podzielić na psychiatryczne oraz neurologiczne, charakteryzujące się głównie zaburzeniami ruchowymi.

Objawy neurologiczne choroby Fahra:

• zaburzenia chodu (np. chód chwiejny),
• zaburzenia mowy (mowa niewyraźna, przerywana),
• zaburzenia połykania (dysfagia),
• objawy parkinsonizmu (drżenia spoczynkowe np. rąk, spowolnienie ruchów, monotonna mowa, zaburzenia mimiki, sztywność mięśniowa),
• pląsawica (nieprawidłowe ruchy, wykonywane mimo woli),
• drżenie,
• dystonia (ruchy skręcające, wyginające, wykonywane mimo woli),
• ataksja (niezborność ruchowa).

Objawy neuropsychiatryczne:

• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• drażliwość.
• zmiany osobowości,
• otępienie,
• psychoza,
• depresja,
• zaburzenia funkcji poznawczych,
• halucynacje,
• urojenia

Diagnostyka choroby Fahra – jak rozpoznać zwapnienia mózgu? 

Rozpoznanie choroby Fahra nie jest proste.

Kryteria diagnostyczne obejmują uwidocznienie obustronnych zwapnień jąder podstawy w badaniach obrazowych, postępujące zaburzenia ruchowe lub neuropsychiatryczne, oraz, przede wszystkim, wykluczenie innych przyczyn, które mogą wywołać podobne zaburzenia. Pod uwagę bierze się również historię rodziny – czy podobne objawy występowały w przeszłości i były zgodne z dziedziczeniem tej choroby.

Badania obrazowe wykonywane w celu zdiagnozowania choroby Fahra obejmują przede wszystkim badanie tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego ośrodkowego układu nerwowego.

Aby wykluczyć inne możliwe przyczyny prezentowanych objawów wykonuje się badania w celu identyfikacji różnych chorób genetycznych, zaburzeń funkcji przytarczyc, chorób mitochondrialnych, chorób zakaźnych.

Jeśli okaże się, że nie występuje żadna inna przyczyna powstałych zaburzeń, wykonuje się badania genetyczne, które może potwierdzić mutację.

Choroba Fahra – leczenie 

Nie ma obecnie skutecznego leczenia usuwającego przyczynę choroby. W zależności od objawów stosuje się różne leki łagodzące lub wygaszające objawy choroby Fahra. W przypadku objawów depresji, lęku czy innych zaburzeń psychiatrycznych zastosowanie znalazło leczenie farmakologiczne stosowane standardowo przeciwko tym schorzeniom.

Padaczkę leczy się za pomocą leków przeciwpadaczkowych, oksybutynina znalazła zastosowanie w przypadku nietrzymania moczu. Na złagodzenie zaburzeń ruchowych niekiedy korzystnie wpływa regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej.

Ze względu na różnice w nasileniu objawów, trudno jednak przewidzieć rokowanie u konkretnej osoby, u której pojawiła się choroba Fahra.

Śmiertelność w przypadku wystąpienia tej choroby jest jednak większa niż w populacji ogólnej, choroba może prowadzić również do postępującej niepełnosprawności, ale przebieg może być zróżnicowany.

Bibliografia:

1. Shafaq Saleem, Hafiz Muhammad Aslam, Maheen Anwar, Shahzad Anwar Maria Saleem, Anum Saleem, Muhammad Asim Khan Rehmani; Fahr’s syndrome: literature review of current evidence, 2013,https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3853434/ [dostęp 23.06.18r]
2. R. MALIK, VK. PANDYA, D. NAIK, FAHR Disease – A Rare Neurodegenerative Disorder, Ind J Radiol Imag 2004 14:4:383-384 

Choroba Fahra | Neuropsychologia.org

Choroba Fahra to choroba układu nerwowego, charakteryzująca się występowaniem zwapnień w mózgu, a uściślając w jądrach podstawy (skupiska szarych komórek odpowiadające m.in. za zapoczątkowanie ruchu i sferę psychiczną). Na ogół choroba dotyczy osób dorosłych.

Rozwija się z nieznanych przyczyn. Objawami nasuwającymi podejrzenie choroby Fahra są współwystępujące zaburzenia psychiczne, dystonie (mimowolne, bolesne ruchy wyginania i skręcania części ciała) i atetoza (nierytmiczne ruchy mimowolne zwykle w obrębie palców).

Choroba Fahra ma wiele synonimów. Najczęściej posługujemy się pojęciem: idiopatyczne zwapnienia jąder podstawy, ale o chorobę możemy także znaleźć pod nazwą: zespół Chavany-Brunhesa, ang. birateral striopallidodenate calcinosis, BSPDC oraz Cerebrovascular Ferrocalcinosis.  

Rozpowszechnienie

Idiopatyczne zwapnienia jąder podstawy należą do chorób rzadkich. Rozpowszechnienie choroby oszacowano na mniej niż 1 : 1000 000. Częściej chorują kobiety.Na rok 2013 opisano 60 rodzin, w których choroba Fahra przekazywana jest z pokolenia na pokolenie.

Dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący lub recesywny. W sposób dominujący dziedziczone są mutacje genów SLC0A2 i PDGFRB. Rodzinne postaci choroby związane są mutacjami genów zlokalizowanych na chromosomie 2., 7., 9. i 14.

Postać dziedziczna ma przebieg postępujący, co oznacza, że choroba nie stoi w miejscu, a stan będzie się pogarszał.

Objawy choroby Fahra

Biorąc pod uwagę początek wystąpienia objawów, idiopatyczne zwapnienie jąder podstawy można podzielić na trzy postaci:

• wczesnodziecięcą (występuje najrzadziej, charakteryzują je zaburzenia rozwoju intelektualnego i wysoka śmiertelność),
• o wczesnym początku (około 30. r.ż., z objawami psychotycznymi i zaburzeniami poznawczymi),
• o późnym początku (po 50. r.ż., z otępieniem i zaburzeniami natroju)

Trzeba mieć na uwadze, że choroba Fahra może mieć przebieg bezobjawowy. Postać objawowa daje o sobie znać po około 40. roku życia następującymi symptomami:

• zaburzenia ruchowe (brak zręczności, niepewny chód, męczliwość, zaburzenia połykania, ruchy mimowolne, kurcze mięśni) i módżkowe (niezborność ruchowa, brak koordynacji, mowa skandowana, zaburzenia napięcia mięśni, drżenia zamiarowe, oczopląs),
• objawy zespołu Parkinsona,
• ruchy pląsawicze,
• dystonia, ataksja, atetoza,
• dyskineza twarzy, neuralgia nerwu XI,
• napady drgawkowe,
• objawy psychiatryczne (urojenia, omamy, dezorientacja, zaburzenia nastroju w tym depresje, myśli samobójcze, spowolnienie psychoruchowe, bezsenność, zachowania, wyraźna zmiana osobowości, otępienie),
• objawy neurokognitywne (trudności w skupieniu uwagi, obniżenie pojemności pamięci świeżej i umiejętności tworzenia pojęć abstrakcyjnych),
• cechy radiologiczne (przestrzenne zwapnienia w badaniach obrazowych mózgu, rozległość zwapnień koreluje z nasileniem choroby)

Diagnostyka choroby Fahra

Brak wiedzy na temat tej rzadkiej choroby powoduje, iż jej zdiagnozowanie jest bardzo trudnym procesem i wymaga wykonania wielu badań. Najistotniejszym narzędziem diagnostycznym jest rzetelny wywiad lekarski i badanie neurologiczne.

Zalecane jest wykonanie tomografii komputerowej głowy (w celu zidentyfikowania ognisk zwapnienia), testów psychologicznych i pełnego badania psychiatrycznego.

Uzupełnieniem diagnostyki są: PET (pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa) z użyciem fluorodeoksydazy, a także SPECT (pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa pojedynczego fotonu) z wykorzystaniem 99mTc-HMPAO (specjalny izotop). W razie wystąpienie napadów padaczkowych zlecany jest także elektroencefalogram. Wymagane jest także poradnictwo genetyczne.

W badaniach laboratoryjnych krwi stwierdza się takie odchylenia od normy, jak:

• hipokalcemia – wysoki poziom wapnia;
• hipomagnezemia – niski poziom magnezu;
• hiperfosfatemia – wysoki poziom fosforu;
• obniżenie poziomu parathormonu, czyli hormonu sterującego gospodarką wapniowo-fosforanową.

Kryteria diagnostyczne idiopatycznego zwapnienia jąder podstawy:1) Obustronne zwapnienia jąder podstawy lub innych obszarów mózgu wykazane w badaniach obrazowych (może nie dotyczyć pacjentów z rodzin w których występuje zespół Fahra).

2) Postępujące zaburzenia neurologiczne lub nieprawidłowości psychiatryczne.3) Początek choroby w wieku 40-50 lat.4) Brak biochemicznych oraz somatycznych podstaw do potwierdzenia zaburzeń metabolicznych w tym zaburzeń metabolizmu mitochondrialnego.

5) Brak wpływu czynników toksycznych, zakaźnych, urazów.

6) Wywiad rodzinny i obciążenie genetyczne.

Kryteria dodatkowe:1) Jeśli pacjent spełnia kryterium 6 – rozpoznanie może zostać postawione bez obecności jednego z pierwszych dwóch kryteriów głównych.2) Diagnoza jest trudna do postawienia jeśli nie dysponujemy wywiadem rodzinnym lub jest on nieobciążający.

W takim przypadku pięć pierwszych kryteriów musi zostać spełnione oraz zwapnienia muszą mieć charakter idiopatyczny3) Jeśli kryterium 1 i 6 nie są spełnione nawet przy spełnionych pozostałych kryteriach rozpoznanie zespołu Fahra jest mało prawdopodobne.

4) Same objawy kliniczne nie są postawą rozpoznania, musi ono zostać potwierdzone badaniami obrazowymi

Różnicowanie

Chorobę Fahra należy różnicować z niedoczynnością przytarczyc, pseudohypoparatyroidyzmem, zespołem Kenny-Caffey typu 1, neurodegeneracją z powodu odkładania się żelaza, zespołem Cockayne, Aicardi-Goutières i chorobą Parkinsona. 

Możliwości terapeutyczne

Chory powinien być skonsultowany przez neurologa, psychiatrę, internistę i endokrynologa, a także znaleźć się pod opieką psychologa, fizjoterapeuty i neurologopedy.

Niestety, choroba Fahra na dzień dzisiejszy pozostaje niewyleczalna, a postępowanie wobec pacjenta jest wyłącznie objawowe. Stosowane są leki przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne, przeciwpadaczkowe i prokognitywne.

Zalecana jest także psychoterapia i terapia zajęciowa dostosowana do możliwości pacjenta.

• Rokowanie w idiopatycznym zwapnieniu jąder podstawy uznane jest za nieprzewidywalne, bowiem brakuje rzetelnych badań nad naturalnym przebiegiem choroby i analiz zastosowanych dotychczas terapii.
• opracował: Joachim Kowalski
• Literatura:

1. Orphanet: http://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?Lng=EN&Expert=1980
2. Lazar M., Ion D.A., Streinu-Cercel A., Badarau A.I. Fahr’s syndrome: diagnosis issues in patients with un-known family history of disease. Rom. J. Morphol. Em-bryol., 2009; 50(3): 425-428. (kryteria choroby)
3. Kuśmierek M. i wsp., Trudności diagnostyczne zespołu Fahra – opis przypadku, CURRENT PROBLEMS OF PSYCHIATRY 2010; 11(4): 283-287
4. Heymann-Szlachcińska A., Kisielewski J., Rybakowski J., Zaburzenia neurokognitywne u chorej z zespołem Fahra, WIADOMOŚCI PSYCHIATRYCZNE (tom VII) Nr 1/2004
5. Joachim K. i wsp., Zaburzenia poznawcze i objawy psychopatologiczne w przebiegu zespołu Fahra – opis przypadku, Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2010; 5, 2: 90–94
6. Malik R, Panday VK, Naik D. Fahr’s disease. A rare neurodegenerative disorder. Int J Radiol Image 2004; 14: 383-4.
7. Rahman Akmm i wsp., Fahr's disease: A rare neurodegenerative disorder in children, J Dhaka Med Coll. 2011; 20(1) : 86-88

Choroba Fahra

Morbus FahrObraz choroby Fahra w tomografii komputerowejICD-10G23.8Inne określone choroby zwyrodnieniowe jąder podstawy

Choroba Fahra, zespół Fahra, idiopatyczne zwapnienie jąder podstawy, idiopatyczne zwapnienie zwojów podstawy – rzadka, uwarunkowana genetycznie choroba obejmująca ośrodkowy układ nerwowy, dziedziczona w sposób autosomalnie dominujący[1]. W sposób dominujący dziedziczone są mutacje genów SLC0A2[2]. Charakteryzuje się występowaniem obustronnych i symetrycznych zwapnień w jądrach podstawnych, które mogą pojawiać się także w innych strukturach anatomicznych mózgowia (np. korze mózgowej, móżdżku)[3][4].

Jako pierwszy opisał ją niemiecki patolog Karl Theodor Fahr w 1930 roku[2]. Inny opis przedstawili Jean Alfred Émile Chavany i Jacques Brunhes, stąd rzadziej spotykana nazwa – zespół Chavany-Brunhesa.

Objawy

Objawy najczęściej ujawniają się w czwartej lub piątej dekadzie życia (czasami nawet w młodości[5]) i obejmują: niepewność chodu, drgawki, zawroty głowy, dyzartrię, bóle głowy, niedociśnienie ortostatyczne i omdlenia[3]. Występują także: parkinsonizm, drżenie, pląsawica, dystonia, ataksja, halucynacje i urojenia, agresywność, drażliwość, zaburzenia osobowości i zaburzenia nastroju[3]. Objawy mogą przypominać manię lub schizofrenię[6][7].

Leczenie

Obecnie brak jest leczenia przyczynowego[3]. W zależności od objawów stosuje się lewodopę, jeżeli występuje parkinsonizm, jednakże ze słabym rezultatem. Haloperydol oraz węglan litu mogą zmniejszyć objawy psychotyczne[8].

Przypisy

1. ↑ HongH. Wang HongH. i inni, Fahr's disease in two siblings in a family: A case report, „Experimental and Therapeutic Medicine”, 9 (5), 2015, s. 1931–1933, DOI: 10.3892/etm.2015.2356, ISSN 1792-0981, PMID: 26136916, PMCID: PMC4471777 [dostęp 2018-02-10] .
2. ↑ a b T. Fahr. Idiopathische Verkalkung der Hirngefässe. „Zentralblatt für allgemeine Pathologie und pathologische Anatomie”. 50, s. 129-133, 1930-1931 (niem.). 
3. ↑ a b c d Amir A.A.A. Mufaddel Amir A.A.A., Ghanem A.G.A. Al-Hassani Ghanem A.G.A., Familial idiopathic basal ganglia calcification (Fahr’s disease), „Neurosciences”, 19 (3), 2014, s. 171–177, ISSN 1319-6138, PMID: 24983277, PMCID: PMC4727649 [dostęp 2018-01-24] .
4. ↑ QingtangQ. Lin QingtangQ. i inni, Concurrence of Fahr's disease and brain tumor: A case report and review of the literature, „Experimental and Therapeutic Medicine”, 10 (5), 2015, s. 1915–1917, DOI: 10.3892/etm.2015.2761, ISSN 1792-0981, PMID: 26640572, PMCID: PMC4665700 [dostęp 2018-02-10] .
5. ↑ RaheelR. Mushtaq RaheelR. i inni, Neuropsychiatric manifestations of Fahr's disease pathogenesis and potential for treatment, „Industrial Psychiatry Journal”, 22 (2), 2013, s. 153–154, DOI: 10.4103/0972-6748.132931, ISSN 0972-6748, PMID: 25013318, PMCID: PMC4085809 [dostęp 2018-02-10] .

Co to jest choroba Fahra, główne przyczyny i objawy / Medycyna i zdrowie

Choroba Fahra polega na akumulacji patologicznej wapnia w zwojach podstawy mózgu i innych strukturach podkorowych. Zjawisko to powoduje objawy takie jak drżenia parkinsonowskie, utrata zdolności motorycznych, postępujące pogorszenie funkcji poznawczych i typowe zmiany psychozy, takie jak halucynacje..

W tym artykule przeanalizujemy przyczyny i główne objawy zespołu Fahra. Jest to jednak bardzo rzadka choroba, więc wiedza na jej temat jest obecnie ograniczona; może to być również jeden z powodów, dla których nie ma leczenia tego zespołu.

• Powiązany artykuł: „18 rodzajów chorób psychicznych”

Co to jest zespół Fahra??

Zespół Fahra to choroba neurodegeneracyjna pochodzenia genetycznego charakteryzująca się Postępujące obustronne zwapnienie zwojów podstawy, zestaw podkorowych jąder mózgu, które są związane z uczeniem się i automatyzacją ruchów, między innymi funkcjami. Może również wpływać na inne obszary mózgu.

W konsekwencji ta zmiana powoduje objawy ruchowe, takie jak drżenia parkinsonowskie i dyzartria, ale także psychologiczne, w tym zmniejszenie nastroju i zjawisk podobnych do psychozy (na przykład halucynacje) i innych typów; Wygląd drgawki i udary niedokrwienne.

Choroba ta została po raz pierwszy opisana przez niemieckiego patologa Karla Theodora Fahra w roku 1930. Znana jest także pod innymi nazwami: „idiopatyczne zwapnienie zwojów podstawy”, „rodzinne pierwotne zwapnienie mózgu”, „mózgowa ferrokalcynoza”, „kalcynacja jądra mózgu ”,„ zespół Chavany-Brunhes ”i„ zespół Fritsche ”.

• Powiązany artykuł: „Parkinson: przyczyny, objawy, leczenie i zapobieganie”

Epidemiologia i rokowanie

Jest to bardzo rzadkie zaburzenie, które dotyka więcej osób w latach 40. i 50.; Zwapnienie jąder podstawnych samo w sobie jest zjawiskiem naturalnym związanym z wiekiem, chociaż zazwyczaj nie występuje w charakterystycznym stopniu zespołu. Obecnie nie jest znane lekarstwo na chorobę Fahra.

Bardzo trudno jest przewidzieć rozwój przypadków choroby Fahra, ponieważ badania sugerują, że ani ciężkość zwapnienia, ani wiek pacjenta nie mogą być wykorzystywane jako predyktory deficytów neurologicznych i poznawczych. Jednak najczęstszą przyczyną jest śmierć.

Objawy tej choroby

Nasilenie objawów choroby Fahra różni się w zależności od przypadku. Podczas gdy wiele dotkniętych osób nie wykazuje oznak, w innych przypadkach się pojawiają bardzo poważne zmiany, które zmieniają percepcję, poznanie, ruch i inne obszary działania. Objawy pozapiramidowe pojawiają się zwykle jako pierwsze.

Zestaw znaków, które szczególnie zwróciły uwagę na medycynę w przypadku choroby Fahra to Objawy Parkinsona, w tym drżenia spoczynkowe, sztywność mięśni, zmiany chodu, mimowolne ruchy palców lub brak charakterystycznego wyrazu twarzy, znany jako „twarz maski”.

Syntetycznie najczęstsze objawy tego zespołu są następujące:

• Progresywny wygląd deficyty poznawcze i pamięci aż do osiągnięcia demencji
• Zaburzenia ruchowe, takie jak drżenia parkinsonowskie, atetoza i ruchy choreiczne
• Ataki
• Ból głowy
• Objawy psychotyczne: utrata kontaktu z rzeczywistością, omamy, urojenia itp..
• Zmiany w percepcji zmysłowej
• Utrata umiejętności motorycznych
• Dysfunkcje ruchów oczu i wzroku
• Trudności w chodzeniu
• Sztywność mięśni i spastyczność
• Deficyt artykulacji fonemów (dyzartria) i spowolnienia mowy
• Niestabilność emocjonalna i objawy depresyjne
• Trudności z połykaniem żywności i płynów
• Zwiększone ryzyko udarów niedokrwiennych

Przyczyny i fizjopatologia

Oznaki i objawy choroby Fahra są spowodowane przez akumulacja wapnia i innych związków w układzie krążenia, szczególnie w ścianach komórkowych naczyń włosowatych i dużych tętnic i żył. Wśród dodatkowych substancji wykrytych w tych osadach są mukopolisacharydy i pierwiastki, takie jak magnez i żelazo.

Strukturami mózgu, których zaangażowanie jest kluczowym objawem zespołu Fahra, są zwoje podstawy (zwłaszcza blady glob, skorupa i jądro ogoniaste), wzgórze, móżdżek i podkorowa istota biała, to znaczy zestawy mielinowane aksony neuronalne leżące poniżej kory mózgowej.

Patologiczne zwapnienie tych regionów związane jest głównie z mutacje genetyczne przenoszone przez dziedziczenie autosomalne recesywne. Wiadomo, że niektóre z tych genów są związane z metabolizmem fosforanów i utrzymaniem bariery krew-mózg, która jest podstawowa w biochemicznej ochronie mózgu.

Jednak dziedziczenie autosomalne dominujące stanowi tylko około 60% przypadków choroby Fahra. W pozostałych przypadkach przyczyny obejmują recesywne dziedziczenie, infekcje takie jak HIV (wirus AIDS), dysfunkcje przytarczyc, zapalenie naczyń w ośrodkowym układzie nerwowym, radioterapię i chemioterapię..

Odnośniki bibliograficzne:

• Mufaddel, A. A. i Al-Hassani, G. A. (2014). Rodzinne idiopatyczne zwapnienie podstawnych zwojów (choroba Fahra). Neurosciences (Riyadh). 19: 171-77.

• Rastogi, R., Singh, A.K., Rastogi, U. C., Mohan, C. & Rastogi, V. (2011). Zespół Fahra: rzadka jednostka kliniczno-radiologiczna. Medical Journal Armed Forces India, 67: 159-61.

• Saleem, S., Aslam, H.M., Anwar, M., Anwar, S., Saleem, M., Saleem, A. & Rehmani, M.A.K. (2013). Zespół Fahra: przegląd literatury aktualnych dowodów. Orphanet Journal of Rare Diseases, 8: 156.

Choroba Fabry’ego: przyczyny, dziedziczenie, objawy i leczenie

2015-06-30 8:20 Monika Majewska

Choroba Fabry’ego to rzadka choroba genetyczna, która swoimi objawami sugeruje zwyrodnienie stawów lub schorzenia serca.

To znacznie utrudnia postawienie wczesnej diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia, co może doprowadzić nawet do niepełnosprawności, nie tylko ruchowej.

Jakie są przyczyny i objawy choroby Fabry’ego? Na czym polega jej dziedziczenie? Czy jej wyleczenie jest możliwe?

Choroba Fabry’ego to wrodzona choroba spichrzeniowa z grupy mukopolisacharydoz.

Oznacza to, że w jej przebiegu dochodzi do odkładania się (spichrzania) glikosfingolipidów (szkodliwych produktów metabolizmu) w naczyniach krwionośnych i innych tkankach, a także narządach, a co za tym idzie – do upośledzenia ich funkcji.

Proces ten jest spowodowany brakiem enzymu alfa-galaktozydazy A, który jest niezbędny w procesie usuwania z organizmu glikosfingolipidów.

Częstość choroby szacuje się na 1:40000–1:120000 urodzeń chłopców. Tym samym choroba należy do grupy chorób rzadkich. Choroba Fabry’ego według szacunków stowarzyszenia pacjentów dotyka od 50 do 100 osób w Polsce.

Choroba Fabry’ego – przyczyny i dziedziczenie

Przyczyną choroby jest mutacja w genie GLA w locus Xq22, kodującym białko wspominanego enzymu alfa-galaktozydazy.

Zmutowany gen znajduje się w chromosomie X, jednak nie dziedziczony jest jak większość schorzeń z tej grupy, czyli autosomalnie recesywnie (jak podaje większość źródeł), lecz jako cecha dominująca sprzężona z płcią, podobnie jak choroba Huntera i choroba Danona (źródło: Kucharczyk-Foltyn A., Manifestacja kardiologiczna choroby Fabry’ego — droga do rozpoznania. Opis przypadku, ‘Folia Cardiologica Excerpta’ 2011, tom 6, nr 2).

Choroba Fabry’ego – objawy

Objawy choroby to napadowe bóle kończyn (zwłaszcza stawów), co nasuwa podejrzenie choroby reumatycznej. W przebiegu choroby wyróżnia się dwa rodzaje bólów:

Najczęstszym objawem choroby Fabry’ego  są zaburzenia termoregulacji ciała – potliwości. Oznacza to, że organizm nie potrafi samodzielnie się ochłodzić, przez co szybko się przegrzewa, wywołując gorączkę i charakterystyczny dla choroby ból stóp i dłoni.

• akroparestezje – bóle dłoni i stóp, które najczęściej przybierają formę pieczenia oraz świądu i pojawiają się okresowo w czasie dnia;
• tzw. przełomy Fabry’ego – to ataki silnego bólu stóp i dłoni, promieniującego do pozostałych części kończyn. Ataki mogą trwać od kilku minut do kilku dni.

• Opisane objawy bólowe są wynikiem odkładania się glikosfingolipidów w komórkach układu nerwowego.
• Pojawiają się zaburzenia termoregulacji (chorzy nie pocą się) i charakterystyczna wysypka w postaci rogowaciejących naczyniaków, która jest zlokalizowana w okolicy ud, pachwin, narządów płciowych i brzucha.
• Gromadzenie się glikosfingolipidów, głównie w komórkach śródbłonka naczyń, prowadzi do uszkodzenia wielu narządów, a w szczególności nerek, serca i mózgu, co objawia się:

• zwyrodnieniem w rogówce oka, które spowodowane jest spichrzaniem się glikosfingolipidów w naczyniach krwionośnych;
• powikłaniami ze strony układu krążenia: kardiomiopatia przerostowa, niewydolność serca, arytmia, niewydolność zastawek sercowych, zawały serca,
• niewydolnością nerek i białkomoczem;
• zawrotami głowy i omdleniami (zwiększa się także ryzyko udarów mózgu);
• bólami brzucha, spowodowanymi zajęciem przez chorobę żołądka i jelit. Zazwyczaj są to bóle poposiłkowe, biegunki i mdłości

Mimo że pierwsze objawy choroby pojawiają się już w wieku dziecięcym  – tak było u 75 proc. badanych – aż 73 proc. diagnoz stawianych jest co najmniej po 5 latach poszukiwań.

Choroba Fabry’ego – leczenie

Leczenie przyczynowe chorób o podłożu genetycznym nie jest możliwe.

Terapia opiera się na suplementacji enzymatycznej, czyli na dostarczaniu, zwykle drogą dożylną, preparatów zawierających brakujący enzym, w celu usunięcia istniejących już złogów spichrzeniowych, jak również zapobiegania powstawaniu nowych. W Unii Europejskiej zarejestrowane są dwa preparaty zawierające alfa-galaktozydazę A (agalzydaza a i agalzydaza b) i oba są dostępne w Polsce.

Więcej informacji dotyczących choroby można znaleźć na stronie internetowej Stowarzyszenie Rodzin z Chorobą Fabry’ego.

Brak refundacji leczenia Fabry’ego w Polsce

W Polsce pacjenci od ponad 12 lat bezskutecznie walczą o dostęp do refundowanej terapii, która spowalnia i łagodzi postęp choroby oraz daje pacjentom szansę na stosunkowo normalne i aktywne życie. Obecnie dostęp do terapii mają jedynie osoby zakwalifikowane do tzw.

programów leczenia charytatywnego, które prowadzą producenci leków. Z takiej formy dostępu do leczenia korzystają osoby, które brały udział w badaniach klinicznych oraz pacjenci w ciężkim stanie.

Nie mają oni jednak pewności, jak długo potrwa charytatywne finansowanie terapii. Wielu nowo zdiagnozowanych pacjentów – w tym dzieci, u których choroba nie spowodowała jeszcze trwałych zmian – nie mają szans na dostęp do ratującego życie leczenia.

Wśród osób biorących udział w badaniu 21 pacjentów otrzymuje leczenie na zasadach charytatywnych.

– Mimo istnienia zastępczej terapii enzymatycznej, która powstrzymuje rozwój choroby i pozwala uniknąć powikłań zagrażających życiu, wielu polskich pacjentów pozbawionych jest leczenia.

We wszystkich krajach Unii Europejskiej osoby dotknięte chorobą Fabry’ego otrzymują skuteczne i refundowane leczenie.

Wydaje się, że jedynie w Polsce nasze prawo do życia jest zbyt drogie, by uwzględnił je system opieki zdrowotnej – tłumaczy Roman Michalik ze Stowarzyszenia Rodzin z Chorobą Fabry’ego.

Czy artykuł był przydatny?

Więcej z działu Choroby genetyczne

Choroba Parkinsona – pierwsze objawy, leczenie, przyczyny i ćwiczenia

Choroba Parkinsona (lub inaczej drżączka poraźna) jest zwyrodnieniowym procesem o nieustalonym jak dotąd podłożu, który dotyczy jąder podkorowych mózgu, w których stwierdza się obniżony poziom dopaminy będącej jednym z przekaźników w układzie pozapiramidowym.

Należy pamiętać jednak, że pomimo iż czynniki wywołujące chorobę Parkinsona nie zostały do końca zidentyfikowane, to jednak cześć przypadków choroby Parkinsona ma podłoże genetyczne.

Choroba ta należy do częstszych chorób układu nerwowego.

Częściej występuje u mężczyzn, rozpoczyna się zwykle miedzy 50-60 rokiem życia. Zdarza się, że w przypadku choroby Parkinsona uwarunkowanej genetycznie (dochodzi do mutacji w genie kodującym białko parkinę) choroba występuje rodzinnie i pojawia się w młodym wieku (jest to tzw.

parkinsonizm młodzieńczy, objawy pojawiają się już przed 20 rokiem życia). 

Jakie są zatem pierwsze objawy choroby Parkinsona?

Pierwszym objawem choroby Parkinsona jest zazwyczaj  drżenie, które na początku może dotyczyć jednej kończyny.

Jakie są inne, typowe objawy choroby Parkinsona?

W bardziej zaawansowanej chorobie obecne są też inne objawy.

Pojawia ogólne spowolnienie ruchowe, przejawiające się miedzy innymi zaburzeniami mimiki czy też spowolnienie mowy, która staje się monotonna, poza tym obecna jest też zgięciowa postawa ciała, znamienne drżenie spoczynkowe, zwłaszcza palców, przypominające ruch kręcenia pigułki, drżenie obejmuje niekiedy także kończyny dolne i głowę. Dodatkowo pacjenci zaczynają chodzić drobnymi krokami, pojawia się wzmożone napięcie mięśniowe o typie sztywności z objawem koła zębatego.

Dość częste jest też niewielkie spowolnienie psychiczne, czasami zaburzenia emocjonalne, w późniejszej fazie choroby może pojawić się zespół otępienny. Objawy są takie same w przypadku parkinsonizmu młodzieńczego.

Jak stawia się rozpoznanie choroby Parkinsona? 

Do rozpoznania choroby Parkinsona zostały stworzone specjalne kryteria. Przede wszystkim, aby rozpoznać chorobę Parkinsona, trzeba stwierdzić postępujący przebieg objawów u pacjenta, jak również dodatkowo przynajmniej dwa inne objawy, do których zalicza się drżenie spoczynkowe, sztywność mięśni oraz akineze.

W przypadku tych kryteriów mówi się o możliwym rozpoznaniu choroby Parkinsona. Istnieją również kryteria, na podstawie których stawia się rozpoznanie prawdopodobne.

W tym przypadku zatem muszą być stwierdzone kryteria dla możliwej choroby Parkinsona, a oprócz tego jeszcze przynajmniej dwa z następujących objawów, czyli wyraźna poprawa po lewodopie, asymetria objawów oraz występowanie fluktuacji lub dyskineza w związku z leczeniem lewodopa.

Jeśli zaś chodzi o rozpoznanie pewne, to w jego przypadku muszą być spełnione kryteria dla prawdopodobnej choroby Parkinsona, jak również wykazanie w badaniu sekcyjnym charakterystycznych dla tej choroby zmian w mózgu. 

Jak zatem wygląda leczenie choroby Parkinsona? 

Podstawowym lekiem stosowanym w leczeniu choroby Parkinsona jest lewodopa będąca aminokwasem, który w mózgu może ulegać przekształceniu w dopaminę (czyli w przekaźnik, którego w przebiegu tej choroby jest w mózgu brak).

Ponadto stosowane są też leki hamujące rozkład dopaminy, np. selegilina oraz leki antycholinergiczne. Czasami stosowne jest leczenie operacyjne lub też elektrostymulacja w zidentyfikowane ognisko w mózgu.

Zdarza się, że w początkowym okresie choroby stosuje się też właściwie dobrane w zależności od stanu pacjenta ćwiczenia. W początkowym okresie choroby Parkinsona zalecana jest często zatem rehabilitacja ruchowa.

Zaliczają się do niej masaże, spacery, jak również gimnastyka i pływanie lecznicze, często pacjentom zalecana jest także muzykoterapia czy też terapia mowy. 

Jakie jest rokowanie w chorobie Parkinsona?

Rokowanie w chorobie Parkinsona nie jest niestety korzystne. Jak na razie bowiem nie opracowano metody leczenia, która spowodowałaby stuprocentowe cofnięcie się objawów tej choroby.

Choroba Parkinsona nie powoduje bezpośrednio śmierci pacjenta, jednak jej nasilające się z biegiem czasu objawy znacznie upośledzają codziennie funkcjonowanie chorego i zaczynają doprowadzać do trwałego inwalidztwa pacjenta.

W przebiegu choroby Parkinsona do śmierci pacjenta zwykle doprowadzają jej powikłania, najczęstszym z nich jest zapalenie płuc, które dla osoby w podeszłym wieku, która niestety nie jest w pełni sprawna fizycznie, często kończy się zgonem.

A czy parkinsonizm to ta sama jednostka chorobowa co choroba Parkinsona?

Nie do końca. O parkinsonizmie bowiem (lub inaczej objawowym zespole Parkinsona) mówi się wówczas, kiedy objawy podobne do tych występujących w chorobie Parkinsona powstają na skutek uszkodzenia tych samych struktur mózgowych w wyniku zadziałania znanych czynników szkodliwych. 

Jakie zatem mogą być przyczyny parkinsonizmu?

Przede wszystkim za powstanie parkinsonizmu odpowiedzialne jest przebyte śpiączkowe, zdecydowanie rzadziej kleszczowe, zapalenie mózgu. Poza tym, do powstania objawowego zespołu Parkinsona może też doprowadzić zatrucie, przede wszystkim czadem.

Ponadto, objawy parkinsonizmu mogą być też obecne na skutek doznania przez pacjenta urazu czaszki czy też po porażeniu prądem elektrycznym.

Zdarza się też, że przyczyną parkinsonizmu jest guz jader podkorowych mózgu, miażdżyca oraz zażywanie niektórych leków, głównie neuroleptyków.  

Jaka jest zatem różnica pomiędzy chorobą Parkinsona a parkinsonizmem? 

Przede wszystkim podstawowa różnica polega na tym, że chorzy z objawami parkinsonizmu nie reagują na leczenie lewodopą, która jest podstawowym lekiem w leczeniu choroby Parkinsona. 

Z czym jeszcze można różnicować chorobę Parkinsona?

Przede wszystkim chorobę Parkinsona można jeszcze różnicować z innymi rodzajami drżenia, a także z chorobami reumatoidalnymi, czasami z zespołem połowicznych zaburzeń czucia, a czasem nawet z mocno wyrażoną u pacjenta depresją.