Mastodynia to fachowa nazwa na ból i obrzęk piersi, który najczęściej pojawia się tuż przed miesiączką. Dolegliwość ta może jednak towarzyszyć również innym schorzeniom, dlatego gdy występuje niecyklicznie, warto udać się do lekarza, by sprawdził czy wszystko jest w porządku.
Najczęstszą przyczyną mastodynii są zmiany hormonalne zachodzące w ciele kobiety w okresie przedmenstruacyjnym.
Niski poziom estrogenu i duża ilość progesteronu powodują, że piersi puchną, stają się tkliwe, obrzmiałe, mogą powodować bolesność i uczucie dyskomfortu w trakcie codziennych czynności. Mastodynia cykliczna może trwać nawet tydzień i kończy się wraz z przyjściem menstruacji.
Jest to zjawisko fizjologiczne i nie należy się nim niepokoić. U różnych kobiet przebiega z różnym nasileniem. W skrajnych przypadkach, kiedy ból jest bardzo silny, stosuje się leczenie farmakologiczne.
Mastodynia niecykliczna
Jeśli jednak ból i obrzmienie piersi nie jest związane z cyklem miesiączkowym, występuje nieregularnie, pojawia się w konkretnym miejscu, w tylko jednej piersi, może to wskazywać na inne choroby.
Mastodynia niecykliczna często jest objawem raka piersi, ropnia sutka, martwicy tłuszczowej piersi, rozszerzenia przewodów mlecznych, torbieli, zapalenia sutka, choroby Mondora, zespołu napięcia przedmiesiączkowego, a także może być spowodowana źle dobranym biustonoszem, karmieniem piersią, ciążą lub przyjmowaniem niektórych leków. By zdiagnozować przyczynę bólu, trzeba udać się do ginekologa w celu wykonania niezbędnych badań.
Objawy
W mastodynii cyklicznej pojawia się obrzmienie obu piersi, wrażliwość na dotyk, uczucie zwiększenia ciężaru biustu, stwardnienie brodawek. Ból może promieniować nawet do pach i ramion.
Z kolei mastodynia niecykliczna dotyczy zazwyczaj jednej piersi, jakiegoś konkretnego miejsca. Ból jest ostry i palący.
Leczenie
Jeśli dolegliwości bólowe związane są z cyklem menstruacyjnym, leczenie polega głównie na podawaniu pacjentce leków hormonalnych. W łagodniejszych przypadkach stosuje się terapię olejem z wiesiołka, suplementami witamin A, E i B, a także magnezu.
Okazuje się, że magnez przyjmowany w drugiej fazie cyklu, nie tylko zmniejsza objawy bólowe, ale łagodzi także inne dolegliwości związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego.
Niebagatelne znaczenie ma także wprowadzenie zbilansowanej i zdrowej diety, która wyreguluje nieprawidłowości hormonalne.
Jeśli natomiast mamy do czynienia z mastodynią niecykliczną, należy udać się do lekarza w celu przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki, na podstawie której zostanie podjęte leczenie prawdziwej przyczyny bólu.
Jakiś czas temu głośno było o prewencyjnej mastektomii Angeliny Jolie, która usunęła obie piersi, by zapobiec rozwojowi nowotworu, po tym jak wykryto u niej mutację genów BRCA 1 i 2. Rozgorzała wówczas dyskusja na temat tego, czy takie postępowanie faktycznie ma sens i uchroni przed rakiem kobiety genetycznie do niego predysponowane?
Mastektomia prewencyjna polega na usunięciu jednej lub obu piersi u kobiet, u których nie zdiagnozowano jeszcze nowotworu, ale szanse na jego wystąpienie są bardzo wysokie. Operacja ta znacznie obniża ryzyko zachorowania, bo aż o 90 %, jednak nie zwalcza zagrożenia w pełni. Najczęściej zabiegowi poddają się kobiety z wykrytą mutacją genu BRCA 1 lub 2, ale nie tylko.
Mimo, że redukcja ryzyka zachorowania jest tak wysoka, niektórzy lekarze są sceptyczni co do stosowania mastektomii prewencyjnej i opowiadają się za częstszymi profilaktycznymi badaniami, odstawieniem alkoholu, wprowadzeniem zasad zdrowego stylu życia oraz niestosowaniem hormonalnej terapii zastępczej. Jednak o decyzji wykonania operacji decyduje ostatecznie pacjentka.
Rodzaje mastektomii
Wyróżniamy dwa rodzaje mastektomii prewencyjnej: całkowitą i częściową. W pierwszej usuwana jest cała pierś wraz z brodawką. Ta forma operacji w największym stopniu zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu. W drugiej wersji zaś usuwa się tylko tkankę podskórną, pozostawiając brodawkę w nienaruszonym stanie.
Wskazania do zabiegu
Prócz wykrycia zmutowanych genów, wskazaniem do zabiegu jest także wcześniejszy, przebyty rak piersi, jego występowanie w rodzinie, chorowanie na nowotwór zrazikowy in situ, liczne rozproszone i niedookreślone zwapnienia w piersi lub zgęstnienia, które zwiększają ryzyko raka oraz przejście radioterapii poniżej 30 roku życia.
Skuteczność mastektomii prewencyjnej
Usunięcie piersi nie daje 100%-wej pewności, co do niewystąpienia choroby. Wynika to z faktu, że komórki budujące piersi znajdują się nie tylko w samej piersi, ale także w tkankach sąsiadujących, których nie da się usunąć. Pozostaje więc minimalne ryzyko, że nowotwór rozwinie się w tych pozostałościach.
Ewentualne powikłania
W przypadku mastektomii prewencyjnej mogą wystąpić takie same powikłania jak w przypadku innych zabiegów. Do najczęstszych należą krwawienia i infekcje.
Najtrudniejszym skutkiem ubocznym są jednak problemy psychiczne związane z utratą piersi, co może obniżać poczucie własnej wartości i wywoływać stany depresyjne.
Najlepszym rozwiązaniem, byłoby jednoczesne wszczepienie implantów piersi podczas zabiegu, jest to jednak rozwiązanie bardzo kosztowne, a w naszym kraju zarówno mastektomia prewencyjna, jak i operacje plastyczne piersi, niestety, nie są refundowane przez NFZ.
Operacja piersi jest zabiegiem, po którym każda kobieta musi poświęcić dużo czasu na spokojną rekonwalescencję. Wymaga ona spokoju i ograniczenia nie tylko samego wysiłku, ale także niektórych ruchów. Jak do tego wszystkiego ma się uprawianie sportów? Kiedy kobieta, która przeszła zabieg usunięcia, rekonstrukcji czy powiększenia piersi może wrócić do sportowego trybu życia?
Powrót do formy
O tym, jak wygląda powrót do zdrowia po operacji piersi pisaliśmy niedawno na blogu. Specjalny biustonosz po operacji piersi powinien być noszony przez 2-3 miesiące całą dobę. W tym czasie należy także zdecydowanie unikać większego wysiłku.
Nie powinnaś dźwigać ciężkich rzeczy, zaleca się ograniczać wymachy i unoszenie rąk do góry, czesanie, mycie głowy, sięganie z wysokich półek – przeciwwskazane. W związku z tym lepiej unikać męczących treningów – zwłaszcza na siłowni.
W tym czasie należy też zrezygnować z biegania czy chodzenia na basen.
Dlaczego lepiej zrezygnować z ćwiczeń?
Pierwszy z powodów to oczywiście gojenie się ran po zabiegu oraz proces integracji implantów z tkankami, a to wymaga czasu. Podczas uprawiania sportu np. biegania czy koszykówki) piersi ulegają znacznym ruchom, to natomiast spowalnia wspomniane procesy. Co więcej, w przypadku zbyt intensywnych treningów mogą pojawić się powikłania, w tym nawet przemieszczenie się implantu.
Druga kwestia to ból odczuwany po zabiegu oraz występowanie obrzęków. Ćwiczenia i ruch, który angażuje również mięśnie klatki piersiowej może jedynie wzmocnić wspomniane objawy.
Kiedy można wrócić do treningów?
Najczęściej mówi się, że do uprawiania sportu można wrócić po ok. 6 tygodniach po zabiegu. Jednak zaleca się wtedy lżejsze dyscypliny, jak np. joga czy aerobik. Jednak wszystko zależy od indywidualnego przebiegu proces gojenia. Aby poznać odpowiedź odpowiednią do naszego stanu zdrowia najlepiej skonsultować się z lekarzem prowadzącym.
O czym trzeba pamiętać?
Przede wszystkim wykonywane ćwiczenia powinny być dostosowane do naszej formy. Nie należy przesadzać, bowiem może to niekorzystnie odbić na naszym zdrowiu. W momencie powrotu do sportu bardzo istotne znaczenie ma dobór odpowiedniego biustonosza sportowego.
Nie może on być sportowy tylko z nazwy – należy zwrócić uwagę, by zapewniał wsparcie naszym piersiom oraz implantom i żeby miał prawidłowo dobrany rozmiar. A jeżeli jesteś Amazonką, aby miał kieszonki na protezę.
W przypadku Amazonek i chęci pływania pamiętaj o stroju kąpielowym dla amazonki, który posiada kieszonki na protezę i dyskretnie utrzyma ją na miejscu.
Warto przemyśleć zakup protezy pływackiej aqua wave, która ma unikalny, naturalny kształt, jest przezroczysta i doskonale spełnia swoją rolę w wodzie.
Niezależnie od tego, jaki sport uprawiamy, należy pamiętać o podstawowej zasadzie: jeśli w trakcie treningów odczuwamy ból, należy przerwać. Oznacza to bowiem, że nasz organizm nie jest jeszcze gotowy na większy wysiłek.
Zapalenie żył – 3 domowe sposoby leczenia
Zapalenie żył to choroba, która dotyka osoby niemal w każdym wieku. Często jej początki przebiegają bezobjawowo, a diagnoza jest stawiana zbyt późno, aby pozwolić na skuteczne leczenie.
Zapalenie żył to schorzenie wynikające z zaburzeń krążenia, w wyniku którego w naczyniach krwionośnych pojawia się stan zapalny.
W zależności od stadium zaawansowania choroby, może się ona wiązać między innymi z różnym nasileniem objawów, od uczucia bólu aż do tworzenia się zakrzepów na ściankach żył. To z kolei może prowadzić do tak zwanego zakrzepowego zapalenia żył.
Zapalenie żył jest chorobą obejmująca głównie naczynia krwionośne górnych i dolnych kończyn, przez co może ona znacznie obniżać jakość życia i utrudniać wykonywanie codziennych obowiązków.
Jako że jest to choroba dość powszechna, chcemy przedstawić kilka domowych sposobów jej leczenia.
Zapalenie żył – odmiany choroby
W zależności od poziomu zaawansowania choroby, zapalenie żył można podzielić na:
- Zapalenie żył powierzchownych: choroba obejmuje naczynia krwionośne znajdujące się tuż pod skórą. Objawia się ona występowaniem niewielkich zakrzepów, które zazwyczaj nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.
- Zapalenie żył głębokich: obejmuje żyły biegnące wewnątrz mięśni i tkanek. W tym wypadku zakrzepy utrudniają przepływ krwi, przez co podnosi się ciśnienie wewnątrz żył. Co więcej, tego rodzaju zakrzepy mogą pękać i przemieszczać się do serca i być przyczyną tzw. zatorowości, która wymaga interwencji medycznej.
Zapalenie żył – przyczyny
Przede wszystkim należy wiedzieć o tym, że zapalenie żył może wynikać z całego szeregu różnych przyczyn, a niektóre osoby są bardziej podatne na tego typu schorzenia.
Zobacz także: Zdrowe żyły – 5 sposobów leczenia
Powinieneś mieć na uwadze to, że najczęstsze przyczyny występowania tej choroby są następujące:
- Ciąża
- Zmiany nowotworowe w organizmie
- Niewydolność żylna
- Zaburzenia krążenia krwi
- Palenie
- Otyłość
- Nieprawidłowa postawa
- Urazy
- Oparzenia
- Infekcje bakteryjne
Objawy
Przede wszystkim zapalenie żył bardzo często przebiega względnie bezobjawowo i jest diagnozowane przy okazji rutynowych badań. Objawy, jakie najczęściej towarzyszą tej chorobie to:
- Nieustanny ból dolnych lub górnych kończyn
- Nadwrażliwość na dotyk
- Uczucie ciepła w kończynach
- Podwyższony puls
- Gorączka
Przyjrzyjmy się zatem bliżej objawom każdego z dwóch typów zapalenia żył.
Zapalenie żył powierzchniowych – objawy
- Gorączka
- Nasilenie bólu podczas dotykania chorego miejsca
- Wyraźne powiększenie żył
- Opuchlizna
- Zaczerwienienie skóry
Zapalenie żył głębokich – objawy
- Gorączka
- Częstoskurcz
- Silny ból nóg, rąk lub ramion
- Żółtawa skóra
- Stan zapalny chorego obszaru
- W bardziej zaawansowanych przypadkach – gangrena
Spójrz także na: Żyły i tętnice – zawalcz z miażdżycą udrożniając je!
Leczenie
Jeśli zostanie u Ciebie zdiagnozowane zapalenie żył, koniecznie zastosuj się do wszystkich zaleceń lekarza. Prawidłowo prowadzone leczenie pozwala znacznie złagodzić objawy zapalenia w zaledwie kilka tygodni, a w mniej zaawansowanych przypadkach – nawet w kilka dni.
- Pamiętaj o tym, aby zażywać środki przeciwbólowe i przeciwzapalne w celu zapobiegania rozwojowi choroby.
- Ponadto wcieraj w chore okolice przepisaną przez lekarza maść, która poprawi krążenie krwi w kończynach.
- Po nałożeniu maści, owiń chorą kończynę bandażem elastycznym.
- Po antybiotyki sięgaj tylko jeśli zapalenie żył w twoim przypadku wynika z infekcji bakteryjnej.
Zapalenie żył – domowe sposoby leczenia
1. Żurawina
Powinieneś wiedzieć także o tym, że ten malutki owoc zawiera mnóstwo cennych składników odżywczych i ma liczne właściwości wspomagające m.in układ krążenia.
Flawonoidy zawarte w żurawinach pomagają oczyścić krew, przyspieszają jej krążenie i łagodzą stany zapalne oraz pomagają zmniejszyć opuchliznę i zaczerwienienie.
2. Ciepłe i zimne okłady
Dzięki okładom o zmiennej temperaturze możesz skutecznie złagodzić stany zapalne oraz poczuć ulgę w dokuczliwym bólu mięśni.
- Przyłóż do chorego miejsca gorący kompres na 10 minut.
- Zdejmij go i natychmiast przyłóż w to samo miejsce zimy okład i odczekaj kolejnych 1o minut.
- Następnie powtarzaj ten zabieg przez pół godziny.
- Jeśli zapalenie obejmuje kończynę dolną, połóż się na kanapie i unieś nogi do góry, aby poprawić krążenie krwi.
3. Kupalnik
Kupalnik jest ogólnie rzecz biorąc uważany za najlepszy naturalny środek przeciwbólowy. Dzięki swoim właściwościom, kupalnik poprawia też krążenie krwi w żyłach i sprawia ponadto, że siniaki staja się mniej widoczne. W aptekach można dostać maści, olejki i kremy z kupalnika. Warto również pamiętać o tym, aby pić napary z tej dobroczynnej rośliny.
Zapobieganie zapaleniu żył
Najważniejszym krokiem, jaki należy podjąć, aby zapobiegać zapaleniu żył jest zwiększenie aktywności fizycznej. Spędzamy bardzo dużo czasu w pozycji siedzącej i jest niezwykle ważne dla zdrowia, aby każdego dnia znaleźć czas choćby na krótki spacer.
Oto główne zalecenia, do których należy się stosować aby chronić żyły przed stanami zapalnymi:
- Zadbaj o odpowiednią dietę, bogatą w błonnik i mnóstwo płynów, a jednocześnie ubogą w sól. W ten sposób wzmocnisz swój układ krwionośny.
- Pamiętaj także o tym, aby unikać siedzącego trybu życia. Jeśli nie chcesz codziennie ćwiczyć, znajdź nieco czasu na krótki spacer, a wieczorem poleż chwilę z uniesionymi nogami.
- Dbaj o utrzymanie odpowiedniej wagi, aby nie gromadziła się w twoim organizmie zbędna tkanka tłuszczowa prowadząca do otyłości.
- Ogólnie rzecz biorąc staraj się unikać wysokich temperatur, gdyż mają one niekorzystny wpływ na układ krążenia.
Zalecenia
- Jeśli pracujesz na siedząco, pamiętaj o tym, aby co dwie godziny wstać i rozruszać nogi oraz ramiona.
- Wieczorem spędzaj kilka do kilkunastu minut z pozycji leżącej, z uniesionymi nogami.
- Kiedy tylko możesz, zdejmuj buty i chodź na boso, przede wszystkim po to, aby wzmocnić mięśnie nóg.
- Pamiętaj o tym, aby ćwiczyć przynajmniej trzy razy w tygodniu.
- Nie pal papierosów ponieważ podnoszą one ciśnienie krwi i mają bardzo szkodliwy wpływ na krążenie.
- Spróbuj spać z nogami wspartymi na poduszce.
Pamiętaj także o tym, że są to jedynie ogólne wskazówki i że diagnoza oraz prawidłowe leczenie są uzależnione od opinii specjalisty. Nie zaniedbuj tak ważnego aspektu zdrowia, jakim jest Twój układ krążenia i jeśli zauważysz opuchliznę lub ból w kończynach, zgłoś się do lekarza.
- Zoraya Rojas-Sánchez, L., Parra, D. I., & Camargo-Figuera, F. A. (2015). Factores asociados al desarrollo de flebitis: resultados del estudio piloto de una cohorte. Abstract Resumo. https://doi.org/10.12707/RIII13141
- Velázquez-Mendoza, S., Gómez-Alonso, C., Cuamatzi-Peña, M. T., Izquierdo-Puente, M. I., & Neonatos, @bullet. (2009). Conocimiento y criterios de enfermería para evitar flebitis en neonatos con catéter venoso periférico Palabras clave. Rev Enferm Inst Mex Seguro Soc.
- Arias-Fernández, L., Suérez-Mier, B., Martínez-Ortega, M. del C., & Lana, A. (2017). Incidencia y factores de riesgo de flebitis asociadas a catéteres venosos periféricos. Enfermeria Clinica. https://doi.org/10.1016/j.enfcli.2016.07.008
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa a choroba nowotworowa
Pacjent z chorobą nowotworową jest obciążony wysokim ryzykiem powstania żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej, która może wystąpić do kilku lat przed rozpoznaniem choroby rozrostowej, jak i w trakcie całego procesu terapeutycznego.
Zakrzepica układu żylnego często sygnalizuje nam również możliwość wystąpienia choroby nowotworowej jeszcze za nim będziemy mogli rozpoznać ją za pomocą dostępnych narzędzi diagnostycznych.
Bardzo ważne jest niebagatelizowanie objawów żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej oraz zwiększenie czujności diagnostycznej szczególnie pod kątem rozpoznania choroby nowotworowej w przyszłości.
Autorem poniższego artykułu na temat ŻChZZ jest dr n. med. Andrzej Eberhardt – specjalista chirurgii ogólnej, specjalista chirurgii naczyniowej oraz właściciel Kliniki Femmed – specjalizującej się w leczeniu chorób naczyń i układu.
NA CZYM POLEGA ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-ZATOROWA (ŻChZZ)
W ostatniej dekadzie jesteśmy świadkami istotnego postępu w zakresie diagnostyki i leczenia zakrzepicy żylnej i żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ).
Z jednej strony inwazyjne metody diagnozowania żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej są skutecznie zastępowane dokładnymi i nieinwazyjnymi badaniami diagnostycznymi.
Z drugiej terapia ŻChZZ podlega przemianom wraz z pojawieniem się i rozwojem ukierunkowanych leków przeciwzakrzepowych o dużej skuteczności terapeutycznej i bezpieczeństwie, jak również znacząco większej łatwości użycia.
Określenie żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ) obejmuje przypadki występowania zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) i zatorowości płucnej (ZP). Zakrzepica żylna polega na formowaniu się wewnątrz żył głębokich skrzeplin (zakrzepów) utrudniających lub uniemożliwiających prawidłowy przepływ krwi.
Najczęściej występuje w żyłach głębokich kończyn dolnych, ale dotyczy również żył miednicy i kończyn górnych. Powstanie i zaleganie skrzepów w świetle żył powoduje z czasem degradację ściany żylnej i destrukcję zastawek żylnych. Świeże skrzepliny mogą ulec oderwaniu i przemieszczeniu z prądem krwi do krążenia płucnego powodując zator płucny.
Odległym powikłaniem zakrzepicy żylnej jest zespół pozakrzepowy.
Częstość występowania zakrzepicy żylnej i jej powikłań (zatorowość płucna, przewlekła choroba żylna kończyn dolnych z zespołem pozakrzepowym) z wielu powodów jest trudna do oszacowania.
Zarówno zakrzepica żylna, jak i zator tętnicy płucnej często występują bezobjawowo lub objawy są skąpe, co prowadzi do licznych pomyłek diagnostycznych i terapeutycznych. Z danych statystycznych wynika, że roczna zapadalność na ŻChZZ wynosi 0,5-2/1000 osób populacji ogólnej.
Mimo coraz większych postępów w zapobieganiu i leczeniu zakrzepicy żylnej, częstość jej występowania stale wzrasta. Najważniejszą przyczyną takiej sytuacji jest powszechne występowanie czynników ryzyka tej choroby oraz starzenie się społeczeństwa.
W ostatnich latach nastąpił duży postęp, jeśli chodzi o zrozumienie etiologii zakrzepicy żylnej.
Triada Virchowa (uszkodzenie ściany naczynia, zwolnienie przepływu krwi oraz zmiany w składzie krwi) wciąż służą jako ujednolicona koncepcja patogenezy ŻChZZ, choć oczywiste stało się wzajemne oddziaływanie elementów triady Virchowa, jak i środowiskowych lub nabytych czynników ryzyka. Obecnie uważa się, że ryzyko zakrzepicy jest największe, gdy istnieje interakcja między nabytymi czynnikami ryzyka i elementami triady Virchowa.
Patogeneza zakrzepicy żylnej zwykle ukazuje brak równowagi między prozakrzepowymi i przeciwzakrzepowymi siłami krwi krążącej także powstanie cytokin, które mogą powodować aktywację komórek śródbłonka (np. czynnik martwicy nowotworów; TNF-tumor necrosis factor) i ekspresję czynnika tkankowego lub bezpośrednią aktywację kaskady krzepnięcia przez bakterie (np. endotoksyna).
ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-ZATOROWA – OBJAWY I DIAGNOSTYKA
Objawy kliniczne zakrzepicy żylnej są niespecyficzne, dlatego przy ustalaniu rozpoznania nie można polegać tylko na badaniu klinicznym.
Dolegliwości takie jak ból, zaczerwienienie, uczucie ciepła, obrzęk tkliwość podczas palpacji – z jednej strony stanowią częste objawy ZŻG, ale z drugiej są powszechnymi objawami opisywanymi przez pacjentów w różnych sytuacjach klinicznych.
Nawet takie objawy jak Objaw Homansa czyli ból łydki przy aktywnym zgięciu grzbietowym stopy są często nieobecne u chorych ze świeżymi zmianami zakrzepowymi w układzie głębokim.
Badania obrazowe stosowane w diagnostyce chorób układu żylnego w ciągu ostatnich dwóch dekad znacznie się zmieniły. Podstawowym badaniem wykonywanym na układzie żylnym jest obecnie ultrasonografia, która niemal całkowicie wyparła flebografię jako badanie z wyboru.
Ultrasonografię cechują relatywnie niskie koszty, nieinwazyjność, bezbolesność, powtarzalność oraz wysoka czułość i swoistość. U wszystkich objawowych pacjentów w celu zidentyfikowania ZŻG metodą diagnostyczną z wyboru jest ultrasonografia uciskowa w prezentacji B i w czasie rzeczywistym.
Czułość badania usg różni się w zależności od tego, który segment żylny jest badany. Brak podatności żyły na ucisk jest najważniejszym kryterium wskazującym zakrzepicę żył.
Do badań laboratoryjnych prowadzonych w diagnostyce chorób zakrzepowych układu żylnego należy przede wszystkim oznaczenie stężenia D-dimerów. D-dimer jest to fragment wiązanej krzyżowo fibryny jako produkt jej degradacji w procesie fibrynolizy.
Oceniając poziom D-dimerów, należy być świadomym, że wzrost ich stężenia jest efektem wzmożonej aktywności kaskady krzepnięcia oraz wtórnej aktywacji fibrynolizy (rozpuszczania skrzepu).
Procesy te obserwuje się między innymi w różnych sytuacjach klinicznych: ZŻG, ZP, chorobach nowotworowych, posocznicy, zawale mięśnia sercowego, ciąży, urazach, stanach po zabiegach chirurgicznych.
PROFILAKTYKA PRZECIWZAKRZEPOWA – LECZENIE ŻChZZ
Metody profilaktyki choroby zakrzepowo-zatorowej stosowane u chorych można podzielić na fizykalne i farmakologiczne, można je stosować razem i oddzielnie.
Wśród metod niefarmakologicznych podstawowym zaleceniem jest jak najwcześniejsze uruchamianie chorych po zabiegu operacyjnym i jak najszybsze rozpoczynanie rehabilitacji ruchowej u chorych unieruchomionych z przyczyn internistycznych.
Ważnym elementem profilaktyki przeciwzakrzepowej jest też aktywność fizyczna (zmiana pozycji ciała, krótki spacer) u osób odbywających długie podróże np. samochodem lub samolotem.
Powszechnie dostępne są także pończochy o stopniowanym ucisku (PSU) jako metoda wspomagająca oraz mniej dostępne urządzenia do przerywanego ucisku pneumatycznego (PUP), używane w przypadku przeciwskazań do przyjmowania leków przeciwkrzepliwych i/lub jako metoda uzupełniająca profilaktykę farmakologiczną.
Zastosowanie pończoch uciskowych, u chorych obciążonych umiarkowanym ryzykiem powikłań zakrzepowych, poddawanych leczeniu operacyjnemu (chirurgia jamy brzusznej, ginekologia, neurochirurgia), znamiennie zmniejsza częstość występowania zakrzepicy żylnej.
Zmniejszenie zapadalności na zakrzepicę w tych sytuacjach osiąga się w wyniku uzupełnienia terapią uciskową podawania heparyny drobnocząsteczkowej. Pończochy elastyczne (lub bandaż) o dużym ciśnieniu spoczynkowym trzeba bezwzględnie zdejmować na noc ze względu właśnie na ryzyko niedokrwienia.
Metody farmakologiczne zapobiegania żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej obejmują zarówno najczęściej stosowane heparyny drobnocząsteczkowe, heparyny niefrakcjonowane (podawane głównie w profilaktyce pierwotnej u pacjentów hospitalizowanych), jak i doustne antykoagulanty (używane głównie w profilaktyce wtórnej).
W ostatnich latach zarejestrowano w Polsce nowe leki, takie jak fondaparynuks, dabigatran, apiksaban, czy rywaroksaban, które mogą by podawane w wybranych przypadkach zarówno w zapobieganiu jak i leczeniu ŻChZZ.
Szczególną grupą chorych, u których należy rozważyć stosowanie profilaktyki żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej są chorzy z nowotworami złośliwymi. Zakrzepica żylna jest jednym z zasadniczych powikłań zwiększających wskaźnik zgonów w przebiegu choroby nowotworowej.
U 15% chorych z procesem nowotworowym stwierdzono występowania ZŻG. Z drugiej strony u 10-20% pacjentów w okresie 6-12 miesięcy od przebytej zakrzepicy żył głębokich (pierwotnie uznanej za idiopatyczną) rozpoznano nowotwór złośliwy.
Chorzy na nowotwór złośliwy są obciążeni średnio 6-krotnie większym ryzykiem wystąpienia tej choroby.
Ryzyko jest szczególnie zwiększone u chorych na nowotwory złośliwe mózgu i gruczolakoraki: jajnika, trzustki, jelita grubego, żołądka, płuc, stercza i nerek oraz nowotwory złośliwe układu krwiotwórczego.
Ryzyko rozwoju żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej jest zwiększone także w wyniku leczenia zachowawczego (np. chemioterapii, leczenia hormonalnego lub stosowania inhibitorów angiogenezy). Obecność cewnika w żyle centralnej u chorych na nowotwór złośliwy predysponuje również do ZŻG kończyny górnej.
Ogólne zasady profilaktyki ŻCZZ u chorych na nowotwór złośliwy:
- U leczonych ambulatoryjnie chorych z guzem litym i dodatkowymi czynnikami ryzyka ŻChZZ, obciążonych małym ryzykiem krwawienia, sugeruje się raczej stosowanie HDCz w dawce profilaktycznej lub HNF w małej dawce. Najważniejsze dodatkowe czynniki ryzyka u tych chorych to: przebyta ŻChZZ, unieruchomienie, stosowanie inhibitorów angiogenezy (np. talidomid).
- U leczonych ambulatoryjnie chorych z guzem litym bez dodatkowych czynników ryzyka żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej sugeruje się niestosowanie rutynowej profilaktyki farmakologicznej.
- U leczonych ambulatoryjnie chorych na nowotwór złośliwy z cewnikiem umieszczonym w żyle centralnej sugeruje się niestosowanie rutynowej profilaktyki farmakologicznej.
- U chorych poddanych zabiegom chirurgicznym, nieobciążonych dużym ryzykiem poważnych powikłań krwotocznych, zaleca się przedłużone stosowanie profilaktyki farmakologicznej za pomocą HDCz przez okres 4 tygodni.
ŻChZZ – PODSUMOWANIE
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa jest poważną jednostką chorobową, która może przyczynić się do pogorszenia jakości życia i wystąpienia groźnych powikłań włącznie z kalectwem czy utratą życia przez pacjenta.
Grupa pacjentów obciążona choroba nowotworową stanowi szczególna grupę chorych, którzy narażeni są w znacznym stopniu na występowanie ŻChZZ oraz wszystkich jej powikłań. Tym bardziej trzeba zwiększyć czujność diagnostyczną i terapeutyczną u wyżej wymienionej grupy chorych.
Z koniecznością rozpoznawania ŻChZZ i prawidłowego postępowania terapeutycznego spotykają się lekarze wszystkich specjalności, a zwłaszcza lekarze rodzinni.
Jedynie poprzez stałe aktualizowanie wiedzy na temat patofizjologii, diagnostyki i postępowania terapeutycznego, możliwe jest zmniejszenie częstości jej występowania oraz ograniczenie skutków żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.
Bardzo ważną rolę odgrywa stałe edukowanie nie tylko personelu medycznego, ale również pacjentów, których czujność może pomóc we wczesnym rozpoznaniu i prawidłowym postępowaniu leczniczym żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej jak oraz jej powikłań.
Choroby nowotworowe a żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ), foto:flickr.com – licencja CC
dr n. med. Andrzej Eberhardt – specjalista chirurgii ogólnej, specjalista chirurgii naczyniowej.
Asystent Kliniki Chirurgii Naczyniowej Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie.
Właściciel Kliniki Femmed – specjalizującej się w leczeniu chorób naczyń i układu limfatycznego (Warszawa, ul. Karola Chodkiewicza 7, www.femmed.pl)
zakrzepowe zapalenie żył – Thrombophlebitis
Zakrzepowe jest to zapalenie żył ( zapalenie z żyły ) związanej z skrzepliny (zakrzepu).
Gdy powtarza się w różnych miejscach, jest znany jako wędrujący zakrzepowe zapalenie żył , (migracji zakrzepowe)
objawy i symptomy
Następujące objawy lub oznaki często są związane z zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepowe zapalenie żył, choć nie jest ograniczony do żyłach nóg .
Pod względem powikłań, jeden z najpoważniejszych występuje, gdy powierzchowne skrzep krwi jest związany z głębszym zakrzepicy żylnej; to może wtedy usunąć, podróżując przez serce i zamykanie gęstą kapilarnej sieci z płuc Jest to zator płucny , które mogą stanowić zagrożenie dla życia chorego do jednostki.
przyczyny
Zakrzepica żył głębokich / prawa noga
Przyczyny zakrzepowe obejmują zaburzenia związane z zwiększonej tendencji do krzepnięcia krwi i zmniejszenie prędkości i krwi w żyłach, takie jak długotrwałe unieruchomienie; przedłużone jazdy (siedzenia) może przyczyniać się do skrzepu krwi, prowadząc do zakrzepowe ale występuje stosunkowo mniej. Wysokie stany estrogenów, takich jak ciąża, estrogenowej terapii zastępczej lub doustnych środków antykoncepcyjnych wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zakrzepowego.
Specyficzne zaburzenia związane z zakrzepowym zapaleniem obejmują powierzchowne zakrzepowe zapalenie żył, które dotyka blisko powierzchni skóry, zakrzepica żył głębokich , która dotyka głębszych żył i zatorowości płucnej .
Osoby z rodzinnych zaburzeń krzepnięcia, takie jak niedobór białka S , niedoborem białka C lub czynnik V Leiden, istnieje większe ryzyko zakrzepowego. Zakrzepowe zapalenie żył można znaleźć u osób z zapaleniem naczyń, w tym chorobę Behceta .
Migrans zakrzepowe mogą być objawem choroby nowotworowej – objaw trousseau ..
Diagnoza
Diagnoza dla zakrzepowego opiera się przede wszystkim na wygląd danego obszaru. Częste kontrole z impulsów , ciśnienia i temperatury mogą być wymagane. Jeśli przyczyna nie jest łatwy do określenia, badanie może być przeprowadzone w celu określenia przyczyn, w tym następujące:
Zapobieganie
Zapobieganie polega na chodzeniu, picie płynów i jeśli obecnie hospitalizowany, zmiana z IV linii . Walking jest szczególnie zalecana po pozycji siedzącej przez dłuższy czas, szczególnie gdy jeden jedzie.
Leczenie
Jeśli chodzi o leczenie tej choroby jednostka może zalecić, aby wykonać następujące czynności: podnieść na tym terenie, aby zmniejszyć obrzęk i odciążyć od obszaru dotkniętego więc będzie napotkać mniej bólu. W pewnych okolicznościach odwodnienie skrzepu może być opcja. Na ogół, leczenie może obejmować:
Zakrzepowe zapalenie żył występuje niemal równo między kobietami i mężczyznami, choć mężczyźni mają nieco większą możliwość. Średni wiek rozwijającego zakrzepowe zapalenie żył, na podstawie analizowanych przypadków, wynosi 54 lat dla mężczyzn i 58 dla kobiet.
Zobacz też
Referencje
Dalsza lektura
Linki zewnętrzne
Zapalenie zakrzepowe żył powierzchownych
Zapalenie zakrzepowe żył powierzchownych to stan w którym dochodzi jednocześnie do zapalenia ścian naczynia oraz okolicznych tkanek, oraz powstania skrzepliny częściowo lub całkowicie zamykającej światło naczynia.
Przyczyny i postacie
Zazwyczaj zapalenie zakrzepowe powstaje w żylakach kończyn dolnych. Spowodowane jest spowolnionym przepływem krwi w poszerzonych naczyniach. Przyjmuje najczęściej postać, ograniczoną do pewnego obszaru, stan zapalny nie jest duży i nie obejmuje okolicznych węzłów chłonnych. Może jednak powodować różne dolegliwości w zależności od rozległości i lokalizacji zmian.
Wyjściową przyczyną choroby może też być stan zapalny, który wtórnie powoduje powstanie skrzepliny.
Tak jest w sytuacji zapaleń żył spowodowanych przez wprowadzane do ich światła cewniki do badań i zabiegów diagnostycznych, takich jak koronarografia, czy wenflony stosowane do przetoczeń.
Jest to niebezpieczna postać choroby, ponieważ zakażona skrzeplina łatwo ulega rozmiękaniu i może się stać źródłem ogólnoustrojowego zakażenia, z dreszczami, wysoką gorączką, zaburzeniami świadomości i ciężkim stanem ogólnym.
Choroba może przyjmować postać wędrującą, to znaczy obejmować coraz to inne odcinki tej samej żyły lub dotyczyć innych żył powierzchownych.
Taka postać wymaga dokładnej diagnostyki, ponieważ może być objawem towarzyszącym, bądź zwiastunem innych chorób, takich jak zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń, choroby tkanki łącznej (kolagenozy), chorób nowotworowych (rak trzustki, jajnika, płuc, pęcherzyka żółciowego), zaburzeń metabolicznych (dna moczanowa), a także zmian w składzie krwi (nadpłytkowość, odwodnienie).
Szczególnym przypadkiem jest choroba Mondora, czyli zakrzepowe zapalenie żyły piersiowo-nabrzusznej lub innej powierzchownej żyły klatki piersiowej.
Objawy
Zakrzepowe zapalenie żył objawia się dolegliwościami bólowymi, kłuciami i pieczeniem w obrębie objętej procesem chorobowym żyły. Samo naczynie jest zaczerwienione, obrzmiałe, żywo bolesne. Otaczające tkanki, w tym skóra, również objęte są procesem zapalnym, bolesne, obrzmiałe i nadmiernie ucieplone. Może też występować gorączka, lub dreszcze, w przypadku zapalenia septycznego.
Rozpoznanie
Do rozpoznania choroby wystarczy najczęściej obraz kliniczny, wywiad i badanie lekarskie, ale ze względu na to, że w około 20-20% przypadków zapaleniu żył powierzchownych towarzyszy zakrzepica żył głębokich, w każdym przypadku należy poddać się badaniu przepływów krwi w żyłach obu kończyn dolnych , czyli tak zwanemu badaniu dopplerowskiemu.
Leczenie
W niektórych przypadkach stosuje się leczenie chirurgiczne, ale najczęściej zapalenie żył powierzchownych leczy się zachowawczo.
W leczeniu stosowane są leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, w wypadkach zakażeń bakteryjnych – antybiotyki, a miejscowo, okłady z Altacetu, oraz maści zawierające heparynę.
Na noc zalecane jest wysokie ułożenie kończyny, ale nie zaleca się leżenia w ciągu dnia, ponieważ unieruchomienie zwiększa i tak już duże ryzyko powstania zakrzepicy głębokiej. Po ustąpieniu ostrych objawów, wskazana jest kompresoterapia, czyli noszenie pończoch uciskowych o zmiennym stopniu ucisku.
Ze względu na ryzyko nawrotów choroby, w przypadku pojawienia się żylaków, warto zgłosić się do specjalisty i poddać się leczeniu żylaków kończyn dolnych zanim dojdzie do powikłania, jakim jest zapalenie zakrzepowe żył powierzchownych.