Choroba sprengla

Choroba Sprengla – inaczej deformacja (z łac. scapula alta congenita, z ang. Sprengel deformity, congenital high scapula) jest to wrodzona choroba kości. W klasyfikacji ICD wpisana jest do kategorii “Inne wrodzone wady rozwojowe kończyn(y) górn(ej)(ych), z wyłączeniem obręczy barkowej” pod numerem O74.0. Dotyczy przede wszystkim zmienionego układu łopatki.

Jest to jedna z dwóch kości pasa barkowego. Połączona jest z kością ramienia oraz obojczykiem. Choroba Sprengla polega na podwyższeniu ułożenia jednej łopatki. W rzadkich przypadkach deformacji podlegają obie. Zwykle dotyka chłopców, mniejsza liczba przypadków obejmuje populację dziewczynek.

Kliknij ‘Polub tę stronę’, a będziesz na bieżąco z najnowszymi artykułami.

PRZYCZYNY CHOROBY SPRENGLA

Dokładna etiologia choroby Sprengla nie została dotychczas odkryta. Podejrzewa się, że – ze względu na umiejscowienie deformacji wyłącznie w okolicach łopatki – powstaje we wczesnym etapie rozwoju płodu.

Następuje zahamowanie zejścia łopatek do pozycji prawidłowej. Prawdopodobnie spowodowana jest oddziaływaniem wyłącznie na tę okolicę szkodliwego czynnika.

Badania na razie nie potwierdzają, co dokładnie może powodować chorobę Sprengla i jak zapobiegać tej deformacji.

Często wraz z chorobą Sprengla współwystępują natomiast inne choroby wrodzone takie jak:

zespół Klippla-Feila,
zespół Greiga,
zespół Polanda,
asocjacja VATER,
zespół Goldenhara.

CHOROBA SPRENGLA – OBJAWY

W przypadku choroby Sprengla specyficzne objawy są widoczne gołym okiem. Przede wszystkim łopatka jest ustawiona wyżej niż prawidłowo powinna być. Jest również mniejsza oraz ulega zniekształceniu w stosunku do prawidłowej budowy.

Może być także bardzo mała i wyczuwalna w okolicach potylicy (przy bardzo wysokim podniesieniu). U około 30 % dzieci z chorobą Sprengla występuje tzw. os omovertebrale. Oznacza to, że jest połączony kąt łopatki z łukami kręgów szyjnych.

Ponadto część dolna łopatki odstaje do tyłu od klatki piersiowej, natomiast górna ulega zagięciu do przodu.

Ruchomość stawu barkowego po stronie zniekształconej łopatki jest znacznie ograniczona.

Przyczyną takiego stanu rzeczy jest ograniczenie w zakresie ruchów łopatki wobec klatki piersiowej, jak również samo jej położenie w miejscu odbiegającym od normy.

Powoduje to także często pochylenie głowy w kierunku zniekształcenia. Ma to dodatkowy wpływ na mięśnie i kręgi w odcinku szyjnym kręgosłupa.

POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE I LECZNICZE W CHOROBIE SPRENGLA

Obok badania fizykalnego w postępowaniu diagnostycznym w przypadku choroby Sprengla konieczne jest wykonanie diagnostyki obrazowej.

Na podstawie zdjęcia RTG lub rezonansu magnetycznego szyjnego i piersiowego odcinka kręgosłupa, lekarz może ocenić bardziej dokładnie stopień deformacji.

Badaniem objęte są również klatka piersiowa, a także obręcz barkowa.

W przypadku zachowania ruchomości stawu barkowego, interwencja chirurgiczna jest zbędna. Zaleca się wówczas odpowiednie ćwiczenia w celu zapobieżenia dalszemu rozwojowi choroby oraz wzmocnienia mięśni przyczepu kości.

Jeżeli natomiast zniesiona lub ograniczona jest ruchomość barku, konieczne jest przeprowadzenie operacji. Ma ona na celu przywrócenie – w miarę możliwości – prawidłowego ułożenia łopatki względem drugiej, prawidłowo ukształtowanej.

Przede wszystkim w przypadku połączenia z kręgosłupem szyjnym konieczne jest ich rozdzielenie. W czasie zabiegu operacyjnego łopatka jest także obniżana. Trudno jest przywrócić właściwe, równomierne ułożenie łopatek. Jest to związane z ryzykiem poważnych następstw neurologicznych (np. porażenie splotu ramiennego).

W wyniku interwencji chirurgicznej zmieniona chorobowo łopatka pozostaje mniejsza od drugiej.

Wykonanie korekcji nadmiernie wysuniętej ku górze łopatki w przebiegu choroby Sprengla możliwe jest u dzieci w wieku od 3 do 5 roku życia.

W późniejszych latach interwencja może być bardziej już bardziej skomplikowana a ewentualne konsekwencje bardziej znamienne w skutkach. Wraz ze wzrostem dziecka deformacja w obrębie łopatki może się znacznie pogłębić.

Wzrasta także ryzyko, że zostanie uszkodzony splot słoneczny.

Jest to miejsce, gdzie napierająca łopatka może uciskać splot pomiędzy górną częścią żeber a obojczykiem.

Istnieją dwa sposoby przeprowadzenia operacyjnego przywrócenia funkcjonalności i zwiększenia ruchomości stawu barkowego. Zależne są od umiejscowienia łopatki.

Może więc być tzw, uwolnienie przyłopatkowe (metoda Greena) lub uwolnienie przykręgosłupowe (metoda Woodwarda).

Po zakończeniu leczenia chirurgicznego, konieczne jest wdrożenie odpowiedniej rehabilitacji. Przede wszystkim wskazane są ćwiczenia korekcyjne, które przywracają lub zwiększają ruchomość stawu barkowego. Powodują także wzmacnianie mięśnie w obrębie obręczy barkowej.

CHOROBA SPRENGLA – JAK ZAPOBIEGAĆ?

Ze względu na trudną do ustalenia etiologię choroby Sprengla, ciężko też mówić o sposobach jej zapobiegania. Brak powiązania deformacji z konkretnymi czynnikami sprawia, że nie da się do końca przewidzieć kiedy nastąpi wada. Należy stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego ciążę oraz wykonywać wszelkie niezbędne badania.

Choroba Sprengla, inaczej też deformacja Sprengla jest to wrodzona choroba kości. Dziecko, które rodzi się z tą przypadłością ma zbyt wysoko ustawioną łopatkę, czyli jedną z dwóch kości pasa barkowego, która łączy się z kością ramienną i obojczykiem. Ponadto niekiedy pojawiają się również inne wady wrodzone. Jakie są przyczyny, objawy oraz leczenie tej choroby?

Jest to najczęstsza wrodzona wada obręczy barkowej. W zależności od położenia grzebienia łopatki, choroba ma postać łagodną, umiarkowaną lub ciężką. Choroba ta dotyczy przeważnie tylko jednej łopatki, dodatkowo częściej pojawia się u dziewczynek niż u chłopców.

Niestety przyczyny tej choroby nie są znane. Jednak jako że deformacja występuje jedynie w okolicy łopatki, to lekarze przypuszczają, iż we wczesnych etapach rozwoju płodu dochodzi do oddziaływania jakiegoś czynnika jedynie na ten obszar.

Objawy są łatwo zauważalne: łopatka znajduje się wyżej niż powinna. Dodatkowo jest ona mniejsza i zniekształcona w stosunku do drugiej. Górna część łopatki zagina się ku przodowi, dolna zaś odstaje od klatki piersiowej.

Poza tym głowa zwykle jest pochylona w stronę zniekształcenia. W przypadku 1/3 chorych górny kąt łopatki łączy się z łukami kręgów szyjnych.

Można też zaobserwować skoliozę, hipoplazję (niedorozwój) żeber w okolicy łopatki czy też rozszczepienia łuków kręgowych.

Jeżeli deformacje łopatki są łagodne, nie wymagają one interwencji chirurgicznej. Warunkiem jednak jest zachowany zakres ruchów w stawie barkowym.

Natomiast w innych przypadkach wykonywana jest operacja polegająca na uwolnieniu łopatki z nieprawidłowych połączeń z kręgosłupem szyjnym oraz umocowaniu jej niżej. Celem zabiegu jest jak najbardziej symetryczne ułożenie łopatek.

W praktyce idealnie równomierne ustawienie łopatek jest niemożliwe, albowiem wiąże się to z ryzykiem powikłań neurologicznych, bowiem im niżej przesuwana jest łopatka, tym zwiększa się ryzyko porażenia splotu ramiennego. Dlatego też łopatka nawet po zabiegu pozostanie nieco krótsza od tej zdrowej.

Istnieją dwie metody przeprowadzania tego typu zabiegu: metodą Greena (czyli uwolnienie przyłopatkowe) lub Woodwarda (uwolnienie przykręgosłupowe).

Operacja korygująca nieodpowiednio usytuowaną łopatkę jest przeprowadzana u dzieci w wieku 3-5 lat. Później korekcja może być o wiele trudniejsza. Wtedy też wzrasta ryzyko wspomnianego już uszkodzenia splotu ramiennego.

Po operacji koniecznie należy wykonywać ćwiczenia zwiększające zakres ruchów w stawie barkowym oraz wzmacniające mięśnie obręczy barkowej. Niekiedy do ćwiczeń bardzo przydatny może być wybrany sprzęt rehabilitacyjny, który usprawni rekonwalescencję.

Choroba Sprengla – wada wrodzona łopatki – objawy i leczenie

Wrodzona deformacja łopatki i kręgosłupa opisana została już w 1863 roku na łamach niemieckiego czasopisma medycznego pt. ‘Archiv fur klinische Chirurgie’. Potem badaniem tej deformacji zajmowało się jeszcze wielu lekarzy, a w 1891 roku szczegółowy opis przypadłości zaprezentował Otto Gerhard Karl Sprengel i to jego nazwiskiem określa się ten rodzaj wady rozwojowej kości do dziś.

You might be interested: Zez rozbieżny i zez zbieżny – przyczyny, rodzaje, objawy, leczenie

Deformacja Sprengla polega na zbyt wysokim ustawieniu jednej z łopatek (rzadziej dwóch), która jest słabiej rozwinięta, często zniekształcona i nieprawidłowo ułożona w stosunku do klatki piersiowej.

Jest to wada wrodzona, powstała w okresie płodowym, a bezpośrednią przyczyną jest zahamowanie zejścia łopatki do prawidłowej pozycji w trakcie rozwoju płodu w łonie matki, co następuje w trzecim trymestrze ciąży.

Zdarza się, że choroba Sprengla łączy się z innymi wadami wrodzonymi, takimi jak:

zespół Goldenhara (wada twarzoczaszki)
zespół Klippla-Feila (zrośnięcie kręgów szyjnych)
zespół Greiga (zbyt szerokie i wysokie czoło, zrośnięte dłonie i stopy, szerokie rozstawienie oczodołów)
zespół Polanda (niewykształcenie brodawki sutkowej, mięśni klatki piersiowej, zrośnięte palce, krótkopalczastość)
asocjacja VATER (zaburzenia rozwoju rąk i nóg, połączone z wadami serca, nerek, kręgów, niedrożnością odbytu i przełyku)

Deformacja może mieć różne stopnie. Generalnie łopatka, zazwyczaj mniejsza od drugiej, ustawiona jest tak, że jej dolna część odstaje od pleców i unosi skórę między szyją a barkiem. Zdarza się ponadto, że łopatka zrośnięta jest z wyrostkiem kolczystym kręgosłupa. W konsekwencji ograniczona jest ruchomość stawu barkowego, a kręgosłup ulega skrzywieniu.

Ponadto deformacja może spowodować:

niedorozwój żeber
powstanie dodatkowej kości łopatkowo-kręgowej
ustawianie się głowy w kierunku zniekształcenia

Niestety, nie do końca wiadomo, dlaczego dochodzi do tej anomalii rozwojowej. Być może chodzi o współwystępowanie kilku wad rozwojowych razem, takich jak rozszczep kręgosłupa, skolioza, choroby nerek i inne. Istnieje też podejrzenie, że za deformacją stoi mutacja genu pro 250 Arg FGFR3.

Lekarze wyróżniają cztery stopnie deformacji Sprengla (klasyfikacja wg Cavendisha):

I stopień – łagodne, mało zauważalne zniekształcenie
II stopień – zniekształcona łopatka lekko wystaje na plecach
III stopień – zniekształcenie dobrze widoczne, jeden bark jest uniesiony kilka centymetrów powyżej drugiego
IV stopień – ciężkie zniekształcenie, łopatka zbliża się do potylicy, a szyja chorego jest wyraźnie skrócona

Do opisu stopnia deformacji używa się także tzw. skali wg Rigault:

łagodna – poziom Th4-Th2
umiarkowana – poziom Th2-C5
ciężka – powyżej C5

W celu wydania właściwej diagnozy wykonuje się badania, takie jak RTG, rezonans magnetyczny i tomografię komputerową.

Jeżeli zmiana jest łagodna i nie powoduje dyskomfortu nie jest konieczne żadne leczenie. Jednak poważniejsze dysfunkcje w budowie kości łopatki wymagają wykonania operacji chirurgicznej, w celu zmniejszenia stopnia zniekształcenia i umożliwienia poruszania barkami.

Operację wykonuje się najczęściej po ukończeniu przez dziecko trzeciego roku życia. W trakcie operacji uwalnia się mięśnie otaczające łopatkę i ewentualnie wycina niepotrzebne elementy, np.

kość łopatkowo-kręgową. Inny rodzaj zabiegu nosi nazwę operacji Woodwarda.

W trakcie tego zabiegu zmienia się lokalizację przyczepów mięśni czworobocznych i równoległobocznych, tak aby trzymały łopatkę we właściwym położeniu.

Niestety, zdarzają się potem powikłania, a do najczęstszych należą: porażenie splotu barkowego, zbliznowacenia oraz niezadowalający efekt estetyczny.

Po operacji konieczna jest wielomiesięczna rehabilitacja. Zniwelowanie deformacji zależy m.in. od wieku osoby operowanej oraz od, towarzyszących chorobie Sprengla, innych wad rozwojowych oraz od stopnia zniekształcenia kości.

To cię może zainteresować:
Achondroplazja – choroba wywołująca karłowatość
Dystrofia mięśniowa, czyli zanik mięśni

Skolioza – rodzaje, diagnostyka, leczenie i ćwiczenia

Skolioza, nazywana potocznie bocznym skrzywieniem kręgosłupa, to schorzenie należące do grupy wad postawy ciała.

Skoliozą nazywa się odchylenie od osi anatomicznej całego kręgosłupa lub jego odcinka w płaszczyźnie czołowej, które pociąga za sobą wtórne zmiany w układzie narządu ruchu i narządach wewnętrznych.

Skolioza występuje najczęściej u dzieci w okresie intensywnego wzrostu, rzadko natomiast pojawia się u dorosłych.

1. Rodzaje skoliozy

Skolioza to skrzywienie boczne kręgosłupa i z tego względu należy wymienić skoliozę lewostronną i skoliozę prawostronną – w ten sposób rozróżnia się rodzaj skrzywienia. Skoliozę najczęściej dzieli się na:

czynnościową,
strukturalną.

Przez skoliozę czynnościową rozumie się skrzywienia, w których nie stwierdza się utrwalonych zmian w budowie kręgosłupa. Skoliozy te są całkowicie odwracalne i można je skorygować czynnie, przez dowolne napięcie mięśni kontrolujących postawę lub biernie, np.

w pozycji leżącej, przez wyrównanie skrócenia kończyny dolnej, usunięcie bólu powodującego skrzywienie kręgosłupa, itp.

Postępowanie korygujące związane ze skoliozą czynnościową jest bardzo ważne, gdyż niekorygowana wada może skutkować wytworzeniem się zmian strukturalnych, w konsekwencji powstaniem skoliozy strukturalnej.

Skoliozy strukturalne – to skoliozy, w których stwierdza się utrwalone zmiany. Ze względu na przyczynę (etiologię) skoliozę strukturalną dzieli się na:

kostno-pochodną,
neuropochodną,
mięśniowo-pochodną,
idiopatyczną

Skolioza idiopatyczna jest najczęściej spotykaną zmiana strukkturalną kręgosłupa. Dotyczy blisko 90% wszystkich wad postawy należących do tej grupy. W przeciwieństwie do innych rodzajów, przyczyny skoliozy idiopatycznej nie są znane.

Za jej powstanie odpowiada głównie brak aktywności fizycznej i nieprawidłowa postawa podczas siedzenia, a więc własne zaniedbania.

Skolioza idiopatyczna szybko się rozwija, dlatego szczególnie ważna jest profilaktyka, zwracanie uwagi na pozycję, w jakiej siedzi dziecko, a także wdrażanie ćwiczeń wspomagających poprawną postawę.

Istnieją też nne podziały skolioz, tj. ze względu na:

lokalizację (skoliozę piersiową, lędźwiową, szyjną)
liczbę łuków skrzywienia (skoliozę jednołukową, dwu- i wielołukową, maksymalnie 4)
stopień mechanicznego wyrównania się skrzywienia (na skoliozę wyrównaną i niewyrównaną)
wielkość kąta skrzywienia
wiek (na skoliozę wczesno-dziecięcą [od 6 mc do 3 r.ż], dziecięcą [od 3 do 8. r.ż.], dorastającą [w okresie pokwitania])

Skolioza występująca u dorosłych i seniorów wynika ze zmian zwyrodnieniowym i zazwyczaj oznacza nie tylko zaburzenia postawy, ale także pogorszenie się ogólnego stanu kręgosłupa. Po 40 roku życia nie można lekceważyć żadnych objawów, ponieważ wówczas wzrasta ryzyko zmian osteoporotycznych.

2. Przyczyny skoliozy

Powstawanie i rozwój skoliozy zależą od dwóch podstawowych czynników: etiologicznego i biomechanicznego. Pierwszy, będący czynnikiem wywołującym skrzywienie, może być bardzo różnorodny. Drugi natomiast jest taki sam dla wszystkich skrzywień związanych ze skoliozą i działa zgodnie z prawami fizyki oraz prawami wzrostu. Od tego czynnika zależy dalszy postęp skoliozy.

Ogólnie rzecz ujmując, w wyniku działania czynnika przyczynowego wywołującego skoliozę dochodzi do zaburzenia równowagi układów stabilizujących kręgosłup (biernie – więzadła, czynnie – mięśnie), co doprowadza w konsekwencji do wytworzenia skoliozy.

W jednym odcinku kręgosłupa powstaje boczne wygięcie, które nazywa się wygięciem pierwotnym. Bardzo szybko powstają zmiany strukturalne, którym zawsze towarzyszy rotacja kręgosłupa wzdłuż osi długiej.

W ten sposób skolioza strukturalna polega na współwystępowaniu skrzywienia bocznego i rotacji kręgosłupa – rotacja ta zauważalna jest m.in. w postaci obrotu klatki piersiowej i tworzenia tzw.

„garba żebrowego”.

Oprócz skrzywień pierwotnych, które są czynnikiem negatywnym, powstają skrzywienia wtórne, które niewątpliwie są czynnikiem pozytywnym. Powstają one w wyniku sił, które dążą do kompensacji skoliozy – mimo wygięcia pierwotnego głowa umieszczona jest symetrycznie ponad barkami, barki i klatka piersiowa ponad miednicą, a miednica ponad czworobokiem podparcia.

You might be interested: Ból miednicy u mężczyzn – jakie są przyczyny bólu w miednicy?

Innymi słowy, skolioza to wada postawy, która powoduje zmiany w wyglądzie kręgosłupa, z reguły rozwija się pomiędzy odcinkiem piersiowym i lędźwiowym.

W wyniku tego schorzenia, kręgosłup nie jest delikatnie wygięty w łuk, a bardziej przypomina literę S. Pojawia się we wczesnym dzieciństwie i wtedy jest najbardziej wyleczalna.

Skoliozę najczęściej powoduje brak ruchu i siedzenie w niekomfortowej dla kręgosłupa pozycji.

Bardzo często skolioza nasila się w okresie dojrzewania (dzieci wtedy szybciej rosną), dlatego ważna jest profilaktyka i trzymanie prawidłowej postawy ciała.

Skolioza może być wadą wrodzoną, ale może też wystąpić w towarzystwie innych chorób albo być ich następstem. Wadę postawy moga spowodować:

przeprowadzone w dzieciństwie operacje w obrębie klatki piersiowej
przebyte choroby opłucnej
różnice w długości kończyn
porażenie mózgowe
nowotwory kości
wrodzone wady serca

Do zmian strukturalnych, oprócz skoliozy, w obrębie kręgosłupa zalicza się: deformacje kręgów (kręgi klinowe i trapezoidalne), torsję kręgów, wczesne objawy zużycia chrząstki w stawach miedzykręgowych, zwłóknienie i zatracenie elastyczności krążków międzykręgowych, zaburzenie struktury więzadeł kręgosłupa, zmiany w mięśniach przykręgowych i inne. Oprócz opisywanych zmian związanych ze skoliozą występujących w obrębie klatki piersiowej – rotacja wraz z kręgosłupem całej klatki piersiowej – mogą wystąpić podobne zmiany związane ze skoliozą w obrębie miednicy. Powstaje wtedy tzw. „garb lędźwiowy”, związany z obrotem w obrębie odcinka lędźwiowego i krzyżowego kręgosłupa.

Zdecydowana większość, blisko 80-90% skolioz, zaliczana jest do grupy skrzywień idiopatycznych, czyli o niejasnym pochodzeniu. Pozostałe skoliozy natomiast spowodowane są przez: przyczyny wrodzone (krąg klinowy, zrosty żeber, zespół Sprengla i inne), skoliozy tzw.

torakogenne (po chorobach opłucnej i operacjach na klatce piersiowej wykonywanych w okresie wzrastania), statyczne (związane np. ze skróceniem jednej z kończyn, przykurczami biodra itp.), spowodowane w dawniejszych czasach przez poliomyelitis oraz inne rzadsze przyczyny.

3. Rozpoznanie skoliozy

Pierwsze objawy skoliozy można zauważyć samemu, jednak wymaga dokładnej obserwacji dziecka. Można podejrzewać wystąpienie skoliozy, jeśli:

łopatki lekko wystają
ramiona i biodra nie są w jednej linii (nie są na równej wysokości) – asymetria
z jednej strony pleców pojawia się wypukłość (tzw. garb żebrowy)
wcięcie w talii jest wyraźnie bardziej zaznaczone z jednej strony
przy zaawansowanej postaci skoliozy jedna noga może być krótsza od drugiej

Z podejrzeniem wystąpienia skoliozy zawsze należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, żeby potwierdził lub wykluczył diagnozę i ewentualnie zlecił dalsze badania. Skierowanie do odpowiedniej poradni i na rehabilitację daje szanse na całkowite wyleczenie asymetrii łopatek.

4. Diagnostyka skoliozy

Rozpoznanie skoliozy stawia się na podstawie badania ortopedycznego i radiogramów kręgosłupa.

Wykonuje się najczęściej zdjęcia w projekcji przód-tył (anterior-posterior – AP) i bocznej, w pozycji stojącej i czasem leżącej (przy pierwszej wizycie), które następnie są dokładnie analizowane.

W celu ustalenia odpowiedniego leczenia skoliozy, określenia stopnia zaawansowania i rokowania bardzo ważna jest identyfikacja wygięcia pierwotnego i wtórnego(-ych).

Innym badaniem jest test Rissera. Opiera się on na zjawisku równoległości rozwoju kręgosłupa i miednicy. Kręgosłup i miednica kończą swój wzrost jednocześnie; radiologiczne stwierdzenie tego momentu jest łatwe w stosunku do miednicy.

Zapowiedzią ukończenia wzrostu jest pojawienie się apophysis ilei w postaci linijnego, płaskiego jądra kostnienia na grzebieniu biodrowym tuż przy kolcu biodrowym przednim i górnym.

Gdy na radiogramach stwierdzamy połączenie się apophysis ilei z talerzem kości biodrowej w okolicy kolca tylnego, określamy to jako test Rissera, czyli fakt ukończenia wzrostu miednicy, a więc też kręgosłupa.

W początkowej fazie skolioza jest trudno zauważalna – rozpoznawane jest tylko przez spostrzegawczych rodziców, radiologów przy przygodnym prześwietleniu klatki piersiowej.

Skoliozę można również rozpoznać w trakcie bilansów zdrowia dziecka, gdy objawem sugerującym jest większe odstawanie jednej z łopatek, większe uwypuklenie klatki piersiowej lub wału lędźwiowego po jednej stronie przy schylaniu do przodu.

4.1. Postęp skoliozy

Skolioza ma naturalną tendencję do zwiększania się wraz ze wzrostem dziecka, staje się wtedy bardziej dostrzegalna. Oprócz uwydatnienia powyżej opisanych objawów związanych ze skoliozą, pojawić się mogą:

nierówne ustawienie barku
przesunięcie górnej części tułowia względem miednicy
uwypuklenie jednego biodra z głębokim uwypukleniem talii po drugiej stronie

Dalszy postęp powoduje już tylko zwiększone zaakcentowanie tych zniekształceń i asymetrii tułowia.

Szybkość postępu skoliozy jest różna w zależności od pacjenta i okresu wzrostu – większy w okresach przyspieszonego wzrostu i odpowiednio mniejszy w okresach wzrostu powolnego.

Szczególnie niebezpieczny jest okres pokwitania, który u dziewczynek przypada na wiek między 11 a 15, a u chłopców między 13 a 16 rokiem życia.

Często zdarza się, że w tym okresie powolnie rozwijająca się do tej pory skolioza zaczyna gwałtownie narastać.

Postęp skoliozy zależy również od typu skoliozy – szybszy w skoliozach piersiowo-lędźwiowych i piersiowych niż w lędźwiowych. Zauważa się również szybszy postęp w przypadku dzieci wątłych, wyniszczonych, z chorobami układowymi i wcześniejszymi zmianami w obrębie kręgosłupa.

Czynny postęp skoliozy ustaje w momencie ukończenia wzrostu kręgosłupa – u dziewcząt odpowiada to wiekowi 15-16 lat, u chłopców 17-18 lat. Moment ten udaje się wykryć w badaniu rentgenowskim miednicy przy pomocy tzw.

testu Rissera.

Końcowe zniekształcenie związane ze skoliozą jest oczywiście tym większe, im wcześniej pojawia się skrzywienie, co skutkuje tym, że skoliozy niemowlęce osiągają olbrzymie wartości kątowe skrzywień i deformacji.

O ile po zakończeniu wzrastania skolioza nie zwiększa się wprawdzie w sposób czynny, może się jednak statycznie nieco pogorszyć.

Poza tym do skoliozy dołączają zazwyczaj dolegliwości bólowe, uczucie zmęczenia, ograniczenie ruchów jako wynik postępujących zmian zwyrodnieniowych, a także objawy z innych układów, zwłaszcza krążenia i oddechowego, w wyniku deformacji klatki piersiowej.

5. Leczenie skolioz

Leczenie skolioz jest jednym z najtrudniejszych problemów ortopedii, dotyczy to zwłaszcza skolioz o nieznanej etiologii (idiopatycznych) lub takich, gdzie znany jest wprawdzie czynnik wywołujący, lecz nie potrafi się zadziałać na niego leczniczo w sposób bezpośredni (skoliozy neuropatyczne, wrodzone). Celem leczenia skolioz jest likwidacja lub zmniejszenie skrzywienia, a jeżeli jest to nieosiągalne – zahamowanie postępu dalszego skrzywienia. W zależności od wielu pacjenta i stopnia rozwoju skoliozy leczenie to jest zachowawcze bądź operacyjne.

W skoliozie leczenie zachowawcze obejmuje wszystkie metody mające za zadanie wzmacnianie „gorsetu mięśniowego” kręgosłupa, w szczególności mięśni odpowiadających za postawę. W leczeniu skoliozy ćwiczenia siłowe i siłowo-wzmacniające to proces długotrwałe.

5.1. Ćwiczenia na kręgosłup

Ćwiczenia na skoliozę mogą się odbywać w formie zajęć grupowych i indywidualnych. Bardzo dobry wpływ na leczenie skoliozy mają też zajęcia na pływalni. Dzienne obciążenie dziecka ćwiczeniami na skoliozę wynosi ok. 4,5-5 godzin.

Ćwiczenia na skoliozę zależą również od tego czy pacjent ma skoliozę lewostronną, czy prawostronną. W przypadku skoliozy lewostronnej oraz skoliozy prawostronnej stosuje się odpowiednio dobrane ćwiczenia asymetryczne.

W trudniejszych przypadkach stosuje się różnego rodzaju gorsety ortopedyczne, gipsy korygujące, aparaty, wyciągi.

Najbardziej oporne na leczenie i źle rokujące przypadki skoliozy (gdy kąt skrzywienia wynosi >60°) wymagają operacyjnej korekcji wady z wszczepieniem metalowych aparatów i implantów.

U osób ze skoliozą leczenie czynnościowe opiera się głównie na wzmacniających ćwiczeniach na skoliozę opisanych wyżej, a także – w przypadku skrzywień spowodowanych np. skróceniem jednej kończyny – odpowiednim zaopatrzeniu we wkładki ortopedyczne itp.

You might be interested: Grzybica odbytu – przyczyny, objawy, leczenie grzybicy okolic odbytu

Przykładowe ćwiczenia na skoliozę

Należy stanąć prosto, nogi rozstawić na szerokość bioder. Następnie, przy wyprostowanym kręgosłupie, wykonać wykrok jedną nogą (jak najdalej się da) i wrócić do pozycji stojącej. Powtórzyć z drugiej strony – to jedna seria. Należy wykonać ok. 10-13 serii.
Należy stanąć przy ścianie w taki sposób, aby jak największa część ciała przylegała do ściany. Wytrzymać tak kilkanaście sekund i rozluźnić ciało.
Należy ustawić się w pozycji deski – podobnie jak w przypadku pompki, podpieramy się na przedramionach i palcach u stóp. Ważne jest, żeby ciało tworzyło prostą linię. Należy naprzemienie prostować jedną i druga rękę. Powtarzać około 10-13 razy.
Należy wykonywać skłony tułowia w przód i wracać do pozycji wyprostowanej tak, aby dłonie jednocześnie dotykały podłogi i były stale w jednej linii.

5.2. Skolioza u dzieci

Profilaktyka i leczenie skoliozy opiera się w dużej mierze na korygowaniu wad postawy przy okazji codziennych czynności. Rodzice powinni pamiętać, że dzieci ze skoliozą powinny spać na twardym materacu, najlepiej także na stosunkowo małej poduszce, aby trzymać ciało w możliwie jak najbardziej prostej pozycji.

Ważne jest także, aby zainwestować o dpowiednie krzesło, zwłaszcza jeśli dziecko dużo czasu spędza przy biurku – podczas nauki lub korzystania z komputera. Krzesło powinno być dobrze wyprofilowane i regulowane – powinna być w nim możliwość zmiany wysokości siedzenia, podłokietników, a także zmiana kąta oparcia.

Biurko, przy którym dziecko siedzi, powinno być prostokątne, a jego wysokość dostosowana do wzrostu dziecka. Kiedy podopieczny siedzi, stopy muszą twardo przylegać do ziemi, a przedramiona opierać się na blacie.

Skolioza to schorzenie, które wymaga wykluczenia takiej aktywności jak jazda konna. Wstrząsy i pozycja siedzenia w siodle mogą tylko pogłębić problem i uszkodzić kręgosłup.

6. Powikłania skoliozy

Nieleczona skolioza może doprowadzić do szeregu poważniejszych konsekwencji. Oprócz późniejszych zmian zwyrodnieniowych, groźną konsekwencją skoliozy są także zmiany neurologiczne.

Może również dojść do przekształceń klatki piersiowej, a w konsekwencji także ucisku narządów wewnętrznych (głównie płuc i serca).

To może doprowadzić natomiast do niewydolności krążenia, która stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.

Skolioza u dzieci – przyczyny, objawy i leczenie

Termin skolioza pochodzi od łacińskiego słowa ‘Scoliosis”, oznaczające krzywy. Być może dlatego ta przypadłość często mylnie nazywana jest bocznym skrzywieniem kręgosłupa. W rzeczywistości jednak skolioza nie jest tylko bocznym skrzywieniem, lecz trójpłaszczyznowym. Obejmuje skrzywienie kręgosłupa:

w płaszczyźnie czołowej; czyli boczne skrzywienie
w płaszczyźnie strzałkowej, tj. lordo- lub kyfo- skolioza
w płaszczyźnie poziomej; rotacja i torsja kręgów

Skolioza jest uznawana za chorobę ogólnorozwojową.

Sklolioza nie jest schorzeniem trudnym do zdiagnozowania. Rozpoznaje się ją po charakterystycznym wygięciu kręgosłupa – zamiast łagodnie łukowatej formy, układa się on w literę S. Skolioza dotyczy zniekształceń postawy przekraczających 10 stopni w płaszczyźnie czołowej. Dlatego jej objawy są widoczne gołym okiem, a wśród nich także:

wygięcie kręgosłupa na bok w górnej części (piersiowej),
przesunięcie jednego z barków ku górze i do przodu,
jedna łopatka wystaje z pleców bardziej niż druga,
asymetria w talii – wcięcie z jednej strony jest bardziej widoczne niż z drugiej strony,
przemieszczenie jednego z bioder ku górze i do przodu,
pojawienie się garba z jednej strony pleców (powstaje ze względu na wypchnięcie żeber przez kręgi),
wystawanie klatki piersiowej z jednej strony,
jedna noga krótsza od drugiej (przy zaawansowanym stadium skoliozy),
w przypadku dziewcząt jedna pierś może wydawać się mniejsza niż druga.

Najlepiej jest ocenić tę przypadłość w badaniu RTG. Stopień zniekształcenia określa się za pomocą metody Cobba.

Skolioza znacznie częściej dotyka dzieci i młodzieży, niż osoby dorosłe. Nie ma jednak precyzyjnych informacji, w jakim dokładnie wieku najbardziej narażone są na nią dzieci.

Przyjmuje się jednak, że nasila się w czasie dojrzewania, co jest związane z intensywnym tempem wzrostu. Mięśnie w tym okresie nie są w stanie nadążyć za rozwojem kośćca, a co za tym idzie – nie są odpowiednią podporą dla kręgosłupa.

Jeśli skolioza zostanie stwierdzona u małego dziecka, będzie się ona pogłębiała w czasie jego rozwoju.

Biorąc pod uwagę czas rozpoznania skoliozy, czyli wiek pacjenta, klasyfikuje się ją na:

wczesnodziecięcą – obejmuje dzieci do trzeciego roku życia,
dziecięcą – obejmuje dzieci między trzecim a 10 rokiem życia,
młodzieńczą – dotyczy dzieci w okresie intensywnego dojrzewania.

Wymieniając przyczyny skoliozy należy sobie najpierw odpowiedzieć na pytanie, czy jest ona wrodzona, czy nabyta.

Jeśli mówimy o skoliozie wrodzonej, to może być ona związana z:

wadą kręgosłupa (np. krąg klinowy, zrosty żeber czy zespół Sprengla),
z guzami kości,
z przepukliną krążka międzykręgowego,
z dystrofią mięśniową,
z porażeniem mózgowym.

Leczenie skolioz wrodzonych jest operacyjne.

Jeśli chodzi o przyczyny skoliozy nabytej, to zalicza się do nich:

przebyte choroby płuc,
komplikacje po operacjach na klatce piersiowej przeprowadzonych w okresie wzrastania (tzw. skoliozy torakogenne).

W przypadku dzieci lekarze najczęściej diagnozują skoliozę idiopatyczną – czyli schorzenia, które nie są związane z aktywnością dziecka czy prowadzonym trybem życia. Według danych, w 85 proc. przypadków skolioz, trudno jednoznacznie określić przyczynę. Z pewnością jednak pojawiają się czynniki, które sprzyjają jej rozwojowi.

Oprócz skoliozy wrodzonej i nabytej warto wspomnieć o czynnikach sprzyjających jej powstawaniu. Wśród przyczyn uznawanych za powodujące skoliozę u dzieci wymienia się:

sadzanie dziecka, które nie jest jeszcze na to gotowe, na siłę,
za wczesne pionizowanie dziecka (na siłę),
kładzenie dziecka na brzuchu z głową położoną na jednym policzku,
trzymanie i noszenie dziecka na lewym biodrze (najczęściej dotyczy lewego biodra, bo większość z nas jest praworęczna),
noszenie 2-5 miesięcznego niemowlaka w nosidełku w pozycji pionowej,
prowadzenie za rączkę dziecka (nauka chodzenia),
siedzenie na jednej pięcie w czasie zabaw na ziemi,
oglądanie telewizji w pozycji leżącej na boku, z głową podpartą na jednym łokciu,
siedzenie w nieodpowiedniej pozycji w czasie oglądania telewizji, czytania, korzystania z komputera,
siedzenie na krześle z jedną nogą pod pośladkiem,
siedzenie godzinami przy komputerze, który ma monitor ustawiony po skosie.

Leczenie skoliozy, choć trudne i niekiedy bardzo długotrwałe, jest jak najbardziej możliwe.

Dopasowanie odpowiedniej ścieżki leczenia przynosi dobre efekty – olbrzymie znaczenie ma wczesne wykrycie schorzenia, co znacząco wpływa na skuteczność leczenia.

Dobór metody zależy przede wszystkim od rodzaju skoliozy, stopnia jej zaawansowania i wieku pacjenta. Leczenie ma na celu zmniejszenie lub całkowite wyeliminowanie deformacji, utrwalenie uzyskanej korekcji i wstrzymanie postępu zniekształcenia.

W przypadku skoliozy stosuje się różne metody rehabilitacyjne, łóżka korekcyjne, zaleca się także gimnastykę leczniczą.

W ciężkich, zaawansowanych stopniach choroby lekarze zakładają gorset ortopedyczny – mowa tu o pacjencie, u którego zdiagnozowano kąt skrzywienia wynoszący więcej niż 20 proc. Jeśli kąt skrzywienia wynosi więcej niż 40 proc.

, pacjent powinien poddać się operacji, podczas której kręgosłup zostanie podtrzymany za pomocą specjalnych śrub.

To także może cię zainteresować: