Choroba zakaźna wywoływana przez wirusa dengi, należącego do rodzinyFlaviviridae, z rodzaju Flavivirus. Występują cztery typyserologiczne wirusa, co ma znaczenie dla przebiegu choroby. Gorączkękrwotoczną denga wywołuje tylko serotyp 3 i 4.
Rezerwuarem wirusów jestczłowiek, sporadycznie w łańcuchu epidemicznym biorą udział małpy,zwłaszcza w Azji Południowo-Wschodniej i w Afryce Zachodniej. Wektoremzakażenia jest komar Aedes aegypti, rzadziej inne komary z rodzajuAedes.
Nie ma możliwości przeniesienia zakażenia bezpośrednio zczłowieka na człowieka. Niezbędny jest udział wektora.
CDC. Komar Aedes aegypti, wektor żółtej gorączki i dengi 
CDC. Jaja złożone przez komara Aedes aegypti
Denga występuje w gorącej strefie klimatycznej AzjiPołudniowo-Wschodniej, Afryki Subsaharyjskiej, Ameryki Środkowej iPołudniowej oraz na wyspach Oceanii. Ryzyko zakażenia jest mniejsze wrejonach położonych na wysokości powyżej 1000 m n.p.m.
Obraz kliniczny: okres wylęgania choroby trwa 3-14 dni (średnio 4-7dni).W typowych przypadkach denga przebiega bezobjawowo (80%) lub łagodnie(10-15%). Dorośli przechodzą chorobę nieco ciężej od dzieci, z silniejzaznaczonymi objawami ogólnymi, powiększeniem węzłów chłonnych iwątroby.
Wyróżnia się trzy główne postaci kliniczne choroby:
- ostry stan gorączkowy – przebiega zazwyczaj z plamisto-grudkowąwysypką, często z towarzyszącym nieżytem górnych dróg oddechowych,
- gorączka denga – charakteryzuje się ostrym początkiem z wysokątemperaturą, bólami głowy, bólami kostno-stawowymi (charakterystycznejest zajęcie stawów kolanowych, wymuszające chód na usztywnionychnogach), powiększeniem węzłów chłonnych. Gorączka spada po 2-4 dniach,następuje remisja objawów na okres kilkunastu-kilkudziesięciu godzin.Drugi okres gorączkowy, trwający 1-2 dni, przebiega z towarzyszącąwysypką plamisto-grudkową, zajmującą początkowo grzbiety rąk i nóg,później rozszerzającą się na kończyny i tułów, rzadko z zajęciem twarzy.Wysypka ustępuje pozostawiając przebarwienia lub łuszczenie sięnaskórka.
- gorączka krwotoczna denga – występuje głównie w AzjiPołudniowo-Wschodniej (Tajlandia, Filipiny). Choroba przebiegadwuetapowo. Silniej wyrażone są objawy początkowe, z charakterystycznymiwymiotami. W 2-3 dniu choroby dołączają się bóle brzucha, powiększeniewątroby i objawy skazy krwotocznej, z wybroczynami i podbiegnięciamikrwawymi na kończynach, okolicy lędźwiowo-krzyżowej i twarzy. Niekiedydochodzi do śpiączki. W 4-5 dniu choroby występują krwawienia do jamciała, często z objawami wstrząsu i utraty przytomności. Jeśli niepodjęto wcześniej leczenia, zwykle dochodzi do zgonu, 4-6 godzin odwystąpienia objawów wstrząsowych. Zgony dotyczą głównie dzieci. Takiprzebieg choroby określany jest w piśmiennictwie jako gorączkakrwotoczna denga z zespołem wstrząsowym. Prawdopodobnie do wystąpieniaww. postaci choroby konieczne jest przechorowanie w przeszłości dengi,wywołanej innym typem wirusa.
Rozpoznanie: typowy obraz kliniczny na terenach endemicznegowystępowania choroby nie sprawia problemów diagnostycznych.
Przypadkiniecharakterystyczne mogą natomiast stwarzać trudności w rozpoznaniu,decydujące jest wówczas wyizolowanie wirusa oraz wzrost miana swoistychprzeciwciał.
W badaniach laboratoryjnych występuje leukopenia zlimfocytozą, małopłytkowość (w gorączce krwotocznej), hipoalbuminemia,wzrost poziomu transaminaz i mocznika we krwi, wydłużenie czasuprotrombinowego i spadek stężenia czynników krzepnięcia: II, V, VI, IX iXI.
Leczenie: objawowe. W przypadku gorączki krwotocznej denga podstawąjest zapobieganie i leczenie skazy krwotocznej oraz wstrząsu.
Zapobieganie: stosowanie repelentów, moskitier, siatek ochronnych woknach pomieszczeń, odpowiednio noszona odzież (długie rękawy koszul inogawki spodni), zwłaszcza od zmierzchu do świtu.
Denga
Denga jest najczęstszą chorobą wirusową przenoszoną przez owady w tropikalnych częściach świata. Ochrona przed nią polega na starannym unikaniu ukłuć komarów podczas podróży.
Co to jest denga i jakie są jej przyczyny?
Denga to choroba wirusowa przenoszona przez komary w tropikalnych częściach świata. Wywołują ją cztery typy wirusa dengi: DENV 1–4. Zakażenie wirusem dengi może przebiegać w sposób nieodczuwalny przez podróżnego lub prowadzić do wystąpienia ostrych objawów chorobowych, w tym ciężkich zaburzeń krzepnięcia i krwotoków.
Wirusa dengi przenoszą komary z rodzaju Aedes, np. A. aegypti lub A. albopictus, zwane komarami tygrysimi z powodu zdobiących je białych i czarnych pasków.
Są to owady aktywne przede wszystkim za dnia, dobrze zaadoptowane do warunków miejskich, gdzie jako miejsca lęgowe wykorzystują niewielkie zbiorniki słodkiej wody, np.
wypełnione deszczówką wiadra, puszki czy porzucone opony.
Gdzie i jak często występuje denga? Kto jest najbardziej narażony na zachorowanie?
Ryc. 1. Tajlandia. Ratchaburi province: a typical poor rural house, with water storage and rainwater collection jars that, unless covered, can provide perfect breeding sites for mosquito vectors of dengue
Denga występuje w ponad 100 krajach w tropiku i stanowi obecnie najczęstszą infekcję wirusową przenoszoną przez owady na świecie (zob. Występowanie dengi). Najwięcej zachorowań na dengę rozpoznawanych jest w Azji, gdzie stanowi główną przyczynę śmierci wśród dzieci.
Ze względu na opisany wcześniej tryb życia komarów przenoszących wirusy dengi choroba powszechnie występuje w miastach w tropiku.
Postępująca urbanizacja oraz zmiany klimatyczne sprawiły, że w ciągu ostatnich 20 lat liczba przypadków dengi zwiększyła się dramatycznie w wielu regionach świata, przede wszystkim w Ameryce Łacińskiej, na Karaibach, w państwach Azji Południowo-Wschodniej oraz na wyspach Pacyfiku.
Obecnie denga jest najczęściej rozpoznawaną chorobą wśród turystów, którzy zgłaszają się do ośrodków medycyny tropikalnej z powodu gorączki po powrocie z terenów tropikalnych (z wyjątkiem Afryki subsaharyjskiej, gdzie wciąż przeważają chorzy z malarią).
Jak się objawia denga?
Objawy dengi pojawiają się zwykle w ciągu 3–14 dni po ukłuciu przez zakażonego komara. Najczęstsze dolegliwości to gorączka o nagłym początku, ból głowy, znaczne osłabienie oraz silny ból mięśni lub stawów; u około połowy chorych stwierdza się również wysypkę. Niekiedy występują także: zapalenie spojówek lub gardła oraz dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
U części chorych w dalszym przebiegu choroby dochodzi do rozwoju postaci krwotocznej bądź wstrząsu. Objawy zaburzeń krzepnięcia u pacjentów z dengą obejmują wybroczyny na skórze oraz krwawienia z błon śluzowych (nosa, jamy ustnej lub dróg rodnych) i przewodu pokarmowego. Te groźne dla życia zaburzenia pojawiają się najczęściej po kilku dniach choroby, już po ustąpieniu gorączki.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów?
Jeśli w trakcie wycieczki lub po powrocie z podróży po rejonach tropikalnych wystąpi gorączka albo inne opisane powyżej dolegliwości, należy pilnie skontaktować się z lekarzem, najlepiej w ośrodku medycyny tropikalnej lub najbliższym szpitalu zakaźnym. Objawy dengi mogą być niecharakterystyczne, w związku z czym konieczna jest diagnostyka laboratoryjna obejmująca różne choroby tropikalne, w tym także malarię.
W razie konieczności samodzielnego leczenia przeciwbólowego czy zwalczania gorączki przed konsultacją lekarską (np. w podróży) należy unikać przyjmowania leków oddziałujących na układ krzepnięcia, czyli m.in.
kwasu acetylosalicylowego (aspiryny), ibuprofenu oraz większości niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ponieważ mogą one nasilić problemy krwotoczne związane z zakażeniem wirusem dengi.
Można natomiast zastosować paracetamol.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie?
Lekarz może powziąć podejrzenie dengi na podstawie badania chorego i informacji o podróży uzyskanych podczas wywiadu, w celu potwierdzenia rozpoznania musi jednak przeprowadzić badania laboratoryjne. Ważna jest ocena morfologii krwi, która może wykazać odchylenia w zakresie liczby krwinek białych oraz płytek krwi.
Diagnozę uzupełniają zwykle badania w kierunku przeciwciał przeciwko wirusom dengi we krwi pacjenta. W szpitalach stosuje się także tzw. szybkie testy, pomocne w ustaleniu rozpoznania. W niektórych ośrodkach możliwe jest wykrycie materiału genetycznego wirusa u chorego i przeprowadzenie innych specjalistycznych badań.
Jakie są sposoby leczenia?
Nie opracowano leków przeciwwirusowych skutecznych przeciwko patogenom wywołującym dengę, leczenie polega więc na terapii objawowej, czyli przede wszystkim na nawadnianiu organizmu za pomocą preparatów doustnych lub kroplówek, zwalczaniu gorączki i bólu oraz korygowaniu zaburzeń krzepnięcia krwi, jeśli wymaga tego stan pacjenta. W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie w warunkach szpitalnych w związku z zagrożeniem ciężkimi postaciami dengi (z krwawieniami i wstrząsem). Czasami chorego trzeba przyjąć na oddział intensywnej terapii.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Faza gorączkowa w przebiegu dengi trwa zwykle około tygodnia. Po tym okresie na ogół następuje rekonwalescencja i wyzdrowienie, jednak niekiedy mogą się rozwinąć ciężkie postaci choroby (opisane powyżej). Okres rekonwalescencji po ustąpieniu gorączki trwa kilka tygodni.
Denga zazwyczaj nie ma długotrwałych konsekwencji zdrowotnych. Śmiertelność z powodu krwotocznej postaci dengi w krajach rozwijających się sięga 10–20%, jednak w placówkach dysponujących dobrymi warunkami opieki nad chorymi oraz właściwym wyposażeniem i wyszkolonym personelem jest ona o wiele mniejsza – nie przekracza 0,5%.
Czy po zachorowaniu na dengę można ponownie wyjechać do krajów tropikalnych?
Przebycie dengi skutkuje wieloletnią odpornością przeciwko zachorowaniom wywołanym przez ten sam typ wirusa dengi (jeden z czterech), jednak nie zapewnia ochrony przed pozostałymi trzema. Człowiek może więc zachorować na dengę cztery razy.
Wielu lekarzy i naukowców uważa, że wcześniejsze zachorowanie na dengę zwiększa ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i jej powikłań krwotocznych podczas następnej infekcji, wywołanej przez kolejny typ wirusa.
Wyniki obserwacji naukowych z ostatnich lat podają jednak w wątpliwość występowanie takiego zjawiska. Zagadnienie to nie doczekało się dotychczas jednoznacznego wyjaśnienia.
Według współczesnych wytycznych zachorowanie na dengę w trakcie podróży do tropiku lub powrocie nie stanowi przeciwwskazania do kolejnego wyjazdu w rejony świata zagrożone tą chorobą.
Co robić, aby uniknąć zachorowania?
Nie opracowano szczepionki ani leków profilaktycznych przeciwko dendze. Zapobieganie chorobie polega na starannej ochronie przed ukłuciami owadów w podróży (zobacz: Ochrona przed owadami w podróży), z uwzględnieniem pory największej aktywności komarów przenoszących wirusy dengi, czyli pory dziennej.
Czy można się ustrzec przed wirusem dengi?
W przypadku potwierdzonej infekcji należy odseparować chorych, by zminimalizować ryzyko wystąpienia epidemii.
Szczepionka przeciwko wirusowi dengi jest już dostępna!
Po wielu latach badań laboratoryjnych i testów klinicznych w marcu 2016 r. zarejestrowano w Meksyku, Brazylii, Salwadorze i na Filipinach pierwszą szczepionkę przeciwko flawiwirusom wywołującym dengę.
Preparat podano tysiącom osób zamieszkującym tereny endemiczne, jednak szybko przerwano tę procedurę ze względu na liczne powikłania, a nawet zgony. Badania nad szczepionką wznowiono, czego efektem było jej ponowne dopuszczenie do obrotu przez Komisję Europejską na przełomie 2018/2019 roku.
Zmodyfikowano wówczas zalecenia podawania szczepionki, a preparat został pozytywnie zaopiniowany przez Europejską Agencję Leków (ang. European Medicines Agency, EMA), z jasno zdefiniowaną grupą docelową.
Według EMA szczepionka może być zaaplikowana osobom w wieku od 9 do 45 lat z udokumentowanym wcześniejszym zakażeniem wirusem dengi. Co ważne, osoby te powinny przebywać na stałe na terenach endemicznego występowania choroby.
Odradza się natomiast szczepienia ludzi, którzy tylko czasowo (np. turystycznie) znajdują się w rejonach naturalnego występowania wirusa dengi. Szczepienie nie jest też zalecane osobom mieszkającym na obszarach, w których nie występują regularnie zakażenia tym wirusem ani nie powinno być stosowane w związku z ogniskami zachorowań na gorączkę denga w obszarach nieendemicznych.
Pamiętajmy, że szczepionkę można stosować tylko z oficjalnymi zaleceniami!
Celem podania preparatu jest pobudzenie naturalnych mechanizmów obronnych organizmu do produkcji przeciwciał, które pomogą w ochronie przed wirusami wywołującymi dengę. Dostępna szczepionka zawiera 4 osłabione (atenuowane) serotypy wirusa. Może być wstrzyknięta podskórnie – nigdy do naczynia krwionośnego. Według oficjalnych zaleceń preparat nie może być stosowany jeśli:
- występuje uczulenie na składniki szczepionki,
- układ immunologiczny pacjenta jest osłabiony (np. zarażenie HIV, wady genetyczne),
- pacjent przyjmuje lek wpływający na układ immunologiczny (np. kortykosteroidy w wysokich dawkach lub chemioterapię),
- kobieta jest w ciąży lub karmi piersią,
- dana osoba nie była nigdy przed szczepieniem zakażona wirusem dengi (należy zatem sprawdzić i potwierdzić, czy pacjent kiedykolwiek w przeszłości przeszedł zakażenie).
Dopuszczona do obrotu szczepionka ma postać proszku, który należy rozpuścić bezpośrednio przed iniekcją w 0,4% roztworze chlorku sodu (dołączony do opakowania).
Podczas iniekcji zalecana jest ostrożność w aspekcie kontaktu z czynnikami dezynfekującymi, które mogą inaktywować szczepionkowy wirus dengi. Preparatu nie wolno łączyć z innymi produktami leczniczymi w tej samej strzykawce.
Warto zaznaczyć, że wirusy stosowane w szczepionce są wytwarzane metodą rekombinacji DNA, dlatego uważane są za czynniki zmodyfikowane genetycznie (GMO).
W zalecanym schemacie szczepienia należy podać łącznie 3 dawki preparatu, przy czym między każdym wstrzyknięciem trzeba odczekać 6 miesięcy. Przed wykonaniem szczepienia należy poinformować personel medyczny o następujących czynnikach:
- pacjent ma gorączkę lub ostrą chorobę,
- pacjent przechodzi terapię immunoglobulinami lub produktami krwiopochodnymi zawierającymi immunoglobuliny (wtedy szczepienie powinno być wykonane po czasie od 6 tygodni do 3 miesięcy po zakończeniu leczenia),
- o występowaniu jakichkolwiek problemów zdrowotnych po otrzymaniu innych szczepionek,
- o przyjmowaniu leków wpływających na naturalne mechanizmy obronne organizmu lub o stosowaniu chemioterapii (wtedy szczepienie powinno być wykonane po upływie co najmniej 4 tygodni po zakończeniu leczenia)
- o incydentach omdleń spowodowanych wstrzyknięciami.
Ważną informacją jest też fakt, że szczepionka może wywierać niewielki wpływ na prowadzenie pojazdów lub obsługę maszyn, co należy uwzględnić w swojej aktywności po podaniu preparatu.
Jak każdy lek, szczepionka przeciwko wirusowi dengi może wywoływać działania niepożądane, takie jak bóle mięśniowe, gorączka, wysypka czy zawroty głowy. Wszelkie objawy i dolegliwości należy bezzwłocznie zgłosić lekarzowi.
Szczegółowe dane na temat szczepionki znajdują się na oficjalnej stronie internetowej Europejskiej Agencji Leków. Pamiętajmy jednak, że samo szczepienie nie gwarantuje jeszcze całkowitego bezpieczeństwa.
Konieczne jest stosowanie wspomagających działań profilaktycznych, polegające chociażby na dalszym stosowaniu środków chroniących przed ukąszeniami komarów.
Odpowiedzi na pytania naszych czytelników
Denga – przyczyny, objawy, leczenie, szczepionka
Denga to gorączka tropikalna. Występuje w takich krajach jak Ameryka Środkowa, Ameryka Południowa, Azja, Afryka i Australia. Denga to jedna z odmian gorączki krwotocznej, mającej postać wirusowej choroby zakaźnej. Jakie są przyczyny zachorowania na denga? Jakie choroba ma objawy? Jak wygląda leczenie gorączki tropikalnej denga?
1. Denga – objawy
Denga to gorączka z grupy krwotocznych. Choroby te charakteryzują się skazą krwotoczną. Pierwsze objawy choroby można zaobserwować po 3 – 14 dniach od zarażenia. Denga może objawić się w trzech postaciach.
Pierwsza postać dengi charakteryzuje się ostrym stanem podgorączkowym, wysypką plamisto-grudkową oraz nieżytem górnych dróg oddechowych.
Druga postać dengi objawia się gorączką, bólami głowy, bólami stawów, mięśni i powiększonymi węzłami chłonnymi. Po około dwóch dniach pojawia się plamisto-grudkowa wysypka, która obejmuje ręce, nogi, kończyny i tułów.
Trzecia postać dengi objawia się wymiotami, bólem brzucha, powiększoną wątrobą i skazami krwotocznymi. W tej postaci gorączki denga może dojść do śpiączki.
Denga to gorączka tropikalna, której przyczyną jest wirus przenoszony przez komary egipskie
2. Denga – przyczyny
Główną przyczyną gorączki denga są wirusy z grupy Flaviviridae. Wirus przedostaje się do organizmu w wyniku ukąszenia przez komary egipskie. Chorobą nie można zarazić się od drugiego człowieka.
3. Denga – leczenie
Gorączkę denga można zdiagnozować za pomocą badania krwi. Leczenie choroby polega na przeciwdziałaniu skutkom skazy krwotocznej. Ma zatem postać objawową. Głównym zadaniem jest również przywrócenie równowagi wodno-elektrolitowej. W tym celu podaje się świeżo mrożone osocze, koncentrat krwinek czerwonych i płytek. Należy również pamiętać o odpowiednim nawodnieniu organizmu.
4. Denga – szczepionka
Chcąc zapobiec zachorowaniu na gorączkę denga, należy zadbać o to, aby zminimalizować możliwość ukąszenia przez komary. Warto zatem stosować siatki, odpowiednio się ubierać o wschodzie i zachodzie słońca, gdy komarów jest najwięcej. Naukowcy wynaleźli również szczepionkę – Dengvaxia. Jest to pierwsza szczepionka na gorączkę denga o zastosowaniu profilaktycznym.
Gorączka DENGA – choroba tropikalna groźna dla turystów
2020-03-12 8:35 Monika Majewska
Gorączka denga występuje w Azji, Ameryce Środkowej, Południowej, Afryce i Australii. To ostra, wirusowa choroba zakaźna, odmiana gorączki krwotocznej (obok żółtej febry i ebola). Jakie są objawy gorączki denga i jak przebiega jej leczenie? Jak można się nią zarazić? Czy na gorączkę denga jest już szczepionka?
Spis treści
Gorączka denga, znana także jako ‘breakbone fever’, należy do grupy gorączek krwotocznych – grupy chorób, których wspólną cechą jest występowanie skazy krwotocznej.
W tej grupie znajdują się także m.in. żółta gorączka czy zakażenie wirusem Ebola. Denga występuje w gorącej strefie klimatycznej Azji Południowo-Wschodniej, Afryki Subsaharyjskiej, Ameryki Środkowej i Południowej oraz na wyspach Oceanii.
Gorączka denga – przyczyny. Jak można się zarazić?
Chorobę wywołuje wirus dengi z grupy Flaviviridae. Są 4 serotypy wirusa, jednak gorączkę krwotoczną denga wywołuje tylko serotyp 3 i 4. Wirus dostaje się do organizmu tylko w wyniku ukąszenia przez komary Aedes aegypti (komar egipski), rzadziej inne komary rodzaju Aedes. Choroba nie przenosi się z człowieka na człowieka.
Polecamy: Komar tygrysi – jego ukąszenie może być groźne. Jak go rozpoznać?
Gorączka denga – objawy
Objawy dengi mogą się pojawić w ciągu 3-14 dni od zarażenia (średnio 4-7 dni). Choroba może przebiegach w jednej z trzech postaci:
1) Ostry stan gorączkowy. Przebiega zazwyczaj z
- plamisto-grudkową wysypką
- nieżytem górnych dróg oddechowych
2) Gorączka denga. Charakteryzuje się ostrym początkiem z:
Gorączka spada po 2–4 dniach. Po kilku, kilkunastu godzinach następuje drugi okres gorączkowy, trwający 1–2 dni. Pojawia się wtedy plamisto-grudkowa wysypka, która zajmuje początkowo grzbiety rąk i nóg, później rozszerza się na kończyny i tułów, rzadko z zajęciem twarzy. Wysypka ustępuje pozostawiając przebarwienia lub łuszczenie się naskórka.
3) Gorączka krwotoczna denga
Początkowo pojawiają się wymioty. W 2–3 dniu choroby dołączają:
W 4–5 dniu choroby pojawiają się krwawienia do jam ciała, często z objawami wstrząsu i utraty przytomności. Jest to gorączka krwotoczna denga z zespołem wstrząsowym.
Bez leczenia zwykle dochodzi do śmierci w ciągu 4–6 godzin od wystąpienia objawów wstrząsowych. Prawdopodobnie do wystąpienia ww. postaci choroby konieczne jest przechorowanie w przeszłości dengi, wywołanej innym typem wirusa.
Gorączka denga – diagnostyka
Wykonuje się badania krwi. Występuje leukopenia z limfocytozą, małopłytkowość (w gorączce krwotocznej), hipoalbuminemia, wzrost stężenia transaminaz i mocznika we krwi, wydłużenie czasu protrombinowego i spadek stężenia czynników krzepnięcia: II, V, VI, IX i XI.
Gorączka denga – leczenie
Leczenie jest objawowe i polega głównie na przeciwdziałaniu skutkom skazy krwotocznej. Poza tym trzeba wyrównać zaburzenia wodno-elektrolitowe, podając świeżo mrożone osocze, koncentrat krwinek czerwonych, płytek, nawadniając.
Gorączka denga – jest szczepionka!
Jej nazwa to Dengvaxia i jest pierwszą na świecie zarejestrowaną szczepionką przeznaczoną do stosowania w profilaktyce zachorowań na gorączkę denga. Ma ona zapobiegać 8 na 10 hospitalizacji oraz nawet 93 proc. ciężkich przypadków dengi.
W marcu 2016 r. została ona zarejestrowana w Meksyku, Brazylii, Salwadorze i na Filipinach do stosowania w zapobieganiu gorączce denga spowodowanej wszystkimi czterema serotypami wirusa u osób w wieku 9-45 lat mieszkających w rejonach endemicznych.
Strategiczny Zespół Doradczy Ekspertów ds. Szczepień (ang. Strategic Advisory Group of Experts on Immunization, SAGE) zaleca, aby pozostałe kraje z wysokim wskaźnikiem zakażeń gorączką denga rozważyły wprowadzenie szczepionki.
– Komisja Europejska dopuściła do obrotu szczepionkę przeciwko gorączce denga o nazwie handlowej Dengvaxia.
Decyzja ta jest wynikiem pozytywnie zakończonej procedury dopuszczenia do obrotu szczepionki wydanej przez Europejską Agencję Leków.
Szczepionka może być podawana osobom przebywającym na terenach endemicznego występowania choroby, w wieku od 9 do 45 lat z udokumentowanym wcześniejszym zakażeniem wirusem dengi – czytamy na szczepienia.pzh.gov.pl.
Zaleca się szczepienia osobom przebywającym na terenie obszarów wysokiego ryzyka zachorowania na gorączkę denga, w celu zapobiegania powtórnym zakażeniom – ponowne zakażenie wirusem przebiega dużo gwałtowniej niż pierwsze.
Wszystko, czego nie wiesz o dendze, a boisz się zapytać
Podróżowanie jeszcze nigdy nie było tak łatwe, jak obecnie. Wielu ludzi jako cel swoich podróży wybiera coraz to odleglejsze i dziksze zakątki świata: Azję, Afrykę czy Amerykę Południową.
Niestety, chcąc zobaczyć i poznać jak najwięcej i jak najszybciej, często zapominamy o niebezpieczeństwie, jakie niosą z sobą egzotyczne podróże.
Choroby tropikalne nie są jedynie nieprzyjemną „pamiątką z wakacji”, ale również realnym zagrożeniem dla zdrowia i życia podróżującego oraz jego otoczenia.
Według danych podawanych przez WHO gorączka denga jest obecnie najszybciej rozprzestrzeniającą się chorobą przenoszoną przez komary. Ryzyko zakażenia dengą jest często niedoszacowane, chociaż choroba ta należy do najczęstszych infekcji wirusowych na świecie.
Gorączka denga jest wywoływana wirusem dengi (DENV), który jest przenoszony na ludzi przez komary gatunku Aedes aegypti i jego azjatyckiego krewnego Aedes albopictus. Pierwsze doniesienia dotyczące epidemii dengi pochodzą z roku 1779, kiedy to choroba ta bardzo silnie dotknęła mieszkańców Dżakarty, Indoenzji i Egiptu.
W ciągu ostatnich lat wirus ten rozprzestrzeniał się w bardzo niepokojącym tempie. Ostatnie badania epidemiologiczne dotyczące granic przestrzennych transmisji wirusa DENV wykazały, że 3,9 miliarda osób w 128 krajach jest obecnie narażonych na zakażenie.
Do tej pory głównie kraje Azji Południowo-Wschodniej, Afryki Środkowej, Ameryki Łacińskiej i Karaiby były regionami, gdzie denga występuje endemicznie i podróże w te miejsca niosły z sobą ryzyko zachorowania.
Jednakże również w Europie na przestrzeni ostatnich lat odnotowano kilka przypadków lokalnego zakażenia wirusem dengi: pierwsze zarejestrowano we Francji i Chorwacji w 2000 roku, a na wyspie Madera w roku 2012 wybuchła epidemia dengi z ponad 2000 zachorowań! Jedną z przyczyn globalnej ekspansji dengi jest rozprzestrzenienie się komarów przenoszących wirusa. Nie bez znaczenia są również zmiany klimatyczne, handel międzynarodowy i międzykontynentalny oraz ruch turystyczny.
Wirus dengi razy 4
Wirus dengi należy do flawiwirusów. Występują cztery typy serologiczne tego wirusa: DENV-1, DENV-2, DENV-3, DENV-4.
Zakażenie się jednym typem wirusa uodparnia na niego w przyszłości, ale nie chroni przed kolejnym zachorowaniem spowodowanym innym typem wirusa.
Uważa się, że ponowne zakażenie jednym z pozostałych 3 serotypów DENV stanowi szczególne niebezpieczeństwo, ponieważ kolejną infekcję cechuje dużo cięższy przebieg choroby i wyższe zagrożenie życia pacjenta.
Komar
Komary to trudni przeciwnicy, przed którymi ciężko się uchronić. Są one aktywne zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy oraz „czują się” bardzo komfortowo na terenie zamieszkałym przez człowieka. Przedstawiciele komara egipskiego (Aedes aegypti) są znacznie mniejsi od innych komarów, osiągają wielkość ok.
3–4 milimetrów. Posiadają oznakowanie w kształcie liry na tułowiu i białe pierścienie na odnóżach. Jedynie samice komara odżywiają się ludzką krwią, która służy im jako źródło energii podczas dojrzewania jaj. Samice składają jaja w małych, czystych zbiornikach wodnych.
Nawet najmniejsza kałuża, puste wiadro czy stara opona stanowią wystarczające siedlisko dla rozwoju komarów. Komary egipskie gryzą zazwyczaj rankiem lub późnym popołudniem, a jako miejsce ukąszenia preferują dolne części nóg i okolice kostek. Pierwsze objawy zachorowania na dengę pojawiają się po ok.
tygodniu od ukąszenia przez komara będącego nosicielem wirusa DENV.
Objawy: gorączka, ból głowy, bóle mięśniowo-stawowe
Początkowe objawy dengi bardzo przypominają typową grypę: wysoka gorączka do 40°C, bóle głowy, bóle stawów i mięśni, nudności, powiększenie węzłów chłonnych. Choroba często przebiega dwuetapowo. Gorączka spada po kilku dniach, czemu towarzyszy remisja objawów na czas kilkunastu godzin.
Drugi okres gorączkowy, trwający 2–3 dni, przebiega najczęściej z towarzyszącą wysypką grudkowo-plamistą. Objawy dengi ustają zazwyczaj w przeciągu kilku do kilkunastu dni. Niekiedy jednak choroba może mieć dużo cięższy przebieg.
W czasie ostrego przebiegu dengi może wystąpić gorączka krwotoczna z krwawieniem do jam ciała, często z objawami wstrząsu i utratą przytomności. Na tym etapie okres 24–48 godzin ma kluczowe dla życia znaczenie i konieczna jest hospitalizacja pacjenta. Jeśli nie podejmie się właściwego leczenia, dochodzi zwykle do śmierci.
Dotyczy to głównie dzieci i osób z obniżoną odpornością. Taki przebieg choroby opisywany jest w literaturze jako gorączka krwotoczna denga z zespołem wstrząsowym.
Diagnozowanie i leczenie dengi
Lekarzom często niełatwo jest zdiagnozować dengę, ponieważ jej objawy trudno odróżnić od innych chorób zakaźnych, takich jak: grypa, różyczka, odra, tyfus lub malaria. Zakażenie wirusem chikungunya daje podobne objawy chorobowe, a co więcej, może być przenoszone przez ten sam gatunek komara.
Z tego powodu diagnostyka dengi polega zazwyczaj na wykryciu samego wirusa DENV lub na wykryciu specyficznych przeciwciał produkowanych przez układ odpornościowy człowieka.
Innowacyjny serologiczny system testowy polega na wykryciu białka wirusowego NS1.
Białko to pojawia się w surowicy pacjenta jeszcze przed wystąpieniem określonych przeciwciał, co pozwala na łatwe zdiagnozowanie choroby we wczesnej fazie.
Nie opracowano leków przeciwwirusowych skutecznych przeciwko patogenom wywołującym dengę, leczenie polega jedynie na terapii objawowej, czyli na nawadnianiu organizmu, podawaniu leków przeciwgorączkowych oraz korygowaniu zaburzeń krzepnięcia krwi. W przypadku dengi należy bezwzględnie unikać leków rozrzedzających krew, takich jak aspiryna!
Zapobieganie
Na początku 2016 zakończono badania nad szczepionką przeciwko dendze. Jak do tej pory została ona zarejestrowana w Meksyku, Brazylii, Salwadorze i w Paragwaju.
W Europie nie ma jeszcze możliwości zaszczepienia się, więc pozostaje nam jedynie profilaktyka.
Standardowa profilaktyka antykomarowa obejmuje stosowanie repelentów, zakrywanie ciała oraz wybieranie do spania miejsc wyposażonych w moskitiery.
Denga – znajdź laboratorium, w którym wykonasz badania
Autor: Małgorzata KozłowskaEUROIMMUN POLSKA Sp. z o.o.www.euroimmun.pl
Nie znalazłeś odpowiedzi na nurtujące Cię pytanie? Prześlij je nam, a odpowiedź wkrótce ukaże się na blogu: [email protected]
Opracowano na podstawie:1. http://www.euroimmunblog.com/dengue-fever-virus-mosquito/2. Guzman M.G., Halstead S.B., Artsob H. et al. Dengue: A Continuing Global Threat. Nature Reviews Microbiology 2010; 8: S7–16.3. Orzechowska B. Patomechanizm wirusowych gorączek krwotocznych w świetle epidemii Ebola. Postępy Nauk Medycznych 4b; 2015: 23–33.4. WHO: Impact of Dengue, http://www.who.int/csr/disease/dengue/impact/en/ (dostęp z dnia 30 października 2014).5. http://www.who.int/immunization/research/development/dengue_vaccines/en/
6. www.szczepieniadlapodróżujących.pl
Denga
Ania i Robert postanowili profesjonalnie przygotować się do swojej azjatyckiej podróży. Zaplanowali zwiedzanie Tajlandii, Kambodży i Wietnamu. Przed wyjazdem udali się do stacji Sanepidu, aby zaszczepić się na grożące im w tych rejonach choroby. W poczekalni wszystkie plakaty ostrzegały przed malarią.
Lekarz kwalifikujący do szczepień też poinformował ich o profilaktyce antymalarycznej. Polega ona na zażywaniu odpowiednich leków w trakcie pobytu i kilka dni po powrocie. Na szczepienia i wykupienie leków przeciwmalarycznych wydali ponad tysiąc zł.
Wyposażeni w wiedzę zdobytą u lekarza i tabletki antymalaryczne ruszyli w świat.
W Kambodży od miejscowego kierowcy dowiedzieli się, że wielu turystów i miejscowych choruje na dengę. – Dlaczego nikt o dendze w Sanepidzie nie wspominał? – zastanawiali się. Komarów malarycznych mieli unikać, zwłaszcza po zmroku i na terenach pozamiejskich.
Tymczasem wirusa dengi przenoszą owady aktywne przede wszystkim za dnia i dobrze zaadoptowane do warunków miejskich, gdzie jako miejsca lęgowe wykorzystują niewielkie zbiorniki słodkiej wody, np. wiadra czy puszki wypełnione deszczówką.
Kompletnie nie wiedzieli, jakie są objawy dengi i jak postępować w razie ich wystąpienia.
Tymczasem denga jest bardzo częstą infekcją wirusową przenoszoną przez owady i jest najczęściej rozpoznawaną chorobą wśród turystów, którzy zgłaszają się do ośrodków medycyny tropikalnej z powodu gorączki, po powrocie z terenów tropikalnych. Wyjątek stanowi Afryka subsaharyjska, gdzie wciąż przeważają chorzy z malarią.
Dr n. med. Andrzej Kotłowski, kierownik Zakładu Medycyny Tropikalnej i Epidemiologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, wyjaśnia, że najlepiej przed wyjazdem skorzystać z porad lekarza specjalizującego się w medycynie podróży. – W kraju działa już 150 Certyfikowanych Centrów Medycyny Podróży.
Lekarz zatrudniony w takim Centrum na pewno o dendze nam opowie – wyjaśnia. Dodaje też, że trudno się dziwić, że profilaktyka malaryczna jest bardziej nagłaśniana. Firma farmaceutyczna, która produkuje nie tani przecież lek, dba o edukację podróżujących, ponieważ tym samym zwiększa sprzedaż swojego produktu.
A ponieważ lekarstwa ani szczepionki na dengę nie ma, nikt nie organizuje aż tak intensywnej kampanii edukacyjnej.
Jeszcze do połowy XX wieku występowanie dengi ograniczone było do obszarów strefy tropikalnej. – Morski transport towarów oraz ruch lotniczy przyczyniły się jednak do tego, że choroba ta rozprzestrzenia się – wyjaśnia dr Andrzej Kotłowski.
Przypadki dengi notuje się w USA na Florydzie i w Europie w basenie Morza Śródziemnego. Rocznie wirus dengi zabija ponad 20 tys. osób na świecie. Nikt dokładnie nie wie, ile choruje, bo nie każde zakażenie jest rozpoznawane oraz zgłaszane.
Z dengą walczą rządy wielu krajów. Ostatnio w Brazylii rozpoczęto masowąprodukcję zmodyfikowanych genetycznie komarów, które mają rozprawić się z tą chorobą.
Zmutowane komary płci męskiej będą wypuszczone w liczbie dwukrotnie większej od populacji komarów niezmodyfikowanych genetycznie. Przyciągną one samice komara w celu spłodzenia potomstwa, które zginie nie osiągając wieku dojrzałego.
Tamtejsze ministerstwo zdrowia zaplanowało wypuszczanie 4 milionów sztuk komarów tygodniowo.
Objawy dengi pojawiają się zwykle w ciągu 3–14 dni po ukłuciu przez zakażonego komara. – Są to objawy grypopodobne, charakteryzujące się przede wszystkim osłabieniem i bólami mięśniowo-stawowymi. Niestety, objawy nie zawsze są jednakowe. Może wystąpić też gorączka, ból głowy, zapalenie spojówek lub gardła oraz dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
U niektórych osób pojawia się też wysypka – mówi dr Kotłowski. U części chorych dochodzi do rozwoju postaci krwotocznej bądź wstrząsu. W wyniku zaburzeń krzepnięcia krwi pojawiają się wybroczyny na skórze oraz krwawienia z błon śluzowych nosa, jamy ustnej lub dróg rodnych i przewodu pokarmowego.
Te zaburzenia są groźne dla życia i pojawiają się najczęściej po kilku dniach choroby.
Ania i Tomek w Tajlandii podróżowali klimatyzowanym busem. Kierowca nie oszczędzał klimatyzacji. Na drugi dzień obydwoje czuli się lekko przeziębieni. Tomek miał katar, a Ania była osłabiona i trochę łamało ją w kościach. Pierwsze, co przyszło im do głowy, to zażycie aspiryny.
Tymczasem jeśli dolegliwości grypopodobne spowodowane są zarażeniem się dengą, zażywanie aspiryny to duży błąd. – W przypadku dengi należy unikać przyjmowania leków oddziałujących na układ krzepnięcia, czyli m.in. kwasu acetylosalicylowego – aspiryny, ibuprofenu i innych, ponieważ mogą one nasilić problemy krwotoczne. Można natomiast zastosować paracetamol – mówi dr Kotłowski.
Ania i Tomek zabrali tylko aspirynę, bo nikt im o dendze nie powiedział. Zdecydowali się więc tylko na gorącą herbatę. Do lekarza nie poszli, bo na drugi dzień poczuli się już lepiej.
Dr Kotłowski radzi, aby w razie, gdy dolegliwości grypowe pojawią się w trakcie naszej podróży, poleżeć kilka dni i odpocząć. Gdyby gorączka nasilała się lub pojawiła się wysypka, trzeba zasięgnąć porady lekarza.
W przypadku wystąpienia krwawienia, należy udać się do szpitala, najlepiej w dużym mieście, a jeśli się uda to w stolicy.
Leczenie polega na likwidowaniu objawów, czyli przede wszystkim na nawadnianiu organizmu za pomocą preparatów doustnych lub kroplówek, zwalczaniu gorączki i bólu oraz korygowaniu zaburzeń krzepnięcia krwi.
– W wielu krajach azjatyckich i Ameryki Południowej poziom świadczenia usług medycznych odbiega od europejskiego. Dlatego Niemcy mawiają, że najlepszy szpital w tropikach to Lufthansa, która zawiezie do Europy. Niestety, nie zawsze jest czas na powrót. Jeśli choroba rozwija się dynamicznie, trzeba szukać pomocy na miejscu – mówi dr Kotłowski.
Jeśli przydarzyła się nam gorączka lub inne dolegliwości, podczas podróży lub po powrocie powinniśmy zasięgnąć porady specjalisty od medycyny podróży. Zwłaszcza, że podejrzewa się, iż wcześniejsze zachorowanie na dengę zwiększa ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i jej powikłań krwotocznych podczas kolejnej infekcji.
Ania i Tomek po powrocie zgłosili się do takiego ośrodka. Powiedzieli lekarzowi, że obawiają się, iż zarazili się dengą. Na podstawie wywiadu doktor uznał, że jest to możliwe. Zlecił im wykonanie badania w kierunku przeciwciał przeciwko wirusowi dengi we krwi. Okazało się, że tylko Ewa chorowała na dengę.
Lekarz zasugerował, że przez kilka najbliższych lat nie powinna wyjeżdżać w rejony, gdzie występuje ta choroba. Ania i Tomek nie zamierzają przestać podróżować po świecie. W najbliższych latach planują zwiedzieć tereny nie dotknięte dengą. W planach są Wyspy Owcze, Islandia i Kanada.
Ale za kilka lat znów chcieliby odwiedzić Azję. Dr Kotłowski podkreśla, że nie ma szczepionki ani leku na dengę. Jedyna profilaktyka to unikanie komarów. – Trzeba stosować preparaty odstraszające komary i to takie zawierające DET. Można nimi nasączać odzież i smarować skórę.
Jeśli w danym regionie notuje się wzrost zachorowań na dengę, lepiej tam nie jechać. I chociaż denga to problem narastający, nie zapominajmy o malarii, która zabija znacznie więcej osób. Chociaż leki stosowane w profilaktyce antymalarycznej nie są tanie, nie żałujmy pieniędzy.
Bywa bowiem i tak, że pierwszy atak malarii może okazać się śmiertelny – ostrzega lekarz.
Tekst: Halina Pilonis
- Choroby zakaźne Choroby zakaźne są na tyle powszechne, że przechodzi je każdy z nas. Dlatego warto dowiedzieć się, w jaki sposób przenoszone są drobnoustroje chorobotwórcze oraz… Andrzej Dębski | Onet.
- Denga i Gorączka Zachodniego Nilu – nowe zagrożenia w Europie Wraz ze zmianami klimatycznymi w Europie pojawiły się nowe, znane dotąd choroby: gorączka Denga i gorączka Zachodniego Nilu. Są to niebezpieczne schorzenia… Marek Mejssner | Onet.
- Nie wracaj z zarazą z wakacji Planujesz wyjazd w tropiki, zabezpiecz się przed chorobami, które mogą cię tam dopaść. Przed planowaną podróżą do egzotycznych krajów warto udać się do poradni… Halina Pilonis | Redakcja Medonet
- Zabójcze wirusy z tropików Dalekie wyprawy w egzotyczne strony świata są obiektem marzeń wielu podróżników. Tropiki to jednak nie tylko piękne widoki i podróżnicze przygody. W sercu dżungli…
- Neutrofile – funkcje w organizmie i normy stężenia we krwi Ciągle nawracające infekcje nie zawsze są związane z okresem jesienno-zimowym. Czasem infekcje wirusowe przeplatane bakteryjnymi i grzybiczymi mogą świadczyć o…
- Pierwsze objawy infekcji dróg oddechowych, których nie wolno ignorować Kaszel, katar, drapanie w gardle, to częste dolegliwości dopadające nas zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Są one objawami infekcji dróg oddechowych i…
- Nowy lek na HCV Jest nadzieja dla 170 mln chorych na wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) – podstępną, bezobjawową postać zapalenia wątroby, często kończącą się nowotworem…. Marek Mejssner | Onet.
- Wszystko, co musisz wiedzieć o chorobach jelit Ból brzucha lub biegunka często są objawem infekcji wirusowej. Ale jeśli występują przewlekle, mogą być symptomem poważnych problemów z układem pokarmowym oraz…
- Półpasiec Półpasiec jest infekcją wirusową. Jej przyczyną jest ten sam wirus, który wywołuje ospę wietrzną – herpeswirus. Czynnikiem etiologicznym półpaśca jest wirus VZV,…
- Wszystko, co musisz wiedzieć o zatokach Infekcje zatok często mają przewlekły charakter. Nawet jeśli uda nam się zapanować nad chorobą, ma ona tendencje do nawracania. Co trzeba wiedzieć o zatokach, aby…