DHEA, czyli dehydroepiandrosteron, jest zaliczany do grupy hormonów steroidowych. Produkowany jest głównie przez nadnercza, w niewielkim stopniu również przez jądra i jajniki.
Do powstania DHEA niezbędny jest cholesterol. Kontrola produkcji DHEA uzależniona jest od hormonu adrenokortykotropowego ACTH.
Większość DHEA w organizmie człowieka występuje pod postacią DHEA-S (siarczanu dehydroepiandrosteronu).
Spis treści:
Badanie DHEA co to jest?
DHEA pełni szczególną rolę w procesie stymulacji produkcji testosteronu i estrogenów. Niektórzy mówią o DHEA jako o hormonie młodości, gdyż jego poziom we krwi zmniejsza się wraz z wiekiem. Wraz z wiekiem poziom wytwarzania tego hormonu maleje, co towarzyszy procesowi starzenia się organizmu.
Niedobór DHEA może objawiać się poczuciem braku energii. U kobiet DHEA uczestniczy w produkcji estrogenów (estradiolu oraz estronu), natomiast u mężczyzn wspiera syntezę tzw. androgenów, z testosteronem na czele.
W związku z tym, hormon ten wpływa na utrzymanie libido i potencji, dojrzewanie płciowe, wzrost masy kostnej, a zmiany jego stężenia mogą prowadzić do problemów na tle seksualnym i psychicznym.
DHEA hormon kiedy badać?
Istnieje szereg czynników, które powinny skłonić do wykonania badania. Najczęściej na badanie kieruje lekarz, a decyzja podejmowana jest w oparciu o wywiad przeprowadzony z pacjentem i zgłaszane w nim dolegliwości.
Oznaczenie stężenia DHEA może być kluczowe u młodych osób, u których stwierdza się zbyt wcześnie rozpoczęte dojrzewanie płciowe. U dziewczynek, takim przejawem rozpoczęcia dojrzewania będzie rozrost gruczołów piersiowych przed rozpoczęciem 8 roku życia.
Nadmiar androgenów prowadzi u nich do rozwoju męskich cech płciowych (tzw. wirylizacja), braku miesiączki i zaburzeń wzrostu kośćca. U kobiet nieprawidłowy poziom DHEA może powodować pojawienie się zbyt intensywnego owłosienia, typowego dla mężczyzn (tzw.
hirsutyzm), trądziku, nieregularnych miesiączek lub braku miesiączki, niepłodności, łysienia typowego dla mężczyzn i rozwoju cech męskich.
DHEA na jakie objawy
Często badanie jest zalecane u osób, u których występują następujące problemy:
- nadmierne owłosienie typu męskiego twarzy i ciała (hirsutyzm),
- łysienie typu męskiego,
- niski głos,
- trądzik,
- zespół policystycznych jajników,
- zaburzenia cyklu miesiączkowego lub całkowity brak miesiączki,
- niepłodność,
- obniżone libido i problemy z potencją.
W przypadku chłopców, którzy nie ukończyli jeszcze 9 lat, badanie może zostać zlecone, gdy zaobserwowane zostaną poniższe przesłanki:
- obniżona barwa głosu,
- pojawienie się owłosienia w okolicach zależnych od androgenów,
- wzrost koścca,
- powiększenie prącia
Badanie jest także wykorzystywane jako jedna z metod służących do diagnozowania guzów kory nadnerczy i przerostu nadnerczy. Również oznaczenie stężenia DHEA służy diagnostyce zespołu i choroby Cushinga, choroby Addisona oraz hipogonadyzmu hipogonadotropowego .
Obserwuje się wyższe stężenie DHEA u noworodków urodzonych przedwcześnie i chorych .
Pacjenci, u których po badaniu stwierdzono zbyt niski poziom DHEA (lub innych hormonów androgenów – hipoandrogenizm) skarżą się często na: obniżenie nastroju (dystymię), problemy z seksualnością (spadek libido oraz problemy z potencją), obniżenie beztłuszczowej masy ciała , w tym zmniejszenie siły mięśniowej, czemu może towarzyszyć wzrost tkanki tłuszczowej i spadek siły mięśniowej. Ponadto obserwowane są także zmiany w układzie kostnym (obniżenie gęstości kostnej, osteopenia) oraz insulinooporność.
Jak się przygotować do badania DHEA?
Do badania nie trzeba się przygotowywać w sposób szczególny, DHEA nie wykazuje znaczącej zmienności w ciągu doby, dlatego w przypadku podejrzenia zaburzeń w gospodarce androgenowej jest niezwykle przydatnym testem diagnostycznym.
Oznaczenie stężenia DHEA łączy się najczęściej z badaniem stężenia DHEA-S, który pozostaje w ścisłej korelacji z DHEA.
Przy przyjmowaniu jakichkolwiek leków lub suplementów zawierających w swoim składzie DHEA, należy poinformować o tym lekarza zlecającego badanie.
DHEA norma
Analiza wyników powinna opierać się na wartościach referencyjnych podanych przez laboratorium. Wyniki badania należy skonsultować z lekarzem. Wartości referencyjne różnią się w zależności od wieku i płci pacjenta.
Badanie poziomu DHEA jest najczęściej badane łącznie z oceną innych hormonów, jak FSH, LH, prolaktyna, estrogen oraz testosteron. Badanie wskazanych hormonów płciowych pozwala lekarzowi na uzyskanie pełniejszego obrazu stanu pacjenta, co ułatwia trafne rozpoznanie, a a tym samym dobór właściwego leczenia.
Odchylenia od normy obserwowane są zarówno jako zbyt wysokie stężenie hormonu (co jest przesłanką do dalszej diagnostyki w kierunku guza kory nadnerczy lub raka nadnerczy, a czasem także problemów związanych z zespołem policystycznych jajników czy wydzielania ACTH). Obniżony poziom DHEA może z kolei sugerować konieczność diagnostyki w kierunku nieprawidłowego działania nadnerczy, w tym wskazywać na chorobę Addison i problemy z niedoczynnością przysadki mózgowej.
Badanie DHEA cena
DHEA dla kobiet – kiedy warto rozważyć suplementację?
Napady paniki, ospałość, przybieranie na wadze – niedobór DHEA w organizmie skutkuje szeregiem przykrych dolegliwości. Czym jest DHEA? Jaką rolę odgrywa ten hormon i kiedy należy obawiać się jego zbyt niskiego stężenia? Na co wpływa jego suplementacja oraz komu i w jakich przypadkach jest szczególnie polecana? Wszystko, co musisz wiedzieć, zanim zdecydujesz się na przyjmowanie DHEA!
Co to jest DHEA?
Dehydroepiandrosteron jest hormonem produkowanym naturalnie przez organizm. Jest wydzielany do krwi z nadnerczy za pośrednictwem cholesterolu. Jego główna rola to kontrola stężenia testosteronu i estrogenu, czyli hormonów płciowych. Najwięcej DHEA organizm produkuje między 20. a 30. rokiem życia.
Z czasem jego poziom zaczyna spadać, co jest nieodłączną częścią menopauzy. Hormon ten ma bardzo duży wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Od DHEA zależą: dobre samopoczucie, prawidłowe krążenie krwi, praca serca, atrakcyjność fizyczna, sprawność umysłowa, popęd seksualny, przemiana materii.
Zobacz również:
Berrator – spalacz tłuszczu o udowodnionym działaniu!
Skutki niedoboru DHEA
Niedobór DHEA może objawiać się mało szkodliwymi, lekko zauważalnymi objawami takimi jak: łamliwe włosy i paznokcie, słaba kondycja cery, spadek libido, apatia, przyrost wagi, brak efektów diety odchudzającej i treningów. Może jednak przyczyniać się do powstawania groźnych schorzeń, w tym: cukrzycy, osteoporozy, hipercholesterolemii, choroby Alzheimera, choroby Parkinsona, depresji, zaburzeń pracy układu odpornościowego i krążenia.
Kiedy sięgnąć po DHEA w tabletkach?
Jak już wcześniej wspomniano, DHEA spełnia niezmiernie ważną rolę w organizmie, dlatego w uzasadnionych przypadkach można rozważyć jego suplementację.
Nie należy sięgać po suplementy z hormonem, jeśli dysponujemy wyłącznie podejrzeniami w kwestii jego niedoboru. Podstawą do podjęcia jakichkolwiek działań powinna być morfologia krwi.
Do zbadania stężenia DHEA we krwi nie trzeba podchodzić na czczo, ponieważ pokarm nie ma wpływu na wynik konkretnie tego testu.
Suplementacja DHEA jest szczególnie polecana kobietom, które przeszły menopauzę, ponieważ będzie to korzystnie wpływać na ich samopoczucie czy popęd seksualny. Stosowanie DHEA poleca się także osobom cierpiącym na osteoporozę, gdyż DHEA korzystnie wpływa na kości.
Przeciwwskazania dla suplementacji DHEA
Podstawowym przeciwwskazaniem dla przyjmowania suplementów z DHEA jest zachorowanie na nowotwór. Nie należy zażywać hormonu również w przypadku niewydolności nerek, wątroby, a także w czasie ciąży i okresie karmienia piersią.
W dodatku nie wolno zaburzać poziomu hormonów w organizmie, jeśli badania nie wskażą na niedobór. Łykanie tabletek, gdy nie ma ku temu zaleceń, może zaburzyć całą gospodarkę hormonalną, przynosząc zupełnie odwrotny skutek do zamierzonego.
DHEA – hormon młodości. Wiedza potwierdzona naukowo czy slogan marketingowy? – Artykuły
Czym jest DHEA i co się kryje pod tą trudną pełną nazwą dehydroepiandrosteron?
DHEA to jeden z hormonów produkowany w nadnerczach, a ściślej w ich części nazywanej korą. Kora nadnerczy ma trzy warstwy i każda z nich jest źródłem innego rodzaju hormonów. Są to: mineralokortykoidy, glikokortykoidy oraz androgeny nadnerczowe. DHEA jest androgenem nadnerczowym.
Nie działa jednak bezpośrednio tak jak najbardziej znany „nie-medykom” androgen, czyli testosteron. DHEA jest prekursorem hormonów płciowych, a to znaczy, że w tkankach organizmu jest przetwarzany w niewielką ilość estrogenów (hormony żeńskie) i testosteronu. Poza tym działa bezpośrednio na receptor estrogenowy.
Działa również jako neuroprzekaźnik w mózgu, m.in. zwiększając w nim stężenie serotoniny.
Dlaczego jest nazywany hormonem, fontanną, eliksirem młodości, a nawet superhormonem?
Już dawno stwierdzono, że wydzielanie DHEA z nadnerczy (przeciwnie niż pozostałych hormonów nadnerczowych) zmniejsza się wraz z wiekiem. Co więcej, wykazano, że to pogorszenie wydzielania jest szczególnie wyraźne u ludzi w złym stanie zdrowia, z dużym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego.
Dowiedziono też, że stężenie DHEAS (siarczanu DHEA) to jeden z czynników prognozujących długość życia – im wyższe stężenie DHEAS, tym mniejsze ryzyko zgonu.
Patrząc na zagadnienie niedoborów DHEA z innego punktu widzenia (nie chorób, a procesów związanych ze starzeniem się), zauważono również, że niskie stężenia tego hormonu występują częściej u starszych osób z osteoporozą, obniżonym nastrojem i depresją, zaburzeniami libido i potencji, a więc dolegliwościami nierozerwalnie związanymi z procesami starzenia się organizmu.
Można by zaryzykować stwierdzenie, że ludzie z niedoborem DHEA „starzeją się szybciej”. Stąd też powstał pomysł – skoro obniżanie się wydzielania DHEA z nadnerczy towarzyszy starzeniu się organizmu, a skrajnie niedobory DHEA wiążą się ze złym stanem zdrowia, to może wyrównanie niedoborów tego hormonu pozwoli na spowolnienie procesów starzenia i poprawi kondycję? W latach 90.
w pismach medycznych zaczęły pojawiać się prace opisujące próby podawania DHEA w bardzo różnych stanach klinicznych – niektóre wykazywały rewelacyjne działanie hormonu, w innych nie udało się wykazać korzystnego wpływu na badane parametry. Wydaje się, że po prostu hormon działa wtedy, gdy dolegliwości wynikają rzeczywiście z jego niedoboru.
Jakie są wskazania, ale i bezwzględne przeciwwskazania do stosowania DHEA?
U chorych z niedoczynnością kory nadnerczy (pierwotną albo będącą następstwem niedoczynności przysadki) mamy tak określone wskazania: „DHEA należy zastosować wtedy, gdy mimo optymalnego wyrównania niedoborów glikokortykoidów (kortyzolu) i mineralokortykoidów (aldosteronu) stwierdzamy u chorego obniżoną jakość życia (obniżony nastrój, zmęczenie, zaburzenia libido i potencji)”.
Gorzej sprecyzowane są wskazania do stosowania dehydroepiandrosteronu u ludzi ze zdrowymi nadnerczami. Jeżeli spojrzymy na dobrze udokumentowane próby kliniczne, to warto spróbować stosowania DHEA u starszych osób z depresją albo po prostu obniżonym nastrojem, zaburzeniami libido i potencji, osteoporozą.
Ponieważ hormon wywiera korzystne działanie na nabłonek pochwy, jego podanie może być bardzo pomocne dla pań po menopauzie, u których z powodu zaniku tego nabłonka pojawiają się stany zapalne oraz dyspareunia (odczuwanie bólu w czasie stosunku). W tych dolegliwościach może być on stosowany również miejscowo w postaci globulek dopochwowych.
Korzystny wpływ DHEA na skórę natomiast (zwiększenie produkcji sebum oraz pobudzenie syntezy kolagenu) zachęca do prób stosowania go u starzejących się kobiet i mężczyzn w celu poprawy sprężystości i natłuszczenia skóry. W ostatnich latach zaczęto z sukcesem stosować DHEA u młodych kobiet, przygotowywanych do procedury in vitro – poprawia on odpowiedź jajników na stymulację.
Istnieje jeszcze jedna grupa osób, dla których potencjalne korzyści ze stosowania DHEA mogą być szczególnie warte rozważenia. Są to chorzy przewlekle leczeni przeciwzapalnymi dawkami glikokortykoidów. Wydzielanie DHEA z nadnerczy jest u nich całkowicie zablokowane przez podawany lek.
Glikokortykoidy mają działanie kataboliczne (prowadzące do rozpadu białek organizmu), a androgeny anaboliczne – nasilające syntezę białek. Tak więc anaboliczny DHEA może przeciwdziałać niektórym z niepożądanych efektów glikokortykoidów – uelastycznia skórę, co utrudnia powstawanie rozstępów, spowalnia postęp osteoporozy, wzmacnia siłę mięśni.
Zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, co może być korzystne w profilaktyce cukrzycy posteroidowej. Ma działanie przeciwdepresyjne, co również jest ważne u pacjenta z ciężką chorobą, leczonego w dodatku steroidami. Przeciwwskazaniem do stosowania DHEA jest przebyty rak sutka u kobiet i rak prostaty u mężczyzn.
Niedobory tego hormonu to jedyne kliniczne uzasadnienie jego suplementacji?
Suplementacja hormonalna to z definicji wyrównanie niedoboru hormonu. Osobiście jestem zdecydowanie za oznaczeniem stężenia DHEAS we krwi przed zleceniem suplementacji (badamy stężenia siarczanu, bo są one bardziej stabilne niż stężenia DHEA). Nigdy nie zleciłam tej terapii bez potwierdzenia niedoboru hormonu.
Wyjątkiem mogą być osoby leczone glikokortykoidami, ponieważ u nich niedobór DHEA jest nierozerwalnie związany ze stosowanymi przewlekle lekami. Zdarzają się odstępstwa od tej reguły – w bardzo dobrej pracy dotyczącej leczenia depresji, DHEA podawano bez potwierdzenia jego niedoborów przed terapią i stosowano dość wysokie (90 mg) dawki hormonu.
Jednak taka terapia powinna być prowadzona pod nadzorem lekarza.
No właśnie, stosowanie DHEA a depresja – realna potrzeba czy wymysł koncernów farmaceutycznych? Czy może być to alternatywa do „klasycznej” farmakoterapii?
W tym roku ukazał się artykuł, w którym dokonano bardzo szczegółowej analizy wszystkich dotychczas opublikowanych prac dotyczących leczenia depresji DHEA. Choć autorzy odrzucili lwią część z nich (zarzucając im np.
niewłaściwy dobór grupy badanej), to te, które zostały przez nich „zweryfikowane pozytywnie”, wykazują jednoznacznie, że DHEA jest skuteczny w leczeniu depresji.
Z kolei w pracy opublikowanej w zeszłym roku w „Psychoneuroendocrinology” autorzy pokazują, że „klasyczne” leczenie przeciwdepresyjne przynosi lepszy efekt u chorych z wysokimi stężeniami DHEAS. W sumie nic w tym dziwnego – DHEA jest neurohormonem, a efektem jego działania na mózg jest m.in.
zwiększenie stężenia serotoniny, co jest potrzebne do poprawy nastroju. Jednocześnie DHEA działa na te same receptory w mózgu, co benzodiazepiny (a to też jest przydatne w leczeniu depresji).
Tak więc jest to realna alternatywa dla leczenia farmakologicznego, choć oczywiście w ciężkiej depresji nie należy raczej sięgać po takie zamienniki. Za to, idąc tropem drugiego ze wspomnianych przeze mnie artykułów, można się spodziewać, że zastosowanie DHEA równolegle z „klasycznymi” lekami przeciwdepresyjnymi może poprawić skuteczność farmakoterapii.
Jakie skutki może nieść za sobą niedobór DHEA?
Klasyczny obraz niedoboru DHEA to opisywany u starszych kobiet „zespół niedoboru androgenów” – zaburzenia libido i obniżony nastrój („skłonności depresyjne”). Niskie stężenia androgenów wiążą się też z szybszym starzeniem się skóry i większą skłonnością do osteoporozy.
U mężczyzn z zaburzeniami potencji czasem jedynym stwierdzanym zaburzeniem jest właśnie niedobór DHEA. Należy jednak koniecznie najpierw wykluczyć inne, często groźne przyczyny zaburzeń potencji (guz przysadki, miażdżyca, cukrzyca), a potem dopiero rozważać terapię DHEA.
Czy możemy łączyć DHEA z hormonalną terapią zastępczą?
Mimo zastrzeżeń zawartych w ulotkach niektórych preparatów z DHEA, nie ma przeciwwskazań do łączenia leczenia dehydroepiandrosteronem z innymi formami hormonalnej terapii zastępczej.
Już ponad trzydzieści lat temu u kobiet po menopauzie stosowano domięśniowe zastrzyki o przedłużonym działaniu, zawierające estradiol i DHEA.
U mężczyzn z niedoczynnością przysadki, kory nadnerczy lub leczonych encortonem stosujemy często wstrzyknięcia testosteronu uzupełnione niewielkimi dawkami DHEA podawanego doustnie.
U pacjentów z niedoczynnością kory nadnerczy DHEA stosowany jest równolegle z hydrokortyzonem i cortineffem. W literaturze opisywano łączenie doustnej terapii DHEA z podawaniem estrogenów, hormonów tarczycy i hormonu wzrostu. Nie opisano działań niepożądanych ani interakcji między tak stosowanymi hormonami.
Pamiętając, że lek w mniejszej dawce w Polsce jest dostępny bez recepty, dlaczego tak ważna mimo wszystko jest konsultacja lekarska z endokrynologiem i indywidualizacja terapii?
Na szczęście dawki DHEA zawarte w tabletkach i zalecane przez producenta nie są bardzo wysokie, nie ma więc ryzyka przedawkowania hormonu. Jednak czasem korzystny efekt możemy uzyskać dopiero po zastosowaniu większych jego ilości i wtedy konieczny jest nadzór lekarza.
Jeszcze przed zarejestrowaniem preparatu w Polsce, za zgodą Komisji Bioetycznej mojej uczelni, sprowadzałam DHEA dla moich chorych z osteoporozą sterydową. Kobiety otrzymywały 50 mg leku dziennie, co miało bardzo korzystne działanie na gęstość mineralną ich kości.
Dzięki monitorowaniu stężenia we krwi DHEA i pochodzących z niego androgenów dawka mogła być zredukowana od razu, gdy stężenia androgenów zaczynały nadmiernie wzrastać, a więc zanim wystąpiły działania niepożądane leku, a te są łatwe do zauważenia – przetłuszczanie się włosów i skóry, trądzik, może też pojawić się „wąsik”.
Ustępują po odstawieniu leku, a najczęściej wystarczy jedynie zmniejszenie dawki. Zalecane obecnie maksymalne dawki DHEA są niższe: 25 mg dla kobiet i 50 mg dla mężczyzn i są one bezpieczne – nie są źródłem nadmiaru hormonów.
Mam wrażenie, że po takie preparaty sięga coraz więcej młodych osób, bo wziąć tabletkę szybciej i łatwiej niż iść na godzinny trening. Co by Pani zaleciła młodszym osobom, które powinny szukać naturalnych eliksirów młodości? A po co osobom młodym eliksiry młodości?
A poważnie – żadna tabletka nie zastąpi ruchu, odpoczynku, dobrej książki czy spotkania z przyjaciółmi. I ta prawda dotyczy nie tylko DHEA, ale i witamin, minerałów, koenzymów, wyciągów z żeń-szenia itp.
Jeżeli pacjent sypia po 3-4 godziny dziennie, to żadne moje (i jego) wysiłki i tabletki nie zmniejszą zmęczenia, jakie odczuwa. Jeżeli siedzi pół dnia przy biurku w pracy, a drugą połowę przed ekranem telewizora to nie ma suplementu, który poprawi mu wydolność fizyczną.
Poszukiwania eliksiru młodości trzeba więc zacząć od „zajrzenia do swojej głowy”.
Artykuł pochodzi z najnowszego wydania kwartalnika Biotechnologia.pl nr 4/2018. Cały kwartalnik dostępny jest TUTAJ.
Terapia DHEA u kobiet
Wydłużenie długości życia sprawiło, że okres menopauzalny stanowi przeciętnie jedną trzecią życia kobiety. Najnowsze doniesienia podważają korzyści zastępczego leczenia estrogenami. Atrakcyjną alternatywę stanowi terapia DHEA.
Najczęstsze objawy menopauzy to zmiany naczynioruchowe: uderzenia gorąca i zlewne poty, nudności, zawroty głowy, bóle mięśniowe i stawowe oraz zaburzenia emocjonalne: drażliwość, nadpobudliwość, stany lękowe, zespoły nerwicowe czy depresyjne, a także zaburzenia snu. U kobiet po menopauzie obserwuje się zmniejszenie libido, reaktywności seksualnej i wrażliwości stref erogennych. Przy towarzyszącym zespole „suchości” stosunki płciowe często są bolesne.
Deficyt estrogenów prowadzi do ubytku masy kostnej, czyli osteoporozy. Metaboliczne następstwa menopauzy zwiększają ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej. Obserwuje się także niekorzystny profil lipidowy, narasta insulinooporność, zmniejsza się tolerancja glukozy. Są to ważne elementy patogenezy miażdżycy, a także nadciśnienia tętniczego, otyłości i cukrzycy.
Leczenie estrogenamiHormonalne leczenie zastępcze estrogenami usuwa wiele objawów menopauzy i zapobiega ubytkowi masy kostnej. Jednak w ostatnim czasie w wielu pracach naukowych podważa się korzyści takiego leczenia u kobiet we wtórnej prewencji choroby wieńcowej.
Wykazano również zwiększenie ryzyka raka gruczołów piersiowych oraz udarów mózgu podczas leczenia estrogenami. Spowodowało to zmianę podejścia do HTZ i konieczność szukania innych skutecznych i bezpiecznych metod leczenia objawów towarzyszących kobietom po 40-50.
roku życia.
DHEA w zastępstwieDo niedawna okres menopauzy wiązany był wyłącznie z niedoborem estrogenów. Dziś wiemy, że objawy pogorszenia jakości życia i niekorzystne zjawiska metaboliczne pojawiające się często już od 40. roku życia są związane z niedoborem dehydroepiandrosteronu (DHEA) – androgenu nadnerczowego. Stężenie tego hormonu obniża się istotnie wraz z wiekiem.
Badania nad efektami suplementacji DHEA wykazały jego korzystny wpływ na jakość życia, nastrój, metabolizm, a także na zmniejszenie ryzyka powstawania niektórych nowotworów. Określenie DHEA „hormonem młodości” nie jest więc pozbawione racjonalnych podstaw.
Synteza, metabolizm i niedobór DHEANajwyższe stężenie dehydroepiandrosteronu (30-35 mg na dobę) występuje około 35. roku życia.
W późniejszym wieku obserwujemy stopniowe zmniejszanie się nadnerczowej produkcji DHEA, aż do śladowych ilości kilku miligramów na dobę u kobiet 80-letnich.
Obniżenie produkcji DHEA obserwowane wraz z wiekiem pogłębia się w przypadku występowania chorób układu krążenia, nowotworów, depresji, cukrzycy i osteoporozy.
U kobiet DHEA metabolizowany jest w tkankach docelowych głównie do androgenów, tj. testosteronu, ale powstają także z niego estrogeny – estradiol i estron.
Kierunek metabolizmu DHEA zależy od układu enzymatycznego, jakim dysponuje dana tkanka i narząd. Narządy estrogenozależne (np.
układ moczowo-płciowy, tkanka kostna) produkują głównie estrogeny, natomiast w ośrodkowym układzie nerwowym i w skórze z DHEA powstają głównie androgeny.
Wiele objawów niedoboru DHEA jest podobnych do objawów niedoboru estrogenów, ale – jak wspomniano – z DHEA u kobiet powstaje głównie testosteron.
Opisano zespół niedoboru androgenów charakteryzujący się zmniejszeniem libido, zmianami wstecznymi w obrębie skóry i włosów, a także obniżonym nastrojem. Niedobór DHEA może być jedną z przyczyn powstawania zespołu metabolicznego.
Jest on czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, a przede wszystkim choroby wieńcowej.
Rola w ustrojuDHEA korzystnie wpływa na układ odpornościowy, zwiększając liczbę komórek odpowiedzialnych za cytotoksyczność. Może także wywierać działanie antynowotworowe i antyoksydacyjne.
Ponadto DHEA zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona i Alzheimera. Działa również jako neuroprzekaźnik w mózgu i reguluje procesy zapamiętywania.
Prawidłowa aktywność DHEA w mózgu odpowiada za poziom nastroju; zaburzenia w rytmie jego wydzielania mogą powodować depresję.
DHEA zmniejsza ryzyko choroby wieńcowej, głównie powstawanie blaszki miażdżycowej w naczyniach. Wykazano, że im wyższe stężenie tego hormonu, tym wyższe stężenie HDL-cholesterolu, a niższe cholesterolu całkowitego i LDL-cholesterolu.
Stan psychicznyStosowanie DHEA ma korzystny wpływ na psychikę kobiet. Hormon ten pomaga uzupełnić energię życiową, poprawia nastrój i zmniejsza ryzyko depresji. Ponad 80 proc.
pań stosujących DHEA zauważyło u siebie poprawę jakości snu. Pacjentki czuły się bardziej zrelaksowane, miały więcej energii, lepiej znosiły stres.
Ponadto DHEA u kobiet zwiększa libido i satysfakcję z życia seksualnego.
OsteoporozaRyzyko złamań u kobiet w wieku 60 lat wynosi 50 proc. Gęstość mineralna kości w dużym stopniu zależna jest od DHEA, bowiem androgenowe działanie tego hormonu korzystnie wpływa na jakość kości. U pacjentek z osteoporozą wyrównywanie niedoboru DHEA zwiększa gęstość kości.
Dawkowanie i bezpieczeństwoLeczenie estrogenami wiąże się z ryzykiem rozwinięcia raka macicy i gruczołów piersiowych. Natomiast stosując leczenie DHEA obserwuje się zanik endometrium bez wpływu na ryzyko raka macicy. Oprócz tego wykazano, że kobiety z niższymi stężeniami DHEA częściej zapadają na raka piersi. Podobny związek wykazano pomiędzy DHEA a rakiem jelita grubego.
U kobiet stosowanie DHEA powinno rozpoczynać się od dawki 5 mg dziennie. U większości pacjentek taka dawka jest wystarczająca do odtworzenia stężeń DHEA charakterystycznych dla młodych, zdrowych kobiet. Jeżeli efekty stosowania leku są niewystarczające, można stopniowo zwiększać dawkę leku do 25 mg dziennie.
Przy stosowaniu prawidłowych dawek DHEA u kobiet nie obserwuje się objawów ubocznych. Zmiany trądzikowe, nieprawidłowe owłosienie, przetłuszczanie skóry lub obrzęki świadczą o znacznym przedawkowaniu leku. Należy wtedy czasowo odstawić leczenie, zweryfikować wskazania i ewentualnie ponownie podjąć leczenie DHEA w dawce 5 mg dziennie.
To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.
ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU
Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.Dziękujemy za Twoją opinię.
DHEA: właściwości i zastosowanie hormonu młodości
2014-11-19 13:12 Magdalena Moraszczyk
DHEA (dehydroepiandrosteron) to naturalny hormon steroidowy produkowany z cholesterolu przez nadnercza (warstwę siateczkowatą kory nadnerczy). Jaką funkcję w organizmie spełnia DHEA? Kiedy można go suplementować? Sprawdź, jaka jest norma DHEA we krwi.
DHEA (dehydroepiandrosteron) to niezwykle ważny hormon produkowany przez korę nadnerczy.
Ma on za zadanie stymulować produkcję testosteronu i estrogenów, czyli hormonów płciowych, ale też bardzo korzystnie wpływa na kondycję fizyczną i intelektualną. Wysoki poziom DHEA to oznaka młodości.
Jego stężenie we krwi zmienia się bowiem w zależności od wieku. Najwięcej mamy go między 20. a 30. rokiem życia. Potem jego ilość maleje.
DHEA: niedobór
Wpływ na spadek DHEA w organizmie ma również długo utrzymujący się stres.
Dzieje się tak, ponieważ w sytuacji zagrożenia, kumulującego się napięcia, nadnercza zajęte są głównie produkcją kortyzolu – potocznie nazywanego hormonem stresu – i nie dostarczają wystarczającej ilości DHEA.
Niedobór DHEA sprawia, że gorzej reagujemy na stres: mamy kłopoty ze snem, stajemy się rozdrażnieni, przygnębieni, osowiali. U niektórych mogą pojawić się napady paniki.
Czy mamy hormon młodości?
Wypowiedź: prof. dr hab. n. med. Stefan Zgliczyński, endokrynolog, prof. dr hab. n. med. Wojciech Zgliczyński, endokrynolog, dr hab. n. med. Michał Rabijewski. androlog, endokrynolog
Podwyższenie ilości DHEA we krwi
Podwyższenie ilości DHEA we krwi ma działanie przeciwdepresyjne. Badania wykazały, że podawanie preparatów z DHEA pomaga cierpiącym na depresję. Pacjenci odczuwają poprawę samopoczucia nawet w pierwszym tygodniu leczenia. DHEA wpływa bowiem na te same receptory w mózgu, na które oddziałują leki przeciwlękowe (benzodiazepiny), stosowane w leczeniu depresji.
Jakie korzyści niesie DHEA?
Inne korzyści wypływające z uzupełniania niedoboru DHEA, to przypływ energii, witalność, poprawa sprawności seksualnej. Niektóre badania wskazują również na to, że hormon ten korzystnie wpływa na gęstość kości, ułatwia walkę z nadwagą (poprawia umięśnienie, co powoduje szybsze spalanie kalorii), wzmacnia skórę i włosy.
Kiedy suplementować DHEA? Norma DHEA
Zanim sięgniesz po suplementy z DHEA, zrób badania, by upewnić się, czy rzeczywiście w twoim organizmie jest za mało DHEA. By oddać krew do badania nie musisz być na czczo, ale badanie poziomu DHEA powinno wykonywać się rano, bo hormon ten największą aktywność wykazuje w godzinach porannych.
Jeśli badanie ma na celu oznaczenie DHEA-SO4, możesz wykonać badanie o dowolnej porze dnia, ponieważ hormon ten wykazuje stałe stężenie dobowe w surowicy krwi. Jego poziom określa się na podstawie analizy krwi. Norma DHEA w surowicy krwi zdrowego człowieka wynosi od 7 do 31 nmol/l (200-900 ng/dl).
Norma DHEA-SO4 waha się od 2 do 12 µmol/l (75-470 µg/dl) i różni się nieco w zależności od płci.
- Część specjalistów uważa, że uzupełnianie DHEA może być korzystne, gdy dotykają cię:
- Jest jednak za mało naukowo potwierdzonych danych, żeby zalecać stosowanie DHEA na szerszą skalę, poza wyspecjalizowanymi ośrodkami endokrynologicznymi.
- miesięcznik ‘Zdrowie’
Czy artykuł był przydatny?
Więcej z działu Hormony
Prasteron (opis profesjonalny)
Mechanizm działaniaPrasteron (syn. dehydroepiandrosteron [DHEA], dehydroandrosteron) jest hormonem steroidowym, wytwarzanym w dużych ilościach w warstwie siatkowatej nadnerczy, jedynie ok. 10% wytwarzane jest w jądrach.
Substratem do biosyntezy DHEA w organizmie jest cholesterol, który w pierwszym etapie ulega konwersji w pregnenolon, następnie hydroksylacji, w wyniku której powstaje 17-OH-pregnenolon, który pod wpływem enzymu liazy C17–C20 przekształcany jest w DHEA. Prasteron ma cechy słabego androgenu oraz jest prekursorem innych hormonów płciowych.
W organizmie kobiet DHEA ulega konwersji enzymatycznej, poprzez androstendion i testosteron, do estrogenów: estronu i estradiolu, natomiast u mężczyzn szlak przemian DHEA wiedzie do syntezy silnie działających androgenów, między innymi testosteronu. Endogenne wytwarzanie DHEA rozpoczyna się już w okresie prenatalnym.
Nadnercza rozwijającego się płodu wytwarzają duże ilości DHEA, który wykorzystywany jest jako substrat do biosyntezy estrogenów w łożysku. Po porodzie, warstwa płodowa nadnerczy ulega atrofii, wytwarzanie DHEA szybko się zmniejsza i pozostaje małe aż do ok. 5.–7. rż., kiedy następuje odtworzenie kory nadnerczy. Stopniowe zwiększanie syntezy DHEA trwa do ok. 30. rż.
, po czym następuje powolne zmniejszenie wytwarzania, aż do stężeń resztkowych u osób po 80. rż. Szczytowe wytwarzanie DHEA u mężczyzn sięga 15–30 mg/d, natomiast u kobiet wartości te są o ok. 10–15% mniejsze. Stężenie DHEA we krwi wykazuje zmienność dobową, osiągając najmniejsze wartości w godzinach popołudniowych (50–70%).
W nadnerczach oraz w wątrobie DHEA ulega intensywnemu procesowi sprzęgania z kwasem siarkowym, dlatego we krwi występuje niemal wyłącznie postać sprzężona (DHEA-S), która w przeciwieństwie do wolnego hormonu silnie wiąże się z białkami, jest wolno metabolizowana, wykazuje znacznie dłuższy okres półtrwania i jej stężenie nie waha się w rytmie okołodobowym.
DHEA-S i wolny DHEA pozostają w stanie równowagi i jedna forma może ulegać przemianie w drugą, przy czym u mężczyzn stężenie DHEA-S jest ok. 500 razy większe niż stężenie wolnego DHEA.DHEA w organizmie służy głównie jako zapas nieaktywnego prohormonu, który ulega konwersji do czynnych hormonów płciowych.
Stopień tej konwersji zależy od wieku, płci, cech osobniczych i jest dostosowany do aktualnego zapotrzebowania organizmu. U mężczyzn głównym narządem syntezy hormonów płciowych są jądra, wytwarzające testosteron, natomiast wytwarzany w nadnerczach DHEA jest alternatywnym, dodatkowym źródłem androgenów.
U kobiet nadnerczowy DHEA jest najważniejszym androgenem ustroju, po wygaśnięciu czynności jajników (menopauza) DHEA jest praktycznie jedynym substratem do syntezy estrogenów w tkankach docelowych. Prasteron działa anabolicznie, androgennie oraz jest prekursorem estrogenów.
Działanie anaboliczne hormonu polega na pobudzaniu syntezy białek, głównie zwiększaniu masy mięśni i masy białkowej (macierzy) tkanki kostnej. Pod wpływem DHEA zachodzi wzrost kości na długość oraz mineralizacja kości, do wartości prawidłowych. Działanie androgenne jest następstwem obwodowej przemiany DHEA poprzez androstendion w testosteron. Prasteron jest także substratem do syntezy estrogenów w tkance tłuszczowej podskórnej, tkance tłuszczowej gruczołów sutkowych, mieszkach włosowych i innych tkankach.
Ponieważ z wiekiem wytwarzanie prasteronu przez nadnercza maleje, istnieją przypuszczenia, że podawanie egzogennego DHEA, stosowane jako postępowanie uzupełniające, może korzystnie wpływać na niektóre objawy zależne od wieku oraz poprawiać subiektywnie ocenianą jakość życia (m.in.
objawy związane z menopauzą i andropauzą, nadmierna pigmentacja skóry, zmniejszenie grubości naskórka, demencja, osłabienie pamięci, sprawności intelektualnej, zdolności koncentracji, spadek napędu, pogorszenie nastroju, stany depresyjne, zaburzenia snu, obniżenie popędu płciowego, zaburzenia erekcji, zmniejszenie siły mięśni, uczucie nadmiernego zmęczenia i zespół przewlekłego zmęczenia, zmniejszenie odporności na stres, otyłość, zmniejszona wrażliwość na insulinę, zmniejszenie masy kostnej). Po podaniu dopochwowym stwierdza się zależne od estrogenów zwiększenie liczby komórek warstwy powierzchownej i pośredniej nabłonka oraz zmniejszenie liczby komórek warstwy przypodstawnej w błonie śluzowej pochwy.
Stosowanie suplementacji DHEA nie powoduje zahamowania wydzielania endogennego DHEA (brak ujemnego sprzężenia zwrotnego).
FarmakokinetykaPo podaniu p.o. prasteron dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Ponieważ jest substancją lipofilową, nierozpuszczalną w wodzie, przyjęcie z pokarmem bogatym w tłuszcze zwiększa wchłanianie. tmax DHEA i DHEA-S wynosi ok. 2–5 h, dostępność biologiczna wynosi ok. 50–70%.
Prasteron podawany dopochwowo pozostaje głównie w miejscu aplikacji, ale obserwuje się pewne zwiększenie ekspozycji ogólnoustrojowej na lek, a zwłaszcza jego metabolity, która jednak utrzymuje się w zakresie wartości prawidłowych. Prasteron wiąże się z albuminami krwi w ok.
10–20%, większa część występuje w postaci wolnej, która ulega szybkim przemianom metabolicznym, natomiast siarczan prasteronu wiąże się z albuminami krwi w ok. 80–90% i ma znacznie dłuższy t1/2.
W początkowej fazie przemian metabolicznych DHEA ulega szybkiemu sprzęganiu z kwasem siarkowym, w wyniku czego powstaje siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEA-S), który jest najważniejszym metabolitem pośrednim. Z krwią DHEA-S dociera do tkanek docelowych (m.in.
piersi, gruczoł krokowy, narządy rodne, kości, mięśnie szkieletowe), gdzie ulega desulfatacji do wolnego DHEA, który następnie pod wpływem specyficznych enzymów przekształca się w androstendion i dalej w testosteron. U kobiet również powstaje androstendion i testosteron, które ulegają dalszym przemianom, odpowiednio do estronu i estradiolu.
Stopień konwersji DHEA do hormonów płciowych oraz jej kierunek (androgeny lub estrogeny), zależy od wielu czynników, jak płeć, wiek, zapotrzebowanie tkanek na hormony, cechy osobnicze. Ilość DHEA przekształcana w aktywne hormony płciowe nie przekracza kilku procent. Powstałe hormony podlegają następnie procesom metabolicznym, które prowadzą do powstania 17-ketosterydów.
Związki te są wydalane z moczem w postaci sprzężonej z kwasem glukuronowym lub siarkowym. DHEA wydalany jest z organizmu z moczem (50–70%) i z kałem w postaci nieaktywnych metabolitów. Wolny, niesprzężony z siarczanem DHEA słabo wiąże się z białkami i jest szybko usuwany, a jego t1/2 wynosi 15–40 min. Postać sprzężona (DHEA-S) silnie wiąże się z albuminami, a jej t1/2 wynosi ok. 7–22 h. DHEA i DHEA-S nie ulegają kumulacji w ustroju, a w przypadku przewlekłego stosowania, ustala się stacjonarne stężenie hormonu we krwi.
Wskazania
P.o. Uzupełnienie niedoborów dehydroepiandrosteronu (DHEA). Dopochwowo.
Leczenie atrofii sromu i pochwy u kobiet po menopauzie z objawami o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, ciężka niewydolność wątroby lub nerek, ostra choroba wątroby lub choroba wątroby w wywiadzie, dopóki wyniki badań czynnościowych wątroby nie powróciły do normy, niezdiagnozowane krwawienie z narządów płciowych, rak gruczołu krokowego, łagodny rozrost gruczołu krokowego, rozpoznanie lub podejrzenie raka piersi albo rak piersi w wywiadzie, rozpoznanie lub podejrzenie estrogenozależnych nowotworów złośliwych (np. raka endometrium), nieleczony rozrost endometrium, stwierdzona obecnie lub w przeszłości żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (zakrzepica żył głębokich, zator płucny, potwierdzona skłonność do zakrzepów żylnych (np. niedobór białka C, białka S lub antytrombiny), czynna lub przebyta niedawno tętnicza choroba zakrzepowo-zatorowa (np. dławica piersiowa, zawał mięśnia sercowego), porfiria, ciąża, okres karmienia piersią. Nie stosować u dzieci i młodzieży, leku w postaci p.o. nie stosować u osób do ukończenia 40. rż.
W leczeniu objawów pomenopauzalnych prasteron należy stosować wyłącznie, gdy objawy niekorzystnie wpływają na jakość życia.
Decyzję o zastosowaniu DHEA w zmniejszeniu dolegliwości związanych z menopauzą należy podejmować po wnikliwej analizie korzyści i możliwych zagrożeń związanych z leczeniem i z zaleceniem przestrzegania dyscypliny terapeutycznej.
Przed rozpoczęciem leczenia i w jego trakcie należy wykonywać odpowiednie badania przedmiotowe (włącznie z badaniem piersi i badaniem ginekologicznym) i laboratoryjne.
Stany wymagające zachowania szczególnej ostrożności Szczególna ostrożność oraz monitorowanie stanu pacjentki konieczne są u kobiet, u których występują obecnie lub występowały w przeszłości, lub objawy nasiliły się w czasie ciąży albo stosowanej wcześniej hormonoterapii następujące stany: mięśniak gładkokomórkowy macicy (włókniaki macicy) lub endometrioza, czynniki ryzyka zaburzeń zakrzepowo-zatorowych, czynniki ryzyka rozwoju nowotworów estrogenozależnych, np. raka piersi u krewnych I stopnia, nadciśnienie, zaburzenia wątroby (np. gruczolak wątroby), cukrzyca z towarzyszącą angiopatią lub bez niej, kamica żółciowa, migrena lub silne bóle głowy, toczeń rumieniowaty układowy, stwierdzony w przeszłości rozrost endometrium, padaczka, astma, otoskleroza. . Należy wziąć pod uwagę możliwość nawrotu lub zaostrzenia tych zmian w trakcie leczenia prasteronem.
Przerwanie leczeniaLeczenie należy natychmiast przerwać w przypadku wykrycia przeciwwskazań oraz w następujących sytuacjach: żółtaczka lub pogorszenie czynności wątroby, istotny wzrost ciśnienia tętniczego, wystąpienie po raz pierwszy migrenowych bólów głowy, ciąża.
W przypadku wystąpienia działań niepożądanych, takich jak trądzik lub przetłuszczanie się skóry, należy odstawić lek na 2–3 tyg. Po tym czasie można kontynuować leczenie, stosując mniejszą dawkę niż poprzednio. Jeżeli objawy wystąpią ponownie, leczenia nie należy wznawiać.
Nie zaleca się dodawania progestagenów do leków zawierających estrogeny przeznaczonych do podania dopochwowego, w przypadku których ekspozycja ogólnoustrojowa na estrogeny utrzymuje się w zakresie prawidłowych wartości pomenopauzalnych.
Nie przeprowadzono trwających dłużej niż rok badań dotyczących bezpieczeństwa długotrwałego stosowania prasteronu podawanego dopochwowo, dlatego należy przynajmniej raz w roku sprawdzać zasadność leczenia.
Krwawienie, plamienieJeśli kiedykolwiek w trakcie leczenia wystąpi krwawienie lub plamienie, należy zbadać jego przyczynę (w diagnostyce można uwzględnić biopsję endometrium), aby wykluczyć raka endometrium.
Ogniska endometriozyNieprzerwana stymulacja estrogenowa może prowadzić do transformacji przednowotworowej lub nowotworowej w obrębie resztkowych ognisk endometriozy. Z powodu braku odpowiednich badań zaleca się ostrożność podczas stosowania prasteronu dopochwowo u kobiet po operacji usunięcia macicy z powodu endometriozy, zwłaszcza jeśli stwierdza się u nich resztkową endometriozę.
SportNie stosować u osób uprawiających wyczynowo sport.
Zagrożenia związane z HTZPonieważ prasteron jest metabolizowany do związków estrogenowych podczas stosowania leku, zwłaszcza leczenia długotrwałego lub wielokrotnego, należy zwrócić uwagę na ryzyko, jakie występuje podczas stosowania HTZ; zagrożenia te są mniejsze w przypadku podawania leku dopochwowo w porównaniu z podaniem p.o.
U kobiet stosujących estrogeny w skojarzeniu z progestagenami, a przypuszczalnie także wyłącznie estrogeny, w ramach ogólnoustrojowej HTZ zwiększa się ryzyko raka piersi, przy czym ryzyko to zależy od czasu stosowania HTZ; zwiększenie ryzyka następuje w ciągu kilku lat stosowania i powraca do wyjściowego poziomu w okresie kilku lat (najwyżej pięciu) po zaprzestaniu leczenia.
Dane epidemiologiczne wskazują na nieznaczne zwiększenie ryzyka raka jajnika u kobiet przyjmujących wyłącznie estrogeny w ramach ogólnoustrojowej HTZ, które uwidacznia się w ciągu 5 lat stosowania i zmniejsza się z upływem czasu po ich odstawieniu.
Stosowanie ogólnoustrojowej HTZ wiąże się z 1,3–3-krotnym zwiększeniem ryzyka rozwoju żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (zakrzepicy żył głębokich lub zatoru płucnego); wystąpienie tego typu zdarzenia jest bardziej prawdopodobne w 1. roku stosowania HTZ niż później.
Tak jak u wszystkich pacjentów po zabiegach chirurgicznych, należy rozważyć zastosowanie środków profilaktycznych w celu zapobieżenia rozwojowi żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej po operacji u kobiet stosujących HTZ, natomiast jeśli po planowym zabiegu przewidywane jest długotrwałe unieruchomienie, zaleca się tymczasowe wstrzymanie HTZ 4–6 tygodni przed zabiegiem; nie należy wznawiać leczenia do czasu całkowitego uruchomienia. Kobietom, u których w wywiadzie nie stwierdzono żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, ale których krewny pierwszego stopnia chorował na zakrzepicę w młodym wieku, można zaproponować badania przesiewowe po starannym omówieniu związanych z nimi ograniczeń – tylko część wad predysponujących do zakrzepów ujawnianych jest w badaniach przesiewowych; jeśli wykryto wadę predysponującą do zakrzepów, która wiąże się z zakrzepicą u członków rodziny, albo jeśli wada ta jest poważna (np. niedobór antytrombiny, białka C lub białka S albo połączenie wad), HTZ jest przeciwwskazana. U kobiet stosujących przewlekle leczenie przeciwzakrzepowe należy starannie rozważyć stosunek korzyści do ryzyka stosowania HTZ. Jeśli po rozpoczęciu leczenia rozwinie się żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, lek należy odstawić. Należy zalecić pacjentkom, aby zgłosiły się do lekarza prowadzącego natychmiast po zauważeniu potencjalnych objawów choroby zakrzepowo-zatorowej (np. bolesnego obrzęku nogi, nagłego bólu w klatce piersiowej, duszności). Ogólnoustrojowe leczenie estrogenami wiąże się z maks. 1,5-krotnym zwiększeniem ryzyka wystąpienia niedokrwiennego udaru mózgu; ryzyko względne nie zmienia się z wiekiem ani z upływem czasu liczonego od menopauzy, jednak ze względu na to, że podstawowe ryzyko udaru jest ściśle zależne od wieku, całkowite ryzyko udaru u kobiet stosujących HTZ zwiększa się z wiekiem.
Inne zaburzenia związane z HTZEstrogeny mogą powodować zatrzymanie płynów w organizmie, dlatego należy uważnie obserwować pacjentki z zaburzeniami czynności serca lub nerek. Kobiety z hipertriglicerydemią należy ściśle kontrolować, ponieważ rzadko zgłaszano przypadki znacznego zwiększenia stężeń triglicerydów w osoczu, mogącego prowadzić do zapalenia trzustki.
Estrogeny zwiększają stężenie globuliny wiążącej hormony tarczycy (TBG), co prowadzi do zwiększenia całkowitej ilości hormonów tarczycy krążących we krwi ocenianego na podstawie stężenia jodu związanego z białkami (PBI), stężenia T4 (oznaczanego metodą chromatografii kolumnowej lub radioimmunologiczną) albo stężenia T3 (oznaczanego metodą radioimmunologiczną).
Wychwyt T3 na żywicy jest zmniejszony, co świadczy o zwiększeniu stężenia TBG. Stężenia wolnej T4 i wolnej T3 są niezmienione. Stężenia innych białek wiążących w surowicy mogą być zwiększone, np. globuliny wiążącej kortykosteroidy (CBG), globuliny wiążącej hormony płciowe (HBG), co prowadzi odpowiednio do zwiększenia ilości krążących kortykosteroidów i steroidów płciowych.
Stężenia wolnych lub biologicznie aktywnych hormonów pozostają niezmienione. Zwiększone mogą być stężenia innych białek osocza (substrat angiotensynogenu/reniny, alfa-1-antytrypsyna, ceruloplazmina).
Stosowanie HTZ nie poprawia funkcji poznawczych; pewne dowody wskazują na zwiększenie ryzyka prawdopodobnego otępienia u kobiet, które rozpoczęły w ramach HTZ nieprzerwane stosowanie leków złożonych lub wyłącznie estrogenów po 65. rż.
Zakażenia pochwyU kobiet z zakażeniem pochwy należy zastosować odpowiednie leczenie przeciwbakteryjne przed rozpoczęciem leczenia prasteronem podawanym dopochwowo.
Wyroby z lateksuNależy unikać używania prezerwatyw, błon dopochwowych lub kapturków naszyjkowych wykonanych z lateksu, jednocześnie z dopochwowym preparatem prasteronu, ponieważ może dojść do uszkodzenia struktury lateksu.
Interakcje
Leki stosowane w HTZStosowanie prasteronu jednocześnie z lekami stosowanymi w HTZ może powodować zwiększone wydzielanie estrogenów. Nie stosować równolegle z androgenami lub HTZ.
Pochodne testosteronuStosowanie prasteronu u osób leczonych pochodnymi testosteronu może prowadzić do nasilenia działań androgennych.
Pochodne kumarynyPrasteron może nasilać działanie środków przeciwzakrzepowych z grupy pochodnych kumaryny.
Leki przeciwdrgawkowe i psycholeptycznePrasteron może osłabiać działanie leków przeciwdrgawkowych (np. karbamazepiny, kwasu walproinowego) i psycholeptycznych (pochodnych fenotiazyny, diazepiny i oksazepiny).