Gorączka Q – objawy, leczenie, szczepionka

fot. Shutterstock

Jej objawy sugerują ciężką grypę, a powikłania są bardzo niebezpieczne, mogą nawet prowadzić do śmierci. Gorączka Q. Jedna z najgroźniejszych chorób zakaźnych, którą można zarazić się m.in. od kleszcza.

Gorączka Q to bakteryjna choroba zakaźna zwierząt domowych i dzikich, ale mogą się też nią zarazić ludzie. Najbardziej narażeni się Ci, którzy mają kontakt ze zwierzętami lub ich produktami, m.in. rolnicy, hodowcy, pracownicy rzeźni, mleczarni, zakładów przetwórstwa mięsnego, weterynarze, zootechnicy, pracownicy garbarni.

Gorączka Q – na skróty:

Chorobę wywołuje bakteria Coxiella burnetii. Jest ona bardzo odporna na działanie czynników chemicznych i fizycznych, dlatego charakteryzuje się dużą przeżywalnością w środowisku. Jej naturalnymi nosicielami są kleszcze i gryzonie. Raz zakażony kleszcz staje się nosicielem C. burnetii przez całe swoje życie.

Jak się można zarazić bakterią Coxiella burnetii?

Ludzie najczęściej zarażają się bakterią Coxiella burnetii od kleszcza, który wcześniej wypił krew chorego zwierzęcia hodowlanego (np. krowy, owcy, kozy) czy domowego (np. psa, kota), ale nie tylko. Do zarażenia może dojść również drogą wziewną, np.

poprzez wdychanie wyschniętego kału kleszczy, który osiadł na futrze zwierząt lub unosi się w powietrzu w pomieszczeniach, gdzie zwierzęta przebywają. Potwierdzone są też przypadki zakażenia się drogą pokarmową (po spożyciu np. niepasteryzowanego mleka krów, owiec, kóz, czy robionego z niego sera).

Bakteria ta może też wnikać do organizmu przez uszkodzony naskórek, gdy człowiek ma do czynienia z materiałem zakaźnym pochodzącym od zwierząt, np. zanieczyszczoną wełną, odchodami lub moczem zwierząt. Do zakażenia może dojść także podczas dojenia, czy przy obróbce mięsa. Zagrożeniem są również zakażone zwierzęta w okresie okołoporodowym.

Do zakażenia dochodzi przez kontakt z poronionymi płodami, łożyskiem, wodami płodowymi lub śluzem pochwowym zwierząt.

W literaturze opisanych jest kilka przypadków przeniesienia zakażenia z człowieka na człowieka, ale dochodzi do tego bardzo rzadko, głównie w szpitalach. Chorzy zarażają się, głównie przez plwocinę podczas kaszlu. Istnieje też ryzyko zarażenia płodu przez matkę.

Gorączka Q jest bardzo niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Bakteria Coxiella burnetii może wywołać poronienie lub przedwczesny poród.

Gorączka Q – jakie są objawy u ludzi?

Okres inkubacji choroby trwa zwykle 2-3 tygodnie. Gorączka Q może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Czasem nie pojawiają się żadne objawy, jednak w większości przypadków symptomy tej choroby przypominają grypę.

Objawy gorączki Q:

Czasami mogą się pojawiać choroby neurologiczne (zapalenie opon mózgowych lub zapalenie mózgu) oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunka, nudności i wymioty), a także zaburzenia układu oddechowego (np. atypowe zapalenia płuc). Zmiany chorobowe mogą pojawić się również w układzie krążenia (zapalenie wsierdzia), wątrobie (chory ma powiększony narząd i odczuwa ból pod prawym łukiem żebrowym).

Jakie mogą być powikłania gorączki Q?

Przewlekła postać gorączki Q może rozwijać się bardzo długo, nawet kilka lat. Jej skutki są bardzo poważne. U 75% pacjentów dochodzi do zapalenia wsierdzia z patologicznymi zmianami w zastawkach sercowych i/lub obniżoną odpornością. U niektórych chorych może dojść do zapalenia stawów i szpiku kostnego, a nawet do przewlekłego zapalenia wątroby.

Gorączka Q – jak diagnozuje się tę chorobę?

W przypadku podejrzenia gorączki Q lekarz, aby potwierdzić diagnozę, może zlecić, m.in.:

• badanie RTG klatki piersiowej,
• badania z zakresu biologii molekularnej, m.in. reakcja łańcuchowa polimerazy – PCR,
• test immunofluorescencji pośredniej (IFT).

Jak wygląda leczenie gorączki Q?

W przypadku gorączki Q stosuje się antybiotyki, które należy przyjmować przez 2-3 tygodnie. Największą skuteczność terapeutyczną wykazują: doksycyklina, tetracykliny, ciprofloksacyna.

O wiele dłużej trwa leczenie w przypadku przewlekłej postaci choroby, gdy dojdą powikłania.

W takich przypadkach leczenie kombinowanymi antybiotykami (doksycykliny z chinolonami) może trwać nawet kilka lat, a zmiany w sercu mogą wymagać interwencji chirurgicznej.

Czy można się zabezpieczyć przed tą chorobą?

Aby uniknąć zarażenia, należy:

• unikać ukąszeń kleszczy,
• unikać kontaktu z chorymi zwierzętami,
• w pomieszczeniu, gdzie znajdują się zwierzęta, stosować środki ochronne, aby nie wdychać skażonego kurzu i pyłu (np. nosić maseczki),
• unikać skażonego pożywienia (pochodzącego z niewiadomego źródła).

Źródło: • “Borelioza. Jak się wystrzegać. Jak rozpoznać. Jak leczyć” Małgorzata Radomska, Wydawnictwo Harde, Warszawa 2019 .
• Galińska E. M., Żukiewicz-Sobczak W., Chmielewska-Badora J., Gorączka Q u ludzi – etiologia, diagnostyka, postacie kliniczne, “European Journal of Medical Technologies” 2014

• Główny Inspektorat Sanitarny

kleszcze choroby odzwierzęce Gorączka

Gorączka Q – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Gorączka Q (kozia grypa) jest mało znaną chorobą bakteryjną, którą opisano po raz pierwszy w latach 30. ubiegłego wieku.

Do zakażenia może dojść między innymi poprzez kontakt z zainfekowanym kleszczem, spożywanie mleka pochodzącego od chorych osobników lub drogą wziewną.

Każdego roku w państwach Unii Europejskiej gorączka Q jest identyfikowana u blisko tysiąca osób, dlatego warto poznać drogi zakażenia, objawy, sposoby leczenia i diagnostyki tej choroby.

Gorączka Q jest wywoływana przez bakterie Coxiella burnetti, których nosicielami mogą być: bydło, owce, kozy, psy oraz inne zwierzęta domowe. Częstym wektorem są zarażone kleszcze. Patogeny identyfikowane są też u ptactwa, gadów oraz pierwotniaków, mogących stanowić specyficzny rezerwuar Coxiella burnetti w przyrodzie. 

Bakterie Coxiella burnetti – charakterystyka:

• są odporne na niekorzystne warunki środowiska, takie jak susza czy wysoka temperatura,
• po przedostaniu się do organizmu zwierzęcia lokują się w macicy i gruczole mlekowym,
• ich obecność w organizmie zwierzęcia może być przyczyną poronień,
• mogą unosić się w powietrzu w formie aerozolu,
• identyfikowane są w mleku zainfekowanego zwierzęcia,
• w Unii Europejskiej nie zarejestrowano szczepionek chroniących przed zakażeniem, natomiast taki preparat dostępny jest w Australii.  

Stosowane w łagodzeniu bólu

Gorączka Q jest spotykana na całym świecie oprócz Nowej Zelandii. W grupie ryzyka znajdują się głównie hodowcy zwierząt, pracownicy rzeźni i weterynarze. Najwięcej chorych odnotowywanych jest we Francji, Holandii i Australii. 

W Unii Europejskiej w 2017 roku potwierdzono aż 928 przypadków tej tajemniczej choroby, z których część zakończyła się śmiercią pacjentów (w Hiszpanii, Niemczech, Portugalii oraz na Węgrzech).

Należy zaznaczyć, że Polska jest zagrożona potencjalnym wystąpieniem gorączki Q, dlatego w naszym kraju istnieje obowiązek rejestracji każdego przypadku choroby wywołanej przez Coxiella burnetti.

Najczęstsze drogi zakażenia u ludzi to:

• wdychane powietrze, w którym unoszą się komórki bakteryjne,
• ukąszenie przez zarażonego kleszcza, 
• kontakt z materiałem biologicznym podczas poronień lub porodów u zwierząt,
• spożycie mleka i produktów mlecznych pochodzących od zainfekowanych osobników,
• rzadko: podczas porodu u zainfekowanej kobiety lub podczas transfuzji zakażonej krwi.

Gorączka Q – objawy

U blisko połowy zakażonych gorączka Q przebiega bezobjawowo, natomiast u pozostałych pacjentów obserwowane są poniższe symptomy.

Łagodna postać choroby: 

• gorączka i dreszcze,
• kaszel i zapalenie płuc,
• bóle głowy i mięśni,
• zapalenie wątroby,
• zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• wzrost aktywności transaminaz i fosfatazy zasadowej we krwi.

Ciężka postać choroby (u około 2% pacjentów): 

• gorączka trwająca kilka tygodni,
• zapalenie płuc z niewydolnością oddechową,
• zapalenie wątroby, 
• żółtaczka, 
• marskość wątroby,
• biegunka i wymioty,
• zapalenie mięśnia sercowego, 
• zapalenie osierdzia z wysiękiem w worku osierdziowym,
• wysypka skórna, 
• zapalenie mózgu i opon mózgowych,
• śpiączka.

Do nietypowych manifestacji klinicznych należą: niedokrwistość hemolityczna, zapalenie trzustki oraz zapalenie tarczycy.

Naszą uwagę powinno zwrócić też przewlekłe zmęczenie, drżenie i bóle mięśni, szybkie męczenie się podczas wysiłku fizycznego, niewyraźne widzenie i powiększenie węzłów chłonnych.

Jeśli do zakażenia dojdzie u kobiety ciężarnej, to niestety występuje ryzyko poronienia lub urodzenia dziecka z niską masą ciała. 

Gorączka Q – diagnostyka i leczenie

Istnieje szereg trudności diagnostycznych związanych z bakteriami Coxiella burnetti. Przede wszystkim nie rosną one na podłożach mikrobiologicznych, a jednie w zarodkach kurzych i liniach komórkowych. Izolacje patogenu muszą być przeprowadzane tylko w wysoce specjalistycznych laboratoriach, gdyż stanowią wyjątkowo zakaźny materiał biologiczny. 

Rozpoznanie choroby u ludzi możliwe jest po wykonaniu:

• testów immunoenzymatycznych z wykorzystaniem specyficznych przeciwciał (ELISA),
• testów genetycznych w oparciu o reakcję łańcuchową polimerazy (PCR), 
• metod serologicznych, opartych między innymi na odczynie immunofluorescencji (IFA). 

Ponadto w przypadku rozpoznania zakażeń u zwierząt możliwe jest wykonanie mikroskopowej analizy wybarwionego materiału biologicznego, np. fragmentu tkanki macicy po poronieniu.

Po rozpoznaniu choroby musi być wprowadzone długotrwałe leczenie. U pacjentów stosowane są antybiotyki, takie jak:

• doksycyklina,
• fluorochinolony,
• sulfonamidy. 

Spore problemy stwarza profilaktyka występowania gorączki Q, gdyż patogeny mogą znajdować się we wdychanym powietrzu i spożywanych produktach mlecznych.

Ważne jest, by dbać o dobry stan zdrowia zwierząt domowych i nie bagatelizować nawet błahych objawów choroby. Konieczne jest też rozpowszechnianie wiedzy na temat tzw.

“koziej grypy”, gdyż dla wielu osób jest ona nadal chorobą zupełnie nieznaną. 

Źródła:

• European Food Safety Authority and European Centre for Disease Prevention and Control (EFSA and ECDC). (2018). The European Union summary report on trends and sources of zoonoses, zoonotic agents and food‐borne outbreaks in 2017. EFSa Journal, 16(12), e05500,
• Kaba J., Czopowicz M., Platt-Samoraj A. (2010), Czy „kozia grypa” to nowa choroba?. Życie Weterynaryjne, 85(04),
• Madej M., Sliwa L. (2014). Kleszcze – nie tylko borelioza. Wszechświat, 115(07-09),
• Osek J., Wieczorek K., (2019). Choroby odzwierzęce oraz występowanie ich bakteryjnych czynników etiologicznych u zwierząt iw żywności w krajach Unii Europejskiej w 2017 r. Życie Weterynaryjne, 94(03),
• https://www.pzh.gov.pl.

Odpowiedzi na pytania naszych czytelników

Gorączka Q w Polsce – objawy, leczenie, szczepionka

Gorączka Q jest zakaźną chorobą odzwierzęcą, wywoływaną przez bakterie Coxiella burnetii. Objawia się wysoką gorączką, bólami mięśni, nudnościami i wymiotami, a także biegunką. Najskuteczniejszym leczeniem jest antybiotykoterapia.

Spis treści

Gorączka Q jest zoonozą, czyli chorobą odzwierzęcą, spowodowaną przez zakażenie bakterią Coxiella burnetii. Głównym rezerwuarem tych bakterii jest bydło, owce i kozy, ale także zwierzęta domowe (psy, koty), małe gryzonie i kleszcze.

Człowiek zaraża się od zwierząt u których choroba przebiega bezobjawowo. Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową oraz poprzez inhalację bakterii w kurzu i pyle, rzadko przez ugryzienie kleszcza.

U ludzi gorączka Q objawia się przede wszystkim wysoką gorączką i jest powodem ciężkich, atypowych zapaleń płuc.

Po raz pierwszy choroba ta została rozpoznana i opisana przez Derricka w 1937 roku w Australii, u pracowników rzeźni w północno-wschodnim stanie Queensland.

Prawdopodobnie stąd wzięła się pełna nazwa choroby – „gorączka z Queensland”, choć inni twierdzą, że litera Q pochodzi od angielskiego słowa „query” oznaczającego znak zapytania, gdyż przez długi czas nie udawało się ustalić przyczyny opisywanego stanu chorobowego.

Ostatnia wielka epidemia gorączki Q, zwanej potocznie “kozią grypą“, miała miejsce w 2009 roku w Holandii, gdzie zaraziło się kilka tysięcy ludzi, a 6 osób zmarło. Władze nakazały wówczas wybicie prawie 20 tysięcy kóz w 55 gospodarstwach hodowlanych w których wykryto przypadki zakażenia Coxiella burnetii.

W Polsce po raz pierwszy stwierdzono gorączkę Q w 1956 r. w miejscowości Owczary (byłe województwo nowosądeckie). W miejscowości tej doszło do zachorowań, których źródłem były zarażone owce przywiezione z Rumunii.

Od tamtej pory wykryto wiele ognisk choroby, głównie związanych z importem zwierząt oraz produktów pochodzenia zwierzęcego.

Stwierdzono również dwa ogniska gorączki Q spowodowane ukąszeniem kleszcza (Warmia i okolice Leszna), chociaż przypadki tego typy zarażeń są niezwykle rzadkie.

Gorączka Q – przyczyny

Gorączkę Q wywołuje Gram–ujemna bakteria Coxiella burnetii z grupy riketsji. Bakteria ta jest bezwzględnym pasożytem wewnątrzkomórkowym i posiada zdolność do wytwarzania endospor, pełniących funkcje przetrwalników ułatwiających dodatkowo zakażanie. Bakteria ta jest mało zjadliwa, natomiast wysoce zakaźna.

Gorączka Q występuje we wszystkich rejonach geograficznych na całym świecie. Głównym rezerwuarem bakterii wywołujących tą chorobę jest:

• bydło,
• owce,
• kozy,
• zwierzęta domowe (psy, koty),
• małe gryzonie,
• kleszcze.

U zwierząt zakażenie Coxiella burnetii zazwyczaj nie powoduje objawów klinicznych, choć może być przyczyną poronień u kóz i owiec.

Bakterie te są wydzielane w mleku, moczu i kale zakażonych zwierząt, a podczas porodu mikroorganizmy znajdują się w dużych ilościach w płynie owodniowy oraz łożysku chorego zwierzęcia.

Pałeczki Coxiella burnetii wykrywane są również w wełnie i skórze pochodzącej od zakażonych zwierząt.

Okres inkubacji gorączki Q zależy od liczby bakterii, które wniknęły do organizmu – im więcej tym krótszy okres inkubacji. U większości osób objawy pojawiają się w ciągu 2-3 tygodni po ekspozycji. Przebyte zakażenie daje odporność na całe życie.

• Poznaj: 5 chorób, którymi najczęściej zarażamy się od zwierząt

Gorączka Q – postaci choroby

U ludzi tylko około połowa wszystkich osób zakażonych C.burnetii wykazuje oznaki kliniczne choroby.

Podział kliniczny gorączki Q wyróżnia dwie bardzo różne postacie:

• postać ostrą
• postać przewlekłą

Postać ostra przyjmuje różne formy klinicznych, z których najczęściej wymieniane to:

• postać uogólniona (septyczna),
• postać duropodobna,
• postać płucna,
• postać grypopodobna,
• postać nerwowa.

Przewlekła gorączka Q to zakażenie, które utrzymuje się dłużej niż 6 miesięcy, może rozwijać się z postaci ostrej lub po bezobjawowym początku choroby. Stan przewlekły charakteryzuje mniejsze nasilenie objawów niż w fazie ostrej, lecz prowadzi do znacznie poważniejszych powikłań.

Najczęstszym z nich jest zapalenie wsierdzia, zwykle powodujące uszkodzenie zastawek serca. Postać przewlekła jest szczególnie niebezpieczna dla osób z chorobami serca, po przeszczepie zastawek, osób z chorobami nowotworowymi, oraz z przewlekłą chorobą nerek.

Śmiertelność wśród pacjentów z zapaleniem wsierdzia i uszkodzeniem zastawek sięga aż 40%.

Gorączka Q – drogi zakażenia

Do zakażenia gorączką Q u ludzi może dojść w różnoraki sposób:

• drogą kropelkową (najczęściej),
• poprzez inhalację – pałeczki Coxiella burnetii wytwarzają przetrwalniki, są one odporne na wysokie temperatury, suszenie oraz wiele środków dezynfekujących i mogą przetrwać przez długi okres w środowisku – w kurzu i pyle. Dlatego zdarzają się zakażenia spowodowane wdychaniem bakterii z powietrzem zawierającym pył i kurz z wysuszonymi wydalinami zwierząt, w tym także kleszczy.
• poprzez ukąszenie kleszcza – rzadko,
• drogą pokarmową – rzadko (spożycie nie pasteryzowanego mleka od chorego zwierzęcia, a także mięsa, szczególnie narządów wewnętrznych tj., wątroba, płuca, śledziona),
• poprzez uszkodzoną skórę – rzadko,
• zakażenie od chorego człowieka (rzadko), także drogą płciową.

Ludzie najczęściej są mało odporni na zakażenie gorączką Q i do wywołania infekcji wystarczy niewielka liczba mikroorganizmów. Po wniknięciu do organizmu gospodarza bakterie są fagocytowane przez komórki układu odpornościowego (głównie makrofagi).

W przebiegu większości infekcji po sfagocytowaniu bakterie ulegają zniszczeniu (lizie) w tzw. fagolizosomach, ale w przypadku Coxiella burnetii patogen nie tylko nie ulega zniszczeniu, lecz namnaża się wewnątrz makrofaga, a gdy komórka ta ulegnie przepełnieniu pęka rozsiewając bakterie w całym organizmie.

Uwolnione pałeczki Coxiella burnetii wywołują stan zapalny atakując kolejne komórki i niszcząc je.

Gorączka Q – objawy

W większości przypadków ostra gorączka Q zaczyna się nagłym pojawieniem się jednego lub więcej z następujących objawów:

• wysoka gorączka (do 40ºC),
• silne bóle głowy z towarzyszącym im światłowstrętem,
• ogólne złe samopoczucie,
• bóle mięśni,
• dezorientacja,
• ból gardła,
• dreszcze,
• poty,
• nieproduktywny kaszel,
• nudności, wymioty,
• biegunka,
• bóle brzucha i bóle w klatce piersiowej.

Gorączka trwa zwykle od 1 do 2 tygodni. U około 35% pacjentów dochodzi do rozwoju zapalenia płuc. Dodatkowo, większość chorych ma zaburzenia pracy wątroby, a u niektórych osób rozwija się zapalenie wątroby. Na ogół powrót do zdrowia następuje w ciągu kilku miesięcy nawet bez leczenia. Tylko 1-2% chorych na gorączkę Q umiera na tę chorobę.

Gorączka Q – badania

Ponieważ objawy gorączki Q nie są specyficzne postawienie dokładnej diagnozy bez odpowiednich badań laboratoryjnych jest bardzo trudne.

Aby potwierdzić rozpoznania gorączki Q lekarz może zlecić wykonanie:

• badań obrazowych płuc (RTG) w których poszukuje się nacieków zapalnych płatów i wnęki płuc,
• badań i konsultacji kardiologicznej przy podejrzeniu zapalenia mięśnia sercowego,
• badania krwi – oznaczenie czynnika reumatoidalnego, OB, białka C-reaktywnego (wysoki poziom świadczy o toczącym się procesie zapalnym),
• badania serologicznego na obecność przeciwciał przeciwko Coxiella burnetii (w większości laboratoriów wykonuje się pośredni test immunofluorescencji IFA lub test ELISA),
• badania mikrobiologicznego pozwalającego na wykrycie Coxiella burnetii w zakażonych tkankach za pomocą barwień immunohistochemicznych,
• badania metodami molekularnymi polegającego na wykryciu obecności DNA bakterii w ustroju.

Coxiella burnetii występuje w tzw.dwóch fazach antygenowych tzw. fazie I i II. Cecha ta jest szczególnie istotna w diagnostyce.

W ostrych przypadkach gorączki Q wzrasta poziom przeciwciał przeciwko antygenom II fazy i jest on zazwyczaj wyższy niż poziom przeciwciał przeciwko antygenom I fazy, często o kilka rzędów wielkości.

Obecność przeciwciał przeciwko antygenom II fazy może być wykryta już w drugim tygodniu choroby. Odwrotna sytuacja ma miejsce w przypadku przewlekłej gorączki Q.

Przeciwciała przeciwko antygenom fazy I Coxiella burnetii są wówczas na wysokim poziomie w połączeniu ze stałym lub obniżającym się poziomem przeciwciał II fazy.

Przeciwciała przeciwko antygenom fazy I i II mogą utrzymywać się we krwi chorego miesiącami lub latami po pierwszej infekcji.

Ostatnie badania wykazały, że większą dokładność w diagnostyce gorączki Q można osiągnąć wykorzystując testy oznaczające poziomy przeciwciał z rozróżnieniem poszczególnych klas IgA, IgM i IgG.

Gorączka Q – ryzyko zakażenia

Ryzyko zakażenia gorączką Q związane jest przede wszystkim z określonymi grupami zawodowymi i dotyczy:

• lekarzy weterynarii,
• pracowników zakładu przetwórstwa mięsnego,
• hodowców bydła,
• owczarzy,
• pracowników zakładów przetwórstwa mleka,
• pracowników zakładów garbarskich,
• naukowców, itd.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 kwietnia 2006 r.

w sprawie współdziałania między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania chorób zakaźnych (Dz. U. z 2006r. Nr 73, poz.

516) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny oraz Powiatowy Lekarz Weterynarii informują się wzajemnie o stwierdzeniu Gorączki Q u człowieka lub zwierzęcia oraz współpracują w zakresie jej zwalczania.

• Zobacz jakie są: Choroby zawodowe

Gorączka Q – zapobieganie zakażeniom

Działania mające na celu zapobieganie gorączce Q powinny być skierowane przede wszystkim wobec wymienionych grup i środowisk.

Aby zapobiegać chorobie należy unieszkodliwiać źródło zakażenia:

1. Na fermach hodowlanych – lekarz i pracownicy asystujący przy porodach powinni zakładać maski, a po porodzie zniszczyć łożyska oraz zdezynfekować pomieszczeni i używane w trakcie porodu narzędzia.
2. W rzeźniach – należy niszczyć narządy wewnętrzne i gruczoły mleczne.
3. W garbarniach – skóry do czasu solenia przetrzymywać w stanie mokrym.
4. W mleczarniach – należy pasteryzować mleko w temp. 74ºC przez 15 sekund.
5. Należy zwalczać kleszcze i chronić ludzi i zwierzęta przed ich ukąszeniami.
6. Należy zwalczać gryzonie w oborach (deratyzacja).
7. Należy przeprowadzać badania weterynaryjne i kwarantannę zwierząt wwożonych do Polski.
8. Należy prawidłowo budować oraz stosować izolację przestrzenną budynków hodowlanych od mieszkaniowych.
9. Należy rutynowo badać zwierzęta na obecność przeciwciał przeciwko Coxiella burnetii.
10. Można wykonać szczepienia ludzi i zwierząt – niestety szczepionki nią są jeszcze dostępne na polskim rynku.

Gorączka Q – leczenie

W leczeniu ostrej gorączki Q lekiem z wyboru jest doksycyklina, przy czym leczenie antybiotykami jest najskuteczniejsze, gdy zostanie ono rozpoczęte w ciągu pierwszych 3 dni choroby.

Na ogół stosuje się leczenie doustne (dwa razy dziennie) przez 15-21 dni. Alternatywnie można stosować także erytromycnę.

Antybiotykoterapia powinna być rozpoczęta ponownie, jeśli pojawią się nawroty choroby.

Przewlekłe zapalenie wsierdzia spowodowane gorączką Q jest znacznie trudniejsze do wyleczenia i często wymaga zażywania wielu leków przez okres kilku lat. Stosowane są dwa schematy leczenia: doksycyklina w połączeniu z chinolonami oraz doksycyklina z hydroksychlorochiną. W niektórych przypadkach choroby konieczne jest operacyjna wymiana zastawek serca.

• Anusz Z,Gorączka Q u ludzi i zwierząt,Wydawnictwo ART,Olsztyn 1995
• Chmielewski T,Stare i nowe zoonozy,Postępy mikrobiologii ,2006
• Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A.,Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka,a-medica Press,2004
• Rudkowski Z. ,Choroby zakaźne i pasożytnicze u dzieci ,PZWL,2008
• W. Coetzer J.A.W.,Infections Disease of Livestock,,Oxford 1994
• Scott G.R., HERR S,Q fever,,Oxford 1994
• Szewczyk E.M i współautorzy ,Diagnostyka bakteriologiczna,Wydawnictwo Naukowe PWN,2005

Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na temat zdrowia i zdrowego stylu życia, zapraszamy na nasz portal ponownie!

Choroby zakaźne

uwaga! zoonoza…

Gorączka Q

Gorączka Q jest odzwierzęcą chorobą, cechującą się dużą zakaźnością i w ok. 65% przypadków przebiegającą pod postacią zapalenia płuc. Chorobę wywołuje bezwzględny pasożyt wewnątrzkomórkowy Coxiella burnetii (Rickettsia burnetii), który wykazuje wyjątkową odporność na wysuszanie, temperaturę oraz środki dezynfekcyjne. Ta wyjątkowa oporność wynika ze zdolności Coxielli do sporulacji.

Rezerwuarem zarazka w przyrodzie są dzikie zwierzęta: sarny , jelenie , króliki , dziki itd.

Człowiek zaraża się poprzez styczność z chorymi zwierzętami; wdychanie pyłu skażonego moczem chorych zwierząt lub kałem kleszczy; picie np. mleka chorych zwierząt domowych czy w końcu poprzez ukąszenie kleszcza. Zakażenie człowieka od człowieka jest stosunkowo rzadkie ale opisywano podobne przypadki w literaturze.

Objawy kliniczne występują po okresie inkubacji, który obejmuje ok. 2-14 (średnio 7) dni. Czas wystąpienia objawów zależy od ilości zarazków, które dostały się do organizmu chorego. Po przechorowaniu gorączki Q, odporność jest najprawdopodobniej trwała.

Postaci kliniczne zakażenia Coxiella burnetii

Ostra postać choroby

Choroba przebiega zwykle pod postacią ostrej choroby gorączkowej. Wśród objawów dominuję wysoka gorączka, bóle głowy, zawroty głowy i bóle mięśni. W następnej kolejności dołącza się zapalenie płuc, występujące u ok.

50% chorych. Tylko połowa osób z zapaleniem płuc prezentuje objawy w postaci kaszlu, najczęściej nieproduktywnego, czy też osłuchowych objawów zapalenia płuc. Zapalnie opłucnej występuje u ok.

25% chorych z zapaleniem płuc.

Przewlekła postać choroby

Postać ta występuje często jako powikłanie bezobjawowo przebytej gorączki Q i może powodować odległe objawy kliniczne w postaci m.in.:

• zatorowości płucnej , zatorów do mózgu , zatorów do śledziony , kłębkowego zapalenia nerek , zapalenia wsierdzia , zapalenia mięśnia serca , zaburzeń zakrzepowo-zatorowych
• Rokowanie
• Śmiertelność nieleczonych przypadków waha się w zależności od autorów od 1% do 4% przypadków.
• Leczenie
• Tetracykliny (doksycyklina)
• Trimetoprim-sulfametoxazol (Biseptol)
• Profilaktyka
• szczepionka

Obecnie używana szczepionka zarejestrowana jest w Australii. Zawiera inaktywowane formaliną całe bakterie Coxiella burnetii. Zaszczepienie pojedynczą dawką powoduje prawie 100% odporność na naturalnie występującą Coxiellę burnetii i ok.

95% odporność w przypadku aerosolu użytego jako np. broń biologiczna. Odporność jest trwała przez ok. 5 lat. Szczepionka jest stosunkowo bezpieczna ale u niektórych, wrażliwych osób może powodować nawet martwicę tkanek w okolicy miejsca podania.

Cały czas trwają badania nad nowymi szczepionkami przeciwko Coxiella burnetii.

profilaktyczne podanie antybiotyku

Tetracykliny podane profilaktycznie po ekspozycji mogą opóźnić pojawienie się objawów choroby lub nawet całkowicie je zahamować. Kiedy do podania profilaktycznego dochodzi w dzień po ekspozycji i czas podawania wynosi ok.

5 dni, objawy pojawiają się ok. 21 dni od zakończenia podawania antybiotyku.

Jeśli profilaktyczne podawanie antybiotyku rozpocznie się 8-12 dni po ekspozycji i kontynuowane jest przez 5 dni, kliniczne objawy choroby nie poja

gorączka po szczepieniu na tężec

• Artykuły
• Pytania do lekarzy

Zakażenie tężcem Tężec wywołuje bakteria występująca na całym świecie – Clostridium tetani. (…) Ponadto zaleca się, aby szczepionka na tężec powtarzać co 8-10 lat, to nie tylko szczepienie…

Gorączka to podwyższona temperatura ciała ponad fizjologiczną normę. (…) Gorączka jest najczęściej odpowiedzią na stan chorobowy.

Gorączka to podwyższona temperatura ciała ponad fizjologiczną normę. (…) Gorączka jest najczęściej odpowiedzią na stan chorobowy.

Nie sposób zarazić się tężcem od innej osoby. (…) Obawiają się oni skutków ubocznych szczepionek i wolą nie szczepić dzieci, co jest dużym błędem.

* Szczepienie na tężec * Ugryzienie przez psa * Pierwsza pomoc przy zranieniach * Zakażenie ran Tężec – leczenie Na samym początku pojawia się (…) W tym celu stosuje się szczepienia…

Gorączka sienna często bywa mylona z przeziębieniem. Szczególnie, gdy pojawia się w życiu pacjenta po raz pierwszy. (…) Dobór odpowiedniego systemu szczepienia zależy od lekarza.

Tężec – zapobieganie i leczenie Jedyną metodą zapobiegania tężcowi są szczepienia przeciwtężcowe. (…) Od kilkunastu lat szczepienie przeciw tężcowi należy do obowiązkowych szczepień…

Do objawów wspólnych dla wszystkich postaci gorączki plamistej należy bardzo wysoka gorączka, a także zmiany skórne. (…) Gorączka śródziemnomorska Gorączka śródziemnomorska (również gorączka…

Szczepienia przed podróżą do poszczególnych krajów Szczepienia zalecane przed wyjazdem do Europy uodporniają na tężec, polio, błonicę i WZW B. (…) czyli dolegliwości takich jak gorączka,…

Szczepienia przed podróżą do poszczególnych krajów Szczepienia zalecane przed wyjazdem do Europy uodporniają na tężec, polio, błonicę i WZW B. (…) czyli dolegliwości takich jak gorączka,…

Do objawów wspólnych dla wszystkich postaci gorączki plamistej należy bardzo wysoka gorączka, a także zmiany skórne. (…) Gorączka śródziemnomorska Gorączka śródziemnomorska (również gorączka…

Pojawia się nagła wysoka gorączka, utrata apetytu, kaszel i inne. Jak rozprzestrzenia się gorączka Q? (…) Aby zapobiec zakażeniu bakterią, należy pasteryzować mleko, unikać kontaktu z zakażonymi zwierzętami, a także…

objawy niepożądane jak np. drgawki, gorączka powyżej 40,5°C. (…) Tężec Tężec jest chorobą bakteryjną zakaźną, co oznacza, że choruje się po kontakcie z laseczkami tężca.

Jak powstaje gorączka? Gorączka to dokuczliwy objaw. (…) Gorączka a odporność człowieka Gorączka nie jest skutkiem infekcji, ale mechanizmem obronnym.

Artykuł jest częścią akcji Wirtualnej Polski #SzczepSięNiePanikuj “Gorączka po szczepieniu jest objawem bardzo korzystnym” W internecie nie brakuje (…) Dlaczego nie wszystkie leki można stosować po szczepieniu? W…

czy dzień po szczepieniu na tężec można dostać ataku bakterii helikobacter pyloris (wysoka gorączka, wymioty, bol brzucha) ??Szczepienie wydaje mi się nie mieć związku ze zgłaszanymi objawami. pozdrawiam,

Witam. Chce pojechać do Accra w Ghanie na około 2 tygodni, ale do znajomych i tam też będę przebywać. Czy obowiązuje mnie komplet szczepień? Jeśli tak to jakie szczepienia powinnam wykonać i na jak długi okres czasu zabezpieczają przed chorobami. Czy…

Obrzek ramienia u 6latka po szczepieniu Błonnica, tężec, krztusiec Poliomyelitis Czy to jest normalny objaw?Wszystko zależy jak wygląda obrzęk, mały, duży, czy jest stan zapalny? zaczerwienie, bolesność, gorączka. Jeżeli jest tylko stan zapalny niewielkiego…

Ugryzł mnie pies, był szczepiony. Dzień później dostałem zaszczyk przeciw tężcowy. Czy mam ryzyko zachorowania na tężec?sadze ze nie a kiedy było poprzednie szczepienie na tężec ? W zależności od wielkości rany i jej głębokości takie jest postepowanie…

Czy można robić tattoo w studiu tatuaży po szczepieniu na tężec? PILNE BARDZOWitam. Nie ma przeciwwskazań do robienia tatuażu u osoby zaszczepionej na tężec. Warto jednak odczekać kilka dni od momentu szczepienia.

Ostatnio ugryzł mnie pies przez skarpetke (mój pies) odpowiednio przemyłam ranę wodą z mydłem i odkaziłam wodą utlenioną, bardzo ładnie się goi, bo było to tylko lekkie draśniecie. W wieku 19 lat miałam szczepienie na tężec i wcześniej miałam robione…

Dzień Dobry. Czy w przypadku zadrapania (a nie głębokiej rany) istnieje ryzyko zakażenia się tężcem? Miejsce to miało niestety kilkukrotnie kontakt z piaskiem, ziemią czy brudną wodą. Mam 24 lata, ostatniego szczepienia w wieku 19 lat nie miałem, więc…

Jaka jest skuteczność podanej szczepionki na tężec – w razie zranienia się (duża rana cięta na udzie) ? Czy mogę mieć 100% pewności, czy też tężec może jeszcze wystąpić?Otrzymał Pan jedną szczepionkę? Jeżeli tak to dalsze szczepienie w zależności od…

Witam moja córka w piątek została zaszczepiona na tężec, polio i krzsztusiec chodzi o szczepienia dla 5 latków. Dziś zauważyłam że na rączce jest duży czerwony obrzęk wokół wkłucia . Czy to normalne?Witam! Tego typu odczyny mogą pojawić się po podaniu…

Po dość mocnym podrapaniu przez kota zostałam zaszczepiona na tężec (od poprzedniego szczepienia minęło 8 lat). Na drugi dzień po szczepieniu zachorowałam na przeziębienie z bólem gardła, katarem i temperaturą do 38 stopni. Czy to wpłynie na skuteczność…

Czy jeżeli mam lekki katar to mogę poddać się szczepieniu na tężec?Witam serdecznie, lekki katar nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia. Pozdrawiam.Każdorazowo przed szczepieniem lekarz wykonuje badanie kwalifikujace.

Witam, przed wyjazdem na wakacje zrobiłem sobie szczepienie w ramie: tężec , dur brzuszny, wzw a. Czy pół roku po szczepieniach mogę wykonać tatuaż w tym samym miejscu na ramieniu?Tak.

czy można robić tatuaż dzień po szczepieniu na tężec , nie w tym samym miejscu gdzie szczepionka ?Witam serdecznie. Jeżeli nie wystąpią odczyny niepożądane po szczepieniu a miejsce jest zupełnie inne niż szczepionka to nie ma przeciwwskazańNie ma przeciwskazań…

Dobry wieczór, tydzień temu miałam drugą dawkę szczepienia na tężec, opuchlizna nie zeszła do tej pory. Czy powinnam się martwić?Szanowna Pani proszę napisać więcej informacji o obrzęku

Czy po chemioterapii wskazane jest szczepienie na tężec?Proszę o to pytać onkologa , który podawał/zlecał chemioterapię. Ja nie znam choroby , rodzaju chemioterapii – nie mogę więc odpowiedzieć , zż

Gorączka Q – objawy i leczenie

2017-05-23 15:15 Monika Majewska

Gorączka Q to potencjalnie śmiertelna odzwierzęca choroba zakaźna. Gorączka Q może doprowadzić do zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia mózgu czy zapalenia wątroby. Głównym źródłem zakażenia dla człowieka są zwierzęta  hodowlane – krowy, owce, kozy – oraz psy i koty. Jakie są przyczyny i objawy gorączki Q? Na czym polega leczenie?

Gorączka Q to ostra choroba zakaźna wywołana przez bakterie – riketsje Coxiella burneti. W Polsce choroba rozpoznawana u ludzi od 1956 r. Największa  w  Polsce  (i  jedna  z  największych  w  Europie)  epidemia  gorączki  Q  u bydła mlecznego i ludzi (ponad  1000  chorych) wystąpiła w ówczesnym województwie  zamojskim w 1983  r.

Gorączka Q – drogi zakażenia

Głównym źródłem zakażenia dla człowieka są zwierzęta  hodowlane – krowy,  owce,  kozy – oraz  psy i koty. Do zakażenia człowieka może dojść drogą ustną za pośrednictwem niepasteryzowanego mleka krów, owiec, kóz oraz  sporządzonych z niego serów.

Źródłami zakażenia mogą być m.in. zanieczyszczona wełna, mleko, odchody zakażonych zwierząt i ich mocz, kurz w pomieszczeniach, gdzie przebywają chore zwierzęta, zanieczyszczona woda oraz zwierzęta, takie jak koty w okresie okołoporodowym.

Do zakażenia może dojść także podczas dojenia, przy obróbce mięsa, podczas strzyży owiec oraz obróbki skór i wełny. Również zakażone zwierzęta w okresie okołoporodowym są zagrożeniem (do zakażenia dochodzi przez kontakt z poronionymi płodami, łożyskiem, wodami płodowymi lub śluzem  pochwowym zwierząt).

Innym źródłem Coxiella burnetii są kleszcze (w związku ze ssaniem krwi w okresie bakteriemii u zwierząt zakażonych), kał kleszczy i kał domowych przeżuwaczy, który po wyschnięciu jako pyłl ub aerozole z zarazkami wdychany jest przez zwierzęta lub człowieka.

Zakażenia  horyzontalne z człowieka na człowieka  występują bardzo rzadko, głównie w szpitalach, gdzie chorzy zarażają się wzajemnie poprzez plwocinę uwalniającą się podczas gwałtownego kaszlu. Istnieje również ryzyko zakażenia płodu od matki.

Wśród ludzi szczególnie narażone są osoby mające kontakt ze zwierzętami hodowlanymi lub ich produktami. Są to   rolnicy, służba weterynaryjna i zootechniczna, pracownicy rzeźni, zakładów przetwórstwa mięsnego, mleczarni, garbarni, przemysłu skórzanego i wełnianego.

Gorączka Q – objawy

U człowieka rozróżnia się gorączkę Q o ostrym lub przewlekłym przebiegu. Objawy w postaci o przebiegu ostrym  różnią się u poszczególnych pacjentów:

• podwyższenie temperatury ciała – występuje często (u ok. 90 proc. chorych)
• ból głowy (u ok. 50 proc. pacjentów)
• bóle mięśni (u 37 proc.) bóle stawów (u 27 proc.)
• kaszel (u 34 proc.)

Zaburzenia ze strony serca występują u 2 proc. pacjentów, którzy przechodzą gorączkę Q o ostrym przebiegu, w tym zapalenie mięśnia sercowego, które może prowadzić do śmierci.

• Mogą pojawiać się objawy neurologiczne (zapalenie opon mózgowych i mózgu lub zapalenie mózgu), zwłaszcza jeżeli zakażenie ludzi pochodzi od kóz.
• Jednym z najczęstszych powikłań jest atypowe zapalenie płuc, które nieleczone może z kolei doprowadzić do ostrego zespołu niewydolności oddechowej (ARDS)
• Postać przewlekła gorączki Q u człowieka rozwija się w ciągu miesięcy, a nawet lat, licząc od momentu zakażenia. Efektem jest

W przypadku zakażenia ciężarnej kobiety C. burnetii umiejscawia  się w macicy i w gruczołach sutkowych, co  zagraża tak matce, jak też płodowi lub noworodkowi. Może nastąpić poronienie lub  przedwczesny poród z urodzeniem dziecka o niskim ciężarze ciała i niskiego stopnia żywotności.

Gorączka Q – diagnostyla

W przypadku podejrzenia gorączki Q wykonuje się test  immunofluorescencji  pośredniej (IFT), wykrywający   swoiste  przeciwciała  (IgM  i  IgG) przeciw antygenowi fazy I dominujące w przewlekłej fazie choroby oraz przeciwciała  przeciwko antygenowi fazy II, które występują w ostrym przebiegu gorączki Q.

Coraz  częściej w celu potwierdzenia zakażenia Coxiella burnetii wykonywane są badania z zakresu biologii molekularnej, m.in. re-akcja łańcuchowa polimerazy – PCR.

Gorączka Q – leczenie

leczenie gorączki Q opiera się na antybiotykoterapii (np. doksycykliną, ciprofloksacyną) przez 2–3 tygodnie oraz, w przypadku powikłań, na łączeniu odpowiednich antybiotyków i stosowaniu ich przez okres minimum 2–3 lat.

1. Truszczyński M., Gorączka Q, choroba zwierząt i zoonoza – aspekty praktyczne, “Życie Weterynaryjne” 2010

2. Galińska E. M., Żukiewicz-Sobczak W., Chmielewska-Badora J., Gorączka Q u ludzi – etiologia, diagnostyka, postacie kliniczne, “European Journal of Medical Technologies” 2014