Guzki schmorla – jakie są przyczyny, objawy i leczenie?

Styczeń 11, 2019

Kręgosłup człowieka należy do najważniejszych struktur naszego organizmu. Jego prawidłowe funkcjonowanie zależy od zgodnego współdziałania wielu elementów zarówno kostnych, stawowych jak i mięśniowych.

Kręgosłup człowieka zbudowany jest z:

• 7 kręgów szyjnych,
• 12 kręgów piersiowych,
• 5 kręgów lędźwiowych,
• 5 zrośniętych kręgów tworzących kość krzyżową,
• 4 – 5 kręgów zrośniętych tworzących kość ogonową.

Kręgosłup człowieka poprzez swoją złożoną oraz skomplikowaną budowę narażony jest na rozmaite schorzenia oraz choroby. Jedną z nich są guzki Schmorla.

Guzki Schmorla – Co to jest?

Występowanie

Guzki Schmorla częściej obserwuje się u mężczyzn niż u kobiet. Prawidłowo zdiagnozowane uwidaczniają się u dużej liczby ludzi. Średnio szacuje się, że występują od 40% do około 80% populacji.

Powyższy proces chorobowy, przeważnie występuje w młodym wieku kiedy to organizm dojrzewa. Choroba ta obejmuje około 20% młodzieży. Wyraźne zmiany patologiczne zazwyczaj obserwuje się po 10 – 14 roku życia, kiedy to przeważ szybki wzrost kostny.

W zależności od lokalizacji guzków Schmorla dzieli je się na postać:

• Piersiową (plecy okrągło – wklęsłe),
• Piersiowo – lędźwiową (plecy okrągłe),
• Lędźwiową (plecy płaskie).

Przyczyny powstawania guzków Schmorla

W przypadku guzków Schmorla ich mechanizm oraz przyczyny powstania nie zostały do końca wytłumaczone oraz wyjaśnione. Naukowcy podczas licznych specjalistycznych badań przedstawili wiele hipotez.

Część badaczy uważa iż guzki powstają na skutek licznych urazów, kontuzji oraz częstych przeciążeń w obrębie kręgosłupa. Według innej grupy specjalistów powyższe schorzenie może występować na skutek rozmaitych wad rozwojowych określonych struktur kręgosłupa.

Guzki Schmorla mogą mieć swój początek, podczas braku oraz niedoboru określonych witamin mających duży wpływ na prawidłowy rozwój układu kostnego kręgosłupa. Przede wszystkim może to być spowodowane niedoborem witaminy D.

Do szybszego rozwoju guzków Schmorla, mogą przyczyniać się również rozmaite choroby w przebiegu, których dochodzi do znacznego osłabienia określonych struktur tworzących kręgosłup. Zalicza się do nich chorobę Scheuermanna, osteopenię, osteoporozę, nadczynność tarczycy i przytarczyc.

Zaburzenia autoimmunologiczne mają po części również wpływ na rozwój powyższego schorzenia. Liczne badania wykazały iż guzki Schmorla są prawdopodobnie dziedziczone. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się te osoby, u których w poprzednich pokoleniach zdiagnozowano to schorzenie.

Objawy guzków Schmorla

Przeważnie guzki Schmorla bywają małych rozmiarów, choć również zdarzają się też duże, wówczas nazywamy je krążkami balonowymi. Obie te formy przyczyniają się do wystąpienia rozmaitych objawów chorobowych:

• Ból – w początkowym okresie choroby bardzo rzadko występują jakiekolwiek dolegliwości bólowe związane z kręgosłupem. Zazwyczaj w okresie zaawansowanego rozwoju choroby pojawiają się stopniowe dolegliwości bólowe,
• Osłabienie siły i wytrzymałości mięśni około kręgosłupowych. W przebiegu choroby mięśnie stopniowo się osłabiają oraz obniżają swoją wytrzymałość na skutek ograniczonej ruchomości kręgosłupa spowodowanej zazwyczaj bólem,
• Męczliwość mięśni około kręgosłupowych. Powstała na skutek zmniejszonej siły i wytrzymałości mięśniowej. Mięśnie nie pracujące w pełnym swym zakresie znacznie szybciej się męczą oraz zmniejsz się stopniowo ich wydolność,
• Nadmierne napięcie mięśni około kręgosłupowych. Podczas powyższego schorzenia na skutek zmniejszonej ruchomości kręgosłupa może również dochodzić do przykurczów mięśniowych, które w przyszłości mogą prowadzić do nieprawidłowej pracy całego kręgosłupa,
• Ograniczenie ruchomości kręgosłupa. Na skutek zmniejszonej oraz niepełnej ruchomości kręgosłupa pojawiają się widoczne zmiany patologiczne krzywizn kręgosłupa. Następuje wówczas np. pogłębienie kifozy piersiowej z jednoczesnym spłyceniem lordozy lędźwiowej,
• Deformacja kręgosłupa. W okresie późnym choroby często dochodzi do różnorodnych deformacj kostnych oraz uszkodzenia okolicznych tkanek. Powstają one zazwyczaj pod wpływem silnego bólu oraz masywnych zmian przeciążeniowych.

Wszystkie powyższe objawy mogą ulec zatrzymaniu w momencie zakończenia pełnego wzrostu kręgosłupa.

Diagnostyka

Bardzo ważna w dzisiejszych czasach jest nowoczesna wysoko wyspecjalizowana diagnostyka obrazowa. Prawidłowo zdiagnozowana choroba umożliwia w dużej mierze lekarzowi jej szybsze a przede wszystkim skuteczniejsze leczenie. Guzki Schmorla mogą zostać wykryte praktycznie podczas każdego badania obrazowego, w którym jest możliwe uwidocznienie poszczególnych struktur składowych kręgosłupa.

Do podstawowych badań diagnostycznych zalicza się:

• RTG (rentgen),
• TK (tomograf komputerowy),
• RM (rezonans magnetyczny) Badanie rezonansem magnetycznym jest bardzo nowoczesną metodą diagnostyczną stosowaną w medycynie. To urządzenie w dużej mierze przyczyniło się do zwiekszenia wykrywalności guzków Schmorla. Rezonans magnetyczny pomaga zdiagnozować guzki u około 70% pacjentów.

Wyżej wymienione badania diagnostyczne pozwalają, w sposób dokładny i precyzyjny zobaczyć, iż guzki Schmorla wyglądają przeważnie jak zagłębienie występujące w trzonie przylegającego kręgu.

  Guzki Schmorla są na tyle charakterystyczne, iż bardzo łatwo je rozpoznać. Nie zwalnia to jednak lekarza od przeprowadzenia diagnostyki różnicowej.

Ten rodzaj schorzenia przede wszystkim należy różnicować z zajęciem kręgów kręgosłupa przez różnorodne procesy w tym także nowotworowe.

Leczenie

Na chwilę obecną nie ma jednolitych oraz konkretnych wytycznych dotyczących leczenia guzków Schmorla. Należy pamiętać, iż guzki Schmorla, które nie powodują żadnych  niepokojących objawów chorobowych nie wymagają żadnego leczenia.

Przy aktualnym stanie wiedzy powyższego schorzenia przeważnie stosuje się leczenie, jak w standardowym bólu kręgosłupa różnorodnego pochodzenia. Wówczas zaleca się stosowanie leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym.

W leczeniu guzków Schmorla stosuje się również zabiegi werteboplastyki (polega na wstrzyknięciu do trzonu kręgu tak zwanego „cementu kostnego”) oraz różnorodne procedury mające na celu stabilizację kręgosłupa (zakładanie gorsetu ortopedycznego).

Rehabilitacja

W przypadku wystąpienia guzków Schmorla bardzo ważna jest odpowiednio dopasowana specjalistyczna rehabilitacja. Głównymi celami rehabilitacji w przebiegu omawianej choroby są:

• Przywrócenie prawidłowych krzywizn kręgosłupa,
• Poprawa funkcji kręgosłupa,
• Przywrócenie prawidłowej równowagi mięśniowej.

Po wystąpieniu dolegliwości bólowych w przebiegu guzków Schmorla wskazane jest zastosowanie specjalistycznych ćwiczeń fizycznych, które mają za zadanie wzmocnienie osłabionych mięśni przykręgosłupowych.

W szeroko pojętej fizjoterapii stosujemy również różnorodne techniki mające za zadanie odpowiednie rozciągnięcie i uelastycznienie mięśni.

Ponadto w rehabilitacji stosuje się jako formę wspomagającą zabiegi z zakresu fizykoterapii, do których zalicza się:

• Krioterapie miejscową,
• Laseroterapię,
• Jonoforezę (z substancji przeciwbólowej lub przeciwzapalnej),
• Pole magnetyczne.

Profilaktyka

W przebiegu wystąpienia guzków Schmorla wskazane jest zastosowanie odpowiedniej profilaktyki, która zapobiegnie dalszemu rozwojowi choroby lub zmniejszy objawy choroby już występującej.

Najczęściej zaleca się systematyczne stosowanie ćwiczeń oddziaływujących na mięśnie (najlepiej 3 razy w tygodniu po 15 – 20 minut).

Profilaktyczne zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną, dostosowaną do aktualnych możliwości wydolnościowych organizmu (wskazane jest stosowanie ćwiczeń w wodzie).

Opracował: dr n. med. Kamil Klupiński, fizjoterapeuta sportowy, kierownik poradni rehabilitacyjnej

Guzki Schmorla

Mimo, że ich wykrycie datuje się na okres międzywojenny, wciąż niewiele o nich wiadomo. Często nie dają żadnych objawów, ani dolegliwości bólowych, choć są dość powszechnym schorzeniem, tyle że niewiele osób wie, że je ma.

Przeważnie pojawiają się w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa. Guzki Schmorla, bo o nich mowa to patologiczne zmiany występujące w obrębie kręgów, określane także jako przepuklina śródkostna.

 Guzki mogą być oznaką rozwijającej się choroby  Scheurmanna, która doprowadza m.in. do degeneracji kości.

Gdy Christan Georg Schmorl w 1927 roku po raz pierwszy opisał omawiane guzki na pewno nie spodziewał się, że po upływie prawie wieku wciąż będą one dla lekarzy enigmą. Nadal nie ustalono konkretnych przyczyn powstawania guzków Schmorla, choć istnieje kilka hipotez na ten temat.

Część specjalistów jest zdania, że omawiane guzki pojawiają się jako następstwo nadmiernych obciążeń kręgosłupa lub wraz z pierwszymi objawami jego zwyrodnienia. Nie zostało to jeszcze  potwierdzone i trudno będzie to udowodnić, jednakże praktycznie nie zdarzają się przypadki guzków Schmorla w zdrowych krążkach międzykręgowych.

Jedną z przyczyn powstawania guzków Schmorla może być osteoporoza, która prowadzi do osłabienia trzonu kręgowego. Nie ma reguły co do wielkości i rozwoju guzków Schmorla – mogą się zarówno powiększyć, jak i pozostać bez zmian.

Guzki, które wykrywa się u sportowców znajdują się w przedniej części płytek końcowych, z kolei te które diagnozuje się w przebiegu choroby Scheuermanna, czyli kifozy młodzieńczej położone są centralnie. Wspomniana odmiana kifozy objawia się powolnym wyginaniem kręgosłupa do przodu.

To, co sprawia, że guzki Schmorla są takie tajemnicze to również ich niejednoznaczne objawy.

Poza bólem, który wiąże się ze zniekształceniem kręgosłupa, omawiane guzki nie dają żadnych innych objawów! Ból w obrębie kręgosłupa pojawia się generalnie w trakcie wszystkich codziennych czynności, może być również odczuwalny podczas przebywania dłuższy czas w tej samej pozycji.

Nie sposób zdiagnozować tych guzków samemu, czy też podczas zwykłej wizyty u ortopedy. To, co może zwrócić uwagę lekarza specjalisty to nieprawidłowa postawa pacjenta. Wówczas często zaleca się dalszą diagnostykę, a więc specjalistyczne badania.

Aby wykryć guzki Schmorla konieczne jest wykonanie rezonansu magnetycznego lub tomografu komputerowego. Wówczas lekarz jest w stanie zobaczyć je jako zagłębienia w kręgach.

Powstające zagłębienia mają pofałdowane ściany i są wypełnione fragmentem chrząstki oraz krążka międzykręgowego.

Wskazaniem do wyżej wymienionych badań są utrzymujące się bóle kręgosłupa, niestety jak już zostało wspomniane bóle kręgosłupa mogą być przyczyną wielu schorzeń, stąd często diagnoza lekarska opiera się tylko o badanie RTG, na którym widać zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.

Nie istnieje niestety żadna skuteczna terapia leczenia guzków Schmorla. Nie leczy się ich również operacyjnie.

Pacjentom, u których zostały zdiagnozowane guzki Schmorla zaleca się przeważnie umiarkowaną aktywność fizyczną, która nie doprowadzi do dalszej degeneracji kręgosłupa, a wręcz przeciwnie – poprawi jego ruchomości.

Niekiedy aby poprawić stan pacjenta stabilizuje się kręgosłup, stosuje również fizjoterapię, której celem jest wzmocnienie mięśni kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego.

Czasem przepisywane są leki przeciwzapalne o działaniu również przeciwbólowym, jednak ich skuteczność jest niewielka, a w dłużej perspektywie są one niebezpieczne dla żołądka. Głównym problemem w leczeniu guzków Schmorla jest niemożność określenia, który z guzków odpowiada za dolegliwości bólowe i czy w ogóle guzki mają związek z występowaniem bólu. Zdaniem części lekarzy dolegliwości bólowe generują zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.

Jak wygląda leczenie w przypadku zawodowych sportowców? Poza rehabilitacją kręgosłupa oraz fizykoterapią zaleca się przerwanie treningów lub wyraźne zmniejszenie ich intensywności – chodzi o to, by nie pogłębiać zmian w kręgosłupie. Tylko tak można powstrzymać postęp choroby.

Guzki Schmorla co to jest? Jakie są objawy oraz przyczyny powstawania guzków na kręgosłupie?

Guzki Schmorla – co to takiego?

4.3 (86.15%) 13 głos[ów]

Guzki Schmorla to wypuklenia jądra miażdżystego dysku międzykręgowego przechodzące przez warstwę tkanki chrzęstnej pokrywającej powierzchnię trzonu kręgu i wchodzące do wnętrza sąsiadującego kręgu.

Guzki Schmorla objawy oraz symptomy

Guzki Schmorla to wypukłości materiału dysków (krążków międzykręgowych) wewnątrz powierzchni kręgu (konkretnie trzonu kręgowego sąsiadującego z dyskiem), które mogą mieć kontakt ze szpikiem kostnym znajdującym się w kręgu, co może prowadzić do stanu zapalnego.

Guzki Schmorla są również związane z martwicą kości kręgosłupa, i kwestia tego, czy te wypukłości oraz stan zapalny powodują martwicę, czy też chrząstka migruje na obszary, które stały się martwicą ze względu na inne czynniki, nadal jest przedmiotem badań.

Guzki Schmorla nie zawszę dają objawy, a ich związek z bólem kręgosłupa jest kontrowersyjny. Bywa że rozwijają się przez lata nie dając objawów bólowych. Na przykład dr F.M.

Williams i współpracownicy zauważają, że związek ten może być spowodowany chorobą lędźwiową, ponieważ oba te objawy często występują równocześnie.Dowiedz się jak walczyć z bólem pleców.

Guzki Schmorla diagnoza

Guzki można wykryć w obrazie RTG – zdjęcie rentgenowskie, chociaż można je lepiej obrazować za pomocą CT lub rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej. Uważa się je za pionowe przepukliny dysku przez chrzęstne blaszki graniczne kręgosłupa.

Guzki Schmorla mogą być czasami zauważalne radiograficznie, jednakże częściej są one widoczne na MRI, nawet jeśli nie są widoczne na zwykłym zdjęciu RTG. Guzki Schmorla mogą występować z objawami lub bez, a ich etiologiczne znaczenie dla bólu pleców jest kontrowersyjne.

W badaniach nad kręgosłupem prowadzonych w latach 90 przez zespół dr Hamanishi, guzki zaobserwowano w badaniu rezonansem magnetycznym u 19% spośród 400 pacjentów z bólem pleców, jak również u 9% pacjentów bez objawów.

Naukowcy stwierdzili, że guzki te to obszary pionowej przepukliny dysku przez osłabione miejsca w blaszkach granicznych kręgów.

Guzki Schmorla szczegóły badań

Guzki Schmorla zaobserwowano u 76 spośród 400 pacjentów z objawami lędźwiowymi (19% populacji badanej), oraz u 10 z 106 pacjentów (9,4%) z grupy kontrolnej. W grupie lędźwiowej największe występowanie zaobserwowano pośród badanych w drugiej dekadzie życia – wyniosła 57%, a najniższą – w szóstej dekadzie życia 5% .

Przy użyciu rezonansu magnetycznego, w obydwu grupach, zaobserwowano łączną liczbę 218 guzków Schmorla na 170 poziomach dysków; Jednakże zwykłe badanie RTG ujawniło tylko 73 (33%) z nich. W 30 przypadkach (39%) były powiązane z tylną przepukliną krążków międzykręgowych na 39 poziomach, z których większość była na poziomie L4 / S5.

Współczynnik przypadków w których występowały tylko guzki Schmorla do tych z towarzyszącą tylną przepukliną dysku na tym samym poziomie znacznie wzrastała wraz z wiekiem. 75% nastolatków z wieloma guzkami na czterech lub więcej poziomach miało historię wyczynowych sportów.

Guzki Schmorla jawią się więc jako typ pionowej przepukliny dysku i stanowią ważny stan patognomoniczny, zwłaszcza dla młodych ludzi.

Guzki Schmorla przyczyny

Guzki Schmorla są dość powszechne, zwłaszcza przy niedużej degeneracji starzejącego się kręgosłupa, ale są również często obserwowane u młodych pacjentów. Węzły Schmorla często nie powodują żadnych objawów, ale mogą po prostu sygnalizować, że częściowe zużycie kręgosłupa zaszło w czasie.

Mogą również dawać do zrozumienia, że siła kości była w pewnym okresie nieco osłabiona, co mogło być następstwem niedoboru witaminy D, jednakże nie zostało to podejrzenie jeszcze potwierdzone w badaniach.

Guzki Schmorla mogą również występować jeśli podnoszenie ciężkich przedmiotów odbywa się w młodym wieku, zanim trzony kręgów całkowicie skostnieją.

Potwierdzono również dziedziczność guzków Schmorla u ok 70% dotkniętych schorzeniem. Chociaż często nie są problemowe, guzki również mają tendencje do występowania znacznie częściej w przypadkach deformacji kręgosłupa, w szczególności w postaci choroby Scheuermanna.

Te defekty występują, gdy kręgi tracą swoją normalną funkcję i nie poruszają się prawidłowo.

W tym czasie siły normalnie przenoszone przez jądro miażdżyste (odporne na kompresje galaretowate wypełnienie wewnątrz dysku międzykręgowego) są skoncentrowane w pewnym obszarze, powodując powodując wklęsłe odkształcenie kostne w kręgu.

Guzki Schmorla

Guzki Schmorla pojawiają się często w opisach badań obrazowych kręgosłupa. Artykuł odpowiada na pytanie czym są guzki Schmorla oraz jakie mają  znaczenie dla pacjenta.

Guzki Schmorla – czym są?

Guzki Schmorla (ang. Schmorl nodes) to wpuklenia krążków międzykręgowych do trzonów kręgów. Określane są one również jako  przepukliny dotrzonowe w blaszkach granicznych kręgów. Guzki są rodzajem przepukliny kręgosłupa, jednak zawartość krążka międzykręgowego nie uwypukla się na boki, lecz do góry lub/i do dołu, tworząc wgłębienia w kościach, które są widoczne w badaniach obrazowych.

Objawy

Guzki Schmorla najczęściej nie dają żadnych objawów. Ten rodzaj przepukliny krążka międzykręgowego nie powoduje rwy kulszowej. Ból kręgosłupa (najczęściej lumbago) może jednak pojawiać się w okresie ostrym, czyli w momencie powstania przepukliny dotrzonowej.

Diagnoza

Guzki Schmorla znajdowane są przypadkowo podczas badań obrazowych kręgosłupa. Pojawiają się w opisach RTG, rezonansu magnetycznego oraz tomografii komputerowej kręgosłupa, zwłaszcza lędźwiowego. Najczęściej diagnoza jest jednoznaczna i nie wymaga żadnych dodatkowych badań.

W rzadkich przypadkach potrzeba jednak dodatkowych testów, takich jak badanie z kontrastem lub PET. Badania te są wykonywane, aby odróżnić przepukliny dotrzonowe od innych zmian, takich jak przerzuty nowotworowe, złamanie lub infekcja. Niekiedy wykonuje się też biopsję guzka.

Jeżeli podejrzewamy, że guzek Schmorla jest przyczyną bólu pleców, jedynym badaniem, które może to w sposób wiarygodny potwierdzić jest dyskografia.

Przyczyny

Do końca nie wiadomo dlaczego tworzą się guzki Schmorla. Możliwe, że wpływ na ich powstanie ma osłabienie kości, wady postawy oraz dźwiganie ciężarów. Wiele przemawia też za tym, że mają one podłoże genetyczne.

Guzki Schmorla, a Scheuermanna

Choroba Scheuermanna, czyli młodzieńcza kifoza (łac. kyphosis dorsalis iuvenilis) dotyka nastolatków i objawia się nadmiernym wygięciem kręgosłupa piersiowego do tyłu.

Deformacja kręgosłupa prowadzi do jego usztywnienia oraz może wywoływać ból. Guzki Schmorla występują w tej chorobie, ale sama ich obecność nie świadczy o przebyciu choroby Scheuermanna.

Ogromna większość pacjentów z guzkami Schmorla nigdy choroby Scheuermanna nie miała i mieć nie będzie.

Leczenie

Guzki Schmorla rzadko powodują ból, dlatego też najczęściej się ich nie leczy. W niektórych przypadkach, po potwierdzeniu przez dyskografię faktu, że dany guzek jest przyczyną lumbago, można zastosować leczenie operacyjne, jednak najczęściej ból udaje się wyleczyć metodami nieoperacyjnymi.

Kategorie: Ból pleców, Przepuklina kręgosłupa

Guzki Schmorla – czym są i jak je leczyć?

Guzki Schmorla to zmiany powstające w obrębie kręgosłupa, które najczęściej nie dają żadnych objawów, a wykrywa się je przypadkowo. Nazwa schorzenia pochodzi od nazwiska niemieckiego patologa, Christiana Georga Schmorla, który jako pierwszy opisał przypadłość w 1927 roku.

Guzek Schmorla to wpuklenie krążka miedzykręgowego do trzonu kręgu. Najczęściej tworzy się na odcinku piersiowym lub lędźwiowym. Schorzenie najczęściej spotykane jest u osób starszych, ale może dotyczyć pacjentów w każdym wieku. Częściej diagnozuje się je u mężczyzn. Badacze twierdzą, że guzki Schmorla mogą występować u 40 do nawet 80% populacji.

Przyczyny

Guzek Schmorla powstaje, gdy krążek międzykręgowy przemieszcza się nieprawidłowo przez blaszkę graniczną sąsiadującego kręgu. Nie ma jednoznacznej przyczyny tego zjawiska.

Naukowcy twierdzą, że do powstawania dolegliwości przyczyniają się urazy i nadmierne przeciążenie kręgosłupa, ale też zaburzenia rozwojowe, niedobory witaminy D, choroby autoimmunologiczne oraz predyspozycje genetyczne.

Schorzenie diagnozuje się też częściej u osób cierpiących na chorobę Scheuermanna, osteoporozę, chorobę Pageta lub nadczynność przytarczyc.

Objawy

Guzki Schmorla rzadko dają objawy i są wykrywane przypadkowo w trakcie innych badań. Jeśli nastąpi duże przemieszczenie krążka względem kręgu wówczas może powstać stan zapalny, a nawet martwica. W takich sytuacjach pojawia się też ból.

Diagnoza

Guzki Schmorla są dość łatwe do zdiagnozowania. Łatwo je zaobserwować na zdjęciu rentgenowskim kręgosłupa. Doskonale widoczne są również podczas tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego.

Leczenie

Guzki, które nie dają objawów nie podlegają leczeniu. Dopiero, kiedy pacjent uskarża się na ból, podejmuje się odpowiednie działania. W pierwszej fazie stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz fizjoterapię. Jeśli to nie przyniesie efektów, konieczna jest operacja. Najczęściej wykonuje się wertebroplastykę lub zabiegi stabilizacji kręgosłupa.

Po przejściu operacji pacjent musi poddać się rehabilitacji. Wskazane są ćwiczenia z użyciem odpowiedniego sprzętu rehabilitacyjnego, który zaleci terapeuta. W powrocie do zdrowia pomagają też zabiegi fizjoterapeutyczne.

Guzki Schmorla

 Guzki Schmorla są zmianami patologicznymi, które najczęściej występują w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa. Określane także jako przepuklina śródkostna. Występują dość powszechnie, przy czym najczęściej nie dają żadnych objawów ani dolegliwości bólowych. Mimo, iż występują dość często, wciąż niewiele o nich wiadomo. 

    Po raz pierwszy opisał je w 1927 roku Christian George Schmorl. Powstają na skutek wpuklenia się krążku międzykręgowego czyli dysku, przez blaszkę graniczną czyli ściankę przylegającego kręgu. Wykrywane są podczas badania MRI i obecnie występują u 38-79% pacjentów. Ich patomechanizm do dziś nie został poznany.

Znaleźć można wzmianki o zależności ich występowania od chronicznego przeciążenia kręgosłupa. Najczęściej jednak można spotkać hipotezy, które pojawianie się guzków Schmorla łączą ze zmianami zwyrodnieniowymi.

Nie jest to hipoteza potwierdzona, trudno udowodnić, że faktycznie tak się dzieje, jednak zwrócić uwagę należy na fakt, iż występowanie guzków Schmorla, które wywodzą się ze zdrowych krążków międzykręgowych praktycznie się nie zdarza. 

    Najczęściej rozpoznawane są w badaniu rezonansu magnetycznego, zdarza się również rozpoznać je podczas wykonanej tomografii komputerowej. Na obrazie z takich badań, wyraźnie widoczne są zagłębienia w trzonie przyległego kręgu.

Jama która powstaje ma pofałdowane ściany, ponadto zostaje wypełniona fragmentem chrząstki oraz krążka międzykręgowego.

Mówi się o tym, iż właśnie te guzki mogą być przyczyną dolegliwości bólowych, jednak najczęściej występują one razem ze zmianami zwyrodnieniowymi, więc trudno dochodzić w nich bezpośrednich przyczyn występujących bólów ze strony kręgosłupa. 

    Co do leczenia, do tej pory nie istnieją żadne ściśle określone wytyczne. W razie konieczności stosuje się stabilizację kręgosłupa, niektórzy również proponują wertebroplastykę.

Niestety jak do tej pory, ani jedna ani druga metoda nie wykazują skuteczności w leczeniu dolegliwości bólowych, które związane są w jakiś sposób z występowaniem guzków Schmorla. Trudność ta wynika przede wszystkim z tego powodu, że właściwie niemożliwe jest określenie, który konkretnie guzek odpowiada za występowanie bólu.

Stosowanie metody leczenia opierają się na tych samych co w przypadku nieswoistych bólów kręgosłupa, czyli fizjoterapia oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. 

    Do osłabienia trzonu kręgowego może prowadzić osteoporoza i wtedy między innymi dochodzi do pojawienia się guzków Schmorla. Guzki te mogą być małe i ograniczone bądź duże i rozlane, wtedy noszą nazwę krążków balonowych.

Guzki te mogą objawiać się dolegliwościami bólowymi, jeśli są wynikiem jakiegoś urazu na przykład powstałego w wyniku uprawiania sportu. Te spotykane u sportowców, umiejscawiają się w przedniej części płytek końcowych.

Drugą grupą są guzki położone centralnie, które spotyka się w przebiegu choroby Scheuermanna zwana także kifozą młodzieńczą. Choroba ta polega na powolnym wyginaniu się kręgosłupa do przodu. Najczęściej występującą postacią jest piersiowa.

Rzadziej spotyka się postać piersiowo-lędźwiową czy też lędźwiową. Rozpoczyna się przeważnie już przed 10 rokiem życia.

         Przyczyn jej można wyróżnić kilka. To właśnie w wyniku wielu procesów jakie zachodzą w trzonach kręgów podczas jej rozwoju, dochodzi do powstania guzków Schmorla, które w tym wypadku wraz z innymi przyczynami wynikającymi z tego schorzenia, dają dolegliwości bólowe. Jako że mimo częstego występowania, nie są jeszcze zbyt dobrze poznane, nie wyodrębniono skutecznej metody z walką z dolegliwościami bólowymi jakie mogą towarzyszyć ich występowaniu. 

    Profilaktycznie najczęściej zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną, która pozwoli jak najdłużej zachować kręgosłup w odpowiednim stanie i z pewnością zmniejszy ryzyko ich wystąpienia, szczególnie w postaci, która wiąże się z dotkliwym bólem.

U osób, u których występują guzki Schmorla, a które intensywnie trenują, zalecana jest zaprzestanie treningów bądź zmniejszenie ich intensywności, aby zmiany się nie pogłębiały i nie skutkowały jeszcze większym bólem. Można także korzystać z dostępnych form aktywności fizycznej, która wzmocni odpowiednie mięśnie.

W takim wypadku zalecana jest także rehabilitacja, która pozwoli z czasem wrócić do uprawiania sportu. 

Choroba Scheuermana | CM Gamma

Kręgosłup oglądany z boku powinien tworzyć kształt przypominający literę S. Z różnych względów krzywizny kręgosłupa mogą się pogłębiać, prowadząc do jego nieprawidłowego ustawienia. Zwiększenie wygięcia do tyłu w odcinku piersiowym nazywamy hiperkyfozą piersiową. Jedną z głównych przyczyn jej powstawania jest choroba Scheuermanna.

Choroba ta została opisana po raz pierwszy przez duńskiego radiologa i nazwana od jego nazwiska. Rozwija się ona w wieku dojrzewania. W okresach przyśpieszonego wzrostu kostnego kręgosłup rozwija się nieprawidłowo, rosnąc wolniej w części przedniej, niż w tylnej.

Powoduje to zniekształcenie trzonów kręgowych, które przyjmują klinowaty kształt, co zwiększa wygięcie kyfotyczne kręgosłupa piersiowego.

Przyczyny

Dokładne przyczyny choroby Scheuermanna są nadal nieznane. Jakkolwiek uważa się, że jednym z czynników decydujących o jej rozwoju są zaburzenia wzrostowe trzonów kręgowych. Wydaje się, że choroba może być dziedziczona. Znaczenie mogą również odgrywać wzrost i waga pacjenta.

Rozpoznanie

Choroba Scheuermanna rozpoznawana jest na podstawie badania klinicznego oraz badania rentgenowskiego całego kręgosłupa wykonywanego na stojąco.

Radiologiczne kryteria rozpoznania to sklinowacenie co najmniej 3 sąsiadujących kręgów o co najmniej 5 stopni każdy oraz zagięcie kyfotyczne kręgosłupa piersiowego przekraczające 45 -50 stopni. W obrazie rentgenowskim obecne są zazwyczaj tzw.

guzki Schmorla – zagłębienia w blaszkach granicznych trzonów kręgowych.

Objawy

Zazwyczaj przyczyną rozpoznania choroby jest zaniepokojenie rodziców nieprawidłową postawą lub garbieniem się dziecka, co skłania ich do zgłoszenia się do lekarza.

Najczęściej na tym etapie choroby deformacji kręgosłupa nie towarzyszą dolegliwości bólowe. Ze zgarbieniem może współistnieć skolioza.

W rzadkich przypadkach dużym deformacjom towarzyszy ból okolicy piersiowej kręgosłupa.

Ruchomość kręgosłupa jest ograniczona na szczycie zagięcia, a samo skrzywienie jest lepiej widoczne przy pochyleniu do przodu (tzw. test Adamsa). Bardzo dużym deformacjom towarzyszyć mogą ból klatki piersiowej lub problemy z oddychaniem związane ze zmniejszoną objętością płuc.

Obecność choroby Scheuermanna w odcinku piersiowym zwiększa ryzyko szybszego narastania zmian zwyrodnieniowych w nadmiernie przeciążanym odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Stąd nierzadko pacjent dowiaduje się o przebytej chorobie dopiero podczas diagnostyki bólu dolnej części pleców w 3-4 dekadzie życia.

Leczenie

Sposób postępowania zależy od stopnia nasilenia deformacji, wieku pacjenta, i w bardzo rzadkich przypadkach, od obecności objawów neurologicznych.

Jeśli w momencie rozpoznania choroby nie mamy do czynienia ze szczególnie dużą deformacją, w pierwszym okresie zalecana przez lekarza będzie prawdopodobnie obserwacja i wizyty kontrolne z aktualnym badaniem RTG w przedziałach 6-12 miesięcznych. Szczególną ostrożność musimy zachować w okresach szybkiego wzrostu.

Jeśli stwierdzone zostanie narastanie deformacji, lekarz może zalecić gorset korekcyjny, który ma za zadanie zapobiegać dalszej progresji skrzywienia. Restrykcyjne stosowanie się do zaleceń ortopedy prowadzącego leczenie może mieć zasadnicze znaczenie w zapobieganiu rozwojowi choroby, a nierzadko, uniknąć leczenia operacyjnego.

Niebagatelne znaczenie w procesie leczniczym zajmuje prawidłowo prowadzona fizjoterapia indywidualna. Współpraca z wyspecjalizowanym fizjoterapeutą i regularne wykonywanie zalecanych ćwiczeń rozciągających i wzmacniających mięśnie odpowiedzialne za prawidłową postawę może przyczynić się do sukcesu leczenia.

W przypadkach dużych deformacji oraz przy widocznym szybkim postępie choroby nieodzowne może okazać się leczenie operacyjne. Wskazaniem do wykonania operacji są skrzywienia przekraczające 70 stopni. Inną przyczyną jest uporczywy ból niereagujący na leczenie zachowawcze. Zabieg operacyjny polega na korekcji zagięcia kyfotycznego i usztywnieniu kręgosłupa.

W tym celu stosuje się specjalne instrumentarium. Używa się dostępu tylnego (chirurg dostaje się do kręgosłupa przez plecy) lub przedniego przez klatkę piersiową. Dobór metody leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz preferencji chirurga. Obecnie, dzięki wprowadzeniu śrub przeznasadowych oraz nowych technik operacji większość pacjentów może być operowana tylko z dostępu tylnego.

Kiedy guzki Schmorla są niegroźne, a kiedy muszą niepokoić?

Guzki Schmorla to małe narośle na kręgosłupie, które mogą wywoływać ból. W pewnych sytuacjach wymagają nawet leczenia operacyjnego. Jak groźne są guzki Schmorla na kręgosłupie i jak jeszcze można zmniejszyć objawy, które wywołują?

Co to są guzki Schmorla?

Są to narośle umiejscowione w kręgosłupie w jego środkowym odcinku, zwane też wypustkami krążków międzykręgowych. Gdy ocierają się one o integralne części kręgosłupa takie jak kręgi, mogą powodować:

• uczucie ciągłego dyskomfortu,
• ucisk w obrębie kręgosłupa,
• ból.

Objawy nasilają się podczas przebywania w jednej pozycji czy podnoszenia ciężkich przedmiotów. Ciągłe dolegliwości tego typu znacznie pogarszają jakość życia.

Szczególnie odczuwają to osoby, które wcześniej były aktywne i uprawiały sport. Dla nich ciągły dyskomfort może oznaczać rezygnację z ulubionych dyscyplin lub pogorszenie wyników.

Guzki Schmorla nie zagrażają jednak zdrowiu. 

Jak rozpoznać guzki na kręgosłupie

Guzki Schmorla mogą pojawiać się w przebiegu kifozy młodzieńczej, czyli choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Polega ona na tym, że wciąż plastyczny jeszcze kręgosłup nie rozwija się prawidłowo i wygina.

Guzki są dobrze widoczne na obrazie z rezonansu magnetycznego i tomografu komputerowego. Występują jednak dość rzadko i dają niespecyficzne objawy. Jeśli więc lekarze je rozpoznają, to najczęściej przy okazji badań pod kątem innych przypadłości i chorób.

Czasem ujawniają się one podczas badania kręgosłupa w związku z jego bólem. Powstają najczęściej u młodzieży. W tym czasie ból i dyskomfort szczególnie trudno zdiagnozować, bo u wielu osób pojawiają się też np. bóle wzrostowe. Dlatego guzki Schmorla ujawniają się najczęściej już u młodych dorosłych.

Operacja guzków Schmorla

Takie operacje w obrębie kręgosłupa są mało komfortowe i wiążą się z długą rekonwalescencją. Zawsze istnieje też ryzyko uszkodzenia kręgów czy innych części kręgosłupa.

Dlatego operacja guzków Schmorla jest zalecana najczęściej tym osobom, w których przypadku żadne inne terapie nie przynoszą rezultatu.

Pacjenci decydują się na operację, gdy ich codzienne funkcjonowanie jest praktycznie niemożliwe w związku z guzkami.

Rehabilitacja przy guzkach Schmorla

Rehabilitacja nie zawsze przynosi ulgę przy tej dolegliwości. W niektórych przypadkach guzki są w takim miejscu, że masaż może tylko zaognić ból. Jednak zdarza się też, że odpowiednie ćwiczenia pozwalają skorygować nieco postawę, przez co guzki przestają uciskać na otaczające je tkanki i kości.

Poniżej kilka możliwych dróg terapeutycznych:

• zabiegi masażu leczniczego;
• nastawianie kręgów;
• mało intensywne sporty: basen, joga, nordic walking, pilates;
• Rezygnacja z zajęć sportowych, noszenia ciężarów, w celu zmniejszenia bólu.

Nie można zapominać też o zwykłym wypoczynku i oszczędzaniu kręgosłupa.

Wiele osób stara się żyć jak inni, ignorując fakt, że stan kręgosłupa im na to nie pozwala. Forsują się, przez co ból jest jeszcze bardziej dotkliwy, a stan pleców się pogarsza.

Dlatego osoby wykonujące pracę fizyczną z guzkami Schmorla powinny brać pod uwagę jej zamianę na lżejsze zajęcie lub wprowadzenie modyfikacji, które pozwolą oszczędzić kręgosłup. 

Jeśli chodzi o uprawianie sportów, to nie zawsze trzeba z nich całkowicie rezygnować. W badaniach przeprowadzonych w 2015 roku na Midwestern University, przytoczony został przypadek 12-letniej piłkarki.

Zgłosiła się ona na leczenie guzków Schmorla, które sprawiały jej duży ból. Piłka nożna to brutalny sport sprzyjający kontuzjom.

Po zamianie jej na ćwiczenia wzmacniające mięśnie tułowia, pacjentka oceniała swój silny wcześniej ból pleców na 4/10. [1]

Przykładowe ćwiczenia polecane przy guzkach Schmorla:

• ćwiczenia na piłce gumowej
• podnoszenie tułowia w leżeniu na ziemi
• opieranie się o ścianę samą częścią środkową kręgosłupa i utrzymywanie równowagi.

Jak widać, są to nie tylko specjalistyczne ćwiczenia, które trzeba wykonywać pod okiem rehabilitanta, ale też takie, które można samemu robić w domu lub na zajęciach w fitness clubie.

Inne rodzaje leczenia

Leczenie guzków Schmorla jest trudne, o ile pacjent nie kwalifikuje się do operacji lub musi na nią długo czekać. Za pomocą plastrów przeciwbólowych i przeciwzapalnych Itami można zmniejszać przykre objawy.

Takie rozwiązania często stanowią jedyny środek doraźny w walce z uciążliwym bólem. Są niezwykle wygodne, ponieważ naklejenie plastra nie ogranicza ruchów.

Niektórzy polecają takżę dietę przeciwko stanom zapalnym lub na stawy opierającą się na składnikach, które są znane z prozdrowotnych właściwości

Guzki Schmorla, a nowotwór

Moment diagnozy dla wielu pacjentów jest stresujący. Z włoskich badań nad leczeniem guzków Schmorla i nowotworów z 2015 roku [2] wynika, że takie zmiany mogą przypominać na wykresie tomograficznym nowotwory kości. 

Diagnoza może więc być utrudniona. Niekiedy pacjenci słyszą o podejrzeniu raka i są przerażeni, kojarząc z nim odczuwany w danym miejscu od dawna ból.

Tymczasem chodzi o niegroźne najczęściej guzki Schmorla, a nie nowotwór.

Jednak zdarza się również, że lekarze prawidłowo diagnozują takie powszechnie występujące narośle na kręgosłupie i nie zauważają, że równolegle z nim na kręgach znajdują się inne, groźniejsze zmiany [3]. 

Dlatego do diagnozy guzków Schmorla warto podchodzić ze spokojem. Możliwe, że potrzebne będzie więcej niż jedno badanie kręgosłupa. 

Lek. Michał Dąbrowski

Bibliografia:

1.A. J. Swain, C. C. Evans, The Effectiveness of a Home Exercise Program for a Young Athlete with Schmorl’s Nodes: A Case Report, 2014

2. G. Massel, M. Monti, Giant Schmorl’s Node may Cause High Uptake and Mimic a Bone Metastasis on 18 F-Choline Positron Emission Tomography/Computed Tomography, World Journal of Nuclear Medicine, 14/2015

3. Praca zbiorowa, The several faces of schmorl’s node: pictorial essay, Coluna/Columna vol.14, São Paulo, 2015