Jak rozpoznać uszkodzenie łąkotki?

Łąkotka to włóknisto–chrzęstna struktura, która znajduje się w stawie kolanowym, stawie skroniowo–żuchwowym i stawach barkowo–obojczykowych. Zdecydowanie najczęściej ulega uszkodzeniu łąkotka w kolanie.

Pełni tam rolę “poduszki”, między kością udową a  kością piszczelową – przenosi obciążenia oraz amortyzuje wstrząsy.

Jakie objawy daje uszkodzona łąkotka? Jak leczy się uszkodzenia łąkotki?

Łąkotka (mylnie nazywana czasem łękotką) jest strukturą anatomiczną występującą w stawie kolanowym. W obydwu kolanach występuje parzyście. Utworzona jest z tkanki chrzęstnej włóknistej.

Wyróżniamy łąkotkę boczną oraz przyśrodkową. Obie mają kształt półpierścieni, przy czym ta druga jest wyraźnie szersza oraz dłuższa. Boczna łąkotka natomiast wykazuje wyraźnie bardziej zakrzywiony kształt. 

Funkcją łąkotek jest zwielokrotnianie powierzchni stawowych oraz ułatwianie ich dostosowywania się do siebie podczas ruchu, tak, aby staw mógł ergonomiczniej i efektywniej pracować. Dodatkowo wspomagają ruchy obrotowe zachodzące w kolanie. 

Łąkotka – rodzaje uszkodzenia łąkotek

Uszkodzenia łąkotek stanowią dość powszechny problem, szczególnie wśród osób aktywnych fizycznie. W zależności od mechanizmu, który powoduje uszkodzenie rozróżniamy:

• zmiany zwyrodnieniowe będące następstwem zmian zwyrodnieniowo–wytwórczych (np. torbiel łąkotki), 
• zmiany strukturalne (np. łąkotka tarczowata),
• zmiany mechaniczne (wówczas przyczyną jest kompilacja odpowiednich ruchów oraz obciążenia). 

Czynnikiem mocno sprzyjającym uszkodzeniom łąkotki są właśnie olbrzymie siły skręcające, wyprostne lub zgięciowe. Do możliwych urazów zaliczamy: 

• zerwanie łąkotki (rozdarcie), 
• zmiażdżenie łąkotki, 
• uszkodzenie łąkotki: podłużne, poprzeczne lub horyzontalne (każde z nich może ewoluować do zmiany określanej odpowiednio jako „rączka od wiaderka”, dziób papuzi oraz flap), 
• pęknięcie łąkotki (jest ono jednym z najpowszechniejszych urazów w obrębie tej struktury).

Łąkotka – przyczyny uszkodzenia łąkotki

Istnieje kilka przyczyn uszkodzonej łąkotki.

Można tutaj wymienić wspomnianą kombinację sił (zgięcie lub wyprost z rotacją lub też energiczne prostowanie stawu kolanowego) oraz przekroczenie naturalnego zakresu ruchomości.

Naruszenie fizjologicznej granicy wytrzymałości owych struktur prowadzi do kontuzji. Najczęściej towarzyszy temu także bezpośredni kontakt (duża siła kompresyjna) z elementami kostno–chrzęstnymi powierzchni stawowych. 

Łąkotka – objawy uszkodzonej łąkotki

Uszkodzona łąkotka wymaga bardzo dokładnie zaprogramowanego leczenia. Ze względu na uciążliwość objawów, jakie towarzyszą tego typu urazom normalne funkcjonowanie jest często niemożliwe.  Czy uszkodzona łąkotka boli? Bywa, że zwykłe ruchy zginania oraz wyprostu mogą sprawiać ogromny ból. Najczęstszymi objawami uszkodzenia łąkotki są:

• ból łąkotki (w zależności od tego która z łąkotek uległa urazowi, dolegliwości lokalizują się po bocznej – uszkodzenie łąkotki bocznej, lub przyśrodkowej stronie kolana – uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej),
• mogą występować cechy zapalenia w postaci miejscowego obrzęku, zaczerwienienia, lokalnego podwyższenia temperatury oraz tkliwości palpacyjnej,
• podczas ruchów wykonywanych w stawie mogą być słyszalne nienaturalne chrupnięcia oraz trzaski,
• bardzo często podczas energicznego ruchu prostowania kolana może dochodzić do jego zablokowania,
• niestabilność stawu kolanowego odczuwalna jako wrażenie częściowej utraty kontroli nad nim, uczucie „uciekania” kolana,
• ból łąkotki może narastać w miarę zwiększania obciążenia (np. przy dłuższym staniu, chodzeniu czy jeździe na rowerze).

Wymienione objawy mogą występować z różnym nasileniem oraz w odmiennych kompilacjach. Jest to uzależnione od rodzaju, stopnia uszkodzenia oraz tego, która ze struktur uległa urazowi (uszkodzona łąkotka boczna lub uszkodzona łąkotka przyśrodkowa).

Uszkodzenie łąkotki – diagnostyka

Doświadczenia autora wskazują, że jednym z najczęstszych incydentów, po których występują objawy pękniętej łąkotki, jest bardzo duża siła kompresyjna towarzysząca nieoczekiwanemu, gwałtownemu obniżeniu kończyny dolnej, np. podczas schodzenia ze schodów. Specjalista podczas badania wykonuje testy kliniczne pomagające ustalić, czy kontuzji uległa faktycznie łąkotka oraz ewentualnie która z nich. Stosuje się w tym celu:

• test Apleya, 
• test Payra, 
• test Childressa, 
• test Cabota, 
• test Bohlera–Kromera, 
• test Bragarda, 
• test McMurraya. 

W obrazowaniu łąkotki stawowej stosuje się badanie USG oraz rezonans magnetyczny. Wynik pomaga precyzyjnie określić rodzaj uszkodzenia – pęknięta (naderwana) łąkotka, zerwana (rozerwana) łąkotka, zmiażdżona) i dzięki temu można ustalić odpowiedni proces postępowania leczniczego. 

Uszkodzenie łąkotki – leczenie

Pęknięta łąkotka – operować czy nie? Leczenie łąkotki jest procesem, który może przebiegać dwutorowo. Postępowanie zachowawcze jest prowadzone w sytuacji, gdy strukturę cechuje uszkodzenie dające możliwość jej regeneracji.

W momencie wykluczenia takiej ewentualności, tak, jak ma to miejsce u większości pacjentów dokonuje się kwalifikacji do procedur chirurgicznych. Dobór takiej metody operacji łąkotki jest uzależniony m.in. od stopnia urazu, zmian towarzyszących, wieku, poziomu aktywności fizycznej itp.

Aktualnie zdecydowana większość takich procedur ma charakter małoinwazyjny (artroskopia).

Najpowszechniejsze procedury tego typu to: 

• wycięcie łąkotki, czyli tzw. meninscectomia,
• procedura naprawcza, czyli zszycie,
• zabieg odtwórczy jak np. przeczczep.

Meninscectomia to usunięcie łąkotki (częściowo lub całkowicie). Lepsze rezultaty uzyskuje się w sytuacji pozostawienia choćby fragmentu nieuszkodzonej struktury.

Zaletą zabiegu jest szybki powrót do sprawności – kilka tygodni rehabilitacji. Niestety ból może utrzymywać się jeszcze długo po zabiegu.

Konsekwencje usunięcia łąkotki to brak dostatecznej amortyzacji oraz przyspieszenie zmian związanych z nadmierną eksploatacją stawu. 

Zszywanie łąkotki to procedura stosowana często w przypadku współtowarzyszących kontuzji struktur stawu kolanowego, jak np. uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego. Jest to zabieg, który wymaga długotrwałego unieruchomienia w ortezie po zabiegu oraz wydłużonego okresu rekonwalescencji.

Przeszczepy łąkotki kolana wydają się być dobrym rozwiązaniem. Zresekowana struktura zostaje zastąpiona przez nową, wykonaną z poliuretanu, kolagenu, włóknika. Istnieją także metody przeszczepu z więzadła rzepki czy ścięgna mięśnia czworogłowego. Pozwala to na wnikanie naczyń w strukturę żywej tkanki, modelowanie jej oraz poprawę amortyzacji kolana. 

Łąkotka – rehabilitacja 

Postępowanie zachowawcze – rehabilitacja łąkotki przebiega z wykorzystaniem kilku rodzajów działań.

Po pierwsze wykorzystywane są zabiegi fizykalne, których zadaniem jest zmniejszenie ewentualnego stanu zapalnego, przyspieszenie procesu regeneracji, gojenia oraz redukcja bólu.

Wyróżniamy tutaj leczenie zimnem w postaci krioterapii miejscowej w warunkach ambulatoryjnych czy też za pomocą urządzeń możliwych do wykorzystania w domu (zestaw Cryo Cuff oraz cold packi). 

Istotnym elementem w zmniejszaniu obrzęku może być presoterapia, drenaż limfatyczny. Pomocne w regeneracji tkankowej jest stosowanie magnetoterapii, laseroterapii oraz terapii z zastosowaniem fali radiowej typu INDIBA. Przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie zadziała fonoforeza.

Objawy uszkodzonej łąkotki (ból łąkotki przyśrodkowej, stan zapalny wygenerowany przez uszkodzone łąkotki w kolanach) poddaje się też procedurom kinezyterapeutycznym.

Pomocne może okazać się suche igłowanie, flossing, rozluźnianie mięśniowo–powięziowe, rolowanie foam rollerem, aplikacje z użyciem taśm Kinesiology Taping (kinesiotaping) czy inne powszechnie stosowane formy terapii tkankowej. Leczenie łąkotki może być zatem procesem skomplikowanym i wymagającym długiego okresu rekonwalescencji.

Łąkotka – zapobieganie urazom i pęknięciom 

Chcąc przeciwdziałać urazom łąkotki oraz generowaniu nieprzyjemnych objawów, warto zadbać o profilaktykę. Istotne jest utrzymywanie właściwej masy ciała, co zmniejszy obciążenia celowane w te wewnątrzstawowe struktury. Warto rozsądnie planować treningi, odpowiednio dobierając obciążenia i stosując zawsze rozgrzewkę.

Nie bez znaczenia pozostaje dobór obuwia amortyzującego i absorbującego część wstrząsów. Warto wspomagać regenerację łąkotki za pomocą leków na bazie kolagenu. Przydatne zarówno w profilaktyce, jak i terapii uszkodzonych struktur łąkotkowych mogą okazać się ćwiczenia.

Na każdym etapie uszkodzenia można wykonać trzy następujące propozycje:

1. W siadzie ze złączonymi prostymi nogami na podłodze, jedną nogę uginamy w kolanie i biodrze, po czym opieramy stopę na podłożu. Ręce oparte o podłogę, zlokalizowane z boku tułowia. Ruch polega na powolnym unoszeniu i opuszczaniu wyprostowanej w kolanie kończyny z jednoczesnym zgięciem grzbietowym palców i bez dotykania podłogi. Takie ćwiczenie wykonujemy w 3 seriach po 10 powtórzeń.
2. W leżeniu na boku, jedna noga zgięta w biodrze i kolanie (ta która znajduje się bliżej podłogi). Noga przeciwna wyprostowana w kolanie, ze stopą zgiętą grzbietowo. Ruch polega na odwodzeniu i przywodzeniu tej kończyny w stawie biodrowym bez dotykania do podłogi. Wykonujemy to w 3 seriach po 10 powtórzeń.
3. W siadzie ze zgiętymi w biodrach i kolanach nogami umieszczamy wałek z ręcznika między udami. Ręce oparte z boku na podłodze. Ruch polega na ściskaniu wałka udami przez 5 sekund po czym następuje rozluźnienie. Ćwiczenie należy wykonać w 3 seriach po 10 powtórzeń. 

wróć do bloga czytaj kolejny

1. N. Pujol, D. Salle, E. Chou i in., Platelet–rich plasma for open meniscal repair in young patients: any benefit?, “Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc” 2015, nr 23, s. 51–58.
2. C. J. Moran, A. Busilacchi, C. A. Lee i in., Biological augmentation and tissue engineering approaches in meniscus surgery, “Arthroscopy” 2015, nr 31, s. 944–955.
3. R. Verdonk, P. Verdonk, W. Huysse i in., Tissue ingrowth after implantation of a novel, biodegradable polyurethane scaffold for treatment of partial meniscal lesions, “Am J Sports Med” 2011, nr 39, s. 774–782.
4. P. Verdonk, P. Beaufils, J. Bellemans i in., Successful treatment of painful irreparable partial meniscal defects with a polyurethane scaffold: two–year safety and clinical outcomes, “Am J Sports Med” 2012, nr 40, s. 844–853.
5. J. G. Kim, S. W. Han, D. H. Lee, Diagnosis and treatment of discoid meniscus, “Knee Surg Relat Res” 2016, nr 28, s. 255–262.

• ibuprofen, tabletka, ból, gorączka, przeziębienie, grypa, stan zapalny 8.99 zł
• opaska, reumatyzm, stłuczenie, zwichnięcie 16.99 zł
• etofenamat, żel, ból, stłuczenie, reumatyzm, stan zapalny, zapalenie 18.99 zł
• diklofenak, tabletka, ból, stan zapalny 11.99 zł

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

• Ból biodra może dotknąć osoby w każdym wieku, nie tylko seniorów. Przyczynami bólu stawu biodrowego mogą być zmiany zwyrodnieniowe, ale także urazy czy rwa kulszowa. Często bólom bioder towarzyszy uczucie trzaskania bądź przeskakiwania biodra (tzw. zespół trzaskającego biodra). Leczenie bolącego biodra opiera się przede wszystkim na fizjoterapii – odpowiednio dobranych zabiegach fizykoterapeutycznych i ćwiczeniach, część z nich można wykonywać także w domu. Rzadziej stosuje się leczenie operacyjne w postaci wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego.
• Co miesiąc powtarza się niemal ten sam scenariusz – dopada Cię huśtawka nastrojów, nie możesz się skoncentrować, przybierasz na wadze nawet do 3 kg, czujesz się opuchnięta, piersi sprawiają Ci ból, nie możesz spać, masz migrenę, nudności, zaparcia lub biegunkę, a twarz i dekolt pokrywają się wypryskami? To tylko część z ponad 100 objawów, które  świadczą o zespole napięcia przedmiesiączkowego, czyli PMS. Jak złagodzić jego objawy?
• Katar sienny, zwany też katarem alergicznym, to zmora uczuleniowców. Jego objawy to nie tylko cieknąca, bezbarwna wydzielina z nosa czy świąd i zaczerwienienie nosa. Katar może odbijać się na naszym samopoczuciu, jakości snu, powodować bóle głowy lub gorączkę. Czy istnieje domowy sposób na katar alergiczny? Jak go wyleczyć i ile trwa? Kiedy z katarem siennym pójść do lekarza? 
• Chromanie przestankowe to nie jednostka chorobowa, a objaw zwężenia bądź niedrożności tętnic spowodowany najczęściej nasiloną miażdżycą. Chromanie przestankowe charakteryzuje się pojawianiem się silnego bólu kończyn dolnych oraz drętwieniem nóg podczas marszu. Dolegliwości ustępują w momencie zatrzymania i chwilowego odpoczynku. Jak wygląda diagnostyka i leczenie chromania przestankowego?
• Przyczyn bólu miednicy może być wiele, inne z nich będą dotyczyły kobiet, inne mężczyzn. Wśród kobiecych przyczyn zespołu bólowego miednicy mniejszej znajdują się przede wszystkim czynniki i schorzenia ginekologiczne oraz choroby układu moczowego, m.in. endometrioza, mięśniaki macicy, zapalenie pęcherza moczowego. U mężczyzn najczęstszą przyczyną dolegliwości w okolicy miednicy są natomiast choroby gruczołu krokowego oraz układu pokarmowego, np. zaparcia czy IBS. 
• Terminem wole określa się nieprawidłowe powiększenie tarczycy. Może ono oznaczać niedoczynność tarczycy, schorzenie autoimmunologiczne, takie jak choroba Hashimoto czy choroba Gravesa-Basedowa, lecz może również świadczyć o niedoborze jodu  czy niektórych witamin i minerałów (selenu, żelaza, witaminy A). Jakie rodzaje wola tarczycy się wyróżnia? Czym jest wole guzkowe? 
• Rumień wędrujący (łac. erythema migrans) to charakterystyczna wysypka skórna pojawiająca się jako objaw wczesnego stadium boreliozy. Rumień po ukłuciu kleszcza ma kolisty kształt, wędruje, stopniowo się powiększając (przypomina tarczę strzelniczą – pomiędzy jego centrum a okręgiem zewnętrznym pojawia się blada obręcz). Rumień wędrujący jest widoczny średnio od 1 do 3 tygodni od ukąszenia u ok. 80 % chorych na boreliozę. Jak odróżnić go od reakcji alergicznej? Jak długo utrzymuje się rumień wędrujący?
• Przyczyn zaburzeń równowagi może być wiele, najczęściej są to schorzenia neurologiczne, takie jak choroba Parkinsona, laryngologiczne, np. choroba Meniere'a czy też zaburzenia psychiczne, m.in. nerwica. Problemy z zachowaniem równowagi mogą również pojawić się w przebiegu chorób kardiologicznych, migreny, cukrzycy, a także jako skutek zatrucia alkoholem bądź lekami. Ponieważ zaburzenia stabilności ciała mogą zwiastować również stany zagrażające życiu, takie jak guz mózgu czy udar, w przypadku nasilonych dolegliwości zawsze należy zasięgnąć porady lekarskiej. 

Ból kolana – uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej i łąkotki bocznej – REHAB

Wraz ze zwiększającą się liczbą osób uprawiających różnego rodzaju dyscypliny sportowe, zwiększa się liczba osób potrzebujących pomocy z powodu bólu stawu kolanowego. Ból stawu kolanowego może być spowodowany wieloma dolegliwościami m.in:

• Chondromelacja rzepki
• Boczne przyparcie rzepki
• Uraz aparatu więzadłowego w stawie kolanowym
• Wolne ciało w stawie
• Choroby układowe typu reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), Choroba zwyrodnieniowa stawów.
• Problemy z kręgosłupem lędźwiowym
• Problemy z stawem biodrowym ( Jest to spowodowane wspólnym unerwieniem stawu kolanowego i biodrowego z nerwu zasłonowego)
• Uraz stawu kolanowego który doprowadził do ograniczenia zakresu ruchomościoraz uszkodzenie łąkotek.

Ostatnim tematem zajmiemy się poniżej.

CO TO SĄ ŁĄKOTKI?

Łąkotki są to łącznotkankowe struktury dzielące jamę stawu kolanowego. W stawie kolanowym znajdują się dwie łąkotki – boczna i przyśrodkową.

Główną funkcją łąkotek jest rozpraszanie sił działających na powierzchnie stawu kolanowego oraz zmniejszanie między nimi tarcia .

MECHANIZM URAZU

Podobnie jak w przypadku uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego, urazy łąkotek powstają na skutek dużych sił skręcających. Innymi czynnikami prowadzącymi do uszkodzenia, mogą być urazy związane z dużym przeprostem lub zgięciem w stawie kolanowym.

Biorąc pod uwagę mechanizm uszkodzeń możemy je podzielić na kategorie:

• Zwyrodnieniowe – powstałe na skutek zmian zwyrodnieniowych np. torbiele łąkotek
• Mechaniczne – powstałe na skutek urazu mechanicznego (przeprost, siła rotacyjna itp.)
• Strukturalne – np. Łąkotka tarczowata

Urazy mechaniczne (np.pionowe) najczęściej dotyczą przedniego rogu łąkotek. Urazy tylnego rogu łąkotek powstają częściej na skutek zmian degeneracyjnych.

RODZAJE USZKODZENIA ŁĄKOTEK

• Podłużne – może progresować do → uszkodzenia typu rączki od wiadra
• Poprzeczne – może progresować do → uszkodzenia typu papuzi dziób
• Horyzontalne – może progresować do → Uszkodzenie typu “Flap”

*Opracował Mgr Wojciech Szreder

OBJAWY USZKODZENIA ŁĄKOTKI

Urazy są łatwe od rozpoznania z uwagi na charakterystyczne umiejscowienie objawów bólowych tj. Przedniej części stawu kolanowego, bocznie lub przyśrodkowo od więzadła rzepki. Objawy dysfunkcji łąkotek to m.in:

• Ból w trakcie obciążania kolana wraz z jednoczesnym skrętem (uszkodzenie pionowe)
• Ból w trakcie zgięcia i wyprostu
• W trakcie rotacji w stawie pojawia się trzask
• Kolano może się blokować w zgięciu lub wyproście
• Ból po tylnej stronie kolana (w przypadku uszkodzenia tylnego rogu – uszkodzenie horyzontalne)

DIAGNOZA

Aby postawić prawidłową diagnozę dotyczącą uszkodzenia łąkotki należy przeprowadzić diagnostykę kolana. Najlepsze efekty przynosi połączenie dwóch metod tj. badań obrazowych oraz badania funkcjonalnego. Najpopularniejsze testy, które wykonuje się w celu zdiagnozowania problemów z łąkotkami to:

• Test Mc Murray`a
• Test Appleya
• Test Steinmanna
• Test Thessaly

Fizjoterapeuci w gabinecie REHAB Gdańsk posiadają odpowiednią wiedzę i umiejętności aby przeprowadzić takie badanie funkcjonalne.

OPERACJA CZY REHABILITACJA?

Mitem jest, że każde uszkodzenie łąkotki jest wskazaniem do operacji. Oczywiście, nie powinniśmy być całkowicie przeciwni zabiegowi, jednak jeśli w kolanie nie ma długotrwałego bólu, kolano się nie blokuje, brak jest stałego obrzęku, obecny jest pełen zakres ruchomości w stawie, istnieje możliwość usunięcia problemu przy pomocy rehabilitacji.

REHABILITACJA ŁĄKOTKI

Jeżeli chodzi o protokoły rehabilitacji po urazie łąkotki przyśrodkowej i łąkotki bocznej podobnie jak w przypadku uszkodzeń więzadła krzyżowego przedniego istnieje ich cała masa. W tej sekcji opiszę główne założenia rehabilitacji urazów łąkotek.

Jak w większości urazów, głównym czynnikiem który skłania do przyjścia do fizjoterapeuty jest ból. I to będzie pierwszy objaw nad którym terapia powinna się skupić. W jaki sposób możemy wyeliminować ból? Otóż na podstawie badania funkcjonalnego jesteśmy w stanie dokładnie określić przyczyny problemu. Ból w przypadku problemu z łąkotką może być spowodowany:

• Uszkodzeniem struktury łąkotki
• Uszkodzeniem więzadła wieńcowego mocującego łąkotkę do kości piszczelowej
• Zablokowaniem ruchu łąkotki
• Brakiem ruchu tkanek wokół łąkotki
• Zbyt małą elastycznością mięśni przyczepiających się do łąkotki (m.czworogłowy uda, m.półbłoniasty, m.podkolanowy)

Po opanowaniu dolegliwości bólowych rozpoczynamy pracę nad poprawą kontroli ruchowej w całej dolnej części ciała. Pozwoli to zapobiec nawrotom dolegliwości oraz dalszym zmianom przeciążeniowym.

Podsumowanie

Podsumowując, uszkodzenia łąkotek mogą mieć przykre konsekwencje w postaci długotrwałego bólu oraz ograniczenia ruchomości stawu. Zmniejsza się komfort życia, obniża się sprawność a w dalszym etapie objawy przenoszą się na inne elementy układu ruchu.

Jak już wspomniałem nie każde uszkodzenie czy zmiana degeneracyjna łąkotek wymaga bezwzględnie  zabiegu operacyjnego.

Przed podjęciem decyzji o operacji warto udać się do fizjoterapeuty specjalizującego się w urazach stawu kolanowego i spróbować “naprawić” kolano za pomocą nieinwazyjnych środków.

• Fizjoterapeuci w  REHAB GDAŃSK mają duże doświadczenie w pracy z tego typu schorzeniami, co w znacznym stopniu zwiększa szanse na sukces rehabilitacyjny i powrót do ulubionych sportów.
•                                                                                                                                                                             Opracował
• Mgr Wojciech Szreder

Uszkodzona łąkotka – czy można chodzić? Objawy i leczenie

Spis treści

Uszkodzona łąkotka

Uszkodzona łąkotka to jeden z najczęstszych urazów w obrębie stawu kolanowego, co wprost związane jest z budową i sposobem funkcjonowania tej części ciała. Łąkotki są delikatnymi, ruchomymi chrząstkami, występującymi parzyście i ulokowanymi pomiędzy powierzchniami stawowymi. Kształtem przypominają półksiężyce. 

Łąkotki:

• spełniają funkcję amortyzacyjną, 
• zapewniają równomierny rozkład obciążeń,
• chronią zakończenia kości piszczelowej i udowej. 

Podczas zginania nogi, przesuwają się w tył, w czasie zaś wyprostu – w przód. Natomiast w związku z ruchem rotacyjnym kolana, każda z dwóch łąkotek przemieszcza się w przeciwległą stronę. Mechanizm ten zapewnia płynność działania kończyn dolnych, generuje jednak duże ryzyko kontuzji. 

Przyczyny uszkodzenia łąkotki w kolanie 

Uszkodzona łąkotka w kolanie zazwyczaj jest efektem zaklinowania się tych struktur. Typowe tego przyczyny to:

• nie nadążenie łąkotek za wykonywanym ruchem nogi;
•  gwałtowny skręt i jednoczesne zgięcie stawu;
• mechaniczny uraz kolana w wyniku uderzenia;
• zaawansowane zwyrodnienia stawów.

Na kontuzję w szczególności narażone są osoby czynnie uprawiające dyscypliny sportowe, takie jak: piłka nożna, koszykówka, siatkówka, hokej czy narciarstwo, których istotą jest wykonywanie szybkich, gwałtownych i nieregularnych ruchów o przeciwstawnych wektorach. 

Drugą grupę ryzyka stanowią osoby starsze, u których do uszkodzenia łąkotki w kolanie może dojść nawet w czasie codziennych czynności, takich jak wstawanie z łóżka czy wchodzenie po schodach.

Objawy uszkodzonej łąkotki

Praktyka kliniczna wskazuje, że częściej dochodzi do uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej, rzadziej zaś – bocznej.

Efektem kontuzji jest zablokowanie lub ograniczenie ruchomości w stawie kolanowym. W czasie aktywności fizycznej z kolana dochodzić mogą różnego typu trzaski i chrobotania.

Wskutek urazu gromadzi się też płyn w stawie, czego zewnętrzną manifestacją jest widoczny obrzęk. 

Należy pamiętać, że objawy uszkodzonej łąkotki nie zawsze mają charakter izolowany, kontuzja pociągnąć może za sobą takie inne problemy zdrowotne, jak:

•  urazy pozostałych struktur kolana: więzadeł, a także chrząstek oraz torebek stawowych;
• postępujące zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego.

Czy uszkodzona łąkotka boli?

Zazwyczaj tak, zwłaszcza w czasie wzmożonej aktywności fizycznej lub bezpośrednio po. Bolesność odczuwana jest zwłaszcza w sytuacji gdy:

●      kolano jest obciążone i jednocześnie wykonuje skręt,

• kolano jest dynamicznie zginane i prostowane.

Nasilenie dolegliwości bólowych jest zróżnicowane, zależy od typu urazu, jego zaawansowania oraz ewentualnego występowania innych dolegliwości, a także – indywidualnego progu tolerancji. 

Ból odczuwany może być w różnych miejscach, w tym w części przyśrodkowej lub bocznej kolana, rzadziej z tyłu. 

Czy można chodzić z uszkodzoną łąkotką?

Teoretycznie tak, aczkolwiek należy się liczyć z tym, że zblokowane łąkotki uniemożliwiać będą pełną płynność ruchu, a doświadczany ból stanowić może istotny dyskomfort. Pamiętać też trzeba, że chodzenie z uszkodzoną łąkotką, bez poddania się terapii, w prosty sposób może prowadzić do dalszych uszkodzeń stawu kolanowego. 

Potencjał łąkotki do samodzielnej regeneracji jest niewielki i ogranicza się jedynie do jej zewnętrznych, lepiej unaczynionych krańców. Dlatego pacjentom zmagającym się z tego typu kontuzją zdecydowanie zaleca się wizytę u lekarza i podjęcie leczenia – zachowawczego bądź operacyjnego.

Badanie uszkodzonej łąkotki rezonansem

Leczenie uszkodzonej łąkotki poprzedzone powinno być szczegółowym badaniem. Diagnostyka obejmuje w tym przypadku:

1. Wywiad lekarski;  
2. Badanie ortopedyczne, w tym m.in. sprawdzanie reakcji na ucisk szpary stawowej oraz ocenę ruchomości stawu i wielkości obrzęku;  
3. Wykonanie tzw. testów łąkotkowych, takich jak: 

• ●     test McMurray’a, (prowokacyjny test zgięciowo-rotacyjny),
• ●     test Apleya (dystrakcyjno-kompresyjny),
• ●     test Bragarda;  

1. Badanie uszkodzonej łąkotki rezonansemmagnetycznym lub za pomocą aparatu rentgenowskiego;  
2. Badanie artroskopowe – zdecydowanie najdokładniejsze, jednak ze względu na inwazyjny charakter przeprowadzane głównie w sytuacji podejrzenia poważniejszych urazów kwalifikujących się do operacji.

Leczenie zachowawcze uszkodzonej łąkotki

Leczenie zachowawcze uszkodzonej łąkotki obejmuje takie działania, jak: 

• fizjoterapia – rehabilitacja uszkodzonej łąkotki ma na celu przywrócenie właściwego zakresu ruchomości i zniesienie dolegliwości bólowych;
• farmakoterapia, w celu łagodzenia bólu i obrzęku;
• odpoczynek i odciążenie kolana, tak by zapewnić tkankom czas na regenerację.

Należy pamiętać, że leczenie zachowawcze stosuje się relatywnie rzadko, jedynie w przypadku pomyślnych rokowań odnośnie możliwości autoregeneracji chrząstki. 

Kryteriami kwalifikującymi pacjenta do terapii niezabiegowej są:

•  uraz jedynie zewnętrznej, ukrwionej strefy łąkotki;
• szczelina pęknięcia łąkotki nie przekraczająca 5 milimetrów;
• zachowana stabilność łąkotek.

Czy konieczna jest operacja uszkodzonej łąkotki?

Czy konieczna jest operacja uszkodzonej łąkotki w każdej innej sytuacji? Jeśli terapia ma zapobiegać dalszym uszkodzeniom stawu, zabieg może być koniecznością. Współcześnie większość operacji kolana przeprowadza się techniką artroskopową, która jest mało inwazyjna i zapewnia względnie szybki powrót do sprawności. 

Wśród dostępnych i powszechnie stosowanych zabiegów wymienić można takie procedury, jak:

• meniscektomia– jest to całkowite lub częściowe usunięcie łąkotki. W miarę możliwości specjaliści wolą unikać tego typu operacji, z uwagi na duże ryzyko wystąpienia lub nasilenia późniejszych zmian zwyrodnieniowych;
• zszycie łąkotki –wykonuje się w tych przypadkach, gdy uszkodzenie jest pionowe i podłużne, a także – gdy istnieje potencjał do regeneracji chrząstki. Stosowane są trzy rodzaje zabiegów:  outside-in, inside-outoraz all-inside;
•  przeszczep od innego dawcy bądź z własnego więzadła rzepki i ścięgna mięśnia czworogłowego;
• proteza łąkotki wykonana kolagenu i włóknika.

Dwa ostatnie z wymienionych są zabiegami odtwórczymi, stosowanymi po uprzedniej całkowitej meniscektomii. 

Czytaj też:

Uszkodzenia łąkotki – przyczyny, objawy, metody terapii

Łąkotki (łac. menisci) to dwie elastyczne struktury umiejscowione w kolanie, które mają kształt półksiężyca. Rodzaje uszkodzenia łąkotek są różne – horyzontalne (rozwarstwienie), podłużne, a także degeneracyjne w przypadku zmian zwyrodnieniowych.

Pomiędzy powierzchniami stawowym kości piszczelowej i udowej znajdują się łąkotka przyśrodkowa oraz boczna. Ich zadaniem jest absorbowanie wstrząsów, przenoszenie obciążeń w stawie, a także ochrona tkanki stawowej przed ścieraniem. Do uszkodzenia tych struktur dochodzi często podczas uprawiania sportu, ale urazy nierzadko występują naturalnie, np. u osób starszych.

Przyczyny uszkodzeń łąkotki

Bardzo często do uszkodzenia łąkotek dochodzi podczas przeciążenia stawu kolanowego wywołanego zbyt intensywną aktywnością fizyczną, a także w przypadku silnego urazu stawu kolanowego, np. w trakcie jazdy na nartach czy gry w piłkę nożną.

Wbrew pozorom narażone są nie tylko osoby uprawiające sport, ale również unikające ćwiczeń – uszkodzenie może powstać nawet podczas codziennych czynności, jak spacer, czy kucanie.

Na problemy z łąkotkami skarżą się również osoby starsze, które cierpią na zmiany zwyrodnieniowe, mają torbiele wewnątrz stawu kolanowego albo osłabioną strukturę łąkotek.

Objawy problemów z łąkotkami

Charakterystycznym objawem uszkodzenia łąkotki jest ostry i nagle pojawiający się ból w kolanie, nasilony podczas klękania i chodzenia. Jest on odczuwalny po stronie bocznej lub przyśrodkowej kolana, na wysokości szpary stawowej.

Oprócz tego osoba z uszkodzoną łąkotką może skarżyć się na sztywnienie kolana, jego blokowanie, a także ograniczony zakres ruchu podczas zginania i prostowania nogi. Inne objawy to trzaski w stawie, zmiana jego obrysu i wrażenie, że kolano jest cieplejsze.

Zdiagnozowanie schorzenia

Jednoznaczną diagnozę uszkodzenia łąkotek wystawia lekarz ortopeda. Samo schorzenie jest dosyć łatwe w rozpoznaniu.

Najczęściej wystarcza szczegółowy wywiad z pacjentem dotyczący powstania urazu połączony z badaniem fizykalnym uszkodzonego stawu.

Niekiedy specjalista zleca pacjentowi wykonania badań dodatkowych, jak USG, czy rezonans magnetyczny, co pozwala na uzyskanie nieco pełniejszego obrazu choroby.

Metody terapii

Lekarz ortopeda po zdiagnozowaniu uszkodzenia łąkotki podejmuje decyzję o najbardziej skutecznym w danym przypadku sposobie leczenia. Jeśli choroba nie jest jeszcze zaawansowana, a uszkodzenia są stabilne, zazwyczaj stosuje się terapię zachowawczą.

Polega ona na odciążaniu chorego stawu kolanowego, odpoczynku, a także rehabilitacji i przyjmowaniu środków farmakologicznych. Jeśli jednak tego typu leczenie nie przynosi oczekiwanych efektów, konieczny może być zabieg chirurgiczny. W podobnych przypadkach najczęściej stosuje się artroskopię kolana.

Lekarz wykonuje niewielkie nacięcie na skórze (o długości ok. 0,5cm), przez które następnie wprowadza narzędzia i kamerę. Podczas zabiegu specjalista może dokładnie zlokalizować miejsce uszkodzenia i ocenić jak bardzo jest ono rozległe.

Zależnie od potrzeb usuwa on uszkodzony fragment łąkotki, dokonuje przeszczepu, albo decyduje się na naprawę jej struktury poprzez nałożenie szwów. Artroskopia kolana trwa ok. godziny i przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.

Powrót do zdrowia po artroskopii kolana

Po zakończonym zabiegu kolano pacjenta należy unieruchomić na ok. 4-6 tygodni, a ponadto konieczna jest rehabilitacja połączona z fizjoterapią. Po artroskopii kolana zaleca się m. in.

krioterapię, czyli leczenie ciekłym azotem, co ma na celu złagodzenie dolegliwości bólowych i zmniejszenie obrzęku.

Laseroterapia oraz magnetoterapia wykorzystująca działanie pola magnetycznego są stosowane, aby zregenerować uszkodzone struktury łąkotek, a jednocześnie przyspieszyć ich gojenie się.

Oprócz wymienionych wyżej zabiegów warto zdecydować się również na kinezjotaping, który polega na oklejaniu stawu specjalnymi taśmami. Działanie to zapewnia lepszą stabilizację kolana, a tym samym zmniejsza ryzyko wystąpienia kolejnej kontuzji.

Łąkotka – dlaczego często boli?

W kolanie znajdują się dwie łąkotki: przyśrodkowa i boczna. Są to elastyczne twory chrzęstno-włókniste zbudowane głównie z kolagenu, przypominające wyglądem półksiężyc. Jego końce to róg przedni i tylny, środek zaś to trzon. Tylko 1/3 łąkotki, przylegająca do torebki stawowej, jest dobrze ukrwiona, a zatem także dobrze odżywiona.

>>> Uraz łąkotki – jakie są metody leczenia? [KLIKNIJ]

W dalszej jej części odżywianie słabnie, a wraz z nim maleje szansa na to, że łąkotka się zrośnie, gdy pęknie. Niegdyś uważano, że jej usunięcie nie pociąga za sobą poważnych konsekwencji. Potem zrewidowano ten pogląd.

Okazało się, że łąkotki pełnią ważne funkcje. Są amortyzatorem, bo przejmują znaczną część obciążeń stawu kolanowego podczas ruchu. Chronią chrząstki stawowe kości piszczelowej i udowej przed ścieraniem się.

Stabilizują kolano, są bowiem rodzajem ogranicznika ruchu.  

U młodych ludzi do uszkodzenia łąkotki dochodzi wskutek bardzo silnego urazu, najczęściej podczas jazdy na nartach lub gry w piłkę. Ale po czterdziestce może ona pęknąć podczas kucania czy wskutek poślizgnięcia się np. na oblodzonym chodniku.

W miarę upływu czasu łąkotka bowiem się zużywa, zwłaszcza gdy uprawiamy dyscypliny sportowe związane z bieganiem i skakaniem. Pojawiają się w niej zmiany zwyrodnieniowe.

Poza tym traci elastyczność, ponieważ maleje w niej ilość kolagenu i wody (tak jak w skórze).

Jak rozpoznać uszkodzenie łąkotki?

Ból kolana nie jest jedynym objawem kłopotów z łąkotką. Mogą mu towarzyszyć inne dolegliwości, które sugerują rodzaj jej uszkodzenia. 

• Jeśli przybiera ono postać tzw. rączki od wiadra, nogi nie można wyprostować. W tym wypadku łąkotka pęka tuż przy samej torebce stawowej i trzyma się tylko rogami. Wysuwa się wtedy do przodu, blokując staw kolanowy.
• Dla uszkodzenia zwanego języczkiem charakterystyczne jest chwilowe blokowanie się stawu, chrupanie i uczucie przeskakiwania w kolanie, którym towarzyszy ból. Dolegliwości te związane są z przesuwaniem się oderwanego fragmentu łąkotki.
• W przypadku najczęstszych uszkodzeń spowodowanych zmianami zwyrodnieniowymi występuje ból w szparze stawowej odczuwany po bokach kolana. 
• Zdarza się też, że łąkotka pęka w poziomie. Wówczas płyn stawowy wciska się w tę szparę i uciska na zakończenia nerwowe w torebce stawowej, co powoduje silny ból. Uwaga! Wszystkim typom uszkodzeń z reguły towarzyszą obrzęk kolana oraz wysięk. Aby potwierdzić uraz łąkotki, lekarz przeprowadza testy łąkotkowe. Później zleca wykonanie USG i rezonansu magnetycznego. Ale wyniki tych badań dopiero w połączeniu z objawami klinicznymi pozwalają na postawienie diagnozy. 

Testy łąkotkowe dla doświadczonego ortopedy mają sporą wartość diagnostyczną, bo mogą pozwolić na postawienie wstępnej diagnozy. Lekarz wykonuje różne ruchy nogą pacjenta (np.

skręcenie podudzia, zgięcie w stawie kolanowym i biodrowym, wyprost do 90 stopni) i w zależności od tego, przy jakim ruchu pojawi się ból, potrafi określić, która łąkotka szwankuje i jaki jest rodzaj jej uszkodzenia. 

Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, leczenie, objawy. Czy uszkodzenie łąkotki boli?

Staw kolanowy ze względu na swoją bogatą budowę anatomiczną i działanie biomechaniczne jest narażony na kontuzje i poważne urazy. To staw zawiasowy, który prócz ruchu zgięcia i wyprostu, wykonuje również rotacje. Jego prawidłowa praca zależy od wszystkich elementów składających się na ten staw.

Staw kolanowy buduje kość udowa i piszczelowa – tworzące staw udowo-piszczelowy, oraz rzepka, która tworzy staw rzepkowo-udowy. Wzmocnienie całego układu zapewnia obecność licznych więzadeł.

 Powierzchnie stawowe łączące dwa wymienione stawy powinny być gładkie.

W celu zwiększenia ochrony i lepszego dopasowania powierzchni stawowych istnieją łąkotki: boczna oraz przyśrodkowa.

ZOBACZ TEŻ: Najczęstsze przyczyny bólu w kolanie

Uszkodzenie łąkotki – czym jest łąkotka?

Łąkotki zbudowane są z włóknistej tkanki łącznej. Mają półksiężycowaty kształt, a zakończone są tzw. rogami.

Ich zadaniem jest dodatkowe wyścielenie powierzchni stawowych oraz amortyzacja sił nacisku. Łąkotki poruszają się podczas ruchów zgięcia i wyprostu w stawie kolanowym.

Podczas wyprostu kolana obie łąkotki kierują się w przód, natomiast podczas zgięcia kolana ku tyłowi.

Ich głównym zadaniem jest:

• odżywienie chrząstki stawowej,
• stabilizacja,
• zwiększenie kontaktu powierzchni stawowych,
• wspomaganie ruchów toczenia i ślizgu,
• stawianie oporu siłom rozciągającym.

Rozróżnia się trzy strefy unaczynienia łąkotki: białą (nieunaczynioną), przejściową i czerwoną (unaczynioną). W zależności od miejsca i stopnia uszkodzenia łąkotek podział ten pozwala ortopedzie określić, czy uszkodzona łąkotka jest w stanie się zregenerować, czy konieczna jest operacja.

ZOBACZ TEŻ: Ból kręgosłupa – co może oznaczać?

Umów się do ortopedy

Uszkodzenie łąkotki – przyczyny

Do uszkodzenia łąkotek dochodzi najczęściej przez liczne i długotrwające przeciążenia, bądź podczas uprawiania sportu lub w trakcie innej aktywności, która naraża kolano na działanie wielu sił (w tym m.in. sił skrętnych).

Obciążenie może prowadzić do pęknięcia lub podwinięcia łąkotek, co objawia się bólem w trakcie ruchu lub nawet blokadą ruchomości kolana.

Do sportów, w których istnieje szczególnie wysokie ryzyko uszkodzenia łąkotek, zaliczamy aktywności, które wymagają licznych ruchów skrętnych, np. jazdę na nartach, grę w koszykówkę czy piłkę nożną.

Zazwyczaj częściej dochodzi do uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej – ze względu na jej silne zrośnięcie z torebką stawową i powierzchnią kości piszczelowej. Łąkotka boczna jest połączona z torebką stawową tylko w części tylnej, co minimalizuje prawdopodobieństwo urazu.

ZOBACZ TEŻ: Czym jest łokieć tenisisty? Najczęstsze objawy i metody leczenia

Objawy uszkodzenia łąkotki

Łąkotka jest bardzo delikatną strukturą, dlatego jej uszkodzenie objawia się licznymi dolegliwościami. Objawem uszkodzenia łąkotki jest m.in.:

• ostry, silny ból,
• uczucie zablokowania kolana,
• sztywność,
• uczucie niestabilności kolana,
• ograniczona ruchomość stawu kolanowego.

ZOBACZ TEŻ: Ortopeda – jakie choroby leczy? Kiedy warto umówić się na wizytę?

Diagnostyka uszkodzenia łąkotki

W celu potwierdzenia uszkodzenia łąkotki, należy zwrócić się do ortopedy. Lekarz zleca wówczas wykonanie USG i/lub rezonansu oraz wykonuje testy funkcjonalne. Ich przeprowadzenie daje zarys tego, czy problem z którym zgłosił się pacjent tkwi w uszkodzonych łąkotkach. Do najbardziej znanych testów łąkotkowych należą:

• Test Apleya – pacjent podczas tego testu leży na brzuchu. Kończyna dolna niebadana leży wyprostowana, a badana jest zgięta w kolanie i ustabilizowana przez osobę wykonującą test. Osoba badająca wykonuje ucisk w osi stawu i zostaje wykonywany ruch rotacji zewnętrznej i wewnętrznej. Ból podczas rotacji wewnętrznej wskazuje na uszkodzenie łąkotki bocznej, a podczas rotacji zewnętrznej na uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej;
• Test McMurraya – pacjent leży na plecach, kończyna dolna badana jest silnie zgięta w stawie kolanowym i biodrowym. Terapeuta lub lekarz wykonuje rotację stopy z jednoczesnym prostowaniem kolana. Ból podczas prostowania kolana z ustawieniem stopy w rotacji wewnętrznej wskazuje na uszkodzenie łąkotki bocznej, natomiast podczas rotacji zewnętrznej na uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej.

ZOBACZ TEŻ: Artroskopia kolana – na czym polega? Jak się przygotować?

Leczenie uszkodzonej łąkotki

Sposoby leczenia uszkodzenia łąkotki można podzielić na nieoperacyjne oraz operacyjne.

Nieoperacyjne

Przy niewielkich uszkodzeniach łąkotek wykonuje się głównie zabiegi rehabilitacyjne. Zabiegi dobierane są indywidualnie do pacjenta. Wykonuje się wówczas m.in. krioterapię, terapię manualną lub ćwiczenia ze stopniowym obciążaniem kończyny.

Operacyjne

W przypadku operacyjnego leczenia uszkodzeń łąkotek, ortopeda najczęściej przeprowadza artroskopię. U osób młodych, aktywnych stosuje się nieraz także zabieg przeszczepu łąkotki. Po każdym zabiegu operacyjnym konieczna jest praca z fizjoterapeutą, aby powrócić do pełnej sprawności.

Jeśli jesteś po urazie kolana i potrzebujesz konsultacji lekarskiej, możesz umówić się na wizytę nie wychodząc z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

ZOBACZ TEŻ: Kiedy wskazana jest rehabilitacja?

Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.