Jak wykryć raka piersi? Badania na raka piersi

Drukuj

• Gdzie można wykonać mammografię, USG, biopsję
• Harmonogram pracy mammobusów

Kto może korzystać z programu

Program adresowany jest do kobiet w wieku 50 – 69 lat (rocznikowo), które nie korzystały z badania mammograficznego w ciągu ostatnich 24 miesięcy oraz do tych, które otrzymały pisemne wskazanie do wykonania ponownego badania mammograficznego po upływie 12 miesięcy.

Powodem ponownego badania mogą być czynniki ryzyka: rak piersi wśród członków rodziny (u matki, siostry lub córki ) oraz mutacje w obrębie genów BRCA 1 lub/i BRCA 2.

Badanie mammograficzne jest bezpłatne, nie wymaga skierowania. Kobieta może się zgłosić na nie sama lub po otrzymaniu zaproszenia.

Na badanie należy przynieść poprzednio wykonane zdjęcia mammograficzne w celu porównania.

Kryterium wykluczające

Programem nie mogą być objęte kobiety, u których wcześniej zdiagnozowano w piersi zmiany nowotworowe o charakterze złośliwym.

Świadczenia zdrowotne na poszczególnych etapach realizacji programu wczesnego wykrywania raka piersi

Etap podstawowy: mammografia

Badanie mammograficzne obejmuje wykonanie dwóch zdjęć każdej piersi oraz opis badania. Wydanie wyniku powinno nastąpić w ciągu 15 dni roboczych od daty wykonania badania. W przypadku konieczności wykonania dodatkowych badań, lekarz kieruje pacjentkę do etapu pogłębionej diagnostyki i informuje kobietę, gdzie takie badania są wykonywane.

W przypadku udzielania świadczeń w mammobusie, stanowisko postojowe mammobusu musi być zaplanowane tak, aby podczas udzielania świadczeń zapewnić pacjentkom odpowiednie zaplecze socjalne (szatnia/przebieralnia, dostęp do toalety itp.).

Tryb wydawania wyników badań:

• prawidłowy wynik badania, przy braku czynników ryzyka, może być przekazany pacjentce za pośrednictwem poczty, z zaleceniem ponownego zgłoszenia się na badanie po 24 miesiącach;
• prawidłowy wynik badania, przy współistniejących czynnikach ryzyka określonych w programie, może być przekazany pacjentce za pośrednictwem poczty, z zaleceniem zgłoszenia się na kolejne badanie po 12 miesiącach;
• w przypadku nieprawidłowego wyniku badania wykonanego w warunkach stacjonarnych, pacjentkę informuje się o konieczności dalszej diagnostyki; jeśli nie zgłosi się po wyniki w ciągu 3 miesięcy, otrzymuje wezwanie do ich odbioru;
• w przypadku nieprawidłowego wyniku badania wykonanego w mammobusie, pacjentkę informuje się (pisemnie i/lub telefonicznie) o konieczności dalszej diagnostyki; całą dokumentację przekazuje się pacjentce lub – w porozumieniu z nią – świadczeniodawcy wykonującemu pogłębioną diagnostykę
• w przypadku nieprawidłowego wyniku badania i braku możliwości skontaktowania się z pacjentką lub braku odpowiedzi pacjentki na wezwanie, kopię dokumentacji wysyła się do jej lekarza POZ wraz z prośbą o interwencję; informację o przynależności pacjentki do lekarza POZ można uzyskać z systemu informatycznego udostępnionego przez NFZ lub z oddziału wojewódzkiego NFZ właściwego dla miejsca zameldowania pacjentki.

• Etap pogłębionej diagnostyki: USG i biopsja
• Etap pogłębionej diagnostyki obejmuje:

1. poradę lekarską: badanie fizykalne, skierowanie na niezbędne badania w ramach realizacji programu, ocenę wyników przeprowadzonych badań i postawienie rozpoznania.
2. wykonanie mammografii uzupełniającej i/lub wykonanie USG piersi; decyzję o wykonaniu USG piersi podejmuje lekarz, biorąc pod uwagę m.in.: wynik mammografii, wynik badania palpacyjnego, strukturę gruczołu sutkowego, stosowanie hormonalnej terapii zastępczej, konieczność zróżnicowania między guzem litym a torbielą sutka
3. wykonanie biopsji cienkoigłowej/gruboigłowej pod kontrolą technik obrazowych z badaniem cytologicznym/ histopatologicznym pobranego materiału
4. podjęcie decyzji dotyczącej dalszego postępowania i potwierdzenie jej wystawieniem skierowania na dalszą diagnostykę lub leczenie

1. Wskazanie dalszych procedur diagnostycznych i leczniczych
2. Kobiety, u których rozpoznano raka piersi lub inne schorzenia wymagające leczenia specjalistycznego, są kierowane (poza programem) na dalszą diagnostykę lub leczenie, do świadczeniodawców posiadających z NFZ umowy w odpowiednich rodzajach świadczeń.

Cel programu

Celem realizacji programu jest obniżenie wskaźnika umieralności z powodu raka piersi do poziomu osiągniętego w przodujących w tym zakresie krajach Unii Europejskiej oraz podniesienie poziomu wiedzy kobiet na temat profilaktyki raka sutka i wprowadzenie na terenie całego kraju zasad postępowania diagnostycznego.

Opis problemu zdrowotnego

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi około 20% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u Polek. Występuje częściej po menopauzie. Ryzyko zachorowania wzrasta po 50 roku życia. Obserwacja częstości zachorowań w poszczególnych grupach wiekowych wykazała, że znaczący wzrost zachorowań występował w przedziale wiekowym od 50 do 69 roku życia.

Czynniki ryzyka

• Wiek 50-69
• Rak piersi wśród członków rodziny (stopień ryzyka zależy od liczby przypadków w rodzinie i stopnia pokrewieństwa z chorą osobą)
• Mutacje stwierdzone w genach BRCA 1 lub/i BRCA 2
• Wczesna pierwsza miesiączka przed 12 rokiem życia
• Późna menopauza po 55 roku życia
• Urodzenie dziecka po 35 roku życia
• Bezdzietność
• Poprzednie leczenie z powodu raka piersi*
• Leczenie z powodu innych schorzeń piersi

Przyczyny istnienia problemu zdrowotnego

Etiologia raka sutka nadal nie jest dostatecznie jasna. Ponadto ten sam nowotwór może być indukowany przez kilka, a nawet kilkanaście czynników kancerogennych.

Coraz częściej jednak w ryzyku zachorowania na raka piersi wskazuje się uwarunkowania genetyczne: w Polsce około 10 % przypadków raka piersi występuje u kobiet, u których stwierdza się mutacje w obrębie genów, najczęściej w BRCA1.

Najważniejsze jest wykrycie nowotworu w jak najwcześniejszym stadium rozwoju. Badaniem umożliwiającym rozpoznanie zmian patologicznych w utkaniu piersi jest mammografia. Jej czułość jest najwyższa – szacuje się, że dla kobiet po menopauzie wynosi ona 90-95%.

W grupie kobiet w wieku 50-69 lat, które miały wykonywane badania mammograficzne co rok lub co 2 lata, nastąpiło zmniejszenie umieralności o 25-30%.

Rekomendowane jest wykonywanie mammografii w 2 projekcjach: co 2 lata u kobiet w wieku 50-69 lat z grupy niskiego ryzyka, co rok u kobiet z grupy wysokiego ryzyka.

Waga problemu zdrowotnego dla społeczeństwa

W populacjach, w których nie wykonuje się badań profilaktycznych występuje wysoka umieralność z powodu inwazyjnego zaawansowanego raka piersi. Inwazyjny rak sutka wymaga kosztochłonnego leczenia.

W zależności od stadium klinicznego zaawansowania, jest to leczenie operacyjne (amputacja piersi), radioterapia lub leczenie systemowe (chemioterapia, hormonoterapia). Wszystkie te metody leczenia są bardzo kosztowne.

W USA oraz w krajach Unii Europejskiej uznano, że najskuteczniejszym instrumentem ograniczenia zachorowań i poprawy wyników leczenia nowotworów złośliwych są narodowe programy walki z rakiem.

Programy te są finansowane ze środków budżetowych państwa, a działania w ramach tych programów oprócz populacyjnych badań przesiewowych obejmują także zakup nowoczesnego sprzętu diagnostyczno – leczniczego oraz działania edukacyjne w odniesieniu do społeczeństwa i kadry medycznej.

Wykrycie raka piersi

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Lideo Spółka Akcyjna z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000042067, NIP: 8992216249, o kapitale zakładowym w wysokości 250.000,00 zł (“Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres [email protected]
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu kontaktu – odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu kontaktowym.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie w ww. celu na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a  Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki, w formie wiadomości e-mail na adres [email protected] lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z  prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Państwa dane osobowe będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu polegającemu na dopasowaniu naszej oferty do państwa potrzeb na podstawie historii zakupów, co skutkować będzie wysyłaniem do Państwa oferty o treści dostosowanej do Państwa preferencji.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Lideo Spółka Akcyjna z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000042067, NIP: 8992216249, o kapitale zakładowym w wysokości 4.972.900,00 zł, wpłaconym w całości (“Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres [email protected]
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu kontaktu – odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu kontaktowym. Niezależnie od tego, Państwa dane osobowe mogą być przetwarzane w celach marketingowych Spółki.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi prawnie uzasadniony interes Spółki, to jest odpowiedź na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu kontaktowym, a dotyczące działalności Spółki, jak również interes marketingowy (promocja produktów i usług Spółki) – a zatem art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest Spółka, a  Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Spółka może powierzyć przetwarzanie Państwa danych swoim usługodawcom, w szczególności obsługujących jej systemy teleinformatyczne.
5. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki, w formie wiadomości e-mail na adres [email protected] lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
6. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
7. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
8. Inspektorem Ochrony Danych jest r. pr. Maciej Skory, dane do kontaktu: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, [email protected], nr tel.: +48 71 344 56 59.
9. Dane osobowe mogą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu polegającemu na dopasowaniu naszej oferty do Państwa potrzeb, np. na podstawie faktu Państwa zatrudnienia w określonym podmiocie – co może skutkować kierowaniem do Państwa oferty o treści dostosowanej do Państwa preferencji.

Wyrażam zgodę na przetwarzanie przez Lideo S.A. z siedzibą we Wrocławiu moich danych osobowych objętych powyższym formularzem, celem kontaktu ze mną w przedmiocie moich pytań lub wątpliwości ujętych w powyższym formularzu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Lideo Spółka Akcyjna z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000042067, NIP: 8992216249, o kapitale zakładowym w wysokości 4.972.900,00 zł, wpłaconym w całości (“Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres [email protected]
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu kontaktu – odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu kontaktowym. Niezależnie od tego, Państwa dane osobowe mogą być przetwarzane w celach marketingowych Spółki.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi prawnie uzasadniony interes Spółki, to jest odpowiedź na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu kontaktowym, a dotyczące działalności Spółki, jak również interes marketingowy (promocja produktów i usług Spółki) – a zatem art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest Spółka, a  Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Spółka może powierzyć przetwarzanie Państwa danych swoim usługodawcom, w szczególności obsługujących jej systemy teleinformatyczne.
5. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki, w formie wiadomości e-mail na adres [email protected] lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
6. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
7. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
8. Inspektorem Ochrony Danych jest r. pr. Maciej Skory, dane do kontaktu: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, [email protected], nr tel.: +48 71 344 56 59.
9. Dane osobowe mogą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu polegającemu na dopasowaniu naszej oferty do Państwa potrzeb, np. na podstawie faktu Państwa zatrudnienia w określonym podmiocie – co może skutkować kierowaniem do Państwa oferty o treści dostosowanej do Państwa preferencji.

Wyrażam zgodę na korzystanie przez Spółkę z telekomunikacyjnego urządzenia końcowego w celu prowadzenia marketingu bezpośredniego, z wykorzystaniem mojego numeru telefonu wskazanego w formularzu, zgodnie z art. 172 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne.

Wyrażam zgodę na otrzymywanie od Spółki na adres mojej poczty e-mail informacji handlowej w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Wyrażam zgodę na przetwarzanie przez Lideo S.A. z siedzibą we Wrocławiu (“Spółka”) moich danych osobowych objętych powyższym formularzem w celach marketingowych, a w tym marketingu bezpośredniego, tj. przesyłania na wyżej wskazany przeze mnie adres e-mail informacji handlowej w postaci newslettera oraz prezentacji oferty Spółki w formie kontaktu telefonicznego.

Polska Unia Onkologii

Rak piersi jest najczęstszym w Polsce kobiecym nowotworem złośliwym (blisko 22% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe).

Stanowi główną przyczynę zgonów kobiet z powodu chorób nowotworowych (13% wszystkich zgonów pacjentek onkologicznych).Według Krajowego Rejestru Nowotworów w 2008 roku stwierdzono w Polsce 14 576 nowych zachorowań na raka piersi.

Od początku lat 60. obserwuje się w naszym kraju rosnącą zachorowalność na ten nowotwór. W 2008 roku zarejestrowano 5 362 zgony

z powodu tego nowotworu. W Polsce dałoby się uratować rocznie dwa i pół tysiąca kobiet. Za to, że tak się nie dzieje, w 80% przypadków odpowiada zbyt późna diagnoza.

Czynniki ryzyka

Przyczyny większości przypadków raka piersi nie są możliwe do ustalenia. Czynnikami podwyższającymi ryzyko zachorowania są m.in.: wiek, rodzinne występowanie raka piersi, pierwsza miesiączka we wczesnym wieku, menopauza w późnym wieku, późny pierwszy poród, długotrwała hormonalna terapia zastępcza, mutacja genów BRCA-1 i BRCA-2.

Objawy

• zmieniony kształt piersi,
• wyczuwalny guzek lub stwardnienie,
• na skórze piersi występują zmarszczenia, wciągnięcia, zmiana koloru,
• brodawka jest wciągnięta, zaczerwieniona lub ma owrzodzenie,
• z brodawki wydobywa się wydzielina.

Profilaktyka

Kobiety z rodzin wysokiego ryzyka dziedzicznego raka piersi powinny być objęte opieką według indywidualnych wytycznych.

Samobadanie

Samobadanie piersi jest podstawowym, bardzo ważnym elementem w procesie wczesnego wykrywania raka piersi. Składa się z dwóch etapów: oglądania stanu piersi oraz badania dotykowego, tzw. palpacji.

Samodzielne badanie piersi należy wykonywać systematycznie, najlepiej w tej samej fazie cyklu miesiączkowego, tj. 2-3 dni po miesiączce, by wykluczyć nadwrażliwość brodawek i bolesność piersi, a w przypadku kobiet niemiesiączkujących raz w miesiącu np. w dniu urodzin.

Podczas badania kobieta powinna zwracać uwagę na występujące na piersiach:

• brodawki i pieprzyki, przebarwienia – czy się nie powiększają, nie zmieniają koloru,
• wycieki z brodawki,
• otoczkę wokół brodawki – może zmienić swój dotychczasowy regularny kształt,
• zmianę kształtu lub wielkości piersi,
• obrzęki węzłów chłonnych pod pachą,
• guzki i zgrubienia wyczuwalne na piersi, wokół sutka i pod pachą.

W przypadku wykrycia guzka w piersi konieczne jest równoczesne zbadanie tego samego fragmentu drugiej piersi. Jeżeli kobieta zaobserwuje podobną zmianę to zazwyczaj nie jest ona groźna (może być uwarunkowana genetycznie), ale wymaga konsultacji lekarza. W pozostałych przypadkach powinna koniecznie skontaktować się z lekarzem i podzielić się swoimi wątpliwościami.

USG piersi

USG piersi jest to metoda obrazowa badania z użyciem ultradźwięków. Przeprowadzane jest ono w celu wspomagania i uzupełnienia badania mammograficznego, szczególnie w diagnostyce sutków gruczołowych. USG skutecznie wykrywa łagodne oraz rakowe zmiany w piersi.

Zalecane jest kobietom między 20 a 40 rokiem życia, jak również pacjentkom powyżej 40 roku życia, z tego względu, że USG pomaga wykrywać zmiany, których nie wykaże badanie mammograficzne. Jest to metoda nieinwazyjna, bezbolesna i całkowicie bezpieczna (można ją stosować również u kobiet w ciąży i karmiących).

Profilaktycznie USG piersi należy robić raz w roku. Wskazaniem do badania mogą być różnego rodzaju stwardnienia, których wcześniej nie było – np. guzki, czy tzw. zaciągnięcie skóry, nietypowy wyciek z sutka u kobiet, które nie są w ciąży ani nie karmią, zmiany w brodawce lub guzki w dołach pachowych.

Badanie to nie wymaga specjalnego przygotowania, najlepiej wykonać je w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego.

Mammografia

Mammografia to rentgenowskie badanie piersi, które jest obecnie najlepszym sposobem wykrywania raka piersi w jego wczesnym stadium rozwoju. Pozwala rozpoznać wczesne zmiany, jak również te, które nie dają się wyczuć podczas badania palpacyjnego, wielkości 2-3 mm.

Ucisk stosowany w czasie mammografii nie uszkadza piersi; jest konieczny w celu uzyskania zdjęć wysokiej jakości, a ponadto pozwala na obniżenie dawki promieniowania rentgenowskiego.

Mammografia pozwala wcześnie wykrywać 90-95 % zmian nowotworowych, a we wczesnej fazie rozwoju każdy nowotwór może być całkowicie uleczalny.

Jeśli jesteś w wieku 50 – 69 lat oraz:

• w ciągu ostatnich dwóch lat nie miałaś wykonywanej mammografii w ramach NFZ,
• otrzymałaś w 2010 r. pisemne wskazanie do wykonania ponownej mammografii po 12 miesiącach,
• nie miałaś wcześniej stwierdzonej zmiany nowotworowej piersi,

zgłoś się na bezpłatne badanie mammograficzne organizowane przez Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi.

Na stronach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) podane są ośrodki medyczne, w których można wykonać bezpłatną mammografię lub cytologię.

Informacje o aktualnych miejscach wykonywania bezpłatnych badań w Programie profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy znajdują się na stronach Wojewódzkich Ośrodków Koordynujących populacyjne Programy Wczesnego Wykrywania Raka Piersi oraz Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy (WOK).

 

Więcej informacji na stronie:  http://www.profilaktykaraka.coi.waw.pl/

Na czym polega profilaktyka raka piersi?

Profilaktyka raka piersi polega na badaniach przesiewowych (tzw. skreening), czyli wykonywaniu badań mających na celu wykrycie nowotworu, gdy nie ma jeszcze objawów choroby oraz na prowadzeniu aktywnych działań w celu jak najwcześniejszego wykrycia nowotworu (profilaktyka wtórna). Wcześnie wykryty rak piersi może być skutecznie leczony.

Im mniejszy guz czy wykryta zmiana w piersi niewyczuwalna badaniem ręcznym, tym większe jest prawdopodobieństwo, że jest to rak o typie przedinwazyjnym (czyli nie dającym przerzutów).

Także w przypadku, gdy zostanie wykryty rak inwazyjny, im jest on mniejszy, tym większe prawdopodobieństwo, że nie doszło jeszcze do przerzutów do węzłów chłonnych, a możliwości wyleczenia są większe.

W celu wczesnego wykrycia zmian w piersi stosuje się następujące badania:

• samobadanie piersi przez kobietę
• badanie lekarskie przy każdej kontroli u lekarza rodzinnego i ginekologa
• ultrasonografia piersi
• mammografia
• udział w Programie Wczesnego Wykrywania Raka Piersi

Samobadanie piersi

Samobadanie piersi, ze względu na brak doświadczenia i trudności w badaniu piersi przez kobiety, z reguły pozwala na wykrycie guza dopiero wtedy, gdy ma on więcej niż 1 cm średnicy.

Innym ograniczeniem tego badania może być obecność zbitej tkanki gruczołowej w piersi lub umiejscowienie guza w głębszych częściach piersi, przy ścianie klatki piersiowej, gdzie jego wykrycie w trakcie samobadania nie jest możliwe. Badanie powinno być wykonywane co miesiąc, u kobiet miesiączkujących około 7-10 dni od początku okresu, gdy piersi nie są obrzmiałe i tkliwe.

Badanie należy wykonać na namydlonym ciele, delikatnie przesuwając dłoniowe części opuszek palców (nie końce palców !) lekko uciskając pierś. Badanie polega na głaskaniu piersi z delikatnym uciskiem, stopniowo wzmacnianym. Należy wykonywać ruchy od góry w dół oraz okrężne, a także od boku do centrum i odwrotnie.

Badanie najlepiej wykonać po wizycie u lekarza, który zbadał piersi, po wykonaniu badania USG lub mammografii – wówczas można poznać prawidłową budowę własnej piersi, co pozwala w następnych samobadaniach stwierdzić, czy wszystko jest tak samo, czy może pojawiły się jakieś zmiany.

Piersi powinny być badane regularnie, co miesiąc. U kobiet, badających swoje piersi sporadycznie lub bardzo rzadko, prawdopodobieństwo wykrycia guza wielkości do około 1 cm jest mniejsze, zaś średnia wielkość wykrywanych guzów w takich przypadkach wynosi około 2 cm.

Badanie lekarskie przy każdej kontroli u lekarza rodzinnego i ginekologa

Jest to dodatkowe, poza samobadaniem, badanie mogące wykryć guzy większe niż 1 cm.

Wartością tego badania jest doświadczenie lekarza, który może zlecić wykonanie dodatkowego badania diagnostycznego, jakim jest ultrasonografia lub mammografia.

W przypadku, gdy ilość tkanki gruczołowej w piersi jest duża (pierś bogato gruczołowa) może być konieczne wykonanie ultrasonografii, jako jedynego badania umożliwiającego ocenę ewentualnych zmian w piersi.

Mammografia

Mammografia wykonywana w dwóch projekcjach (górno-dolna i skośna) jest podstawową i najbardziej popularną metodą diagnostyczną piersi. Jest to badanie proste, szybkie, zazwyczaj niebolesne, nie wymaga też żadnego dodatkowego przygotowania. Dawka promieniowania podczas badania jest zbliżona do otrzymywanej podczas prześwietlenia zęba.

Wykonywane zdjęcia muszą spełniać przyjęte standardy jakości – aparatura i inne elementy wyposażenia gabinetu, jak i czynności wykonywane przez personel pracowni mammograficznej muszą podlegać stałym procedurom kontroli i ulepszania. Czułość mammografii w wykrywaniu zmian nowotworowych wynosi około 85 proc.

i zależy od budowy piersi: mniejsza dla piersi o dużej gęstości, typowej dla kobiet młodszych, może sprawiać problemy diagnostyczne. Część raków piersi, nawet wyczuwalnych w badaniu palpacyjnym, (pomijając błędy techniczne takie jak nieprawidłowe ułożenie piersi, błąd percepcji błędy interpretacji) jest niewidoczna w obrazie mammograficznym.

Zdjęcia oceniane są zazwyczaj przez dwóch radiologów, co pozwala zmniejszyć ryzyko błędu interpretacji.

W Polsce od kilkunastu lat realizowany jest Program Profilaktyki raka piersi – przeznaczony dla pań w wieku od 50 do 69 lat, ubezpieczonych, które w ciągu ostatnich dwóch lat nie wykonywały badania mammograficznego.

Ultrasonografia (USG)

Ultrasonografia piersi nie jest wykorzystywana w praktyce w badaniach przesiewowych – jedynie jako uzupełniający element pogłębionej diagnostyki patologii wykrytych podczas mammografii.

Metoda ta jest niezwykle cenna do oceny piersi o dużej gęstości gruczołowej – typowych zwłaszcza dla młodych kobiet, przed menopauzą, aktywnych hormonalnie, i powinna być metodą z wyboru w tych grupach pacjentek. Jest to dobra metoda do badania torbieli piersi.

W razie zaobserwowania patologii w mammografii, ultrasonografia jest jej wartościowym uzupełnieniem – umożliwia różnicowanie zmian torbielowatych i litych, bardziej precyzyjną ocenę wielkości i granic zmian ogniskowych. Badanie jest w pełni bezpieczne, może być powtarzane bez ryzyka narażenia na promieniowanie, ciąża nie jest również bezwzględnym przeciwwskazaniem.

Podczas badania, pod kontrolą sondy wykonuje się niekiedy biopsje cienko- i gruboigłowe oraz punkcje torbieli, a materiał pobrany pozwala na ostateczne różnicowanie mikroskopowe patologii. Badanie z tzw. opcją dopplerowską zwiększa dodatkowo czułość i swoistość USG w różnicowaniu zmian łagodnych i tych podejrzanych o złośliwość.

Na wynik badania wpływ mają zarówno jakość sprzętu, możliwości rozdzielcze aparatów, technika przeprowadzania badania i doświadczenie badającego, jak i różnice w ułożeniu piersi przy kolejnych badaniach. Trudna może być także ocena bardzo dużych piersi.

Elastografia

Elastografia jest nowoczesną techniką badania ultrasonograficznego, polegającą na ocenie elastyczności (twardości) guza. W trakcie badania USG stosuje się niewielki nacisk na pierś, powodujący powstawanie odkształceń widocznych I analizowanych przez aparat ultrasonograficzny. Stopień twardości badanej tkanki określany jest odpowiednim kolorem i oceniany według skali Tsukuba

Elastografia – nowoczesne badanie piersi – więcej »

Tab. Skala Tsukuba twardości guza w elastografii

StopieńKolor w obrazie USGStopień twardościOcena zmiany

1	zielony	miękki	norma
2	zielono-żółto-czerwony	miękki	zmiana łagodna
3	niebieski	twardy	podejrzenie złośliwości
4	niebiesko-zielony	twardy	zmiana złośliwa
5	niebiesko-zielono-czerwony	twardy-sztywny	zmiana złośliwa, zaawansowana

Rezonans magnetyczny (MRI)

Badanie rezonansu magnetycznego, dzięki bardzo dobrej rozdzielczości tkankowej przestrzennej i czasowej, pozwala na niezwykle dokładne obrazowanie morfologii piersi, zaburzeń ich architektury i wykrycie najmniejszych patologii – jest najbardziej czułym badaniem, bardziej czułym niż mammografia i usg.

Standardem MRI jest jednoczesne badanie obu piersi, po dożylnym podaniu paramagnetycznego środka kontrastującego. Czułość metody w wykrywaniu inwazyjnego raka piersi wynosi ponad 98 proc., a swoistość 90–95 proc. Czułość jest większa gdy badanie wykonywane jest między 6. a 13.

dniem cyklu u kobiet przed menopauzą, lub co najmniej cztery tygodnie po odstawieniu hormonalnej terapii zastępczej u kobiet starszych. Badanie zalecane jest wśród kobiet zakwalifikowanych do leczenia oszczędzającego inwazyjnych raków piersi jeśli pomiary guza w badaniach mammograficznych i ultrasonografii znacznie się różnią.

Poza tym w razie przedoperacyjnie postawionego rozpoznania carcinoma occultum (obecność klinicznych przerzutów do pachowych węzłów chłonnych bez wykrycia guza pierwotnego w piersi w badaniu klinicznym, mammografii i USG) pozwala niekiedy zlokalizować zmianę rakową jeśli do tej pory ognisko pierwotne było nieznane.

Rezonans magnetyczny służy również – z uwagi na swoją wysoką czułość i możliwość diagnozowania bardzo wczesnych zmian – jako badania przesiewowe w grupie kobiet z wysokim ryzykiem zachorowania na raka piersi: u nosicieli mutacji w rodzinnym w kierunku raka piersi jednak bez potwierdzonej w badaniach molekularnych mutacji, po wcześniejszym leczeniu onkologicznym – radioterapii – na obszar klatki piersiowej wykonanym w młodszym wieku z innych wskazań. Poza tymi wskazaniami, badanie wykonuje się u kobiet po wcześniejszych interwencjach chirurgicznych w obrębie piersi, po leczeniu oszczędzającym z powodu raka piersi, jeżeli wyniki badań klasycznych są niejednoznaczne, a nie można wykonać biopsji lub wynik biopsji jest niejednoznaczny. Po zabiegach operacyjnych powiększenia estetycznego czy rekonstrukcji piersi, celem diagnostyki profilaktycznej również lepszą czułością cechuje się rezonans magnetyczny. Jest to ważne zwłaszcza w przypadku podejrzenia pęknięcia implantu czy w przypadku klinicznego podejrzenia wznowy w rekonstruowanej piersi.

Historia wcześniejszego leczenia raka piersi, jeżeli wyniki konwencjonalnych badań są ujemne lub niejednoznaczne, zawsze narzuca konieczność weryfikacji w badaniu MRI, z uwagi na zdecydowanie większą czułość i swoistość badania.

Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi

(poniższe informacje pochodzą ze strony Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi) Wczesne wykrycie raka piersi umożliwia jego całkowite wyleczenie. Mammografia jest badaniem polegającym na prześwietlaniu piersi promieniami rentgenowskimi.

Dawka promieniowania podczas takiego badania jest zbliżona do dawki otrzymywanej podczas prześwietlenia zęba. Nie bójmy się więc mammografii, jest ona badaniem całkowicie nieinwazyjnym. Nie wymaga także żadnego dodatkowego przygotowania. Najlepiej zgłosić się w dwuczęściowym ubraniu tak, by łatwo można było rozebrać się do pasa.

Przed badaniem nie powinno się używać dezodorantu, talku, balsamu ani kremu. W trakcie badania każda z piersi umieszczana jest na małej podstawce i dociskana plastykową płytką od góry oraz boku (ucisk trwa zaledwie kilka sekund), co pozwala uzyskać po dwa obrazy dla każdego sutka.

Powstałe w ten sposób obrazy są następnie analizowane przez specjalistę – lekarza radiologa. Program przeznaczony jest dla pań w wieku od 50 do 69 lat, ubezpieczonych, które w ciągu ostatnich 2 lat nie wykonywały mammografii. Panie z określonej grupy wiekowej zgłaszają się z dowodem ubezpieczenia, bez skierowania, do wyznaczonych placówek.

Nawet jeśli badanie wykryje zmianę o charakterze guza nie musi to oznaczać raka. Spośród wszystkich guzków wykrywanych w piersi tylko około 10% okazuje się nowotworem złośliwym.

Kobiety z nieprawidłowym wynikiem mammografii kierowane są na diagnostykę uzupełniającą: USG piersi i/lub biopsję cienkoigłową i/lub biopsję gruboigłową z badaniem histopatologicznym. Badania te są wykonywane w ramach tego samego programu.

Mammografia

Szacuje się, że w krajach wysoko rozwiniętych jedna na osiem kobiet może zachorować na raka piersi. Mammograficzne badanie przesiewowe ma na celu wykrycie nowotworu we wczesnym etapie rozwoju.

Dzięki prześwietlaniu tkanek piersi promieniami rentgenowskimi można znaleźć nieprawidłowości, zanim będzie je można wyczuć lub zobaczyć. Leczenie niezaawansowanego stadium jest skuteczniejsze i tańsze niż bardziej zaawansowanej choroby.

Wychwycenie w porę groźnych zmian daje pacjentkom ponad 90% szans przeżycia kolejnych 5 lat po diagnozie.

Prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi rośnie z wiekiem. Na to, czy rozwinie się proces nowotworowy wpływają także odziedziczone predyspozycje genetyczne, historia zachorowań w najbliższej rodzinie, „gęsta” tkanka piersi,  wczesna menstruacja (przed 12. rokiem życia), późna menopauza (po 55.

roku życia), duża nadwaga po menopauzie, bezdzietność, pierwsze dziecko urodzone po trzydziestce, nadużywanie alkoholu. Ponadto kobiety, które przechodziły dwie lub więcej biopsji z powodu niezłośliwych zmian w tkance piersi, także mają podwyższone prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór.

Jednak przyczyną tego ryzyka są nie same biopsje, ale nieprawidłowości, które do nich doprowadziły.

W Polsce badaniami przesiewowymi w kierunku raka piersi objęte są kobiety w wieku 50-69 lat. Dla młodych kobiet mammografia jest mniej skutecznym badaniem.  Przed menopauzą piersi mają inną budowę – dominuje w nich gęsta tkanka gruczołowa. Na zdjęciu mammograficznym jest ona zabarwiona na biało, podczas gdy tkanka tłuszczowa na ciemno.

  Różnego typu zmiany, także nowotworowe, są jasne,  a więc trudne do wykrycia tą metodą. Dużo łatwiej znaleźć podejrzaną nieprawidłowość u kobiety po menopauzie, ponieważ z wiekiem struktura piersi się zmienia. Ilość tkanki gruczołowej zmniejsza się i zostaje ona zastąpiona przez tkankę tłuszczową.

Tkanka piersi staje się luźniejsza wraz z wiekiem, liczbą dzieci i nadwagą.

Kobieta o wysokiej gęstości piersi ma większe ryzyko zachorowania na raka (nawet 4-6-krotnie)  niż kobieta w tym samym wieku, której piersi mają luźniejszą strukturę.

Struktura tkanki piersiowej jest efektem działania hormonów i genów regulujących podziały komórek nabłonkowych. Okazuje się, że struktura piersi jest jednym z czynników najsilniej (zaraz po wieku i genach) kształtującym ryzyko wystąpienia raka.

Mammograficzna gęstość piersi ma ścisły związek z innymi czynnikami predestynującymi do rozwoju choroby.

Z badania Women’s Health Initiative wynika, że terapia estragenowo-progesteronowa zwiększa gęstość piersi od 3-6 proc. Już po roku przyjmowania hormonów widoczna jest istotna zmiana w strukturze tkanek u 75 proc.

kobiet. Dlatego często po badaniu mammograficznym kobieta stosująca HTZ kierowana jest na badanie USG, co nie oznacza, że jest to metoda bardziej czuła niż mammografia. Mammografia i USG wzajemnie się uzupełniają.

Większość zmian wykrywanych podczas badań przesiewowych to zmiany łagodne, jednak niektóre mogą zwiększać ryzyko rozwoju raka piersi. Kiedy pojawiają się choćby najmniejsze wątpliwości, kobieta przechodzi dodatkową diagnostykę.

Mammografia, choć uznawana z najlepszą metodę wykrywania raka piersi we wczesnym stadium, ma także wady. Wykorzystuje promieniowanie jonizujące w bardzo niewielkiej dawce, ale według danych brytyjskich wśród 10 tys. kobiet przechodzących badania przesiewowe raz na trzy lata, u 3-6 promieniowanie może wywołać zmiany rakotwórcze.

Poważniejszy i mocno ostatnio dyskutowany mankament mammografii, to fakt, że niektóre typy raka i przednowotworowe zmiany zachodzące w komórkach  wykrywane podczas badań przesiewowych rosną tak powoli, że nigdy nie rozwinęłyby się w agresywną formę choroby. Wiele z tych zmian zniknęłoby samoistnie, jeśli zostałyby pozostawione same sobie, bez leczenia. Niestety lekarze nie potrafią odróżnić zmian groźnych od nieszkodliwych, wszystkie więc są poddawane terapii.

Zmiany, które wiążą się z większym ryzykiem rozwoju raka piersi, to atypowa hiperplazja, rak zrazikowy (LCIS – lobular carcinoma in situ) i rak wewnątrzprzewodowy (DCIS – ductal carcinoma in situ).

  W jednym na trzy przypadki DCIS przechodzi w agresywną formę guza.  Leczona jest każda pacjentka, u której zostanie rozpoznany.

  Kobiety z atypową hiperplazją i rakiem zrazikowym nie przechodzą terapii, ale powinny być starannie monitorowane (co roku mammografia i badanie przez lekarza).

Wiele kobiet nie robi mammografi, ponieważ obawia się bólu podczas badania. Osoba wykonująca mammografię zwykle stara się, by ucisk zwiększał się stopniowo, bo wtedy ból jest mniejszy. Jednak trudno uniknąć pewnego dyskomfortu.

Jeśli pierś byłaby fotografowana bez ucisku, wewnętrzne struktury nakładałyby się na siebie i lekarzowi trudno byłoby dostrzec nieprawidłowości w jej strukturze.

Złe zdjęcie narazi kobietę na kolejne badanie mammograficzne, które będzie wymagało wywierania podwójnie silnego ściskania piersi, bo tylko tak można oddzielić od siebie zmienione miejsca.

Mammografia daje też czasami fałszywy negatywny wynik, ponieważ nie wykrywa wszystkich zmian nowotworowych. Dobre wiadomości usypiają czujność, a tymczasem ważne jest, by kobieta mimo regularnego zgłaszania się na badania przesiewowe sama także badała piersi.

BADANIE PIERSI KRAKÓW

Ponad 15 lat doświadczeń pracy chirurgicznej i ultrasonograficznej w Poradni Chorób Sutka, oddziale chirurgii onkologicznej w I Klinice Chirurgii Ogólnej UJ CM w Krakowie oraz w oddziale chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej w Szpitalu im.L.

Rydygera w Krakowie, staż w Multidisciplinary Breast Center w Rochester (USA), prywatna praktyka lekarska oraz udział w licznych szkoleniach i sympozjach pozwalają mi podzielić się z Państwem własnymi refleksjami. Zachęcam również do konsultacji i zadawania pytań.

Obecnie badania USG piersi, biopsje piersi i konsultacje z zakresu chorób piersi oraz chirurgii plastycznej przeprowadzam w gabinecie dbajopiersi.pl w Krakowie.

Skorzystanie z porady specjalisty często skraca czas diagnostyki, nie warto marnować go na surfowanie po nieprofesjonalnych stronach internetowych.

Piersi są bardzo ważnym atrybutem kobiecości. Zawsze były inspiracją dla artystów, wzbudzały emocje w sztuce i w modzie. Ich prawidłowy rozwój, ładny wygląd zależą od kilku czynników: uwarunkowań genetycznych, trybu życia, noszonej bielizny.

Jeśli rosną w niezadowalającym rozmiarze mogą być źródłem kompleksów, problemów z prawidłową postawą ciała i niekiedy wymagają korekcji chirurgicznej (np. powiększenie, zmniejszenie, podniesienie lub symetryzacja).

WARTO SIĘ BADAĆ!

Wczesne wykrycie raka umożliwia jego wyleczenie!!!
Czasem zaniepokojone Pacjentki pytają mnie podczas badania: „A może lepiej nie ruszać?”.

Strach paraliżuje i powoduje, że niekiedy podejmujemy zgubne w skutkach decyzje, odwlekamy termin wizyty u onkologa.

Rak piersi niestety nie stoi w miejscu, powiększa się, może dać przerzuty w odległych narządach (wątrobie, kościach, mózgu), wówczas możliwości leczenia onkologicznego są ograniczone.

BADANIE PIERSI (SAMOBADANIE PIERSI, BADANIE PALPACYJNE

Samodzielna ocena piersi to podstawa w regularnej kontroli i profilaktyce chorób piersi. Samobadanie do łatwych nie należy, ale przy odrobinie cierpliwości może pomóc w wykryciu guza.

Gorąco zachęcam do samodzielnego badania! Statystyki medyczne wykazują, że ponad 60% objawowych raków piersi wykrywają sobie same kobiety, w trakcie badania palpacyjnego.

W wykryciu guza piersi może również pomóc partner.

W swojej praktyce często rozmawiam z Pacjentkami i słyszę, że wiele kobiet nie bada się z obawy, że zrobi to nieumiejętnie. Panie zwykle skarżą się, że nie wiedzą w jaki sposób mogłyby odróżnić guz od gruczołu, lub wręcz mówią, że podczas samobadania wyczuwają w piersiach tak wiele zgrubień, że tracą orientację, którymi zgrubieniami należy się martwić.

O konsystencji tkanek piersi, o ich twardości i nierównej strukturze decyduje wiek kobiety i stan hormonalny. U pań w wieku, w którym prawidłowo funkcjonują jajniki lub poziom hormonów jest wysoki w związku z przyjmowanymi lekami hormonalnymi, w piersi przeważa tkanka gruczołowa, twarda i grudkowa w dotyku, niekiedy tkliwa lub bolesna podczas ucisku.

Moja odpowiedź na te wątpliwości jest następująca: zachęcam do rozpoczęcia nauki samobadania po kontrolnym lekarskim badaniu palpacyjnym oraz USG piersi w moim gabinecie w Krakowie. Wówczas upewniamy się, że nasze piersi są zdrowe, badanie obrazowe wykluczyło guza, natomiast zgrubienie wyczuwalne w piersiach stanowią jego prawidłową, gruczołową budowę.

JAK PRAWIDŁOWO SAMODZIELNIE BADAĆ PIERSI?

Badanie piersi należy przeprowadzać w pierwszej fazie cyklu (najlepiej między 5-10. dniem cyklu, licząc od pierwszego dnia miesiączki) lub w przerwie „międzytabletkowej” u kobiet stosujących środki antykoncepcyjne.

W tym okresie piersi są zwykle miękkie, niebolesne. Wstępnym elementem oceny piersi jest ich dokładne oglądnięcie.

W tym celu należy stanąć przed lustrem, w dobrze oświetlonym pomieszczeniu, najpierw ręce oprzeć na biodrach, potem je unieść; podczas unoszenia rąk cały czas obserwować piersi.

JAKIE OBJAWY DAJE RAK PIERSI?

Uwagę powinna zwrócić asymetria, zaciąganie skóry piersi lub wciągnięcie brodawki, objaw „skórki pomarańczy”, wyciek z brodawek. Samodzielne badanie palpacyjne najlepiej przeprowadzić w dwóch pozycjach: na leżąco i w pozycji siedzącej.

Kształt piersi zmienia się wraz z pozycją ciała. Często zdarza się, że guzek wyczuwalny jest wyłącznie w jednym ułożeniu piersi. Do samodzielnego badania przydatny jest „poślizg”, dlatego zachęcam do używania balsamu lub oliwki w trakcie samodzielnej kontroli.

Pielęgnacja piersi może być więc pretekstem do regularnych badań.

Na czym polega badanie obrazowe piersi?

Badania obrazowe (czyli USG, mammografia, a w szczególnych przypadkach również MR, czyli rezonans magnetyczny) stanowią podstawę w diagnostyce chorób piersi. Każde z badań ma inne, nawzajem uzupełniające się właściwości. Żadne nie jest lepsze lub gorsze od pozostałych.

Wybór metody badania zależy w głównej mierze od wieku i budowy piersi pacjentki. Często spotykam się w gabinecie z zapytaniem, czy małe piersi da się zbadać, czy technicznie możliwe jest wykonanie np. mammografii.

Dobry specjalista w dziedzinie USG i mammografii poradzi sobie z badaniem w każdym przypadku.

Każde piersi warto badać! Rozmiar biustu nie koreluje z ryzykiem raka piersi.

Profilaktycznie zaleca się wykonywanie badań:

• USG PIERSI U kobiet po 20. roku życia USG piersi należy wykonywać raz w roku (między 5-10. dniem cyklu, a u kobiet stosujących antykoncepcję: w przerwie międzytabletkowej). * w przypadku obciążeń rodzinnych rakiem piersi lub rakiem jajnika USG zaleca się profilaktycznie co około 6-8 miesięcy
• MAMMOGRAFIĘ u kobiet w wieku 40 – 50 lat: co 1.5 – 2 lata u kobiet w wieku 51 – 65 lat: 1 raz w roku !!!! W przypadku wykrycia badalnego w piersi guzka lub innych objawów (np. asymetria, ból, wyciek z brodawki) badanie USG należy wykonać w trybie pilnym, bez względu na dzień cyklu !!!!
• USG PIERSI (USG SUTKÓW), inaczej nazywane SONOMAMMOGRAFIĄ USG piersi jest badaniem komplementarnym, pomagającym rozstrzygnąć charakter (lity lub płynowy) ocenianej w sutku zmiany. Profilaktyczne badanie USG piersi zaleca się u kadej kobiety powyżej 20-go roku życia (przynajmniej raz w roku). Do badania stosuje się sondy liniowe o częstotliwości powyżej 7MHz. USG jest subiektywną metodą, zależy w ogromnej mierze od jakości aparatu i doświadczenia lekarza badającego. USG umożliwia ocenę sutków o gęstej, gruczołowej budowie, w których czułość mammografii jest obniżona. Ultrasonografia jest także wykonywana jako badanie komplementarne do mammografii w przypadku zaburzeń architektoniki miąższu u kobiet o mieszanej budowie miąższu sutka.
• BADANIE WĘZŁÓW CHŁONNYCH Badanie węzłów chłonnych stanowi integralną część samobadania piersi oraz badania USG piersi. Jest bezbolesne. Samodzielna kontrola węzłów chłonnych pachowych polega na lekkim ucisku skóry dołu pachowego (prawą pachę badamy lewą ręką, lewą pachę prawą ręką), przy opuszczonej kończynie górnej. Podnoszenie kończyny do góry powoduje napięcie mięśni piersiowych i utrudnia dojście do głębszych partii tkanki podskórnej pachy. Węzły pachowe często są wyczuwalne w badaniu palpacyjnych. Dopóki są niewielkie, ok. 1 cm, pojedyncze i ruchome – nie budzą obaw onkologicznych. Niepokoić powinny węzły twarde, nieruchome i w pakietach. Do powiększenia się węzłów chłonnych może dojść najczęściej w stanach zapalnych np. skóry podrażnionej podczas depilacji lub w uogólnionych infekcjach. Węzły zmienione zapalnie zwykle są bolesne podczas ucisku, mogą osiągać duże rozmiary (do 3-4 cm). Podejrzenie infekcji wymaga wdrożenia leczenia przyczynowego, nie zwalnia jednak z badania węzłów chłonnych.
  • W trakcie badania USG piersi zawsze kontrolowane są węzły pachowe, a w sytuacjach gdy podejrzewamy u chorej raka piersi, konieczna jest również diagnostyka węzłów nadobojczykowych.
  • Węzły chłonne są pierwszą stacją, do której rak piersi może dać przerzuty, dlatego w każdym przypadku guza piersi niezbędna jest ocena układu chłonnego pachy.
• BADANIE USG PIERSI W CIĄŻY I U MAM KARMIĄCYCH PIERSIĄ

  Ultrasonografia jest bezpieczna i zalecana w diagnostyce sutków u kobiet ciężarnych oraz w trakcie laktacji. Nowotwory piersi równie dotyczą kobiet młodych i mogę występowć w okresie ciąży. Każde nowe, zwłaszcza nieregularne, niebolesne zgrubienie piersi wymaga pilnej diagnostyki USG.

• BADANIE USG PIERSI U MĘŻCZYZN

  Badanie USG wykonywane jest u mężczyzn w celu weryfikacji badalnych guzów (u mężczyzn również może występować rak piersi!!!) oraz powiększenia piersi (ginekomastii). Badanie USG sutków u mężczyzn pozwala także na rozróżnienie, czy mamy do czynienia z ginekomastią czy lipomastią.

• MAMMOGRAFIA

  Mammografia jest podstawowym badaniem w diagnostyce raka piersi. Zaleca się wykonywanie tego badania u kobiet po 40. roku życia. Po konsultacji lekarskiej, w zależności od budowy piersi i ewentualnych obciążeń rodzinnych, genetycznych można ją wykonać również u kobiet przed 40. rokiem życia.

    Badanie do przyjemnych nie należy, wymaga bowiem ucisku piersi w dwóch projekcjach: góra-dół (czyli cranio-caudalnej) i skośnej. Niedogodności związane z badaniem trwającym kilka minut są nieporównywalnie małe w stosunku do ogromnych zalet metody i korzyści w postaci wcześnie wykrytego nowotworu.

  Najczęstszym mammograficznym objawem raka piersi są mikrozwapnienia. Nie wszystkie zwapnienia są groźne. Do ich klasyfikacji służy specjalna skala wg LeGal, używana przez radiologów do oceny ryzyka raka.

  Do innych mammograficznych objawów zmian złośliwych należą: zacienienie guzkowe, zaburzenie architektoniki – dystorsja utkania miąższu.

  W przypadku zacienienia, cechy budzące podejrzenie choroby rozrostowej i implikujące konieczność weryfikacji histologicznej to przede wszystkim: zatarte, nieregularne obrysy zmiany oraz spikularne wypustki. Często objawom tym towarzyszą mikrozwapnienia.

  Łagodne zmiany w sutkach mogą również w obrazie mammograficznym imitować nowotwór. Należą do nich: blizna promienista, martwica tłuszczowa, krwiaki lub ropnie piersi oraz blizna po przebytym zabiegu operacyjnym. Diagnostyka różnicowa wymienionych zmian jest niekiedy trudna. Stosuje się wówczas zaawansowane techniki diagnostyki mammograficznej – mammografię cyfrową. W wątpliwych przypadkach konieczna jest weryfikacja histologiczna.

• REZONANS MAGNETYCZNY

  Kolejną obrazową metodą diagnostyki raka sutka jest rezonans magnetyczny. Charakteryzuje się on bardzo wysoką czułością w diagnostyce złośliwych zmian w gruczole piersiowym – według niektórych autorów nawet do 100%.

  Swoistość tego badania w rozpoznawaniu raka sutka jest jednak niska, waha się w granicach 65-79% (oznacza to w praktyce, że rezonans wykrywa wiele zmian, ale nie w każdym przypadku potrafi wskazać, która z nich jest niebezpieczna).

  W związku z wysokim odsetkiem wyników fałszywie dodatnich w rezonansie magnetycznym, narażających kobiety na zbędny zabieg operacyjny, nie zaleca się stosowania MRI jako przesiewowej metody diagnostyki raka sutka oraz jako rutynowego badania u kobiet z potwierdzonym rakiem, przed leczeniem oszczędzającym.

  Nie powinien być on również wykonywany w celu rozstrzygnięcia charakteru zmiany uwidocznionej w mammografii lub USG. Do tego celu służy bowiem biopsja gruboigłowa lub mammotomiczna pod kontrolą badania, w którym zmianę wykryto. Potwierdzono również, że wydolność rezonansu w ocenie obecności guza resztkowego w loży po wyciętym raku sutka jest niska.

  Obecnie zaleca się stosowanie rezonansu magnetycznego do badania sutków w następujących przypadkach:

  • u chorych z przerzutami do węzłów chłonnych pachowych z nieznanego ogniska pierwotnego,
  • u chorych z potwierdzonym rakiem sutka – w celu oceny odpowiedzi na neoadjuwancyjną chemioterapię,
  • u kobiet obciążonych dużym ryzykiem genetycznym (grupa ta obejmuje nosicielki mutacji BRCA1 i BRCA2 oraz osoby z prawdopodobieństwem mutacji wynoszącym co najmniej 20%),
  • z powodu podejrzanego cytologicznie wycieku z brodawki, u chorych bez ewidentnej zmiany ogniskowej w sutku w mammografii lub ultrasonografii,
  • u kobiet z badalnym guzem sutka, przy prawidłowych wynikach mammografii oraz ultrasonografii.

  Każde badanie obrazowe (USG, mammografia, rezonans) powinno być zakończone wnioskiem diagnostycznym i podaniem oceny ryzyka według klasyfikacji BI-RADS (Breast Imaging-Reporting and Data System), wprowadzonym przez American College of Radiology i zalecanym przez polskie towarzystwa naukowe.

  • BI-RADS 0 (ocena końcowa niekompletna) – wymaga uzupełniających badań
  • BI-RADS 1 (norma) – nie wymaga dalszej diagnostyki
  • BI-RADS 2 (zmiana łagodna) – nie wymaga dalszej diagnostyki (ryzyko złośliwości 0%)
  • BI-RADS 3 (zmiana prawdopodobnie łagodna) – wskazana kontrola za 6 miesięcy (ryzyko złośliwości