Nefropatia cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie, dieta

Spis treści

Czym jest nefropatia cukrzycowa?

Nefropatia cukrzycowa jest jednym z najczęstszych powikłań cukrzycy, które prowadzi do schyłkowej choroby nerek, wymagającej leczenia nerkozastępczego lub przeszczepu nerki. 

Szacuje się, że powikłanie dotyczy nawet 40 proc. chorych na cukrzycę (Shields, Maxwell, kwiecień 2011). Nefropatia cukrzycowarozwija się zarówno u pacjentów z cukrzycą typu 1, jak i typu 2.

Podwyższone stężenie glukozy we krwi, będące istotą cukrzycy, prowadzi bowiem do licznych zmian hemodynamicznych w kłębuszkach nerkowych oraz zaburzeń metabolicznych, które skutkują wzrostem ciśnienia w kapilarach nerkowych i hiperfiltracją nerek.

Naukowcy wskazują, że to bezpośrednia przyczyna nefropatii cukrzycowej, ale schorzenie ma wieloczynnikową etiologię. Rozwija się na skutek interakcji czynników genetycznych i środowiskowych. 

Wśród czynników ryzyka wymienia się przede wszystkim:

Co warto podkreślić, z nefropatią zwykle współwystępują także inne schorzenia. Najczęściej jest to retinopatia cukrzycowa, będąca chorobą oczu. Stale podwyższone stężenie glukozy we krwi prowadzi bowiem do uszkodzenia mikrokrążenia w siatkówce oka. Retinopatia cukrzycowa objawia się postępującą utratą ostrości widzenia. Zaawansowana może doprowadzić do całkowitej ślepoty. 

Jak są objawy nefropatii cukrzycowej? 

Pierwszym symptomem sugerującym rozwój nefropatii cukrzycowej jest mikroalbuminuria, czyli zwiększone wydalanie albumin (białka) z moczem, wynoszące od 30 do 300 mg na dobę. Mikroalbuminuria następnie przekształca się makroalbuminurię (nazywaną jawną nefropatią cukrzycową), cechującą się wydalaniem powyżej 300 mg albumin na dobę. 

Wzrost albumin w moczu jest równoznaczny ze stale pogarszającą się czynnością nerek, a co za tym idzie zatruwaniem organizmu toksynami. Zwieńczeniem tego procesu jest niewydolność nerek. To, jak szybko proces pogarszania się czynności nerek będzie postępować, zależy od wielu czynników. Jednakże najważniejszą przyczyną progresji jest niewłaściwe leczenie cukrzycy. 

Trudno mówić o klinicznych objawach nefropatii cukrzycowej, gdyż u większości pacjentów symptomy pojawiają się w zaawansowanym stadium choroby, a ponadto są nieswoiste. 

Zazwyczaj przewlekłe choroby nerek manifestują się:

• zmęczeniem,
• parciem na mocz,
• problemami z koncentracją,
• brakiem apetytu,
• zaburzeniami snu,
• obrzękami stóp,
• obrzękniętymi oczami,
• suchą skórą,
• objawami dyspeptycznymi (żołądkowymi).

Jeśli u pacjenta dojdzie do schyłkowej niewydolności nerek, czyli ostatniego stadium przewlekłej choroby nerek, nazywanego fachowo mocznicą, poza wymienionymi objawami mogą pojawić się dodatkowo: 

• skąpomocz, 
• zaniki mięśniowe, 
• zapalenie osierdzia, 
• zapalenie opłucnej.

Reklama

Leczenie nefropatii cukrzycowej

Leczenie nefropatii cukrzycowej 

​Nefropatia cukrzycowa – objawy, leczenie, dieta

Nefropatia cukrzycowa (cukrzycowa choroba nerek) to przewlekłe powikłanie cukrzycy, które dotyczy ok. 35 proc. osób z cukrzycą typu 1. i cukrzycą typu 2. Objawy nefropatii cukrzycowej to m.in.

brak apetytu, zmęczenie, skurcze mięśni, mikroalbuminuria (wydalanie z moczem niewielkich ilości białka), białkomocz, postępująca niewydolność nerek. Nefropatii cukrzycowej często towarzyszy nadciśnienie tętnicze.

Jak leczyć nefropatię?

Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) to uszkodzenie nerek zaliczane do mikroangiopatycznych powikłań cukrzycy. W pierwszej fazie nefropatii dochodzi do zwiększenia przepuszczalności kłębuszków nerkowych dla białka, stwierdza się białkomocz. W kolejnej fazie dochodzi do stwardnienia kłębuszków i rozwoju niewydolności nerek.

Czytaj też:

• Leczenie cukrzycy typu 2. – leki, dieta, zioła

Nefropatia cukrzycowa – objawy

• zmęczenie;
• brak apetytu;
• szybka męczliwość;
• problemy z kondycją;
• skurcze mięśni w nocy;
• nadciśnienie tętnicze;
• zmiany skórne;
• spłycony oddech;
• anemia;
• obrzęki kończyn;
• opuchlizna (szczególnie na kostkach i nadgarstkach).

Objawom nefropatii cukrzycowej towarzyszą często objawy nadciśnienia: bóle głowy, potliwość, bezsenność, uczucie kołatania serca.

Kompendium wiedzy o cukrzycy:

• Cukrzyca typu 2. – objawy, dieta, leczenie, powikłania

Nefropatia cukrzycowa – etapy

Wyróżnia się pięć stadiów cukrzycowej choroby nerek.

• W I i II stadium nefropatii cukrzycowej nie występują objawy kliniczne – nie ma też badań służących do diagnostyki nefropatii na tym etapie. Niemy przebieg nefropatii trwa aż do momentu pojawienia się jawnego białkomoczu.
• Początkową nefropatię cukrzycową można rozpoznać na podstawie badań – jeśli w dwóch z trzech badań poziomu albumin w moczu stwierdza się nadmierne wydalanie albuminy, to występuje tzw. III stadium cukrzycowej choroby nerek. Mikroalbuminuria, czyli stan, w którym z moczem wydalane są albuminy w ilości od 30 do 300 mg, to pierwszy objaw nefropatii cukrzycowej.
• Zauważalne przez diabetyka objawy cukrzycowej choroby nerek pojawiają się najczęściej dopiero wraz z tzw. jawnym białkomoczem, który występuje w IV stadium nefropatii cukrzycowej. Na tym etapie często występują objawy towarzyszące nefropatii: nadciśnienie tętnicze, zwiększone stężenie lipidów w surowicy krwi, obrzęki (jako efekt zatrzymywania wody w organizmie).
• W V stadium nefropatii cukrzycowej stwierdza się niewydolność nerek. W badaniach laboratoryjnych na tym etapie cukrzycowej choroby nerek stwierdza się podwyższone stężenie kreatyniny i mocznika. Piąte stadium nefropatii cukrzycowej oznacza zwykle konieczność wdrożenia dializoterapii, czyli leczenia nerkozastępczego.

Nefropatia cukrzycowa – przyczyny

Nefropatia cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie

Nefropatia cukrzycowa stanowi powikłanie cukrzycy typu 1 oraz 2. Choroba może doprowadzić nawet do końcowej niewydolności nerek. Mówiąc jaśniej, nefropatia prowadzi do uszkodzenia tego narządu przez nadmierne stężenie glukozy we krwi.

1. Jak rozpoznać nefropatię cukrzycową?

Sygnały mówiące o tym, że zaczęliśmy cierpieć na nefropatię, dotyczą głównie nerek. Występuje zatem nadciśnienie w kłębuszkach nerwowych i hiperfiltracja kłębuszkowa.

Rozwój mikroalbuminurii zachodzi po pięciu latach od wykrycia nadciśnienia kłębuszkowego i hiperfiltracji.

Kolejnym etapem choroby jest tak zwany białkomocz (rozwija się od pięciu do dziesięciu lat od wykrycia mikroalbuminurii), czyli zwiększona ilość białka w moczu.

Objawy kliniczne nie zawsze dają jednoznaczną odpowiedź. Dlatego też diagnoza oparta jest o przeprowadzenie biopsji nerki. Istnieją czynniki, które potrafią znacznie przyspieszyć rozwój choroby. Zaliczymy do nich palenie papierosów, infekcje układu moczowego, nadmierny katabolizm, dietę bogatą w sód, przyczyny związane z genetyką.

2. Diagnoza – nefropatia cukrzycowa

Wczesne objawy nefropatii dotyczą pogrubienia błony podstawnej kłębuszków nerkowych. Pomiędzy naczyniami w nerce następuje zwiększona produkcja tkanki łącznej. Wykrywanie schorzenia polega na wyeliminowaniu innych chorób nerek oraz na zbadaniu moczu w kontekście obecności albuminy, czyli specjalnego białka.

3. Progres choroby

Współczesna medycyna uznaje pięć etapów rozwoju nefropatii cukrzycowej. Pierwszy z nich to przerost nerki. W drugim pojawiają się symptomy histologiczne bez objawów klinicznych. Etap ten uaktywnia się od drugiego do piątego roku trwania cukrzycy. Błona podstawna naczyń włosowatych jest powiększona, a mezangium się rozrasta.

Przy nefropatii cukrzycowej duże znaczenie ma stała kontrola ciśnienia tętniczego

Okres trzeci nazywany jest nefropatią utajoną. Występuje mikroalbuminuria i nadciśnienie tętnicze. Klinicznie jawna nefropatia uzewnętrznia się w czwartym okresie.

Występuje wtedy białkomocz, przepływ krwi przez nerki jest zmniejszony i coraz słabiej działa filtracja kłębuszkowa.

W piątym okresie występuje niewydolność nerek (najczęściej od piętnastu do trzydziestu lat po wykryciu cukrzycy).

4. Sposoby na nefropatię cukrzycową

Nefropatia cukrzycowa

Nefropatia cukrzycowa (inaczej cukrzycowa choroba nerek) należy do przewlekłych powikłań cukrzycy. Ryzyko uszkodzenia nerek u chorych na cukrzycę jest 12-17 razy większe niż u osób na nią niechorujących.

Nefropatia cukrzycowa to strukturalne i czynnościowe zmiany w nerkach, wywołane bezpośrednio przez hiperglikemię (zwiększone stężenia glukozy we krwi) w przebiegu cukrzycy. Tak jak wszystkie powikłania cukrzycy, nefropatia jest efektem braku jej wyrównania.

Do innych czynników sprzyjających rozwojowi nefropatii cukrzycowej należą: predyspozycja genetyczna, długi czas trwania cukrzycy, płeć męska, nadciśnienie tętnicze, duże stężenia lipidów surowicy krwi (cholesterolu i triglicerydów), palenie tytoniu i nadmierna podaż białka w diecie.

Nadmiar białka może zwiększać filtrację kłębuszkową i przyspieszyć postęp nefropatii cukrzycowej.

Chorzy na cukrzycę nie powinni stosować diet dostarczających ?20% białka (z dziennego zapotrzebowania kalorycznego), takich jak dieta Atkinsa czy South Beach.

Jak lekarz ustala rozpoznanie nefropatii cukrzycowej?

Na początkową nefropatię cukrzycową wskazuje nadmierne wydzielanie albuminy z moczem. Albumina jest białkiem o małej masie cząsteczkowej, które u osób zdrowych występuje w moczu jedynie w niewielkich ilościach.

Cukrzyca wywołuje zmiany w kłębuszkach nerkowych, które powodują zwiększoną przepuszczalność drobnych naczyń krwionośnych kłębuszków, co powoduje przedostawanie się albuminy z krwi do moczu, w którym pojawia się w większych ilościach.

Jest to pierwszy sygnał uszkodzenia nerek w przebiegu cukrzycy. Nefropatia oznacza stale utrzymujące się wydalanie albuminy z moczem >0,3 g/dobę (określane jako klinicznie jawny białkomocz) u chorych na cukrzycę typu 1 i 2 przy braku innych chorób nerek i dróg moczowych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na dwa elementy tej definicji:

• Stale utrzymujące się wydalanie albuminy z moczem oznacza stwierdzenie nadmiernego jej wydzielania co najmniej w dwóch badaniach moczu wykonanych w ciągu 6 miesięcy. Pojedynczy wynik świadczący o nadmiernej utracie albuminy z moczem nie upoważnia więc do ustalenia rozpoznania nefropatii cukrzycowej.
• Drugi element definicji mówi o wykluczeniu innej choroby nerek, która może być przyczyną mikroalbuminurii. Nie każda choroba nerek u chorego na cukrzycę oznacza nefropatię cukrzycową – może być zupełnie niezależna od cukrzycy. Jeżeli u chorego stwierdzi się nadmierne wydalanie albuminy z moczem, ale nie są obecne inne przewlekłe powikłania cukrzycy, takie jak zmiany cukrzycowe na dnie oczu (retinopatia cukrzycowa), stężenie glukozy we krwi mieszczą się w zalecanych granicach, a ciśnienie tętnicze jest prawidłowe, należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku innych chorób nerek, takich jak choroby urologiczne (pęcherz neurogenny, choroby prostaty), zmiany w naczyniach krwionośnych (zmiany na tle miażdżycowym, zwężenie tętnic nerkowych) i przewlekłe choroby nerek (kłębuszkowe zapalenie nerek, zmiany śródmiąższowe). Diagnostyka taka jest też wskazana, gdy u chorego na cukrzycę następuje szybkie zwiększanie się stężenia kreatyniny we krwi.

Badania

Badania w kierunku nefropatii cukrzycowej należy wykonywać u chorych na cukrzycę typu 1 począwszy od piątego roku trwania choroby, a u chorych na cukrzycę typu 2 od chwili jej rozpoznania.

Badania należy powtarzać raz w roku. W celu wykrycia nadmiernego wydalania albuminy bada się mocz. Takie specjalistyczne badanie zawsze należy poprzedzić badaniem ogólnym moczu w celu wykluczenia infekcji dróg moczowych.

Pierwsze badanie w kierunku wydalania albuminy z moczem można wykonać za pomocą testu paskowego z porannej próbki moczu lub w ambulatorium z porannego moczu (tzw. wskaźnik albumina/kreatyniny); lekarz może również zlecić dobową zbiórkę moczu.

Jeśli pierwsze badanie zostało wykonane za pomocą testu paskowego i dało wynik pozytywny, należy je powtórzyć w laboratorium (mocz poranny lub zbiórka dobowa).

Dodatni wynik badania laboratoryjnego pozwala wysunąć podejrzenie nefropatii cukrzycowej. W ciągu kolejnych 6 miesięcy lekarz zleci kolejne dwa oznaczenia wydalania albuminy w porannym moczu lub w dobowej zbiórce moczu.

Jeżeli wyniki dwóch z trzech badań wykonanych w ciągu 6 miesięcy są dodatnie, lekarz ustala rozpoznanie początkowej klinicznie nefropatii cukrzycowej. W celu określenia funkcji nerek oznacza się stężenia kreatyniny i mocznika w surowicy krwi. Ich stężenie zwiększa się wraz ze zmniejszaniem się wydolności nerek.

Kolejny parametr to GFR (wskaźnik filtracji kłębuszkowej), który zmniejsza się wraz z rozwojem niewydolności nerek.

Czytaj więcej o badaniach biochemicznych »

Stadia nefropatii cukrzycowej

Stwierdzenie nadmiernego wydalania albuminy z moczem w dwóch z trzech przeprowadzonych pod tym kątem badaniach w ciągu 6 miesięcy pozwala rozpoznać początkową nefropatię cukrzycową – tzw. stadium III. Pierwsze dwa stadia nie dają żadnych objawów klinicznych ani biochemicznych, tzn. nie ma badań służących do ich diagnostyki.

Ze stadium III może nastąpić progresja do kolejnych stadiów (IV i V), czyli stopniowy rozwój niewydolności nerek, lub do końca życia utrzyma się jedynie albuminuria.

Albuminurii może towarzyszyć nadciśnienie tętnicze (30-80% pacjentów) i zmniejszenie filtracji kłębuszkowej (wskaźnika filtracji kłębuszkowej – GFR – który można ocenić na podstawie oznaczenia stężenia kreatyniny w surowicy krwi).

Cukrzycowa choroba nerek przyspiesza postęp choroby wieńcowej. Najczęstszą przyczyną zgonów osób z nefropatią cukrzycową są choroby układu sercowo-naczyniowego.

Stadium IV, czyli jawna klinicznie nefropatia cukrzycowa, charakteryzuje się stałym białkomoczem, nadciśnieniem tętniczym, obrzękami oraz zwiększonymi stężeniami lipidów w surowicy krwi.

Stadium V nefropatii cukrzycowej oznacza niewydolność nerek. Oprócz cech charakterystycznych dla stadium IV stwierdza się zwiększenie stężenia mocznika i kreatyniny w surowicy krwi. Zwykle w krótkim czasie konieczne jest leczenie nerkozastępcze, czyli dializoterapia.

Objawy nefropatii cukrzycowej

W stadium początkowej nefropatii cukrzycowej (stadium III) nie stwierdza się typowych objawów, a nadciśnienie tętnicze może wynikać z innych przyczyn.

Dlatego też ustalenie rozpoznania początkowej nefropatii opiera się wyłącznie na wynikach badań biochemicznych (nadmierne wydalanie albumin z moczem).

Kolejne stadia manifestują się ogólnym osłabieniem, łatwym męczeniem się, obrzękami, wysokim ciśnieniem tętniczym i szaroziemistym zabarwieniem skóry. Chory z takimi objawami wymaga specjalistycznej opieki diabetologiczno-nefrologicznej.

Dializoterapia

Leczenie nerkozastępcze u osoby z nefropatią cukrzycową rozpoczyna się wcześniej niż u  pacjentów z niewydolnością nerek spowodowaną przez inne choroby.

Do metod leczenia nerkozastępczego zalicza się hemodializę, dializę otrzewnową albo przeszczepienie nerki. Wskazaniem do leczenia nerkozastępczego jest GFR 442 µmol/l (5 mg/dl).

Nefropatia cukrzycowa jest najczęstszą przyczyną schyłkowej niewydolności nerek wymagającej leczenia nerkozastępczego.

Chorzy przygotowujący się do dializoterapii powinni się wcześniej zaszczepić przeciwko wirusowemu zapalenia wątroby typu B (ryzyko infekcji tym wirusem podczas dializoterapii jest duże, a skuteczność szczepienia przeprowadzanego podczas dializoterapii mała).

Specjalista nefrolog musi również wybrać właściwą metodę leczenia: hemodializę lub dializę otrzewnową, i przygotować odpowiedni dostęp do dializy (do otrzewnej w jamie brzusznej lub wytworzyć przetokę tętniczo-żylną na przedramieniu).

Jeżeli istnieją wskazania do dializoterapii, nie należy zwlekać z jej rozpoczęciem, ponieważ powoduje to pogorszenie stanu ogólnego pacjenta.

Leczenie nefropatii cukrzycowej

W zapobieganiu i leczeniu nefropatii cukrzycowej najważniejsze jest utrzymywanie stężeń glukozy we krwi w zalecanych granicach.

Należy podkreślić, że w przypadku żadnego innego przewlekłego powikłania cukrzycy intensyfikacja leczenia poprawiającego wyrównanie metaboliczne nie daje tak dobrego efektu, jak w nefropatii, znacznie zmniejszając ryzyko jej rozwoju i postępu.

Należy także znormalizować ciśnienie tętnicze, unikać nadmiaru białka w pożywieniu i zaprzestać palenia papierosów.

Dwie grupy leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego – inhibitory konwertazy angiotensyny i blokery receptora angiotensynowego – wykazują także efekt spowalniający rozwój lub postęp nefropatii cukrzycowej.

U chorych z nefropatią cukrzycową lek z jednej z tych grup powinien być stosowany nawet przy prawidłowym ciśnieniu tętniczym z uwagi na ich działanie ochronne na nerki, a diabetolog powinien zwrócić uwagę, czy pacjent te leki otrzymuje.

Leczenie nefropatii cukrzycowej zależy od jej stadium. W przypadku zmniejszenia filtracji kłębuszkowej (mierzonej wskaźnikiem GFR)

Cukrzycowa choroba nerek – Świat Lekarza

Cukrzyca była chorobą znaną już w starożytności. W V wieku p.n.e. opisywano przypadki osób skarżących się na znacznego stopnia pragnienie połączone z dużą poliurią i ogromnym osłabieniem. Mocz badanych określono jako słodki lub miodowy.

Chorym zalecano spożywanie ryżu, produktów zbożowych oraz słodyczy. Przez lata sądzono, że cukrzyca to choroba nerek. Dopiero w niedalekiej przeszłości zrozumiano, że cukrzyca to choroba trzustki, zaś uszkodzenie nerek stanowi jej powikłanie.

Na początku lat siedemdziesiątych XX wieku szybko zaczęła wzrastać liczba chorych na cukrzycę, którzy wymagali leczenia hemodializami. Początkowo dotyczyło to prawie wyłącznie chorych na cukrzycę typu 1.

W niedługim czasie jednak okazało się, że liczba chorych na cukrzycę typu 2 wymagających takiego leczenia jest podobna. Obecnie chorzy na cukrzycę leczeni hemodializami to ponad 27 proc.

chorych leczonych nerkozastępczo w Polsce.

Definicja cukrzycowej choroby nerek

Cukrzycową chorobę nerek (nefropatia cukrzycowa) definiujemy jako jedno z przewlekłych naczyniowych powikłań cukrzycy, zaliczane do mikroangiopatii, dotyczące nerek.

Charakteryzuje się początkowo pogrubieniem błony podstawnej włośniczek kłębuszków nerkowych i powiększeniem obszaru mezangium wskutek nagromadzenia macierzy pozakomórkowej prowadzącym do przerostu kłębuszków i nerek oraz zaburzeń hemodynamiki nerkowej, zwiększonego wydalania albumin w moczu, a następnie do postępującego rozlanego lub ogniskowego (guzkowego) stwardnienia kłębuszków nerkowych z rozwojem zmian cewkowo-śródmiąższowych i upośledzeniem czynności nerek. Cukrzycowa choroba nerek obejmuje zarówno zmiany morfologiczne, jak i zmiany czynnościowe zachodzące w nerkach wywołane bezpośrednio przez cukrzycę. Zmiany te z różnym nasileniem występują u chorych na cukrzycę i powodują uszkodzenie włośniczek kłębuszka nerkowego. Uszkodzenie to jest wynikiem długotrwałego, zwiększonego stężenia glukozy we krwi i innych zmian patologicznych (genetycznych i niegenetycznych) u chorych na cukrzycę. Ryzyko uszkodzenia nerek u chorych na cukrzycę jest 12-17-krotnie większe niż u pacjentów bez cukrzycy.

Obecnie przyjmuje się następujące kryteria rozpoznawania nefropatii cukrzycowej:

1. występowanie utrzymującej się albuminurii > 300 mg/dobę (> 200 μg/min albo > 300 mg/g kreatyniny). Albuminurii tej towarzyszy oznaczany za pomocą rutynowych metod białkomocz przekraczający 0,5 g/dobę, 2. współistnienie retinopatii cukrzycowej,

3. brak klinicznych lub laboratoryjnych dowodów innej choroby nerek i dróg moczowych.

Jeżeli chory spełnia wszystkie trzy w/w kryteria, to w większości przypadków rozpoznanie nefropatii cukrzycowej jest właściwe, chociaż istnieją wyjątki, zwłaszcza u chorych na cukrzycę typu 2.

Epidemiologia

Cukrzyca typu 1

Ostra niewydolność nerek – jakie są jej objawy?

Z tekstu dowiesz się:

• jakie są przyczyny niewydolności nerek,
• jakie są objawy niewydolności nerek,
• jak przebiega leczenie niewydolności nerek,
• czy w przebiegu leczenia warto stosować jakąś szczególną dietę.

Niewydolność nerek to schorzenie polegające na uszkodzeniu nefronów, czyli podstawowych jednostek budowy nerek, odpowiedzialnych za ich prawidłowe funkcjonowanie.

W praktyce klinicznej wyróżnia się ostrą niewydolność nerek, która rozwija się bardzo szybko i ma gwałtowny, nagły przebieg, a także przewlekłą niewydolność nerek, czyli taką, która rozwija się powoli i mimo podjętego leczenia utrzymuje się powyżej trzech miesięcy.

W przebiegu niewydolności nerek z czasem dochodzi do zmniejszenia liczby prawidłowo funkcjonujących nefronów oraz zwłóknienia nerek.

Niewydolność nerek zazwyczaj diagnozuje się na podstawie wyników badań moczu (np. krwiomoczu lub białkomoczu), badań obrazowych (np. USG stwierdzającego obecność torbieli) oraz wyników badań specjalistycznych, wskazujących na zmniejszenie przesączania kłębuszkowego (tzw. GFR) poniżej 60 ml na minutę.

Niewydolność nerek – przyczyny

Przyczyny niewydolności nerek mogą być różne, w zależności od tego, czy mamy do czynienia ze schorzeniem o charakterze ostrym, czy przewlekłym. I tak do przyczyn ostrej niewydolności nerek zalicza się:

• uszkodzenie miąższu nerek (np. na skutek zatrucia alkoholem),
• zmniejszenie przepływu krwi przez nerki (np. z powodu odwodnienia lub wstrząsu),
• utrudniony odpływ moczu z nerek (np. na skutek niepożądanego działania leków).

Z kolei przewlekła niewydolność nerek najczęściej jest efektem powikłań:

• cukrzycy (tzw. nefropatia cukrzycowa),
• nadciśnienia tętniczego (tzw. nefropatia nadciśnieniowa),
• miażdżycy (tzw. nefropatia miażdżycowa),
• kłębuszkowego zapalenia nerek.

Przewlekłą niewydolność nerek rzadziej wywołują odmiedniczkowe zapalenie nerek, kamica nerkowa oraz wielotorbielowate zwyrodnienie nerek.

Niewydolność nerek – objawy

W zależności od tego, z którym rodzajem schorzenia mamy do czynienia i jakie są jego przyczyny, objawy niewydolności nerek mogą być rozmaite. Do tych najczęściej występujących zalicza się:

• obecność białkomoczu i/lub krwiomoczu,
• wysokie ciśnienie krwi,
• obecność albuminy w moczu (w przypadku niewydolności nerek będącej powikłaniem cukrzycy lub nadciśnienia),
• obrzęki stóp, dłoni, twarzy,
• pogorszenie pracy serca (zadyszki, duszności),
• anemia (spowodowana zbyt niskim wytwarzaniem erytropoetyny),
• kwasica (wywołana przez upośledzenie wydalania kwasów).

Niewydolność nerek – leczenie

Leczenie niewydolności nerek jest absolutną koniecznością – w innym wypadku może dojść do poważnego zatrucia organizmu, a nawet śmierci. Jeżeli niewydolność nerek jest powikłaniem innych chorób, np.

cukrzycy lub nadciśnienia, konieczna jest oczywiście terapia schorzenia nadrzędnego, co hamuje dalsze uszkodzenia nerek. Stosuje się też różnego rodzaju leki, które zmniejszają białkomocz i chronią struktury nerek.

Konieczna może być również modyfikacja przyjmowanych środków farmakologicznych mogących mieć negatywny wpływ na pracę nerek.

Jeżeli przesączanie kłębuszkowe zmniejsza się do poziomu 20-30 ml na minutę, wskazane jest rozpoczęcie tzw. leczenia nerkozastępczego, czyli regularnych dializ. Jeżeli jest taka możliwość, u pacjentów – zwłaszcza młodych – przeprowadza się transplantację nerki. Udany przeszczep daje szansę na prowadzenie normalnego życia.

Dieta w niewydolności nerek

Bardzo ważnym elementem leczenia niewydolności nerek, zwłaszcza o charakterze przewlekłym, jest stosowanie odpowiedniej diety. W codziennym jadłospisie należy kontrolować przede wszystkim zawartość białka, sodu, fosforu i potasu.

Oczywiście zarówno składniki mineralne, jak i białko w diecie są niezbędne, ale u osób z niewydolnością nerek ich ilość musi być ograniczona i dopasowana do stopnia upośledzenia pracy nerek. Dzieje się tak dlatego, że np.

w wyniku przemian metabolicznych białka powstają kreatynina i mocznik, których niewydolne nerki nie są w stanie usunąć, podobnie jak nadmiaru fosforu czy potasu, co prowadzi do kolejnych nieprawidłowości i powikłań.

Dlatego osoby z niewydolnością nerek muszą w wielu przypadkach modyfikować swoją dietę, w czym pomaga lekarz lub dietetyk.