Neutropenia – przyczyny, objawy, leczenie

Neutropenia

Neutropenia to stan obniżenia bezwzględnej liczby neutrofilów (granulocytów obojętnochłonnych) poniżej 1500/ul. Wyróżnia się kilka rodzajów dolegliwości. Stosunkowo często diagnozuje się ją podczas badań morfologicznych. Bywa przejściowym zaburzeniem, niekoniecznie istotnym klinicznie, w niektórych przypadkach jednak może wskazywać na poważne choroby.

Czym są neutrofile?

Neutrofile, zwane również granulocytami obojętnochłonnymi, są stałym składnikiem morfotycznym krwi człowieka. Pełnią istotne funkcje, ponieważ stanowią pierwszą linię obrony organizmu przed patogenami. Pełnią funkcje żerne, tym samym neutralizując i usuwając z ustroju wszelkie patogenne drobnoustroje.

Szacuje się, że prawidłowa ilość tych komórek w organizmie człowieka powinna wynosić od 1500 do 8000 ul, co stanowi 60-80% wszystkich krwinek białych.

Co to jest neutropenia?

Jak wspomniano, neutropenia jest stanem nadmiernego spadku granulocytów obojętnochłonnych krążących po organizmie. Jej ciężkość ocenia się na podstawie liczby bezwzględnej neutrofilów. Jeśli wartość ta spadnie poniżej 500/ul, mówi się już o agranulocytozie.

Wyróżnia się kilka rodzajów neutropenii, przy czym najpopularniejszy podział określa postać wrodzoną oraz nabytą. Jednocześnie ocenia się stopień zaawansowania dolegliwości jako:

• łagodny – 1500-1000/ul;
• umiarkowany – 1000-500/ul;
• ciężki – poniżej 500/ul.

Do najpopularniejszych neutropenii wrodzonych zalicza się: zespół Shwachmana-Diamonda, niedokrwistość Fanconiego, zespół Kostmanna oraz neutropenię cykliczną. Z kolei do neutropenii nabytych zalicza się między innymi: polekową, w przebiegu chorób rozrostowych szpiku, śródinfekcyjną oraz w przebiegu niedoborów witaminy B12 czy kwasu foliowego.

Z czego wynika neutropenia?

Neutropenia może mieć wiele przyczyn, dlatego diagnostyka problemu często bywa utrudniona. Dla ułatwienia wyróżnia się przyczyny wrodzonej oraz nabytej obniżonej liczby neutrofilów w organizmie.

Do przyczyn wrodzonej neutropenii można zaliczyć:

• mutację genu ELANE, który koduje elastazę neutrofilów;
• mutację genów HAX1, WAS, GF11 czy G6PC3 (znacznie rzadziej);
• hamowanie syntezy granulocytów obojętnochłonnych w szpiku kostnym na etapie promielocytów.

Neutropenię wrodzoną często spotyka się również w przebiegu różnego rodzaju wad wrodzonych. Natomiast przyczynami neutropenii nabytej są między innymi:

• infekcje wirusowe – HIV, WZW, ospa, grypa, różyczka, świnka;
• infekcje bakteryjne – np. brucelioza;
• przewlekłe stosowanie niektórych leków, w tym ibuprofenu, paracetamolu czy cefalosporyny;
• chemioterapia;
• niedobór kwasu foliowego, witaminy B12, miedzi;
• choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów itd.;
• choroby hematologiczne – np. zespoły mielodysplastyczne, anemia aplastyczna, przewlekła białaczka limfocytowa.

Przyczyn wtórnej neutropenii jest tak wiele, że niekiedy diagnostyka może trwać dłużej, ponieważ wymaga konsultacji z różnymi specjalistami. Ta postać neutropenii występuje znacznie częściej niż postać wrodzona.

Objawy neutropenii

Neutropenia objawia się przede wszystkim nawracającymi infekcjami różnego pochodzenia. Mogą to być: zapalenie zatok, zapalenie ucha środkowego, zapalenie płuc czy zakażenia skóry i tkanek miękkich. Często pierwsze zmiany widać już w jamie ustnej – są to popularne afty.

Leczenie neutropenii

Nie każdy spadek liczby neutrofilów we krwi wymaga podjęcia leczenia.

Przykładowo, większość wirusowych chorób wykazuje charakter samoograniczający się, a leczenie obejmuje wyłącznie terapię objawową choroby podstawowej (tak jak jest w przypadku ospy wietrznej, którą trzeba przechorować). Lekarz decyduje, czy poddać pacjenta leczeniu czy zalecić mu jedynie kontrolne badania morfologiczne za jakiś czas.

W ciężkich przypadkach omawianego schorzenia stosuje się leczenie czynnikiem stymulującym tworzenie kolonii granulocytów. Terapię rozpoczyna się od niskiej dawki, następnie stosuje się najmniejsze skuteczne dawki. U większości pacjentów wzrost liczby neutrocytów do 1000/µl jest zupełnie wystarczający. Jednocześnie ważne jest leczenie przyczyny neutropenii.

Bibliografia

1. Stefaniuk P., Szymczyk A., Podhorecka M., Neutropenia dorosłych jako istotny problem diagnostyczny, Pielęgniarstwo XXI wieku, 1/2018.
2. Dale D., Leczenie neutropenii wywołanej chemioterapią przy użyciu czynników stymulujących wzrost kolonii, Onkologia w praktyce klinicznej, 1/2005.
3. Przybińska A., Autoimmunologiczna neutropenia u dzieci, Nowa Pediatria, 3/2017.

Polecane produkty:

Kolagen

• Kwas hialuronowy
• Spirulina
• Chlorella
• Czarnuszka
• Koenzym Q10

Neutropenia – objawy, przyczyny i leczenie

Neutropenia jest to obniżenie liczby granulocytów obojętnochłonnych poniżej 1500/mikrolitr. A czym są granulocyty obojętnochłonne? Granulocyty obojętnochłonne (inna nazwa to neutrofile) to rodzaj białych krwinek, czyli leukocytów.

Neutrofile zapewniają organizmowi ochronę przed drobnoustrojami za pomocą fagocytozy – najprościej mówiąc “pożerają” one po prostu bakterie. Ich ilość zdecydowanie się zwiększa w czasie stanów zapalnych, zwłaszcza w sytuacji zakażenia bakteryjnego. Granulocyty obojętnochłonne są również odpowiedzialne za wytwarzanie ropy.

Do obniżenia się liczby neutrofilii może dojść w sytuacji, kiedy są one nadmiernie niszczone lub też wtedy, kiedy ich produkcja w organizmie jest zbyt mała. Zdarzają się też neutropenie wrodzone.

Należy pamiętać też o tym, że w skrajnych przypadkach, kiedy ilość neutrofilii spada poniżej 500/ mikrolitr, dochodzi do agranulocytozy- jest to ostry stan zagrażający życiu, bowiem w organizmie praktycznie nie ma neutrofilii, które przecież bronią organizm przed bakteriami, taki stan może nawet doprowadzić do sepsy (posocznicy) i śmierci. 

W jakich sytuacjach neutrofile są nadmiernie niszczone?

Przede wszystkim do nadmiernego niszczenia granulocytów obojętnochłonnych dochodzi w przypadku hiperspelnizmu. Hipersplenizm polega na nadmiernym niszczeniu przez śledzionę krwinek, zarówno białych, jak i czerwonych oraz płytek krwi. Taki stan może pojawić się w przebiegu różnych chorób.

Poza tym do nadmiernego niszczenia neutrofilii dochodzi też w przypadku różnego rodzaju chorób autoimmunologicznych, czyli chorób, w przebiegu których organizm produkuje przeciwciała, które niszczą jego własne tkanki i narządy.

Poza tym do zmniejszonej produkcji granulocytów obojętnochłonnych może doprowadzić także długotrwałe stosowanie przez pacjenta sterydów, oprócz tego jest to również stosunkowo częste powikłanie chemioterapii.

Do neutropenii może też dojść wtedy, kiedy w organizmie produkowana jest zbyt mała ilość granulocytów obojętnochłonnych. Może mieć to miejsce w przypadku aplazji szpiku.

W przebiegu aplazji szpik kostny staje się niewydolny i przestaje produkować lub znacząco zmniejsza produkcje wszystkich linii komórek krwi, w tym także neutrofilii.

Do aplazji szpiku mogą doprowadzić niektóre leki, jak również środki chemiczne, zakażenia, promieniowanie jonizujące, radioterapia, aplazja szpiku może też być wrodzona.

Poza tym, do zmniejszenia ilości neutrofilii może też dojść u pacjentów z nowotworami szpiku kostnego, z zespołem mielodysplastycznym oraz w wyniku infekcji. Ponadto zmniejszone wytwarzanie granulocytów obojętnochłonnych jest charakterystyczne przy zatruciu metalami ciężkimi oraz na skutek chemioterapii.

Zdarza się, choć zdecydowanie rzadziej, że neutropenia ma również charakter wrodzony. Może mieć to miejsce w przypadku zespołu Kostmanna oraz zespołu Schwachmana- Diamonda. Zespół Kostmanna jest zespołem pierwotnego niedoboru odporności, który spowodowany jest mutacjami w genie HAX1. Zespół ten jest bardzo rzadki, jego dziedziczenie jest autosomlane recesywne.

Zespół Schwachmana Diamonda natomiast jest rzadką chorobą genetyczną. Poza tym, że w jej przebiegu bardzo charakterystyczna jest neutropenia, bardzo typowa jest również niewydolność zewnątrzwydzielniczej części trzustki, jak również predyspozycja do nowotworów układu krwiotwórczego, inne poza neutropenią zaburzenia hematologiczne oraz wady kośćca i niskorosłość.

Jakie zakażenia są najczęściej odpowiedzialne za rozwój neutropenii?

Zazwyczaj do rozwoju neutropenii przyczyniają się naprawdę ciężkie zakażenia wirusowe. Zalicza się do nich zakażenie wirusem Epsteina-Barr, wirus cytomegalii i różyczki, jak również zakażenie wirusem HIV, grypy oraz wirus ospy wietrznej. Czasami zdarza się jednak, że do powstawania neutropenii przyczyniają się niektóre zakażenia bakteryjne. 

Jakie objawy można zaobserwować u pacjenta, u którego wystąpiła neutropenia?

Przede wszystkim pacjent z neutropenią jest zdecydowanie bardziej narażony na wszelkiego rodzaju zakażenia, bowiem główna “obrona przeciwbakteryjna” organizmu, pod postacią granulocytów obojętnochłonnych, jest znacznie zmniejszona lub nie działa w prawidłowy sposób.

Pacjenci z neutropenią zdecydowanie częściej zapadają na infekcje górnych, jak i dolnych dróg oddechowych, poza tym pojawiają się też u nich infekcje jamy ustnej, zdarza się, że w przypadku agranulocytozy dojdzie do rozwoju posocznicy.

Objawy tych infekcji nie zmniejszają się, pomimo stosowanego leczenia. 

Jak można rozpoznać neutropenię?

Do rozpoznania neutropenii wystarczy wykonanie zwykłej morfologii krwi, w której lekarz zaobserwuje obniżony poziom neutrofilii, czyli granulocytów obojętnochłonnych. 

Jak powinno wyglądać postępowanie z pacjentem, u którego lekarz rozpozna neutropenię?

Pacjent z rozpoznaną neutropenią powinien w trybie natychmiastowym trafić na specjalistyczny oddział hematologiczny. Pacjenci z obniżoną ilością granulocytów obojętnochłonnych, ponieważ są bardzo podatni na wszelkiego rodzaju infekcje, są zwykle umieszczani na oddziale hematologicznym w specjalnych oddzielnych salach (izolatkach).

Takie postępowanie ma uchronić pacjenta przed infekcjami, które w sytuacji, kiedy doszło do neutropenii, są bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a nawet i życia chorego człowieka. Na takim oddziale pacjent zostanie poddany szczegółowej diagnostyce, dzięki której będzie można stwierdzić, co jest przyczyną neutropenii.

Po ustaleniu przyczyny neutropenii pacjent zostanie poddany właściwemu leczeniu. W czasie pobytu w oddziale hematologicznym chory ma bardzo często i regularnie kontrolowany poziom granulocytów obojętnochłonnych, zostaje on również uczulony przez lekarzy na to, aby wystrzegał się niepotrzebnych odwiedzin ludzi z zewnątrz, bowiem znacznie zwiększają one ryzyko infekcji.

W sytuacji jednak, kiedy dojdzie u chorego do infekcji pomimo przestrzegania zasad higieny, konieczne jest natychmiastowe zastosowanie właściwej antybiotykoterapii w zależności od rodzaju patogenu, który infekcje wywołał. Antybiotykoterapia ma na celu zmniejszyć ryzyko rozwoju ewentualnej posocznicy, która będzie zagrażała życiu chorego.

Czasami chory z neutropenią wymaga też podania czynnika stymulacji tworzenia kolonii granulocytów obojętnochłonnych. 

wróć do bloga czytaj kolejny

• proszek, przeziębienie 10.99 zł
• pastylki, ból, podrażnienie, odporność 8.99 zł
• kapsułki, odporność 9.99 zł
• syrop, odporność 18.99 zł

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

• Im krótszy czas przyssania kleszcza, tym lepiej. Należy jednak pamiętać, iż nieumiejętne usuwanie powoduje oderwanie tylko odwłoku – w skórze pozostaje główka i tułów kleszcza. Może to przynieść więcej szkody niż kilkudziesięciominutowa zwłoka i usunięcie za pomocą odpowiednich akcesoriów. Jak poprawnie usunąć kleszcza? Jakich błędów unikać?
• O zespole łaknienia spaczonego mówi się wtedy, gdy osoba spożywa produkty, których nie można zaliczyć do żywności. Zaburzenie to może prowadzić do szeregu powikłań zagrażających życiu. Dlaczego chory odczuwa pragnienie do zjedzenia ziemi, lodu czy szkła? W jaki sposób leczy się zespół Pica? 
• Badania sugerują, że częstość występowania reakcji anafilaktycznych wzrosła w ostatnich latach. Dowiedz się, czym jest anafilaksja. Jak zapobiegać oraz udzielić pomocy w nagłym przypadku ciężkiej reakcji anafilaktycznej?
• Pilates to rodzaj treningu o umiarkowanej intensywności, który koncentruje się na wzmacnianiu mięśni głębokich. Jego podstawą jest wykonywanie precyzyjnych, płynnych ruchów, świadomy oddech i maksymalne skupienie na ćwiczeniach. Efekty treningu metodą Pilatesa to wzmocnienie mięśni, poprawa równowagi i koordynacji ruchowej, wysmuklenie sylwetki, redukcja napięcia oraz rozluźnienie całego ciała. Ćwiczenia pilates mogą być częścią procesu rehabilitacji po przebytych urazach, także u zawodowych sportowców. Pilates mogą ćwiczyć również osoby starsze i kobiety w ciąży.
• Egzema, inaczej wyprysk lub atopowe wyprysk skóry, to niezakaźna choroba, którą nie można się zarazić od drugiej osoby poprzez kontakt bezpośredni lub korzystanie z tych samych kosmetyków czy ręczników i pościeli. Leczenie egzemy jest niezwykle uporczywe, ponieważ zazwyczaj ciężko jest wytypować czynnik wywołujący bolesne, swędzące, pękające i suche plamy na skórze dłoni i twarzy (czasem występujące na całym ciele). Leczenie egzemy z użyciem najlepeszych dermokosmetyków, będąc pod opieką najlepszego dermatologa lub arelgologa może być nieskuteczne, jeśli pacjent będzie miał stały kontakt z czynnikiem drażniącym.
• Skrzywienie kręgosłupa może być fizjologiczne, wynikające z esowatej budowy ludzkiego kręgosłupa (lordoza oraz kifoza) lub patologiczne, gdy naturalne krzywizny ulegają pogłębieniu (hiperkifozą i hiperlordozą) bądź zniesieniu (zniesienie lordozy szyjnej lub lędźwiowej). Powstałe wówczas wady kręgosłupa mogą być przyczyną dolegliwość i wymagają korekcji. Często występującą wadą postawy, zwłaszcza u dzieci, jest  również boczne skrzywienie kręgosłupa, mogące prowadzić do poważnych zniekształceń sylwetki.  
• Kleszczowe zapalenie mózgu to odzwierzęca choroba zakaźna. Czynnikiem, który ją wywołuje jest ukąszenie kleszcza i przedostanie się do organizmu człowieka wirusa z rodzaju flawiwirusów (rzadko KZM może być spowodowane spożyciem niepasteryzowanego mleka zakażonego zwierzęcia). Objawy kleszczowego zapalenia mózgu obejmują m.in. wysoką gorączkę, silne bóle głowy, wymioty, nudności, objawy oponowe, zaburzenia świadomości, niedowłady, zaburzenia oddychania. Dowiedz się, jak wygląda leczenie KZM oraz jak mu zapobiegać.
• Lumbago, inaczej postrzał lub heksenszus, to zespół bólowy dotyczący odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Ból w dole pleców pojawiający się w przebiegu lumbalgii jest spowodowany przeciążeniem struktur kręgosłupa, do którego może dojść np. na skutek dźwigania ciężkich przedmiotów, braku aktywności fizycznej, długotrwałego przyjmowania pozycji siedzącej lub stojącej, nadwagi i otyłości. Czynnikiem zwiększonego ryzyka wystąpienia lumbago są także zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Jakie są domowe sposoby walki z lumbago?

Neutropenia (niski poziom neutrocytów) – normy, przyczyny, objawy

Neutropenią nazywamy obniżenie liczby neutrofilów poniżej normy. Objawem mogą być nawracające infekcje, ale niewielka neutropenia może nie dawać żadnych symptomów. Przyczyny neutropenii są rozmaite, począwszy od błahych, poinfekcyjnych i przemijających zaburzeń, po poważne choroby hematologiczne.

Neutropenia – co to takiego? Neutrofile – normy

Neutrofile czyli granulocyty obojętnochłonne to rodzaj komórek układu immunologicznego, uczestniczące w mechanizmie nieswoistej odporności wrodzonej. Stanowią około 60-70% wszystkich leukocytów i odgrywają ważną rolę w eliminacji chorobotwórczych patogenów.

Jako prawidłowy zakres referencyjny liczby neutrofilów, popularnie nazywany normą neutrofilów uznaje się zwykle wartości od 1800 do 8000/uL, ale warto wiedzieć, że wartości referencyjne mogą się nieco różnić w różnych laboratoriach. Nieco inne zakresy mogą także dotyczyć dzieci. Neutropenia to zbyt niski poziom neutrocytów.

Z reguły definiuje się ją jako obniżenie liczby neutrofilów poniżej 1500/uL. Z kolei neutrofile (neut) podwyższone powyżej 8000/ uL określa się mianem neutrofilii.

Neutrofile poniżej normy – co może być przyczyną?

Neutropenia to stosunkowo często spotykane zaburzenie. W wielu przypadkach może nie mieć istotnego znaczenia, ale czasem jest symptomem poważnej choroby. Można wyróżnić neutropenię wrodzoną i neutropenię nabytą, która występuje znacznie częściej.

W przypadku wrodzonego zaburzenia, podłożem obniżenia liczby neutrofilów może być neutropenia etniczna (np. u osób pochodzących z Afryki czy Bliskiego Wschodu), łagodna rodzinna neutropenia, ciężka wrodzona neutropenia, cykliczna neutropenia (której cechą szczególną jest nawracanie neutropenii co 2-5 tygodni), czy neutropenia związana z wadami genetycznymi.

Neutropenia nabyta może być efektem infekcji, najczęściej wirusowych (np. grypy). Trwa wówczas zwykle nie dłużej niż tydzień i najczęściej nie stanowi żadnego zagrożenia. Neutropenia polekowa związana jest ze stosowanym leczeniem.

Do leków, które mogą spowodować spadek liczby neutrofilów należą np. metamizol, sulfasalazyna, tiamazol, klozapina czy karbamazepina. Ryzykiem wywołania neutropenii, obarczona jest także chemioterapia.

Agranulocytoza (czyli spadek neutrocytów poniżej 500/ uL) stanowi groźne powikłanie chemioterapii i przyjmowania niektórych leków.

Obniżona wartość neutrofilów może również towarzyszyć chorobom autoimmunologicznym, takim jak toczeń rumieniowaty układowy lub reumatoidalne zapalenie stawów. Pierwotna autoimmunologiczna neutropenia u dzieci występuje w okresie noworodkowym lub niemowlęcym i zwykle samoistnie przemija.

Autoimmunologiczna/idiopatyczna neutropenia u dorosłych jest stosunkowo częstym zaburzeniem, szczególnie u kobiet. Niski poziom neutrofilów może być również objawem towarzyszącym rozmaitym chorobom hematologicznym, np. białaczkom czy zespołom mielodysplastycznym. Jeszcze inną, rzadką przyczyną neutropenii mogą być niedobory witaminowe (np.

niedobór witaminy B12 czy kwasu foliowego), niedobór miedzi lub anoreksja.

Neutrocyty – niski poziom. Objawy

Neutropenia, szczególnie ta niewielka, może nie dawać żadnych objawów. Czasem jednak, obniżenie poziomu neutrofilów manifestuje się nawracającymi infekcjami, np. zapaleniem zatok, zapaleniem ucha środkowego, zapaleniem płuc, zakażeniami skóry i tkanek miękkich czy stanami zapalnymi w jamie ustnej, takimi jak owrzodzenia czy afty.

Diagnostyka neutropenii

Poziom neutrofilów oznacza się podczas wykonywania morfologii krwi. Pamiętaj, że wynik zawsze powinien zostać zinterpretowany przez lekarza. W ocenie morfologii krwi, istotne są bowiem nie tylko pojedyncze parametry, ale przede wszystkim ich całościowy obraz, wartości względne oraz bezwzględne.

W oparciu o wynik Twojego badania fizykalnego i zgłaszanych objawów, lekarz podejmie decyzję odnośnie ewentualnej dalszej diagnostyki. W wielu przypadkach skomplikowana diagnostyka może być zupełnie niepotrzebna i wystarczy jedynie skontrolować morfologię krwi i ocenić kolejne wyniki.

U niektórych pacjentów, niewielkie obniżenie neutrofilów może stanowić wariant normy. Wartości poniżej 1000/ uL wymagają natomiast pogłębienia diagnostyki i poszukania konkretnej przyczyny, a niektórzy pacjenci (np.

ci z agranulocytozą i gorączką) potrzebują natychmiastowego postępowania – szybko wdrożonej antybiotykoterapii, a nawet hospitalizacji.

Dodatkowe badania przydatne w pogłębionej diagnostyce neutropenii obejmują m.in.: test w kierunku zakażenia HIV, HCV, HBV, podstawowe parametry nerkowe i wątrobowe, biopsję szpiku, test z prednizonem, przeciwciała przeciwneutrofilowe, poziom witaminy B12, kwasu foliowego i miedzi, przeciwciała ANA, ACPA, RF i markery stanu zapalnego.

Pamiętaj, by podczas wizyty u lekarza, koniecznie poinformować go o wszystkich zażywanych przez Ciebie lekach i chorobach przewlekłych. Jeśli posiadasz wyniki poprzednich morfologii, weź je na wizytę, by można było je porównać z tym najświeższym badaniem. Zastanów się także, czy obserwujesz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy.

Leczenie neutropenii

Postępowanie zależy od podłoża neutropenii. W części przypadków, leczenie w ogóle nie jest konieczne (np. w poinfekcyjnej, samoograniczającej się neutropenii), w innych – głównym działaniem jest terapia choroby podstawowej (np. hematologicznej czy reumatologicznej).

W ciężkich przypadkach, konieczne może okazać się leczenie czynnikiem stymulującym tworzenie kolonii granulocytów czy przeszczep komórek macierzystych szpiku. Metody zapobiegania zakażeniom obejmują dbałość o higienę jamy ustnej, dokładne mycie rąk oraz unikanie tłumów.

Niezbędne badania laboratoryjne możesz wykonać w Diagnostyce.

Bibliografia:

• „Neutropenia dorosłych jako istotny problem diagnostyczny” – P. Stefaniuk, A. Szymczyk, M. Podhorecka.
• Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik.

Neutropenia – czym jest i jak się ją leczy?

fot. Adobe Stock

Spis treści:

Czym jest neutropenia?

Neutropenia, czyli obniżenie liczby neutrofilów we krwi poniżej 1500/µl, jest dość częstym zaburzeniem pojawiającym się w morfologii. Neutrofile, inaczej granulocyty obojętnochłonne, to jedne z najważniejszych komórek układu odpornościowego, stanowiące nawet 75% leukocytów (krwinek białych).

Gdy w organizmie pojawia się zagrażający zdrowiu patogen, to neutrofile jako pierwsze stają do walki. Ich niskie stężenie może nie być związane z żadnym problemem zdrowotnym i stanowić przejściowe odchylenie od normy. Jednak jeśli wynika z zachodzących w organizmie procesów chorobowych, może sugerować poważne schorzenia krwi lub szpiku (hematologiczne), reumatyczne lub zakaźne.

Objawy neutropenii 

Neutropenia może występować bez objawów. Czasami towarzyszą jej jednak pewne symptomy, np.:

Możliwe przyczyny neutropenii

Podanie przyczyn neutropenii wymaga najpierw rozdzielenia jej na neutropenię wrodzoną oraz neutropenię nabytą (występuje częściej).

Neutropenia, która jest diagnozowana po narodzinach lub w wieku dziecięcym, jeśli nie było wcześniej wykonywanej morfologii, sugeruje neutropenię wrodzoną. Może świadczyć o tzw. łagodnej rodzinnej neutropenii (w tym przypadku liczba neutrofili wynosi powyżej 1000/µl).

Może mieć ona także źródło etniczne, bowiem częściej występuje typowo w populacji o korzeniach afrykańskich oraz środkowo- lub bliskowschodnich. W obu przypadkach – zarówno rodzinnej neutropenii jak i tej wynikającej z pochodzenia – nie ma powodów do obaw, ponieważ neutrofile spełniają swoją rolę.

Inną przyczyną neutropenii wrodzonej może być zespół ciężkiej wrodzonej neutropenii lub cyklicznie nawracająca neutropenia wynikająca z mutacji genu ELANE. Pacjenci wymagają w tych przypadkach kontroli i czujności.

Do możliwych przyczyn neutropenii nabytej należą:

• neutropenia poinfekcyjna – może rozwinąć się zarówno przy ostrych infekcjach (np. ospa, różyczka, grypa), jak i bakteryjnych, pojawia się na początku choroby, trwa do 7 dni, jeśli dłużej – można podejrzewać infekcję przewlekłą (np. zakażenie EBV, HIV, wirusem zapalenia wątroby),
• neutropenia polekowa – mogą ją powodować różne leki, m.in. paracetamol, ibuprofen, penicyliny, metamizol, tiamazol, sulfasalazyna, a także w wyniku chemioterapii,
• niedobory żywieniowe – choć rzadko, to jednak zdarza się, że neutropenię mogą powodować niedobory związków w diecie, zwłaszcza kwasu foliowego, witaminy B12 lub miedzi,
• choroby szpiku kostnego – np. zespoły mielodysplastyczne, ostre białaczki, anemia aplastyczna, przewlekła białaczka limfocytowa, przerzuty nowotworowe do szpiku kostnego,
• choroby autoimmunologiczne – w wyniku takich chorób jak toczeń rumieniowaty, toczeń układowy, reumatoidalne zapalenie stawów.

Neutropenia – jakie badania wykonać?

Podstawowym badaniem mającym na celu odnalezienie przyczyny neutropenii, jest wywiad lekarski. Lekarz powinien zapytać o przebyte infekcje, choroby, przyjmowane leki. Być może trzeba będzie odstawić przyjmowane lekarstwa. Albo wykonać ponowną morfologię za kilka dni.

Inne badania, które pomagają w ustaleniu przyczyny neutropenii, to:

• ręczny rozmaz krwi (rozmaz mikroskopowy) – pozwala wykryć inne komórki we krwi, świadczące o chorobach układu krwiotwórczego (np. białaczce),
• parametry funkcji wątroby,
• parametry funkcji nerek,
• biopsja szpiku,
• testy w kierunku czynników infekcyjnych (np. HIV, HBV, HCV, EBV) lub chorób autoimmunologicznych (czynnik reumatoidalny RF, przeciwciała przeciwjądrowe ANA),
• oznaczenie witaminy B12, kwasu foliowego, miedzi.

Diagnostyka służąca wyjaśnieniu przyczyny neutropenii nie jest łatwa. Głównie dlatego, że istnieje wiele możliwych powodów zaburzenia. Ponadto lekarz ma za zadanie odróżnić pacjenta z łagodną neutropenią niewymagającą leczenia (np. po infekcji wirusowej) od stanu, który może zagrażać życiu. Jeśli przyczyna niedoboru neutrofilów zostanie źle rozpoznana, konsekwencje mogą być dramatyczne. 

Warto zaznaczyć, że lekarz może też rozpoznać neutropenią rzekomą. Jest to stan wskazujący na zbyt małą liczbę neutrofilów w morfologii, przy jednoczesnym braku ich niedoboru w organizmie. Taka możliwość występuje, jeśli pacjent nie ma objawów, a liczba neutrofilów nie jest niższa niż 1000/µl, przy tym nie obserwuje się innych odchyleń w morfologii.

Wykonuje się wtedy test hydrokortyzonowy. Polega on na podaniu pacjentowi hydrokortyzonu i wykonaniu po kilku godzinach kontrolnych morfologii. Jeśli liczba neutrofilów zwiększy się, to oznacza, że liczba tych krwinek białych jest w normie i nie ma powodów do niepokoju. W razie infekcji nadal spełniają one swoje zadania.

Pacjent z neutropenią, który wymaga pilnej diagnostyki i leczenia, to taki, u którego wystąpiła gorączka co najmniej 38,5°C utrzymująca się ponad godzinę i liczba neutrofilów wynosi poniżej 500/µl lub przewidywany jest spadek do takich parametrów w ciągu 48 godzin. Takie kryteria wskazują na gorączkę neutropeniczną, która jest wskazaniem do pilnego leczenia – podania antybiotyków. Wykonuje się w takiej sytuacji także badanie mikrobiologiczne krwi.

Jeśli u pacjenta liczba granulocytów obojętnochłonnych wynosi 500-1500/µl , to nie jest konieczne pilne działanie, jednak lekarz powinien zlecić badania w celu znalezienia przyczyny. Np. kontrolowanie morfologii przez 3 miesiące i odnotowywanie zmian liczby neutrofilów. 

Leczenie neutropenii

Leczenie neutropenii zależy od ustalonej przyczyny. Jeśli jest łagodna i wynika z przebytej infekcji, nie wymaga specjalnego postępowania. Ustępuje samoistnie. Gdy lekarz podejrzewa chorobę, skieruje na odpowiednie badania diagnostyczne lub do specjalisty.

Jeżeli przyczyną neutropenii jest zakażenie bakteryjne lub grzybicze, lekarz zaleci antybiotykoterapię lub leki przeciwgrzybicze. W niektórych przypadkach pacjenci muszą przyjmować leki sterydowe (w przebiegu chorób autoimmunologicznych).

Ciężka neutropenia jest z kolei leczona czynnikiem stymulującym tworzenie kolonii granulocytów (G-CSF). Inną metodą terapii jest przeszczepienie komórek macierzystych szpiku.

Nie ma jednego uniwersalnego planu leczenia neutropenii. Podstępowanie zależy całkowicie od indywidualnej sytuacji pacjenta. 

Źródła: P.Stefaniuk, A.Szymczyk, M.Podhorecka, Neutropenia dorosłych jako istotny problem diagnostyczny, Pielegniarstwo XXI wieku, Vol.17, Nr 1 (62)/2018,

G.W.Basak, J.Dwilewicz-Trojaczek, W.W.Jędrzejczak, Hematologia. Kompendium, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016.

Więcej na podobny temat:Morfologia krwi: interpretacja wyników badań – 22 parametry (normy i opis)Morfologia z rozmazem – cel badania, normy i wyniki z opisemCzym jest nadpłytkowość? Objawy, badania i leczenieMałopłytkowość – czym grozi niedobór płytek krwi, jak go rozpoznać i leczyć?

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Neutropenia: przyczyny, objawy, profilaktyka

Neutrofile odgrywają istotną rolę w prawidłowej funkcji wrodzonej, nieswoistej (odwrotnie od limfocytów) obronie komórkowej organizmu przed bakteriami i grzybami. Neutrofile uczestniczą także w przebiegu gojenia się ran.

Neutrofenia w zależności od poziomów neutrofilów może przybrać formę: lekką – poziom neutrofilów we krwi mieści się w granicach 1000-1500/µl krwi, średnią – poziom neutrofilów wynosi od 500 do1000/µl oraz ciężką, gdy występuje ich spadek poniżej 500/µl.

Neutropenia – objawy

Neutropenia może pozostać niewykryta przez długi czas, bowiem może nie dawać żadnych charakterystycznych objawów. Zdarza się, że do wykrycia neutropenii przyczynia się infekcja bakteryjna, w czasie której doszło do powstania procesu zapalnego i wytworzenia się ropy. Jednak taki przebieg choroby może w ogóle nie wystąpić.

Postępującą, silną neutropenię bardzo często obserwuje się u chorych w czasie terapii przeciwnowotworowej. Podczas chemioterapii może dojść do zmniejszeni ilości białych i czerwonych krwinek, zmniejsza się też liczba płytek krwi. Kiedy poziom neutrofilów jest zbyt mały, nawet zwykła infekcja czy przeziębienie mogą zagrażać życiu chorego.

Pierwszym znakiem neutropenii może być podniesiona temperatura ciała. W takiej sytuacji pacjent powinien jak najszybciej skontaktować się z lekarzem, bowiem może to być stan, który zagraża jego życiu. Poziom granulocytów obojętnochłonnych sprawdzić można podczas rutynowego badania, jakim jest morfologia krwi.

Badanie to można wykonać samodzielnie, w prywatnych gabinetach, za niewielką opłatą.

W niektórych przypadkach może dojść do wystąpienia bezobjawowej neutropenii. Zazwyczaj sam spadek ilości granulocytów obojętnochłonnych, kiedy nie występują inne cechy zakażenia, nie wymaga leczenia.

Wynik należy jednak skonsultować ze specjalistą, który zalecić może spokojny tryb życia, unikanie skupisk ludzi oraz unikanie kontaktu z osobami chorymi przede wszystkim na choroby infekcyjne, a także odpowiednią higienę, w tym szczególnie higienę jamy ustnej.

Neutropenia – przyczyny

Do głównych przyczyn powstawania neutropenii należy chemioterapia, która wpływa niekorzystnie i hamująco na szpik kostny. Niektóre leki popularnie stosowane mogą również znacznie obniżyć właściwy poziom krwinek i płytek krwi.

Z antybiotyków jest to penicylina, sulfonamidy, chloramfenikol. Wśród leków jest to fenytoina i fenobarbital stosowane w leczeniu padaczki, tyreostatyki, które podaje się pacjentom w nadczynności tarczycy np.

propylotiouracyl, sole złota zalecane przy chorobach reumatycznych, a także pochodne fenotiazyny m.in. chlorpromazyna.

Neutropenia – profilaktyka

Przy wystąpieniu obniżonej odporności związanej ze spadkiem poziomu neutrofilów zasadnicze znaczenie ma postępowanie zmniejszające ryzyko infekcji. Przede wszystkim zaleca się przestrzegać codziennej higieny i często myć ręce – zarówno chory, jak i osoby pozostające w jego otoczeniu.

Profilaktycznie zaleca się również unikania kontaktu z osobami chorymi oraz rezygnację z zabiegów stomatologicznych. Jeżeli przyczyną powstania neutropenii jest przyjmowanie leków, konieczna jest stała współpraca z lekarzem oraz jego dokładny nadzór nad chorym.

Lekarz może zalecić przerwanie stosowania leków, które nie są niezbędne dla ratowania zdrowia i życia pacjenta.

Jeśli doszło do ciężkiej neutropenii, lekarz może skierować pacjenta do szpitala, gdzie zostaną podjęte odpowiednie kroki dla wzmocnienia jego organizmu i wyrównania poziomu neutrofilów we krwi.

Agranulocytoza – Wikipedia, wolna encyklopedia

agranulocytosis

ICD-10

D70

Agranulocytoza (gr. a – nie, łac. granulum – ziarnko, gr.

kýtos – komórka) – ostry stan związany z ciężkim, zagrażającym życiu spadkiem liczby neutrofili we krwi, które są podstawowymi obronnymi komórkami organizmu[1].

Ich brak stwarza ryzyko rozwoju poważnych infekcji mogących doprowadzić do posocznicy i śmierci.

W agranulocytozie poziom granulocytów, w skład których wchodzą neutrofile, bazofile i eozynofile spada poniżej 500/μl[2]. Spadek poniżej normy fizjologicznej, która wynosi 1500/μl[2] określa się jako granulocytopenię.

Objawy

Agranulocytoza może być stanem, który nie wywołuje uchwytnych objawów. Może uwidaczniać się poprzez nękające przewlekłe zakażenia oportunistyczne, choć pierwszymi jej oznakami mogą być także niespecyficzne objawy infekcji: np.

nagle pojawiająca się gorączka z dreszczami, bóle mięśni, kończyn i stawów, uogólnione powiększenie węzłów chłonnych i gwałtownie pogarszający się stan ogólny, prowadzący do rozwoju wstrząsu septycznego. Mogą pojawić się także owrzodzenia na błonie śluzowej jamy ustnej.

Zmiany zapalno-martwicze można zaobserwować także na migdałkach (angina agranulocytarna) oraz w gardle. Wrzody te pokryte są szarym nalotem, co nadaje im wygląd zmian w przebiegu błonicy[3].

Przyczyny

Przyczyny wrodzone:

• zespół Kostmanna
• neutropenia cykliczna

Nabyte czynniki mogące stanowić przyczynę agranulocytozy:

• niedokrwistość aplastyczna
• zakażenia wirusowe
• chemioterapia lub radioterapia
• choroby autoimmunologiczne
• leki
  • przeciwdrgawkowe
  • przeciwtarczycowe (karbimazol, metizol, propylotiouracyl)
  • antybiotyki
  • cytostatyki
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne (indometacyna, naproksen, fenylbutazon)
  • mebendazol,
  • mirtazapina
  • metamizol
  • niektóre leki przeciwpsychotyczne (klozapina[4])
  • interferony

Podczas stosowania leków mogących wywołać agranulocytozę zwykle zaleca się regularne monitorowanie liczby granulocytów we krwi i w przypadku spadku, rozważa się odstawienie leku.

Rozpoznanie

Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu w badaniu morfologii krwi liczby granulocytów zawartej w przedziale 0–500/μl.

Przy rozpoznaniu arganulocytozy należy wykluczyć patologie o podobnym obrazie, takie jak np.: niedokrwistość aplastyczna, napadowa nocna hemoglobinuria, mielodysplazja lub różne postaci białaczek. Wymaga to najczęściej punkcji i badania szpiku, które wykluczy lub potwierdzi towarzyszące zaburzenia.

Leczenie

Pacjenci z rozpoznaną agranulocytozą wymagają hospitalizacji oraz izolacji, celem ochrony przed drobnoustrojami.

Jeśli nie stwierdza się objawów świadczących o zakażeniu, powinni być objęci częstą kontrolą liczby granulocytów oraz ostrzeżeni przed lekceważeniem pierwszych objawów infekcji.

Jeśli agranulocytoza została wywołana przez leki, należy rozważyć ich odstawienie lub zastąpić mniej toksycznymi. Należy również zalecić rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny osobistej[5].

Pacjenci, u których rozwija się infekcja powinni być niezwłocznie poddani stosownej antybiotykoterapii, w zależności od patogenu oraz leczeniu mającemu zminimalizować rozwój posocznicy, lub gdy do niej dojdzie, łagodzić jej skutki.
W określonych przypadkach pomóc może podanie czynnika stymulującego tworzenie kolonii granulocytów.

W przypadku wystąpienia zmian w gardle konieczne jest utrzymanie higieny jamy ustnej[3].

Przypisy

1. ↑ Neutropenia: Practice Essentials, Background, Pathophysiology, www.emedicine.com [dostęp 2017-11-21]  (ang.).
2. ↑ a b Andrzej Szczeklik: Choroby wewnętrzne [Dokument elektroniczny] : podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM.

   Kraków: Medycyna Praktyczna, 2006. ISBN 83-7430-072-8.

3. ↑ a b ZbigniewZ. Jańczuk ZbigniewZ., JadwigaJ. Banach JadwigaJ., Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia, Wydawnictwo lekarskie PZWL, 1995, s. 164, ISBN 83-200-1887-0 .
4. ↑ Diaz, Jaime.

   How Drugs Influence Behavior. Englewood Cliffs: Prentice Hall, 1996.

5. ↑ Kazimierz Kuliczkowski, Maria Podolak-Dawidziak: Hematologia : skrypt. Wrocław: Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich, 2007, s. 82. ISBN 978-83-7055-095-0.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Agranulocytoza&oldid=63287224”