Peloidoterapia (leczenie borowiną) – właściwości, wskazania, efekty

Leczenie borowiną jest stałym elementem leczenia uzdrowiskowego i sanatoryjnego. Powszechnie zabieg ten zalicza się do peloidoterapii zajmującej się wykorzystaniem w celach leczniczych różnego rodzaju substancji powstałych w wyniku procesów geologicznych na przestrzeni setek tysięcy lat. Borowina jest polskim torfem, a jej nazwa wywodzi się z pochodzenia – powstała bowiem ze starodawnych borów. Do zabiegów można użyć jej tylko raz, potem substancja jest utylizowana.

Podział borowiny

Borowinę dzieli się ze względu na drogę powstawania oraz miejsce pochodzenia. Wyróżnia się torfowiska wysokie, niskie oraz przejściowe.

Torfowiska niskie stanowią około 90% polskich zasobów. Powstają w warunkach obfitości wody oraz w klimacie sprzyjającym bujnej i różnorodnej roślinności. Mają odczyn słabo zasadowy lub obojętny, są bogate w składniki mineralne. W porównaniu z innymi torfami cechują się mniejszą wodochłonnością.

Torfowiska wysokie występują głównie w górach południowej Polski. Powstają na terenach ubogich w wodę, ale bogatych w składniki mineralne. Ich cechą charakterystyczną jest kwaśny odczyn i znaczna zawartość mikroelementów takich jak miedź, cynk, chrom czy selen.

Torfowiska przejściowe posiadają cechy pośrednie obu wyżej wymienionych torfowisk.

Cechy borowiny

1. Wodochłonność – mówi o tym, jaka ilość wody może zostać wchłonięta przez suchą masę torfu. Świeża borowina w trakcie pobierania może zawierać nawet do 90% wody.
2. Pojemność cieplna i przewodnictwo cieplne – borowina charakteryzuje się dużą pojemnością cieplną przy małym przewodnictwu.

3. Właściwości absorpcyjne – borowina działa oczyszczająco, a nawet detoksykacyjnie, ponieważ jest w stanie absorbować niektóre produkty przemiany materii wytwarzane przez ludzki organizm.
4. Zawartość składników organicznych – są to głównie bituminy, kwasy humusowe oraz kwasy huminowe.

Leczenie borowiną – korzyści

Wysoka temperatura borowiny i bardzo powolna absorbcja ciepła powodują, że reakcja naczyniowa jest znacznie mniejsza i wolniejsza. Powoduje to, że penetracja ciepła jest zdecydowanie głębsza niż w przypadku innych zabiegów z zakresu ciepłolecznictwa.

Składniki organiczne torfu (w szczególności estrogen, steroidy i kwasy huminowe) mogą w pewnym stopniu przenikać przez skórę wywołując pożądane reakcje ze strony układu nerwowego, mięśni gładkich czy stawów.

Borowina sprzyja także likwidacji ognisk zapalnych oraz oczyszcza skórę i tkankę podskórną. Wykazuje działanie bakteriostatyczne. Udowodniono, że powoduje także reakcję hormonalną – przede wszystkim hormonów nadnerczy i jajników.

Metodyka zabiegu

Substancję przygotowuje się w specjalnie przystosowanej kuchni, gdzie po oczyszczeniu jej z resztek roślinnych ulega rozdrobnieniu i zmieszaniu z wodą gospodarczą. Następnie całość podgrzewa się do temperatury około 40-45 stopni Celsjusza.

Zabiegi mogą mieć charakter kąpieli, zawijań, okładów, a nawet tamponów.

Kąpiele borowinowe są częściowe (10-15 minut) i całkowite (20 minut). Do 2 litrów wody dodaje się litr masy torfowej. Zawijania i okłady nie powinny trwać dłużej niż pół godziny.

Wskazania

Leczenie borowiną wykorzystywana jest na:

• stany po urazach;
• choroby przeciążeniowe narządu ruchu;
• przewlekłe lub nawracające stany zapalne dolnych dróg moczowych, odbytu, gruczołu prostaty u mężczyzn i narządów rodnych u kobiet;
• niektóre typy bezpłodności;
• nerwobóle, uszkodzenia nerwów obwodowych;
• zaburzenia krążenia tętniczego, chłonnego i żylnego w obrębie kończyn;
• stany po zapaleniach wątroby.

Przeciwwskazania

Do głównych przeciwwskazań zalicza się:

• gorączka;
• ciążę;
• nowotwory;
• zaburzenia czucia;
• gruźlicę;
• ostre oraz podostre stany zapalne;
• choroby reumatyczne w okresie zaostrzenia;
• zakrzepowe zapalenie żył;
• żylaki;
• wrzody żołądka i jelit;
• osłabienie znacznego stopnia, wycieńczenie organizmu;
• uszkodzenia skóry w miejscu zabiegowym;
• ciężkie choroby układu oddechowego;
• ciężkie choroby serca, w tym niewydolność mięśnia sercowego.

Bibliografia

1. Kasprzak W., Mańkowska A., Fizykoterapia, medycyna uzdrowiskowa i SPA, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.

Polecane produkty:

Balneologia – wskazania, przeciwwskazania i zabiegi stosowane w balneoterapii

Balneologia to dziedzina medycyny uzdrowiskowej. Leczenie balneologiczne polega na wykorzystaniu surowców naturalnych, takich jak wody mineralne czy peloidy (błota lecznicze, wśród których najpopularniejsza jest borowina). Balneoterapia to dziedzina fizjoterapii, która pomaga osobom z rozmaitymi schorzeniami, np. cukrzycą, nerwicą, chorobami układu krążenia, problemami trawiennymi czy chorobami stawów i kręgosłupa. Jakie mogą być rodzaje balneoterapii? Jakie zabiegi stosuje się w balneologii?

Balneologia (z łac. balneum – kąpiel, łaźnia) jest nauką o wykorzystywaniu naturalnych surowców i bodźców leczniczych w terapii chorób o charakterze przewlekłym.

Polega na zastosowaniu w sprzyjających warunkach klimatycznych, takich czynników jak: gazy lecznicze, wody mineralne czy peloidy (błota lecznicze), co indukuje powstawanie reakcji, które przywracają zdrowie oraz sprawność funkcjonalną.

Poddawanie chorego tego typu zabiegom z wykorzystaniem surowców mineralnych określa się mianem balneoterapii. Dbałość o poprawę jakości życia, chęć zdobywania sprawności i wydolności powinny skierować naszą uwagę właśnie na medycynę uzdrowiskową.

Źródła naukowe podają, że procedury lecznicze wykonywane w sprzyjających warunkach klimatycznych mają znacznie bardziej dobroczynny, ogólnoustrojowy wpływ na rewitalizację niż terapia w zwykłych warunkach. 

Prowadzenie tego typu leczenia może odbywać się także w innych placówkach: szpitalu uzdrowiskowym, zakładzie przyrodoleczniczym, poradni zdrojowej. 

Rodzaje balneoterapii

W leczeniu balneologicznym bardzo ważna jest kompleksowość oraz łączenie kilku metod zabiegowych. Pozwala to na spotęgowany efekt usprawniania, dzięki wzajemnemu współoddziaływaniu i uzupełnianiu działania różnorakich bodźców.

Bardzo często stosuje się protokoły zabiegowe w postaci programów terapeutycznych obejmujących najbardziej efektywne procedury lecznicze w przypadku danych schorzeń.

Wśród najczęściej stosowanych działów balneoterapii oraz metod uzdrowiskowych znajdują się:

1. Hydroterapia – inaczej wodolecznictwo – wykorzystuje wodę o różnym zakresie temperatur i ciśnienia. Oddziałuje poprzez trzy rodzaje mechanizmów: termiczny, mechaniczny i fizykochemiczny. Takie oddziaływanie pozwala na rozluźnienie mięśni, poprawę ukrwienia, poprawę cyrkulacji chłonki oraz krwi żylnej w kierunku serca. Hydroterapia w odróżnieniu od klasycznie rozumianej balneoterapii wykorzystującej wody mineralne, stosuje jedynie wodę zwykłą. 
2. Krenoterapia – to stosowanie kuracji pitnych wodami zdrojowymi, które zawierają pierwiastki oraz związki chemiczne. Działają one zarówno miejscowo, jak i ogólnie. Popularna w leczeniu kamicy nerkowej, schorzeń nerek i dróg moczowych, miażdżycy czy cukrzycy jest woda mineralna JAN. Dobry rezultat przynosi również kuracja pitna z wykorzystaniem wody mineralnej ZUBER – stosowana w nadkwasocie, schorzeniach wątroby i dróg żółciowych oraz przykrych objawach nadużycia alkoholu (popularnie nazywanych kacem).
3. Aerozoloterapia – polega na wykorzystaniu środka rozproszonego w postaci gazu, wprowadzanego do układu oddechowego w formie kąpieli w wodzie lub inhalacji. Gazy lecznicze stosowane w balneoterapii to: dwutlenek węgla, radon, siarkowodór, tlen, powietrze, ozon. Za inhalację uznaje się również oddychanie powietrzem indukowanym przez tzw. tężnie solankowe oraz wdychanie aerozolu morskiego zawierającego jod. 
4. Irygacja – inaczej płukanka, to zastosowanie środków farmakologicznych, mieszanek ziołowych oraz mineralnych wód leczniczych do przepłukiwania jam ciała w przypadku infekcji. Najczęściej są to: pochwa, jelita, jama ustna oraz nos.

Wskazania do balneoterapii

Głównymi wskazaniami do zabiegów balneoterapii są:

• przewlekłe schorzenia narządu ruchu,
• nerwobóle,
• migrena,
• stwardnienie rozsiane,
• choroby reumatyczne,
• bóle mięśni i stawów,
• zaburzenia krążenia krwi,
• upośledzenie odporności,
• chroniczne zmęczenie,
• menopauza,
• zaburzenia rytmu dobowego,
• nadciśnienie tętnicze I i II stopnia,
• niektóre choroby dermatologiczne,
• niektóre schorzenia ginekologiczne,
• nerwice,
• depresja,
• miażdżyca,
• cukrzyca,
• astma i niektóre choroby układu oddechowego,
• bielactwo,
• łuszczyca.

Zabiegi stosowane w balneoterapii

Zabiegi uzdrowiskowe wykorzystują wspomniane wcześniej wody mineralne, gazy lecznicze oraz peloidy. Wody są stosowane w formie kąpieli w wannach, basenach, w postaci nasiadówek oraz irygacji.

Kąpiele lecznicze

Zdecydowanie najbardziej popularne są kąpiele kwasowęglowe, radoczynne i siarczkowo–siarkowodorowe. Kąpiel kwasowęglowa, wykorzystując właściwości kwasu węglowego rozszerza naczynia krwionośne, usprawnia krążenie oraz elastyczność naczyń.

Jest dedykowana osobom z cukrzycą, a w szczególności z jej powikłaniami w postaci stopy cukrzycowej. Dobre rezultaty przynosi także w przypadku żylaków, poprawiając krążenie obwodowe. Kąpiel radoczynna jest przeznaczona m.in.

dla pacjentów ze schorzeniami reumatycznymi, radon emituje promieniowanie jonizujące wywołujące szereg korzystnych reakcji pobudzeniowych. Dochodzi wtedy do zwiększenia ilości erytrocytów i zawartości hemoglobiny. Poprawie ulegają także procesy przemiany komórkowej.

Kąpiele siarczkowo–siarkowodorowe wykorzystują natomiast chemiczne związki siarki, która, przenikając przez skórę, syntetyzuje kwas chondroityno-siarkowy. To z kolei podstawowy budulec chrząstek stawowych przyczyniający się do poprawy uwapnienia kości, co ma wybitne znaczenie przy osteoporozie.

W przypadku takich schorzeń, jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy upośledzenie odporności poleca się z kolei kąpiele solankowe. Zawarty w nich brom wykazuje działanie relaksujące, regenerujące, uspokajające i detoksykacyjne.

Wśród kąpieli leczniczych wyróżnia się także kąpiel ziołową, stosowaną w stanach przewlekłego zmęczenia czy schorzeniach dermatologicznych. Jest to aromatyczny zabieg wykorzystujący olejki zapachowe i eteryczne wchodzące w skład wielu roślin i ziół. Ich działanie jest kompleksowe – współoddziaływuje tutaj ciśnienie wody, jej temperatura oraz aromat olejków wchłanianych przez skórę. 

Borowina – okłady i plastry borowinowe

Popularne w schorzeniach reumatycznych, ale także wykorzystywane w kosmetyce – w kuracji antycellulitowej – są peloidy.

Peloidoterapia wykorzystuje działanie błota leczniczego, zwłaszcza borowiny – ciemnobrązowej masy o ziemistym zapachu, powstałej w wyniku rozkładu szczątków roślin, wykazującej właściwości lecznicze.

Borowina jest aplikowana w różnych formach, w zależności od potrzeb. Okłady borowinowe wykonywane są miejscowo lub (zdecydowanie rzadziej) całościowo. 

Kupując w aptece plastry borowinowe, zabieg z ich użyciem można wykonać samodzielnie w domu. Najpierw należy rozgrzać je w wodzie do 45°C, a następnie trzeba ułożyć plaster na skórze, umożliwiając wymianę ciepła i swobodne przenikanie składników mineralnych.

Aby utrzymać temperaturę, trzeba zawinąć dodatkowo plaster folią i ręcznikiem lub kocem. Ułatwia to utrzymanie właściwej temperatury, można też użyć poduszki elektrycznej. Orientacyjny czas pojedynczego zawijania to 30 minut – może się różnić w zależności od okolicy ciała i wskazań.

Zaleca się 4 okłady tygodniowo, a pełna kuracja to 10 plastrów. Pozwala to na miejscowe ogrzanie danej okolicy ciała oraz przenikanie składników mineralnych z tego cennego surowca. Plastry z borowiną działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Kąpiel borowinowa to wymieszana z wodą borowina, tworząca papkę o temperaturze 45°C.

Jej użycie podczas zabiegu pozwala przede wszystkim na absorbowanie przez surowiec zbędnych produktów przemiany materii – działanie oczyszczające. Zalecane w chorobach degeneracyjnych stawów, podobnie jak jonoforeza borowinowa. Ciekawe wydaje się być wykorzystanie borowiny w postaci tamponów.

Bakteriobójcze i bakteriostatyczne właściwości pomagają leczyć schorzenia ginekologiczne u kobiet. Dodatkowo działają sprzyjająco estrogennie.

Przeciwwskazania do balneoterapii

Głównymi przeciwwskazaniami do balneoterapii są:

• choroby zakaźne i pasożytnicze,
• ciąża i okres karmienia,
• zaburzenia rytmu serca,
• nadciśnienie tętnicze III stopnia,
• niektóre choroby niedokrwienne serca,
• nowotwory,
• padaczka,
• uzależnienia od alkoholu i substancji psychoaktywnych,
• skazy krwotoczne,
• niewydolność wątroby,
• nietrzymanie moczu,
• choroby psychiczne w zaawansowanym stadium.

Zabieg borowinowy – właściwości, wskazania, rodzaje

Zabieg borowinowy jest stosowany w kosmetyce między innymi do zwalczania cellulitu, jako maseczki na twarz i ciało oraz kąpiele borowinowe.

Borowinę jednak stosuje się nie tylko w kosmetyce ale także w leczeniu chorób reumatycznych, chorób różnych narządów wewnętrznych (np. wrzody) lub chorób układu nerwowego.

Zabiegi borowinowe są więc wykorzystywane zarówno w kosmetyce, aby upiększać ciało, a także w medycynie, aby zwalczać różne dolegliwości.

1. Właściwości zabiegu borowinowego

Borowina wykorzystywana w zabiegach borowinowych jest naturalnym czynnym biologicznie surowcem, dzięki czemu tak dobrze jest przyswajana przez skórę. Podobno właściwości pielęgnacyjne borowiny doceniła już Kleopatra. Jest źródłem wielu cennych substancji organicznych, między innymi kwasów humusowych oraz fulwonowych.

W jej skład wchodzą też węglowodany, garbniki, białka, a także mikro- oraz makroelementy. Posiada wiele cennych substancji takich jak potas, brom, żelazo, magnez , mangan, pektyny, fitoestrogeny, cynk, enzymy, aminokwasy, kwasy huminowe. Dzięki temu zaliczana jest do jednych z najcenniejszych składników wykorzystywanych w kosmetyce.

Po zabiegach borowinowych możemy zauważyć, że skóra jest gładka, napięta i nawilżona. Borowina ma właściwości przeciwzapalne, nawilżające, łagodzące, bakteriobójcze, działa przeciwstarzeniowo. Zwalcza także wolne rodniki, dzięki czemu organizm jest oczyszczany z toksyn.

Sproszkowaną borowinę wykorzystuje się do zabiegów borowinowych w postaci maseczek, okładów lub kąpieli.

2. Jak stosować borowinę?

Zabiegi borowinowe mają szerokie zastosowanie. Wszystkie osoby, które zmagają się z nadmiernym cellulitem, rozstępami, zwiotczałą skórą mogą poddać się zabiegom borowinowym.

Dzięki właściwościom nawilżającym, napinającym i bakteriobójczym zabiegów borowinowych skóra będzie w lepszej kondycji.

Osoby, które zmagają się z trądzikiem, mają cerę mieszaną lub tłustą, zmagają się z przebarwieniami, strarzeniem skóry, zmarszczkami i poszarzałą i zmęczoną cerą także powinny korzystać z zabiegów borowinowych.

3. Rodzaje borowiny

Borowina jest surowcem bardzo dobrze przyswajanym przez skórę. Wszystkie kosmetyki produkowane na bazie borowiny wykorzystywane są do zabiegów borowinowych odmładzających, modelujących, antycellulitowych i odchudzających.

Podczas wykonywania zabiegów borowinowych dochodzi do rozpulchnienia skóry i naskórka, dzięki czemu substancje aktywne wnikają w głąb skóry.

Na bazie borowiny produkowane są mydła, szmpony, płyny do kąpieli oraz sole do kąpieli.

3.1. Kąpiel borowinowa

Znanym i często używanym przes sportowców zabiegiem borowinowym jest kąpiel borowinowa. Zabieg ten powoduje powolne przegrzanie tkanek, co powoduje ich lepsze odżywienie, dotlenienie i przyśpiesza usuwanie zbędnych produktów przemiany materii.

Wpływa także na funkcjonowanie autonomicznego układu nerwowego, zwiększa napięcie części współczulnej układu nerwowego. Bardzo skutecznie rozluźnia mięśnie i zmniejsza ich bolesność, dlatego taki zabieg borowinowy często stosowany jest po wysiłku fizycznym, zawodach lub treningach.

Zabieg borowinowy powinno się wykonać po około 6-8 godzinach od zakończenia aktywności fizycznej i powinien trwać około 20 minut.

3.2. Body wrapping

Zabieg borowinowy, kiedy smarujemy ciało papką borowinową, a następnie owijamy folią, nazywa się body wrapping. Ciało smaruje się kilkucentymetrową warstwą nagrzaną do około 40 stopni. Taki okład na ciele trzymamy około 30 minut.

Zabieg borowinowy tego typu pozwala na wydostanie się toksyn z naszego ciała na zewnątrz wraz z potem, a oczyszczona w ten sposób skóra skuteczniej przyjmuje zawarte w borowinie dobroczynne składniki.

Jeśli chce się osiągnąć efekt odchudzający, konieczna jest seria zabiegów.

3.3. Ochładzanie ciała

Kolejnym zabiegiem borowinowym jest ochładzanie wybranych części ciała w ostrych stanach zapalnych. Borowinę należy schłodzić do około 2 stopni, nałożyć na bolące miejsce i owinąć bawełnianą tkaniną.

Taki zabieg borowinowy powinien trwać około 20 minut.

Drugim zabiegiem borowinowym jest zabieg rozgrzewający, który może redukować zakwaszenie organizmu , a także wzmagać procesy relaksacyjne w okolicy więzadeł czy ścięgien.

Jak działa borowina lecznicza? Co dają okłady borowinowe?

Hasło „uzdrowisko” kojarzy się z pobytem w pięknym miejscu, odpoczynkiem i zabiegami dla zdrowia i urody. W celach terapeutycznych lub pielęgnacyjnych stosuje się między innymi borowinę leczniczą.

Zawarte w niej bogactwo substancji odżywczych stanowi remedium na dolegliwości układu ruchu, schorzenia wątroby, a nawet kobiece przypadłości. Leczenie borowinami (inaczej pleidoterapia) ma w naszym kraju długą tradycję.

Czym jest ta znakomita substancja i jakich zabiegów z jej użyciem możemy oczekiwać?

Spis treści

Borowina lecznicza to inaczej torf. Niektórych na pewno zaskoczy informacja, że substancja ta jest klasyfikowana jako skała osadowa. Jej nazwa pochodzi z języka staropolskiego i wykształciła się najprawdopodobniej dlatego, że torf ten powstawał właśnie w pradawnych borach.

Borowina jest produktem naturalnych procesów rozkładu tkanek organicznych, głównie roślinnych.

Nagromadzone przez lata szczątki organizmów, przy udziale bakterii mumifikujących i odpowiednich warunków środowiska, ulegają coraz głębszemu rozkładowi do prostszych cząstek organicznych i mineralnych. Największe znaczenie dla procesu powstawania torfu ma mech zwany torfowcem.

W sezonie wiosenno-letnim jego wyżej położone części zielone nieprzerwanie wzrastają, zaś te niżej położone powoli obumierają. Kiedy cykl ten powtarza się nieprzerwanie przez tysiące lat, powstaje warstwa torfu.

Zawarte w borowinie składniki mineralne to głównie siarczany magnezu i potasu, a także związki glinu, wapnia, żelaza, sodu i krzemu.

Do organicznych składników torfu należą kwasy: huminowy i fulwowy, jak również różnego rodzaju woski, garbniki, enzymy, pektyny i celulozy. W borowinie występują nawet substancje zbliżone budową do hormonów sterydowych, które mają działanie estrogenne.

Pod ich wpływem pobudzeniu może ulec przysadka mózgowa, której funkcją jest między innymi regulacja gospodarki hormonalnej organizmu.

Prozdrowotne właściwości torfu leczniczego zauważono w XIX wieku. Jako pierwsze zaczęło je wykorzystywać słowackie uzdrowisko w Orawie w roku 1815. W Polsce balneoterapię wprowadzono nieco ponad 40 lat później, w roku 1858. Stosowało ją uzdrowisko w Krynicy. W roku 2017 w Polsce znajdowało się 5 uzdrowisk oferujących taką kurację.

Zabiegi borowinowe mogą przynieść ulgę w chorobie zapalnej stawów, schorzeniach ginekologicznych i dolegliwościach wątroby. Mogą też korzystać z nich osoby cierpiące na neuralgię, a także te, które pragną ujędrnić swoją skórę i zlikwidować zmarszczki.

Borowina lecznicza – działanie i przeciwwskazania

Borowina jest bogata w składniki aktywne, które odżywiają tkanki, działają przeciwdrobnoustrojowo oraz łagodzą stany zapalne. Charakterystyczną cechą torfu leczniczego jest duża pojemność cieplna oraz słabe przewodnictwo cieplne.

Oznacza to, że borowina długo utrzymuje żądaną temperaturę i może skutecznie ogrzewać ciało przez kilkadziesiąt minut, ale bez nieprzyjemnego uczucia gorąca. Uzyskiwane w ten sposób miejscowe przegrzanie tkanek umożliwia większy przepływ krwi, efektywniejsze wydalanie szkodliwych substancji i lepsze odżywienie komórek.

Zabiegi borowinowe umożliwiają rozluźnienie nawet głębokich partii mięśni, co wpływa na zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Zawarte w torfie substancje organiczne i mineralne wspomagają naturalne funkcje hormonalne i immunologiczne organizmu. Ciepła masa torfu rozgrzewa skórę, rozszerzając pory i poprawiając ukrwienie. Dzięki temu lecznicze substancje mogą przedostać się do organizmu i tam wspomagać jego regenerację.

Mimo że zabiegi borowinowe wydają się mieć same korzyści, nie są odpowiednie dla każdego. Istnieje lista przeciwwskazań do peloidoterapii – są to:

• bardzo niskie ciśnienie krwi;
• choroba wrzodowa;
• choroby miąższu nerek i pęcherza moczowego;
• choroby zapalne oczu;
• choroby ze skłonnością do krwawień;
• ciąża;
• cięższe postacie nadciśnienia krwi;
• czynna postać RZS (reumatoidalne zapalenie stawów);
• gorączka;
• gruźlica;
• niewydolność krążenia;
• niewydolność oddechowa;
• nowotwory;
• ostre i podostre stany zapalne;
• rany;
• skłonność do zakrzepowego zapalenia żył;
• stany znacznego osłabienia i wycieńczenia;
• tętniaki;
• uszkodzenie mięśnia sercowego i zaburzenia rytmu serca;
• wiek poniżej 7 lat;
• zaawansowana miażdżyca;
• zaburzenia czucia;
• zaburzenia troficzne i zapalenia skóry;
• żylaki.

W przypadku zabiegów z wykorzystaniem prądu przeciwwskazaniem są także:

• endoprotezy;
• porażenia spastyczne;
• rozrusznik serca.

Zabiegi borowinowe

Rodzaj i częstotliwość wykonywania zabiegów borowinowych zleca pacjentowi lekarz prowadzący.

Ponieważ istnieją różne przeciwwskazania do tej metody, lekarz powinien zapytać pacjenta o istniejące choroby i stan fizjologiczny, a następnie wystawić odpowiednie zaświadczenie, żeby personel uzdrowiska mógł przeprowadzić zabiegi.

Leczenie borowiną przynosi z reguły dobre efekty, warto jednak pamiętać, że każdy organizm jest inny i korzystne działanie torfu można zauważyć po różnej liczbie zabiegów.

• Zawijania borowinowe – (całkowite, lub częściowe) rozległe okłady z torfu leczniczego nagrzanego do 45°C.
• Galwano-borowina – to okład z borowiny, który połączono z prądem galwanicznym wzmacniającym przeciwzapalne działanie torfu. Oddziaływanie elektryczne rozszerza naczynia krwionośne i pobudza krążenie krwi w tkankach. Dzięki temu poprawia się jej odżywienie, komórki dostają więcej tlenu, a szkodliwe metabolity są sprawniej usuwane. Efektem jest zmniejszenie bólu i stanu zapalnego w miejscu zastosowania zabiegu.
• Okłady miejscowe z borowiny – stosowane są na przykład w schorzeniach wątroby. Do ich wykonania stosuje się pastę borowinową, która w porównaniu do samej borowiny słabiej utrzymuje ciepło, ale za to ma wyższą koncentrację i aktywność substancji leczniczych. Pastę rozgrzewa się do temperatury 38–39° C, a następnie rozprowadza około centymetrową warstwą na chorym miejscu. Zabieg trwa mniej więcej 15 minut.
• Kąpiele borowinowe – ten zabieg to nic innego jak kąpiel w rozgrzanej zawiesinie borowinowej. Zaliczany jest do balneoterapii, czyli zabiegu z wykorzystaniem wody.

Okłady borowinowe

Okłady wykonywane z dodatkiem borowiny, ze względu zawartość wielu substancji aktywnych, są szeroko wykorzystywane w medycynie. Główny mechanizm polega na działaniu termicznym poprzez miejscowe podgrzewanie tkanek.

W efekcie krążenie przyspiesza i zwiększony zostaje przepływ krwi przez miejsce poddane terapii. Okazuje się, że niezwykle skutecznie leczy stany zapalne, a także choroby kości, mięśni czy stawów.

Z tego właśnie względu idealnie nadaje się w terapii reumatyzmu, stanów zapalnych stawów czy chorobę zwyrodnieniową. Co ciekawe ulgę przynosi również w dolegliwościach kobiecych oraz menopauzie, a nawet niektórych chorobach wewnętrznych.

Odkryto funkcje estrogenne borowiny, które oddziałują na korę nadnerczy i stymulują czynność jajników, zatem idealnie nadają się w leczeniu zaburzeń ich funkcjonowania. Wskazaniem do zastosowania jest także przeciążenie mięśni, czy nawet cellulit oraz zmarszczki.

Kojące działanie wykazuje w przewlekłych nerwobólach i przykurczach stawowych. Nie zapominajmy o jej aktywności łagodzącej dolegliwości układu pokarmowego, tj. przewlekłe zapalenia jelit, choroba wrzodowa żołądka czy stany kurczowe jelita grubego. Warto wspomnieć, iż niesamowicie wpływa na skórę poprzez jej wygładzenie i ujędrnienie.

Okłady borowinowe mimo wielu udowodnionych korzyści zdrowotnych nie nadają się dla każdego. Zawsze przed zastosowaniem takiej kuracji należy zasięgnąć porady lekarza, by nie pogorszyć swojego zdrowia. Wśród schorzeń, które dyskwalifikują do podjęcia takiego zabiegu wymienia się:

• żylaki,
• niewydolność krążeniową,
• zbyt niskie czy wysokie ciśnienie krwi,
• zapalenie żył,
• miażdżycę,
• anemię,
• ciążę,
• cukrzycę,
• choroby nerek,
• schorzenia serca.

Pamiętać należy, że okłady te są dość obciążające dla organizmu, zatem nie zaleca się innych zabiegów fizjoterapeutycznych tego samego dnia.

Zabiegi borowinowe przyniosły już ulgę wielu pokoleniom. Relaks w zaciszu uzdrowiska i seria zabiegów z wykorzystaniem torfu to zestaw, który potrafi niekiedy zdziałać cuda. Warto jednak pamiętać, żeby zasięgnąć porady swojego lekarza, aby potwierdził, czy zabiegi borowinowe to na pewno są dla nas odpowiednie.

Literatura:

1. Rybeczka-Gacek A., Muszyńska B., Piwkowski J., Naturalne – uzdrowiskowe metody leczenia chorób wątroby, Historia Medycyny i Farmacji, tom 71, nr 4, 2015
2. Badalov NG, Krikorova SA, “Peloid therapy: the theoretical and practical aspects, problems and prospects of its development”, Vopr Kurortol Fizjoter Lech Fiz Kult, 2012.
3. Beer AM, Fetaj S, Lange U, “Peloid therapy. An overview of the empirical status and evidence of mud therapy”, Z Rheumatol, 2013.
4. Boldyreva OA, „The influence of balneo- and peloid therapy on the characteristics of the hormonal regulation in the women presenting with bacterial vaginosis”, Vopr Kurortol Fizioter Lech Fiz Kult, 2015.
5. Slobodian EL, Kaladze NN, Govdaliuk AL, Kulik EI, “The nephroprotective potential of peloid therapy used for the rehabilitation of the patients presenting with chronic pyelonephritis”, Vopr Kurortol Fizioter Lech Fiz Kult, 2017.

Jak działa borowina lecznicza? Co dają okłady borowinowe? – 5.0/5. Oddano 1 głosy.

Leczenie uzdrowiskowe chorób kobiecych – wskazania i przeciwwskazania • Medycyna Rodzinna 3/2004 • Czytelnia Medyczna BORGIS

© Borgis – Medycyna Rodzinna 3/2004, s. 131-134

• Ewa Głyda, Tomasz Opala, Tomasz Olejniczak, Karolina Chmaj-Wierzchowska
• Leczenie uzdrowiskowe chorób kobiecych – wskazania i przeciwwskazania
• Health resort treatment of female diseases – indication and contraindication

z Katedry i Kliniki Zdrowia Matki i Dziecka Akademii Medycznej Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego w PoznaniuKierownik Katedry: prof. Akademii Medycznej dr hab. n. med. Tomasz Opala

Leczenie uzdrowiskowe chorób kobiecych ma charakter kompleksowy; wykorzystuje równocześnie kilka metod leczniczych, które wzajemnie się uzupełniają i zwiększają efektywność swojego działania (1). Szerokie zastosowanie mają zabiegi balneologiczne, wykorzystujące naturalne tworzywa lecznicze tj.

wody mineralne czy peloidy; naturalne czynniki przyrodnicze, jak klimat; różne formy pracy mięśniowej; czynniki fizyczne, jak światło, dźwięk, pole elektromagnetyczne i inne (1).

Znalazły one zastosowanie w leczeniu przewlekłych stanów zapalnych i pozapalnych narządu rodnego, stanów po operacjach ginekologicznych, zaburzeniach wieku przekwitania, opóźnionym dojrzewaniu płciowym, niepłodności z zaburzeniami cyklu miesiączkowego, wtórnym braku miesiączki (2).

Uzdrowiskowe metody lecznicze mają charakter bodźcowy. W odpowiedzi na nie w organizmie powstają reakcje adaptacyjne i kompensacyjne (1). Systematyczne leczenie w postaci serii zabiegów ma działanie trenujące i usprawniające funkcjonowanie organizmu, przyspieszając procesy regeneracyjne.

Działanie ich jest stopniowe. Wolno obserwowane efekty są jednak trwalsze w stosunku do uzyskiwanych innymi metodami leczniczymi (1). Stosowanie zabiegów, picie wód zdrojowych, łącznie z wpływem warunków klimatycznych pośrednio działa uodparniająco i prowadzi do odpowiedzi całego ustroju tzw.

odczynu ogólnego. Miejscowy lub ogólnoustrojowy charakter odczynu zależy od temperatury, czasu zabiegu, miejsca działania bodźca, ciśnienia hydrostatycznego wody, dostosowania się ustroju do ww. czynników (1).

Duże zastosowanie znalazły wody mineralne stosowane w postaci kąpieli leczniczych, irygacji, płukań oraz kuracji pitnej (1, 3).

W przewlekłych stanach zapalnych żeńskich narządów płciowych, a także po zabiegach operacyjnych szczególnie wskazane są kąpiele solankowe i siarczkowo-siarkowodorowe i radonowe.

Drobiny soli działają drażniąco na skórę wywołując stan przekrwienia, a wtórnie ocieplenie skóry; wnikają do naskórka oraz ujść gruczołów potowych i łojowych (3, 4).

Kąpiele siarczane pobudzają przemianę materii, normują bilans siarki w ustroju, działają odczulająco, odtruwająco, wpływają rozmiękczająco na naskórek oraz działają rozszerzająco na naczynia krwionośne skóry, powodują jej przekrwienie, ułatwiając w ten sposób wchłanianie produktów zapalnych (4).

Kąpiele kwasowęglowe stosowane są przy objawach wypadowych związanych m.in. z kastracją chirurgiczną. Zawarty w wodzie bezwodnik kwasu węglowego wywołuje w skórze wiele zmian, między innymi rozszerzenie naczyń włosowatych, tętniczych i żylnych, obniżenie ciśnienia krwi (3, 4).

Zabiegi borowinowe mają zastosowanie w przewlekłych stanach zapalnych dróg rodnych, stanach pooperacyjnych, zrostach otrzewnej, niepłodności oraz w zespole klimakterycznym (1).

Borowina jest rodzajem torfu o specyficznych właściwościach fizykochemicznych; ma działanie bakteriobójcze, bakteriostatyczne, przeciwzapalne, ściągające i regenerujące tkanki (5, 6, 7).

Mechanizm działania leczniczego borowiny polega na oddziaływaniu cieplnym, mechanicznym, powstałym w wyniku ucisku masy borowinowej na skórę, oraz wpływie znajdujących się w niej związków chemicznych i ciał o charakterze hormonów (4).

Zabiegi borowinowe są wykorzystywane przede wszystkim w celu przegrzewania tkanek miejscowo i ogólnie. Działanie mechaniczne np. kąpieli borowinowej ułatwia odpływ chłonki z przestrzeni międzykomórkowej, zwiększa wchłanianie wysięków (2). Zabiegi borowinowe mają wpływ na sekrecję hormonów, dotyczy to głównie hormonów nadnerczowych i przysadkowych oraz jajnikowych (7, 8).

Działanie borowiny na jajniki jest dwojakie, tj. bezpośrednie poprzez intensywne przegrzewanie jajników i działanie estrogenne związane z zawartością tych substancji w borowinie; natomiast działanie pośrednie, nieswoiste, polega na pobudzeniu wydzielania hormonów przysadkowych. Wykazano zwiększenie poziomu glikokortykoidów we krwi po zabiegach borowinowych (7, 8).

Najczęściej stosowanymi zabiegami są: okłady – zawijania całkowite i częściowe, kąpiele borowinowe i zawiesinowe, nasiadówki, tampony borowinowe, zabiegi z pasty borowinowej, jontoforeza (1).

Należy jednak pamiętać o przeciwwskazaniach do stosowania zabiegów borowinowych, takich jak krwawienia, ostre stany zapalne, nowotwory, ciąża i okres karmienia (1, 2).

W uzdrowiskowym leczeniu chorób kobiecych wykorzystuje się także czynniki fizyczne pod postacią różnych form energii, jak światło, prąd elektryczny, ultradźwięki, pole magnetyczne i inne. Zalicza się do nich: światło i elektrolecznictwo i magnetoterapię, ultradźwięki (1).

Bardzo szerokie zastosowanie w uzdrowiskowym leczeniu chorób kobiecych znalazły fale krótkie, których wpływ na ustrój polega na działaniu cieplnym, elektrycznym, bakteriobójczym i biologicznym. W terapii stosuje się przegrzewanie miejscowe głównie dawkami słabymi lub średnimi. Szczególnie wrażliwy na działanie fal krótkich jest ośrodkowy układ nerwowy.

Przegrzewanie przysadki mózgowej ma wpływ pośredni na jajnik (oś: przysadka – tarczyca – jajnik) i powoduje zwiększenie wydzielania hormonów, a wtórnie zwiększenie przemiany podstawowej.

W zaburzeniach cyklu miesiączkowego u młodych kobiet pośredni wpływ hormonów przysadki mózgowej na tarczycę i jajniki ma na celu uregulowanie zaburzeń cyklu miesiączkowego (7).

Bakteriobójcze działanie fal krótkich wiąże się z działaniem cieplnym. Efekt bakteriobójczy spowodowany jest przeniesieniem się temperatury mikroorganizmów powyżej właściwego im „punktu cieplnego”, w którym giną, nawet bez równoczesnego podniesienia temperatury środowiska (7).

Specyficzną właściwością fal krótkich jest ich działanie na procesy zapalne zarówno ostre, jak i przewlekłe.

Czynnikiem działającym w tkankach jest ciepło, długo utrzymujące się przekrwienie czynne, oraz zwiększony przepływ krwi przez teren ogniska zapalnego, co prowadzi do zmniejszenia odczynów i ograniczenia nacieków zapalnych.

Leukocytoza i równorzędnie zwiększona fagocytoza, prawie zawsze stwierdzana w miejscu przegrzewanym, może mieć wpływ pośredni na drobnoustroje wywołujące stan zapalny (3).

Leczenie stanów zapalnych narządów miednicy mniejszej rozpocząć należy po ustąpieniu objawów ostrych. W stanach przewlekłych uzyskuje się dobre wyniki. Wyłączamy z leczenia wszystkie zmiany swoiste tj. zapalenia gruźlicze. W niedorozwoju macicy i braku miesiączki stosujemy dawki słabe o stopniowo wzrastającym czasie zabiegu (od kilku do 15 minut) w I, II i III tygodniu cyklu.

W stanach zapalnych podostrych żeńskich narządów płciowych stosujemy dawki słabe, czas zabiegu stopniowo zwiększamy, a w przewlekłych stanach zapalnych dawki średnie (3). Rozpoczynamy zabiegi w 2-3 dni po zakończeniu miesiączkowania i stosujemy je w I, II i III tygodniu cyklu. Dobre wyniki uzyskuje się także w rzeżączkowym zapaleniu przydatków.

Zabiegów nie stosujemy w okresie miesiączkowania i w ciąży (3).

Długotrwałe serie zabiegów mogą powodować zmiany w jajnikach. Gruczoły płciowe należą do narządów wrażliwych na działanie pola kondensatorowego o dużym nasileniu.

Wskutek cieplnego działania może dojść do nieodwracalnych zmian zwyrodnieniowych, zaburzenia miesiączkowania na skutek dojrzewania i przetrwania licznych pęcherzyków Graffa oraz wtórnych zaburzeń wydzielania luteiny.

Dlatego w leczeniu stanów zapalnych jajników, w stanach niedomogi gruczołowej lub ich niedorozwoju stosujemy wyłącznie dawki słabe. Cysty jajnika stanowią przeciwwskazanie do stosowania diatermii krótkofalowej (3).

Wskazaniem do przegrzewania falami krótkimi jest także ostre i przewlekłe zapalenie gruczołu piersiowego.

W przypadku chełboczących ropni, które stanowią przeciwwskazanie do stosowania fal krótkich, zabieg fizjoterapii należy przeprowadzić po nacięciu i ewakuacji ropnia oraz założeniu sączków (najwcześniej po upływie 24-48 godzin od zabiegu operacyjnego, przez warstwę suchego opatrunku) (3).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.

Piśmiennictwo

1. Ponikowska I.: Podstawy kliniczne balneologii i medycyny fizykalnej. Służba zdrowia 2001, 63-66. 2.Ponikowska I.: Kompendium balneologii: rekomendacje Krajowego Konsultanta. Toruń, Wydaw. Adam Marszałek 2001, 225. 3.Konarska I.: Medycyna Fizykalna. Warszawa: Państ.

Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1974. 4.Mika T., Kasprzak W.: Fizykoterapia. Warszawa: Wydaw. Lekarskie PZWL, 2003. 5.Ponikowska I.: Stosowanie pasty borowinowej w lecznictwie uzdrowiskowym (Wskazówki metodyczne dla lekarzy), Bibl. Lek. Uzdr., IMU, Poznań 1982. 6.Różewicki S., i wsp.

: Wpływ hipertermicznej borowiny na czynność hormonalną prawidłowego i niewydolnego ciałka żółtego u kobiet. Balneol. Pol. 1991, 32(33):103. 7.Praktyczny poradnik fizjoterapii. Polskie Towarzystwo Balneologii Bioklimatologii i Medycyny fizykalnej. Warszawa: Oddział Warszawski przy Zjednoczeniu ‘Uzdrowiska Polskie’.

Polskiego Towarzystwa Balneologii Bioklimatologii i Medycyny Fizykalnej. 1980. 8.Kalmus P.: Możliwość uzdrowiskowej profilaktyki i terapii w osteoporozie. Baln. Pol. 1998, 40(1/2):110-119. 9.Olejniczak T., Głyda E.: Leczenie balneologiczne. W: Opala T. Ginekologia.

Podręcznik dla Położnych, Pielęgniarek i Fizjoterapeutów, PZWL, Warszawa, 2003, 348-349.

Portal studentów fizjoterapii

PELOIDOTERAPIA

Bywa zwana także peloterapią i oznacza stosowanie peloidów do leczenia fizjoterapeutycznego, przede wszystkim w postaci kąpieli lub okładów. Nazwa wywodzi się z języka greckiego, w którym pelos oznacza błoto. W polskich uzdrowiskach do peloidoterapii stosuje się borowinę, będącą mułem torfiastym o dużej zawartości ciał humusowych.

Używa się jej do zabiegów w postaci podgrzanej gęstej papki służącej do okładów. Ponieważ posiada dużą pojemność cieplną i jest złym przewodnikiem ciepła, doskonale nadaje się do stosowania okładów w celu uzyskania głębokiego przegrzania miejscowego.

Lecznicze działanie zabiegów borowinowych opiera się na kompleksowym działaniu czynników cieplnych, mechanicznych i chemicznych.

• Działanie termiczne zabiegów borowinowych
• Działanie mechaniczne zabiegów borowinowych
• Działanie chemiczne zabiegów borowinowych
• Działanie fizjologiczne zabiegów borowinowych

Małe przewodnictwo ciepła i brak prądów konwekcyjnych w papce borowinowej przygotowanej do zabiegu jest przyczyną bardzo wolnego oddawania ciepła kąpanemu organizmowi. Podczas zabiegu następuje łagodny, powolny wzrost temperatury tkanek, zarówno części korowej, jak i rdzennej. Cechą charakterystyczną tego zabiegu jest silniejsze przegrzanie tkanek, uzyskiwane przy mniejszym odczuwaniu ciepła przez organizm. Mamy tutaj do czynienia z leczniczym działaniem ciepła, przy względnie słabym jego działaniu bodźcowym. Przy kąpielach borowinowych nie następuje nagły skurcz naczyń krwionośnych, również zaczerwienienie skóry jest mniejsze lub nawet nie występuje. Natomiast wskutek pobudzenia ośrodkowych termoreceptorów występuje bardzo silne pocenie. Reasumując działanie termiczne można powiedzieć, że stosunkowo wysoka temperatura powoduje znaczne przegrzanie ustroju w wyniku czego następuje wzrost procesów przemiany materii, uśmierzenie bólu, zmniejszenie napięcia mięśniowego i powiększenie zakresu ruchomości w stawach. Jednocześnie w trakcie intensywnego pocenia się dochodzi do znacznej utraty wody, co w rezultacie daje rozległe zmiany w gospodarce wodnej.Działanie mechaniczne polega na nacisku ciężkiej masy borowinowej, powodującym odpływ krwi żylnej i chłonki przy zastojach obwodowych. Ponadto, drażniący wpływ ocierającej się o skórę borowiny, zbliżony jest działaniem do masażu. Fakt ten jest wykorzystywany do ułatwiania wchłaniania się różnych stanów wysiękowych. Czynniki mechaniczne kąpieli borowinowej utrzymują ciało w bezruchu, praktycznie w stanie utraty masy kończyn, co pozwala całkowicie odprężyć się i uśmierzyć ból.Występujące w masie borowinowej kwasy huminowe, garbniki, żywice, woski, białka, cukry, aminokwasy i inne związki, działają drażniąco, ściągająco i przeciwzapalnie na skórę i błony śluzowe. Te składniki mają korzystny wpływ na korę nadnerczy oraz na czynności wydzielnicze jajników.Jest działaniem kompleksowym, w którym na pierwszy plan wysuwa się działanie cieplne. Miejscowe przegrzanie tkanek powoduje zwiększenie metabolizmu komórkowego. Ma to duże znaczenie przede wszystkim w odniesieniu do miejscowych ognisk zapalnych, ponieważ w ten sposób zostają pobudzone wszystkie procesy prowadzące do ich likwidacji. Zwiększona przemiana materii tkanek łącznie z miejscowym przekrwieniem sprzyjają wchłanianiu do krwi i chłonki tych produktów, które utrzymują stan zapalny oraz usuwaniu ich z organizmu.

Zgodnie z prawem Dastre-Morata, naczynia krwionośne nerek zachowują się tak samo jak naczynia skóry, w związku z czym pod wpływem ciepła zachodzi zwiększone wydzielanie moczu przez nerki.

Równocześnie przegrzanie tkanek powoduje zwiększenie pocenia się. Z potem zostają wydalone różne substancje, jak sole, tłuszcze, cholesterol czy kwas moczowy.

W ten sposób wydaleniu może ulec wiele odpadowych produktów przemiany materii.

Podczas zabiegów borowinowych może zachodzić wchłanianie niektórych składników mineralnych i organicznych znajdujących się w borowinie. Kwaśny odczyn borowiny oraz zawarte w niej związki (bituminy i kwasy humusowe), a także występujące dodatkowo jony żelazowe, glinowe i siarczanowe mogą działać garbująco, ściągająco lub drażniąco na skórę i błony śluzowe. Przeciwbólowe działanie zabiegów borowinowych jest wynikiem złożonego działania ciepła, czynników fizycznych i chemicznych. Nie należy również umniejszać roli kojącego i odprężającego działania ciepła wywieranego na psychikę, jak również działania rozkurczowego na mięśnie gładkie. Z działania ogólnego zabiegów borowinowych należy przede wszystkim wymienić ich wpływ na czynność gruczołów dokrewnych. Od dawna jest znany wpływ borowiny na jajniki, zarówno bezpośredni (wskutek przegrzania ich w trakcie zabiegu oraz wskutek działania wchłoniętych do organizmu składników borowin o działaniu estrogennym), jak i pośredni (przez nieswoiste działanie na przysadkę mózgową, jak w każdym innym zabiegu fizykalnym).

Technika zabiegów

Tradycyjne zabiegi borowinowe wykonuje się w postaci kąpieli borowinowej całkowitej lub częściowej (półkąpiele), kąpieli nasiadowej, zawijań borowinowych całkowitych lub częściowych, tamponów i jontoforezy borowinowej. Borowina, w przeciwieństwie do parafiny, raz podana nie nadaje się do ponownego zastosowania nawet dla tego samego pacjenta. Seria zabiegów, w zależności od wskazań, wynosi od 10 do 20 zabiegów wykonywanych codziennie lub co drugi dzień. Czas zabiegu wynosi 10 minut, potem można go stopniowo wydłużać dochodząc do 20 , a nawet 30 minut. Po zabiegu wskazany jest wypoczynek w spokojnej i ciepłej atmosferze.

Przed zabiegami borowinowymi obowiązuje wyleczenie wszelkich przewlekłych ognisk zapalnych związanych z zębami, migdałkami lub zatokami, ponieważ w trakcie zabiegów dochodzi do ich uczynnienia.

W trakcie leczenia borowinowego należy często kontrolować ogólny stan chorego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na układ krążenia, temperaturę ciała i OB. Często w pierwszym tygodniu zabiegów pojawia się tak zwany odczyn kąpielowy, charakteryzujący się zaostrzeniem dolegliwości.

Równocześnie w obrazie krwi są obserwowane zmiany w postaci przyspieszenia OB, leukocytozy z przesunięciem obrazu białokrwinkowego w lewo i zwiększonej migracji leukocytów przez błony śluzowe. Są to typowe objawy reakcji przeciwzapalnej.

Reakcja ogniskowa dotyczy chorych stawów i ma charakter miejscowego obrzęku, przekrwienia, ograniczenia ruchomości i bolesności. Z reguły w drugim tygodniu leczenia, dolegliwości zmniejszają się i zaczyna się faza zdrowienia.

Wskazania do zabiegów borowinowych

• choroby reumatyczne: procesy zwyrodnieniowe stawów i chrząstek stawowych, gościec pozastawowy, choroba Bechterewa;
• choroby narządu ruchu: stany po urazach kości i stawów, przewlekłe zapalenia kości, stany pourazowe tkanek miękkich, ostrogi piętowe, przykurcz Duputrena;
• choroby układu nerwowego: porażenia i niedowłady spastyczne, choroba Heinego-Medina, rwa kulszowa, urazowe uszkodzenie nerwów obwodowych;
• choroby kobiece: niedorozwój gruczołów mlecznych, stany zapalne przydatków, pochwy i szyjki macicy, niedoczynność hormonalna jajników, bezpłodność, nacieki pooperacyjne, zespół klimakteryczny;
• choroby wewnętrzne, w tym choroby układu oddechowego, przewlekły nieżyt krtani, przewlekłe choroby przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych.

Przeciwwskazania do zabiegów borowinowych

• -czynnej gruźlicy płuc i kostnostawowej,
• -nowotworach,
• -niewydolności krążenia,
• -niewyrównanych wadach serca,
• -przypadku zawałów,
• -nadciśnieniu tętniczym oraz zbyt niskim ciśnieniu,
• -miażdżycy,
• -chorobach wrzodowych,
• -świeżych złamaniach i urazach,
• -stanach znacznego osłabienia i wycieńczenia,
• -ciąży,
• -zespole Sudecka,
• -czynnych przetokach i odleżynach,
• -niewydolności oddechowej,
• -zakrzepowym zapaleniu żył,
• -cukrzycy,
• -nadczynności tarczycy,
• -endometriozie,
• -wszystkich ostrych i podostrych chorobach kobiecych,
• -meno- i metrorrhagii,
• -przebiegu mięśniaków macicy,
• -zaburzeniach neurowegetatywnych w obrębie miednicy mniejszej.

Zawijania borowinowe w swojej tradycyjnej formie na przestrzeni lat uległy systematycznemu ograniczaniu w zakresie ich stosowania, przede wszystkim ze względu na powstające lub rozszerzane przeciwwskazania.

Dotyczyło to określonych stanów chorobowych, wydolności ogólnej, a zwłaszcza krążeniowo-oddechowej oraz czasu zabiegu, częstotliwości i wielkości obszaru ciała. Prawie wszystkie te ograniczenia były związane z bardzo silnym działaniem termicznym zabiegów borowinowych.

W wyniku czego powstała swego rodzaju luka w leczeniu balneologicznym, która od kilku lat została wypełniona stosowaniem okładów z pasty borowinowej. Różnica między tradycyjnym zawijaniem, a zawijaniem z pasty borowinowej polega na zmianie technologii.

W tradycyjnym sposobie w masie borowinowej większość ‘ziaren’ posiada średnicę około 4 mm, zaś pasta borowinowa przetworzona z tejże samej borowiny w młynie kulowym jest 400 razy bardziej rozdrobniona, dając przeciętnie średnicę ‘ziaren’ około 0,01 mm.

W niniejszym opracowaniu podane są metody stosowania pasty borowinowej, jak również zawijań borowinowych tradycyjnych oraz ogólne dane dotyczące borowiny. Podgrzewanie borowiny powyżej 50°C niszczy wartości katalityczne, a dalsze podwyższanie temperatury powyżej 80°C narusza w istotny sposób wartości fizyczne i chemiczne.

Na tej podstawie zaleca się obecnie, aby dla celów leczniczych stosować wyłącznie świeżą borowinę, dobrze przechowywaną. Przed laty dopuszczano łączenie borowiny regenerowanej w ilości nie przekraczającej 50°k z borowiną świeżą (borowina regenerowana jest to borowina pozabiegowa przechowywana w specjalnych zbiornikach przez 4-5 lat).

zawijania (okłady) pastą borowinową

Pastę borowinową uzyskuje się z rozdrobnionej borowiny w młynie kulowym w proporcji około 2,5-3 części wody na 1 część borowiny. Rozdrabnianie borowiny trwa 6-10 godzin do uzyskania rozdrobnienia borowiny rzędu 0,01 mm i uzyskania gęstości zbliżonej do ‘gęstej śmietany’.

Czas rozdrobnienia borowiny oraz ilość wody zależna jest od rodzaju i jakości borowiny. Pastę borowinową można wytworzyć wyłącznie ze świeżej borowiny ze ścisłym przestrzeganiem zasad higieniczno-sanitarnych.

Pastę borowinową do zawijań stosuje się o temperaturze 38-39°C, a jako miejscowe (niewielkie) okłady mogą być stosowane o temp. 44-45°C z uwzględnieniem zawężonych wskazań. Czas zabiegu przeciętnie trwa 15 min., można stosować od 10-20 min., w niektórych przypadkach do 30 min.

Pastę najlepiej nakładać przy pomocy pędzla o grubości 0,5 cm, a następnie zawinąć chorego celem utrzymania ciepłoty.

Zawijania obejmujące połowę ciała są zabiegiem podstawowym i mogą być stosowane co drugi dzień na zmianę z innymi zabiegami podstawowymi (kąpielami) lub codziennie jako wyłączny zabieg podstawowy nie dłużej jak 3 tygodnie.

Stosując pastę borowinową na pojedyncze stawy lub na niewielkim obszarze ciała, zabieg taki może być stosowany jako zabieg pomocniczy, nawet codziennie. Wartość lecznicza pasty borowinowej polega na zwielokrotnionej dzięki dużemu rozdrobnieniu wchłanialności przez skórę składników biologicznych i chemicznych zawartych w borowinie. Wskazania dotyczą schorzeń reumatycznych, pourazowych, nerwobóli, schorzeń naczyniowych (przy obniżonej temperaturze), zmian zanikowych skóry. Przeciwwskazania typu ogólnego.

zawijania borowinowe (tradycyjne)

Najczęściej zaleca się zawijania borowinowe w chorobach zwyrodnieniowo-wytwórczych. W gośćcu stawowym, jak i pozastawowym o temp. 42-44°C przez 15-20 min., a na pojedyncze stawy można stosować temp. 45-46°C przez 15-20 min., lub temp. 42°C przez 25-30 min.

Zawijania w tym schorzeniu nie powinny jednak przekraczać połowy ciała, jeżeli nawet zaznaczy się pojedyncze stawy. Uzyskuje się w tych przypadkach bardzo dobre wyniki, ustępują bóle, poprawia się ruchomość stawów, zwiększa się elastyczność mięśni.

Pod wpływem zawijań borowinowych ulegają wessaniu przewlekłe pourazowe wysięki stawowe, często oporne na inne formy leczenia, należy jednak stosować temp. okładu 40°C czas około 25-30 min. Pourazowe zaniki mięśni i przykurcze stawów leczy się z dobrym wynikiem z zastosowaniem temp.

42°C, a na duże stawy 42-44°C w czasie 15-20 min. pod warunkiem pełnego zrostu kostnego i braku odwapnienia.

Należy tu zwrócić uwagę, że niektóre stawy po przebytych urazach lepiej się rehabilitują, gdy stosujemy niższą temperaturę borowiny a dłuższy czas, do takich należy w szczególności staw łokciowy, gdzie o wiele lepiej stosować temperaturę 40°C i czas 30 min., po czym dokonywać ćwiczeń. W zmianach zniekształcających pochodzenia urazowego i pozapalnego przy dobrym uwapnieniu średnio temp. 42°C, czas zabiegu 15-20 min.

W zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa przeciętnie 4244°C, a u młodszych osób 44-46°C przez okres 15 minut. Z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa zawijania borowinowe można stosować o temp. 40-42°C przez okres 15 minut. Z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa zawijania borowinowe można stosować o temp. 40-42°C w I i II okresie według podziału Johnsona.

W III okresie przy całkowitym zarośnięciu szpar stawów krzyżowo-biodrowych i szpar międzykręgowych stosowanie borowiny mija się z celem i staje się niekorzystne dla ogólnego stanu zdrowia. W chorobie wibracyjnej ze zmianami w stawach łokciowych i barkowych dobre efekty uzyskuje się stosując niską temperaturę borowiny do 40°C w czasie 20 min.

Podobnie w przewlekłej dnie i w okresach zejściowych ostrej postaci, łagodne zawijania borowinowe zmniejszają bóle i pooprawiają ruchomość stawów.W nerwobólach splotu ramieniowego okłady o temp. 42-44°C przez 15-29 min. W rwie kulszowej oraz w zespole bólowym lędźwi temp. 40-44°C w okresie 15-30 min.

Należy tu jednak zwracać uwagę na stopień nasilenia bóli i objawu Laseque, przy znacznym nasileniu tych objawów raczej należy zrezygnować z tego typu leczenia, które w większości przypadków daje pogorszenie.

Stosuje się również okłady borowinowe na okolicę wątroby w przewlekłych chorobach miąższu wątrobowego i dróg żółciowych, po uprzednim wykluczeniu odczynów zapalnych w obrębie jamy brzusznej. W trądziku pospolitym zwłaszcza u osób młodych, łagodne okłady borowinowe trwające 20 min. dają pozytywne efekty.

Na jedną kurację powinno stosować się 8 do 12 zawijań, stosowanie 3-4 zawijań na kurację w większości przypadków mija się z celem i jest bezefektywne, tym bardziej, że jest to dawka powodująca powstanie odczynu kąpielowego. W dniu, w którym stosuje się zawijanie borowinowe nie wolno stosować wszelkiego rodzaju kąpieli leczniczych.

W okresie lata bezwzględnie zabronione jest stosowanie zawijań borowinowych na świeżo intensywnie opaloną skórę, powoduje to powstanie oparzeń. Również po zawijaniach nie należy intensywnie opalać się. W trakcie zabiegu borowinowego obejmującego połowę ciała należy na okolicę serca ułożyć gumowy worek z zimną wodą.

Zawijania borowinowe można stosować u chorych, u których układ krążenia jest w pełni sprawny.

W chorobach zwyrodnieniowych, pourazowych i innych nie wolno stosować borowiny w przypadku stwierdzenia rozrzedzenia tkanki kostnej. Zwiększony przepływ krwi przez kość powoduje zmniejszenie jej gęstości w warunkach zdrowia, zaś w stanach patologicznych proces ten jest zwielokrotniony.

Zachodzi to w szczególności gdy poszczególne kości lub ich części nie są osłonięte dużymi masami mięśni czy tkanki tłuszczowej. Należy również brać pod uwagę ubytek tkanki kostnej związanej z wiekiem.

Osteoporozę u kobiet stwierdza się około 50 roku życia, a u mężczyzn około 60 roku życia i wraz z dalszym starzeniem się, ubytek tkanki kostnej ma charakter liniowy. kąpiel siarczkowo-borowinowa.

Jest to 1-2% wodny roztwór pasty borowinowej. Temperatura kąpieli 36-37°C, czas trwania średnio 15 min. Natomiast kąpiel borowinowa wykonywana jest z około 100 kg borowiny i mniej więcej z takiej samej ilości wody.

Działanie lecznicze tej kąpieli polega na efekcie wchłonięcia przez organizm składników chemicznych i biologicznych bardzo silnie rozdrobnionej borowiny (pod warunkiem, że nie jest to borowina regenerowana) oraz z działania składników zawartych w wodzie mineralnej takich jak: anion fluorkowy, siarczanowy oraz siarkowodór. Również zachodzi tu działanie hydrostatyczne i umiarkowanie termiczne, stosownie do zleconej temperatury kąpieli. Efekty termiczne typowe dla borowiny w tym zabiegu nie występują ze względu na nikłą gęstość roztworu. Jest to zabieg o umiarkowanym stopniu bodźcowania i z dobrym efektem jest stosowany 2 razy tygodniowo jako zabieg uzupełniający do kąpieli radonowych. Działa stosownie do sumy wszystkich składowych tej kąpieli, o których szerzej podano w poprzednich rozdziałach, a jako główny zabieg może być stosowany 3-4 razy tygodniowo. Wskazania i przeciwwskazania typu ogólnegohttp://ladekzdroj.w.interia.pl/

Masz ciekawy materiał który mógłby być opublikowny na naszej stronie? Przeslij go do nas!

Widzisz błąd? Prosimy daj nam znać: [email protected]

Podoba Ci się nasz artykuł? Pokaż go znajomym: