Rak piersi jest jednym z największych zagrożeń dla życia kobiet. W Gyncentrum zdrowie kobiety szczególnie leży nam na sercu, stąd ponownie poruszamy temat raka piersi. Tym razem skupimy się na objawach, klasyfikacji choroby oraz sposobach jej diagnozowania.
Rak piersi jest jednym z największych zagrożeń dla życia kobiet.
Październik to „różowy miesiąc”, podczas którego cały świat zwraca uwagę społeczeństwa na skalę choroby oraz promuje profilaktykę.
W Gyncentrum zdrowie kobiety szczególnie leży nam na sercu, stąd ponownie poruszamy temat raka piersi. Tym razem skupimy się na objawach, klasyfikacji choroby oraz sposobach jej diagnozowania.
Objawy raka piersi – co powinno Cię zaniepokoić?
Początkowo choroba przebiega bezobjawowo. Jedynie czujność, regularne badania i samokontrola piersi mogą wskazać na nieprawidłowości. Jakie? Co powinno Cię zaniepokoić? Pierwszym objawem raka piersi jest guz różniący się od otaczających go tkanek lub nieostro odgraniczone zgrubienie nieobecne w drugiej piersi.
Rak piersi może powodować zmianę kształtu lub powiększenie się sutka. Zaawansowanym zmianom nowotworowym mogą towarzyszyć zmiany w wyglądzie piersi. U części pacjentek chorych na raka piersi stwierdza się powiększenie pachowych węzłów chłonnych po tej samej stronie co guz.
Postępująca choroba daje dodatkowe objawy, które nie od razu kojarzone są z nowotworem piersi. Objawem większego zaawansowania raka jest obecność przerzutów w węzłach chłonnych w okolicach obojczyków. Intensywnemu zajęciu regionalnych węzłów chłonnych może towarzyszyć obrzęk chłonny ręki.
W najbardziej zaawansowanym stadium raka piersi, tzw. stadium uogólnionym (rozsianym) mogą występować objawy związane z rozprzestrzenianiem się komórek nowotworowych z pierwotnego guza w piersi na inne, odległe narządy, w których tworzą się przerzuty. Objawy przerzutów zależą od ich lokalizacji i mogą to być np.
bóle kostne (przerzuty do kości), silne bóle i zawroty głowy (przerzuty do mózgu) czy brak apetytu lub ból brzucha (przerzuty do wątroby).
Klasyfikacja – rak rakowi nierówny…
Histopatologiczna klasyfikacja raka piersi wprowadzona przez Światową Organizację Zdrowia dzieli zasadniczo nowotwory piersi na raki przedinwazyjne (nienaciekające, in situ) oraz inwazyjne (naciekające) w zależności od ograniczenia zmiany nowotworowej w obrębie komórek nabłonkowych lub jej dalszego rozprzestrzenienia się (naciekania).
Rak piersi wykryty w stadium przedinwazyjnym jest chorobą praktycznie całkowicie wyleczalną. Rokowania w przypadku raków naciekających zależą od ich typu (typu histologicznego i biologicznego, stopnia złośliwości) oraz stopnia zaawansowania.
Postęp wiedzy na temat raka piersi oraz rozwój biologii molekularnej umożliwił wyodrębnienie jego podtypów molekularnych, różnicowanych na podstawie odpowiedniej kombinacji cech immunohistochemicznych i/lub genetycznych.
Rokowania – kiedy rak piersi jak całkowicie wyleczalny?
Określenie podtypu biologicznego raka piersi pozwala wnioskować o możliwym przebiegu choroby (rokowaniu), a także przepisywać choremu skuteczną, dedykowaną dla poszczególnych podtypów molekularnych terapię.
Podtyp luminalny A uważany jest za raka piersi o dobrym rokowaniu i powolnym przebiegu. W leczeniu tego podtypu podstawową metodą jest hormonoterapia oraz – jedynie w nielicznych przypadkach masywnego zajęcia węzłów chłonnych lub występowania innych czynników ryzyka – chemioterapia.
Podtyp luminalny B bardziej agresywny od opisanego poprzednika. W przebiegu stosuje się hormonoterapię lub – w zależności od stopnia nasilenia ekspresji receptorów hormonalnych, stanu czynników ryzyka i preferencji chorych – chemioterapię.
W przypadku podtypu luminalnego B z tak zwaną amplifikacją (zwiększeniem liczby kopii genu) lub nadekspresją (zwiększeniem ilości białka) receptora HER2, wpływającego na rozwój raka piersi, do chemio- i hormonoterapii dołącza się z terapię celowaną anty-HER2, polegającą na zablokowaniu receptora HER2 i dzięki temu hamowaniu rozwoju choroby.
Rak HER2-dodatni, tzn. rak z amplifikacją genu/nadekspresją receptora HER2, cechuje się wysoką agresywnością, silną zdolnością do proliferacji i dawania przerzutów, a co za tym idzie, dużo gorszym rokowaniem.
Terapia ukierunkowana molekularnie anty-HER2 np.
z użyciem trastuzumabu (przeciwciała monoklonalnego anty-HER2), które blokuje aktywność tego receptora, w skojarzeniu z chemioterapią, znacząco poprawia wyniki leczenia chorych na HER2-dodatniego raka piersi.
Rak potrójnie ujemny, jeden z najgorzej rokujących typów nowotworu piersi. Brak receptorów hormonalnych oraz brak amplifikacji/nadekspresji receptora HER2 powoduje, że w jego leczeniu nie jest możliwe zastosowanie terapii dedykowanej zablokowaniu aktywności tych receptorów. W takim przypadku mimo stosowania chemioterapii często szybko następuje nawrót choroby.
Stopnie zaawansowania choroby
Te, w dużej mierze, są zależne od podtypu biologicznego. Klasyfikacja kliniczna Towarzystwa Nauk Medycznych umożliwia wyodrębnienie 5 stopni zaawansowania (0-IV), zależnych od wielkości guza, przerzutów do węzłów chłonnych pachowych i obecności przerzutów odległych:
Stopień „0” rozpoznawany jest w przypadku bardzo wczesnej postaci nowotworu piersi, do której kwalifikowane są raki nienaciekające (przedinwazyjne). W tym stadium choroba jest praktycznie całkowicie wyleczalna, a prowadzone postępowanie terapeutyczne ma na celu uzyskanie miejscowego wyleczenia oraz zapobiegnięcie wystąpienia raka inwazyjnego.
Rak piersi w stopniu I oraz II oznacza inwazyjne stadium choroby, w której lokalizacja komórek nowotworowych jest nadal ograniczona do gruczołu piersiowego lub zaczęły się one rozprzestrzeniać do najbliższych pachowych węzłów chłonnych.
Rak piersi w stopniu III nazywany jest miejscowo zaawansowanymi oznacza przerzuty nowotworu do regionalnych węzłów chłonnych i/lub do okolicznych tkanek, bez obecności przerzutów do odległych narządów i węzłów chłonnych.
Uogólniony (rozsiany) rak piersi jest najbardziej zaawansowaną postacią tego nowotworu (wg klasyfikacji TNM jest to nowotwór w stopniu IV) i oznacza obecność przerzutów odległych, np.
w kościach, płucach, wątrobie lub w mózgu. Zaawansowany rak piersi to także stadium nawrotu choroby, za które uznajemy zarówno miejscową wznowę, jak i przerzuty w odległych narządach.
Nawrót raka piersi następuje u około 20% chorych po wcześniejszym leczeniu radykalnym.
Stopień zaawansowania choroby w bardzo istotny sposób determinuje rokowanie i szanse przeżycia, przy czym techniki diagnostyczne i dostosowane indywidualnie leczenie powodują, że rak piersi wykryty i leczony we wczesnych stadiach zaawansowania może być całkowicie wyleczalny, dając chorym szanse na normalne życie.
Metody diagnozowania raka piersi
Diagnostyka powinna być szybką odpowiedzią na objawy! Ale nie tylko. Diagnostyka to niezbędny element profilaktyki, której przyjrzymy się bliżej w następnym artykule. Odpowiednia diagnostyka onkologiczna powinna pozwolić na ocenę zasięgu nowotworu.
Chodzi o określenie stopnia zaawansowania klinicznego, ocenę stanu sprawności chorego, określenie czynników prognostycznych i predykcyjnych (takich, które będą miały wpływ na decyzję o wyborze adekwatnego rodzaju terapii onkologicznej) oraz na potwierdzenie lub wykluczenie istnienia drugiego nowotworu.
Na wstępną diagnostykę raka piersi składają się:
Pełne badanie podmiotowe i przedmiotowe
W diagnostyce raka piersi wciąż duże znaczenie ma badanie fizykalne (przedmiotowe), pozwala ono bowiem na wykrycie około 37% guzów złośliwych .
Prowadzony podczas badania wywiad lekarski w połączeniu z badaniem przedmiotowym umożliwiają ustalenie prawdopodobieństwa wystąpienia u pacjentki choroby nowotworowej oraz postawienie wstępnej diagnozy i, co najważniejsze, wybór odpowiednich badań w celu jej potwierdzenia. Ukierunkowanie dalszych działań często skraca czas do dokładnego rozpoznania i przyspiesza proces wdrożenia leczenia.
Diagnostyka obrazowa
W diagnostyce raka piersi wykorzystuje się szerokie spektrum badań obrazowych. Pozwalają one na wykrywanie zmian, określanie ich położenia i rozmiarów, ocenę kształtu, wreszcie umożliwiają wykrycie przerzutów w odległych tkankach organizmu.
Najpopularniejszym i najistotniejszym badaniem obrazowym jest mammografia (MMG), którą stosuje się samodzielnie lub z uzupełniającym badaniem ultrasonograficznym (USG).
Stanowi ona, wedle zaleceń Amerykańskiego Towarzystwa Radiologów, podstawowe narzędzie do badań przesiewowych w kierunku raka piersi u kobiet po 40. roku życia.
Czułość MMG w wykrywaniu zmian nowotworowych wynosi około 85% (zakres 50–90%), przy czym jest mniejsza w przypadku piersi o dużej gęstości, typowych dla kobiet w młodszym wieku. Część guzów piersi, nawet wyczuwalnych w badaniu palpacyjnym, jest niewidoczna w obrazie MMG.
U młodszych kobiet czułym i dosyć swoistym badaniem jest ultrasonografia (USG), która ze względu na swoje bezpieczeństwo jest zalecana także u kobiet w ciąży.
Obecnie najczulszym badaniem obrazowym w diagnostyce raka piersi w każdej grupie wiekowej jest rezonans magnetyczny (MR). Rezonans magnetyczny jako badanie przesiewowe zalecany jest u kobiet z wysokim ryzykiem zachorowania na raka piersi.
Do tej grupy należą kobiety z mutacją genów BRCA1, BRCA2 lub obciążone 50-procentowym ryzykiem tych mutacji (mutacja u matki lub siostry) lub ponad 20% ryzykiem zachorowania na raka piersi związanym z wywiadem rodzinnym. Rezonans magnetyczny jest również wskazany u kobiet, które poniżej 30.
roku życia poddane były radioterapii obszaru klatki piersiowej.
Badanie patomorfologiczne
Każda nieprawidłowa masa podejrzana w kierunku rozrostu złośliwego stwierdzana w badaniu palpacyjnym czy obrazowym powinna zostać zweryfikowana w badaniu patomorfologicznym. Badanie mikroskopowe (patomorfologiczne) jest najistotniejszym elementem w diagnostyce nowotworów piersi, ponieważ jako jedyne pozwala na ostateczne postawienie rozpoznania.
Mikroskopowe rozpoznanie raka jest bezwzględnym warunkiem rozpoczęcia leczenia. W celu pobrania materiału do badania stosuje się biopsję gruboigłową lub mammotomiczną. W przypadku braku innych możliwości – aspiracyjną biopsję cienkoigłową. W stadiach zaawansowanych także otwartą biopsję chirurgiczną.
Patomorfolog podczas badania mikroskopowego pobranego materiału określa charakter zmian. Rodzaj komórek – typ histologiczny, ich grading – stopień złośliwości, a w przypadku materiału operacyjnego także wielkość guza, zajęcie węzłów chłonnych – zaawansowanie nowotworu, czy też (za pomocą dodatkowych badań) bardziej specyficzne cechy.
Należą do nich obecność lub brak określonych receptorów i białek na błonach komórek nowotworowych.
Czas! To on odgrywa kluczową rolę w diagnostyce raka piersi. Im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym szybciej uda się wdrożyć odpowiednią terapię, a szanse pacjentki na pełne wyleczenie będą większe.
Po przeczytaniu tego artykułu poczułaś, że chcesz wykonać badania w celu wykluczenia choroby? A może zdałaś sobie sprawę, że opisane objawy są powiązane z Twoimi aktualnym odczuciami? Porozmawiaj ze swoim ginekologiem! Zleci on odpowiednie badania i doradzi, jak działać w kierunku profilaktyki, diagnozowania i leczenia raka piersi.
Rak piersi w liczbach >> W kolejnym artykule poruszymy temat płodności w nowotworze piersi oraz kwestie związane z profilaktyką.
Nie daj się rakowi, badaj piersi! Zauważyłaś niepokojące zmiany w swoich piersiach? Skonsultuj to ze specjalistą Gyncentrum! Napisz do nas: [email protected] Zadzwoń: 32 506 57 77
Konsultacja merytoryczna:
dr n. med. Wojciech Szanecki Ginekolog i położnik, onkolog Od wielu lat zawodowo związany z Kliniką Leczenia Niepłodności i Diagnostyki Prenatalnej Gyncentrum. Starszy asystent w Samodzielnym Publicznym Centralnym Szpitalu Klinicznym Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Wykładowca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Członek polskich i zagranicznych towarzystw ginekologicznych.
Rak piersi – wczesne objawy nowotworu
Rak piersi stanowi dużą grupę zróżnicowanych i heterogennych co do biologii i przebiegu nowotworów. Nowotwór piersi stanowi 25% ogółu wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe wykrywane u kobiet.
W Polsce stwierdza się każdego roku kilkanaście tysięcy nowych przypadków. Częstość występowania choroby związana jest z poziomem cywilizacyjnym społeczeństwa.
Szczyt zachorowań na raka piersi występuje u kobiet w wieku 50-69 lat.
Wiedza na temat nowotworów złośliwych piersi poszerza się i ulega zmianie.
Choć nowe leki i opcje terapeutyczne pozytywnie wpływają na poprawę rokowania, to najważniejsze pozostaje wykrycie choroby na wczesny etapie zaawansowania. Pomóc może w tym zachowanie tzw.
czujności onkologicznej wyrażającej się znajomością potencjalnych objawów raka piersi i metod diagnostyki oraz korzystaniem z badań profilaktycznych i przesiewowych (skrining).
Poniższy poradnik zawiera informacje dotyczące objawów raka piersi, metod wykrywania i diagnostyki nowotworów sutka oraz podstawowe zalecenia związane z leczeniem guzów piersi.
SPIS TREŚCI:
Rak piersi – jakie daje objawy
Symptomy chorobowe i potencjalne objawy raka piersi (guza sutka) zależą przede wszystkim od stopnia jego zaawansowania. Zarówno rak piersi, jak i łagodny nowotwór sutka w początkowym okresie rozwoju przebiegają najczęściej bezobjawowo i wówczas zmiany nowotworowe najczęściej wykrywa się podczas profilaktycznej mammografii lub innego badania diagnostycznego piersi.
Każde niepokojące zmiany, które mogą stanowić potencjalne objawy raka piersi powinien zweryfikować doświadczony lekarz. We wczesnych stadiach rak sutka może być wykryty wyłącznie badaniem specjalistycznym.
W miarę rozrostu guza piersi dochodzą kolejne symptomy takie jak: asymetria piersi, wciągnięcie skóry lub brodawki sutkowej, zaczerwienienie skóry, jednostronny wyciek z brodawki.
Najczęstszym objawem raka sutka jest guz, który nierzadko wykrywa sama chora. Częstość występowania tego objawu szacuje się między 65% a 76%.
Guz w piersi jest zwykle dość twardy, czasami ma nierówną powierzchnię i na ogół dobrze wyczuwalne granice.
Guzek piersi jest najczęściej całkowicie niebolesny, a pacjentki bardzo rzadko zgłaszają towarzyszące mu objawy, takie jak kłucie czy pociąganie.
Innym charakterystycznym objawem jaki daje rak piersi jest wyciek z brodawki sutkowej. Sama brodawka może być wciągnięta, pogrubiała, o zmienionym zabarwieniu lub z owrzodzeniami.
Symptomy raka sutka mogą dotyczyć także skóry. Może ona być zaczerwieniona, zmieniona, z obecnością twardego nacieku, owrzodzenia czy wciągnięcia. Objaw skórki pomarańczowej świadczy zazwyczaj o znacznym miejscowym zaawansowaniu procesu nowotworowego.
Do typowych objawów raka piersi nalezą również powiększenie okolicznych węzłów chłonnych oraz symptomy związane z przerzutami w odległych narządach.
Szczególnie agresywną postacią raka piersi jest zapalny rak sutka, który na szczęście występuje relatywnie rzadko. W badaniu przedmiotowym często nie stwierdza się guza, a objawem zapalnego raka piersi jest obrzęknięta „pomarańczowa” skóra.
ZOBACZ: JAK BADAĆ PIERSI
Najczęstsze objawy raka piersi – lista
- U kobiet, u których rozwija się rak sutka, zmiany w obrębie skóry piersi mogą obejmować zaciągnięcie skóry nad guzem (czasem bardzo dyskretne), obrzęk skóry, zmiany o charakterze tak zwanej „skórki pomarańczy” (objaw zaawansowanego raka piersi i częsty w raku zapalnym), zaczerwienienie skóry i jej owrzodzenie. Naciek skóry lub jej owrzodzenie to objaw zaawansowanego raka piersi podobnie jak guzki satelitarne.
- Objawy raka piersi w obrębie brodawki sutkowej charakteryzują się wyciekiem z brodawki sutkowej, który ma charakter surowiczy lub surowiczo-krwisty, wciągnięciem brodawki (rzadki objaw nowotworu piersi), wykwitami o charakterze zmian krostowatych, w sytuacji progresji rakowi sutka może towarzyszyć krwawienie lub owrzodzenie.
- Ból jest dość rzadkim objawem towarzyszącym pierwotnej zmianie w piersi, natomiast jest częstym symptomem zaawansowanego raka piersi, gdy na przykład obecne są przerzuty raka do kości. Niewielka grupa chorych kobiet z rakiem sutka odczuwa dyskretne dolegliwości w postaci kłucia, krótkotrwałego dyskomfortu i bólu w okolicy guza piersi.
- Częstym objawem raka piersi jest powiększenie pachowych węzłów chłonnych po stronie guza.
- U niektórych chorych rak piersi przybiera postać zapalną i objawia się wówczas obrzękiem i zaczerwienieniem skóry, zwiększonym uciepleniem i bolesnością.
- U kobiet karmiących piersią, rak sutka został opisany jako zjawisko nazywane milk rejection sign, które polega na niechęci dziecka do ssania chorej piersi matki.
- Charakterystyka objawów choroby nowotworowej piersi z przerzutami do odległych narządów zależy od lokalizacji tych zmian (duszność, bolesność związana ze złamaniem kości, zawrotu głowy i wymioty, niewydolność oddechowa)
Nowotwór piersi – jak wykryć
Rosnąca liczba wykrywanych nowotworów złośliwych w obrębie gruczołu piersiowego u chorych bez charakterystycznych symptomów i objawów raka piersi jest wynikiem prowadzonych na szeroką skalę badań rzesiewowych. Największe znaczenie we wczesnym wykrywaniu raka piersi ma mammografia, która umożliwia wykrycie postaci przedklinicznych.
Do cech sugerujących w badaniu mammograficznym obecność złośliwego procesu i mogących świadczy o rozwoju tak podstępnej choroby jaką jest rak sutka zaliczamy: asymetrię, obecność mikrozwapnień, litą zmianę o intensywnym wysyceniu i zaburzenia struktury gruczołu piersiowego. W przypadku wykrycia wspomnianych zmian konieczna jest dalsza ocena w kierunku diagnozy: rak piersi.
Nie każdy guz piersi jest rakiem, lecz do chwili wyjaśnienia jego natury powinien być traktowany jako potencjalny nowotwór złośliwy.
Warto pamiętać, że podstawą ustalenia ostatecznego rozpoznania w przypadku raka piersi jest zawsze wynik badania patomorfologicznego. Podstawą diagnostyki guza piersi jest biopsja gruboigłowa z oceną typu nowotworu, ekspresji receptorów, oceną stopnia złośliwości G i wskaźnika proliferacji Ki-67.
ZOBACZ: PROFILAKTYCZNA MASTEKTOMIA
Rak sutka – diagnostyka obrazowa
Diagnostyka nowotworów sutka opiera się na mammografii diagnostycznej, badaniu ultrasonograficznemu lub w niektórych przypadkach na badaniu rezonansem magnetycznym.
Klasyczna mammografia jest najważniejszą metodą obrazowania piersi.
Objawy mammograficzne zmiany łagodnej piersi to guzek o wysyceniu równym tkance gruczołowej, zmiana dobrze ograniczona, łagodne zwapnienia, zmiana o kształcie okrągłym, owalnym lub policyklicznym.
Mammografia pozwala na wykrycie zmiany o średnicy zaledwie kilku milimetrów, umożliwia ocenę lokalizacji guza oraz wykonanie biopsji (celowanej lub otwartej)
Badanie USG cechuje się mniejszą czułością i swoistością, ale jest to technika szczególnie przydatna u młodych kobiet, które pragną sprawdzić czy w ich piersiach nie rozwija się tak podstępna choroba jak rak piersi. Ultrasonografia jest badaniem bezpiecznym dla kobiet w ciąży. Nie znajduje zastosowania w badaniach przesiewowych ponieważ rzadko pozwala na wykrycie zmian niewyczuwalnych palpacyjnie.
Rezonans magnetyczny piersi to technika charakteryzująca się wysoką czułością i swoistością. Przeszkodą w powszechnej diagnostyce obrazowej raka piersi z wykorzystaniem MRI jest wysoki koszt procedury. W praktyce wykorzystywany jest w przypadku zmian niejednoznacznych i wymagających pogłębionej diagnostyki.
Rak piersi – leczenie
Jak podkreślają eksperci – wczesne wykrycie guza pozwala na szybkie rozpoczęcie leczenia raka piersi. W związku z tym, wszystkie kobiety powinny zachować czujność onkologiczną wyrażającą się znajomością objawów raka piersi oraz przestrzeganiem zasad profilaktyki. Należy również niezwłocznie konsultować z lekarzem wszelkie niepokojące symptomy mogące sugerować rozwój raka piersi.
Rak przedinwazyjny przewodowy piersi (DSCI) wymaga leczenia chirurgicznego lub leczenia oszczędzającego pierś z uzupełniającą radioterapią, albo wykonania mastektomii.
W leczeniu radykalnym wczesnego raka piersi stosuje się: chirurgię, radioterapię, hormonoterapię, chemioterapię oraz leczenie anty-HER2.
Oznacza to, że optymalna strategia leczenia raka piersi powinna uwzględniać wielodyscyplinarną terapią skojarzoną. Wykorzystuje się zarówno metody leczenia miejscowego (zabieg chirurgiczny raka piersi i radioterapię) oraz postępowanie systemowe ( chemioterapia, hormonoterapia, leczenie celowane molekularnie lub immunoterapia).
Podstawą do ustalenia właściwej sekwencji leczenia raka piersi jest wynik badania histopatologicznego, ustalenie czynników prognostycznych i predykcyjnych oraz określenie stopnia zaawansowania choroby.
Zaleca się, aby pacjentki u których zdiagnozowano raka sutka był leczone w wyspecjalizowanych ośrodkach referencyjnych.
W maju 2019 roku Minister Zdrowia Łukasz Szumowski podpisał rozporządzenie wprowadzające w w Polsce system Breast Cancer Unit.
Oznacza to, że w naszym kraju powstaje sieć wyspecjalizowanych szpitali dedykowanym chorym z rakiem piersi. W takich placówkach osiąga się najlepsze wyniki leczenia raka piersi.
Rokowania przy raku piersi zależą od zaawansowania choroby, co podkreśla znaczenie wczesnego wykrycia guza oraz znajomości potencjalnych objawów raka piersi.
ZOBACZ: RAK PIERSI – BAZA WIEDZY
Rak piersi – prognoza i przeżycie – Dr n. med. Dominika Paradowska
Prognoza (rokowanie) i szanse pacjenta na przeżycie w przypadku raka piersi zależą od wielu czynników.
Tylko lekarz znający dokładnie historię choroby, typ nowotworu złośliwego, stadium zaawansowania, charakterystykę nowotworu złośliwego, metodę leczenia oraz odpowiedź na leczenie, może na podstawie tych informacji ocenić szansę pacjenta na przeżycie i określić rokowanie. Prognoza polega na ocenie wpływu nowotworu złośliwego na organizm pacjenta oraz odpowiedzi pacjenta na leczenie.
Czynnik prognostyczny to cecha nowotworu lub cecha pacjenta, który należy wziąć pod uwagę przy określaniu rokowania. Czynnik predykcyjny z kolei wpływa na odpowiedź nowotworu złośliwego na konkretną metodę leczenia. Czynniki prognostyczne i predykcyjne zwykle są omawiane wspólnie, ponieważ odgrywają istotną rolę przy planowaniu leczenia i określaniu prognozy dla pacjenta.
2. Czynniki prognostyczne i predykcyjne
Poniżej wymieniono najważniejsze czynniki prognostyczne i predykcyjne dla raka piersi.
Stadium zaawansowania raka piersi to ważny czynnik prognostyczny. Nowotwory o niskim stadium zaawansowania mają mniejsze ryzyko nawrotu i bardziej pomyślne rokowanie.
W przypadku nowotworów o wysokim stadium zaawansowania częściej dochodzi do nawrotów, a prognoza jest niekorzystna.
Do najważniejszych czynników związanych z określaniem stadium zaawansowania należą: ocena stanu regionalnych węzłów chłonnych oraz wielkość pierwotnego guza (więcej na ten temat w artykule: ”Rak piersi – Staging”).
- Stan regionalnych węzłów chłonnych
Jednym z najważniejszych czynników prognostycznych dla raka piersi jest ocena obecności przerzutów nowotworowych w węzłach chłonnych pachowych.
- Rak piersi, który rozprzestrzenił się do węzłów chłonnych pachowych ma większe ryzyko nawrotu i gorsze rokowanie, niż rak, który nie wytworzył przerzutów do węzłów chłonnych.
- Rak piersi może również wytworzyć przerzuty do węzłów chłonnych wewnątrzpiersiowych, nie rozprzestrzeniając się do węzłów chłonnych pachowych. W takiej sytuacji ryzyko wznowy nowotworu złośliwego jest wysokie, mimo braku przerzutów do węzłów pachowych.
Istotnym czynnikiem prognostycznym jest również liczba węzłów chłonnych z przerzutami nowotworu złośliwego
- Im więcej węzłów chłonnych z przerzutami raka, tym większe ryzyko nawrotu.
- Największe ryzyko wznowy raka występuje, jeśli przerzuty nowotworu złośliwego były obecne w przynajmniej 4 węzłach chłonnych.
Wielkość pierwotnego guza to drugi najważniejszy czynnik prognostyczny w przypadku raka piersi. Wymiary guza są osobnym czynnikiem prognostycznym, niezależnym od stanu regionalnych węzłów chłonnych.
Im większe wymiary guza, tym wyższe ryzyko wznowy nowotworu złośliwego. Guzy o dużych rozmiarach (5 cm i więcej) mają największe ryzyko nawrotu.
Raki piersi o wielkości poniżej 1 cm, z węzłami chłonnymi bez przerzutów, mają najbardziej korzystne rokowanie.
- Grading (stopień złośliwości histologicznej) nowotworu
- Stopień złośliwości raka jest istotnym czynnikiem wpływającym na prognozę.
- Nowotwory o niskim stopniu złośliwości zwykle rosną wolno i mają mniejsze ryzyko tworzenia przerzutów, niż raki o wysokim stopniu złośliwości (więcej na ten temat w artykule: „Rak piersi – Grading”).
Typ raka może być czynnikiem wpływającym na rokowanie
- W przypadku raka przewodowego inwazyjnego, jego podtypy, takie jak: cewkowy, śluzowy, rdzeniasty i brodawkowy mają bardziej korzystne rokowanie i wyższe odsetki przeżywalności niż rak inwazyjny przewodowy NST (z ang. No Special Type).
- Zapalny rak piersi cechuje się gorszą prognozą.
- Inwazja naczyń chłonnych i naczyń krwionośnych
Jeżeli komórki nowotworu złośliwego rozprzestrzeniły się do naczyń chłonnych lub naczyń krwionośnych okolicy guza, istnieje większe ryzyko wznowy i rokowanie jest gorsze.
- Ekspresja receptorów dla estrogenu i progesteronu
Ekspresja receptorów dla hormonów takich jak estrogeny i progesteron jest czynnikiem pozwalającym ocenić, czy nowotwór może odpowiedzieć na leczenie hormonalne.
W przypadku raków piersi, które wykazują ekspresję receptorów dla hormonów (tzw. raki hormonozależne), istnieje większa szansa, że nowotwór odpowie na hormonoterapię.
Raki, które wykazuję ekspresję receptorów estrogenowych (raki ER+) oraz receptorów progesteronowych (raki PR+) są zwykle mniej agresywnymi nowotworami, o niskim stopniu złośliwości i małej skłonności do tworzenia przerzutów, w przeciwieństwie do raków, które nie posiadają tych receptorów (raki HR-).
Kolejnym czynnikiem prognostycznym wykorzystywanym w przewidywaniu wrażliwości guza na leczenie, jest ekspresja HER2.
- Guzy z nadekspresją HER2 (HER2-dodatnie) zwykle są nowotworami o wysokim stopniu złośliwości i mają większą skłonność do tworzenia przerzutów.
- Kobiety z rakiem HER2-dodatnim mogą nie odpowiadać dobrze na terapię hormonalną np. za pomocą tamoksifenu, ale prawdopodobnie nowotwór odpowie na leczenie trastuzumabem.
Wiek kobiety w momencie postawienia diagnozy raka piersi może istotnie wpływać na rokowanie.
- Młodsze kobiety (poniżej 35 roku życia) zwykle mają większe ryzyko wznowy raka i gorsze rokowanie niż kobiety w wieku pomenopauzalnym
- Rak piersi występujący u młodszych kobiet cechuje się bardziej agresywnym przebiegiem, wyższym stopniem histologicznej złośliwości oraz znacznym stopniem zaawansowania choroby w momencie postawienia diagnozy.
- Wznowa nowotworu złośliwego lub przerzuty powstałe po pierwotnym leczeniu
Istnieje kilka czynników, które wpływają na rokowanie w przypadku wznowy raka piersi:
- Okres między pierwotną diagnozą i leczeniem a wznową
– Kobiety, u których rak nawraca po ponad 5 latach od pierwotnej diagnozy mają lepsze rokowanie niż pacjentki, u których doszło do wznowy po mniej niż 2 latach. – Im dłuższy okres między pierwotnym zachorowaniem a wznową, tym lepiej.
- Rodzaj wznowy nowotworu złośliwego
– Pacjenci z wznową miejscową, czyli nawrotem raka w piersi po operacyjnym usunięciu guza oraz radioterapii, mają lepsze rokowanie, niż osoby, u których doszło do wznowy raka w innych narządach (wznowa odległa lub przerzuty odległe). – Wznowa nowotworu w ścianie klatki piersiowej niekiedy zwiększa ryzyko wystąpienia przerzutów odległych.
– Przerzuty do wątroby, płuc i mózgu mają gorsze rokowanie niż miejscowe przerzuty do piersi, ściany klatki piersiowej lub pachy. – Przerzuty do kości mają pośrednie rokowanie, lepsze niż przerzuty do wątroby, płuc i mózgu, ale gorsze niż przerzuty do ściany klatki piersiowej.
3. Szansa na przeżycie
Ocena szans na przeżycie w przypadku raka piersi opiera się na szacowaniu i należy interpretować ją bardzo ostrożnie. Ze względu na to, że statystyki opierają się na ocenie grup ludzi, nie można ich wykorzystywać do przewidywania, jakie dana osoba ma szanse na przeżycie choroby.
Pacjentki z rakiem piersi powinny porozmawiać ze swoim lekarzem na temat prognozy i szans na przeżycie. Prognoza zależy od wielu czynników, takich jak m.in.:
- Wywiad rodzinny
- Typ nowotworu złośliwego
- Stadium zaawansowania nowotworu
- Charakterystyka nowotworu
- Metoda leczenia
- Odpowiedź pacjenta na leczenie
Jedynie lekarz, który zbierze wszystkie te dane razem, może porównać je z danymi statystycznymi i ocenić rokowanie i szansę na przeżycie danego pacjenta.
Rak piersi – rodzaje, objawy, leczenie i rokowania. Profilaktyka nowotworów piersi
Według różnych statystyk, rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet. Mimo że zachorowalność na raka piersi rośnie, poprawia się też skuteczność leczenia tego nowotworu.
Istotną rolę odgrywa także wzrost świadomości zdrowotnej społeczeństwa – kobiety częściej wykonują badania profilaktyczne, co pozwala wykryć nowotwór piersi we wczesnym stadium, gdy istnieją duże szanse na jego wyleczenie.
Co jednak bardzo ważne, a z czego wiele osób nie zdaje sobie sprawy, rak piersi to określenie potoczne – w nomenklaturze lekarskiej obowiązują nazwy rak sutka lub rak gruczołu sutkowego.
Nowotwór piersi – jakie są rodzaje raka piersi?
Rak piersi może być klasyfikowany na podstawie rozmaitych kryteriów. Podział uwzględniający rodzaj komórek, z których wywodzi się nowotwór, wyróżnia:
- raka przewodowego piersi – proces nowotworzenia rozpoczyna się w komórkach nabłonka, wyściełającego przewody wyprowadzające wydzielinę;
- raka zrazikowego piersi – nowotwór rozwija się w komórkach gruczołowych zrazików, które produkują wydzielinę.
Z kolei biorąc pod uwagę obecność nacieków na okolicznych tkankach, nowotwory piersi można podzielić na:
- raka nieinwazyjnego (in situ) – jego komórki mają cechy złośliwości, ale są odgraniczone od otoczenia i nie naciekają na sąsiadujące tkanki;
- raka inwazyjnego – komórki nowotworowe rozprzestrzeniają się na pobliskie tkanki.
Rak piersi – objawy. Jak rozpoznać raka piersi?
Rak piersi na początku zazwyczaj rozwija się po cichu, nie dając żadnych objawów. Z tego powodu często jest on wykrywany przez przypadek, gdy kobieta wyczuje w piersi mały, twardy guzek. Istnieją jednak również inne symptomy, które mogą świadczyć o rozwoju raka piersi:
- wyraźne zmarszczenie lub wciągnięcie skóry piersi,
- owrzodzenie skóry piersi,
- owrzodzenie brodawki,
- wciągnięcie brodawki,
- zmiana zabarwienia brodawki,
- surowiczy lub krwisto-surowiczy wyciek z brodawki,
- powiększenie węzłów pachowych lub nadobojczykowych.
Pojawienie się tych objawów zależy oczywiście od stadium choroby oraz lokalizacji zmian. W zaawansowanej, rozsianej postaci nowotworu piersi mogą występować ponadto przewlekłe zmęczenie, utrata masy ciała oraz wyniszczenie organizmu.
Diagnostyka raka piersi
Diagnostyka raka piersi obejmuje kilka etapów. Pierwszym z nich jest obszerny wywiad lekarski, dotyczący aktualnych dolegliwości, schorzeń przewlekłych, przebytych ciąż czy historii występowania nowotworów złośliwych w rodzinie. Kolejny krok to badanie fizykalne, które powinno obejmować wszystkie narządy ze szczególnym uwzględnieniem gruczołów piersiowych.
Następnie lekarz zleca wykonanie badań obrazowych, których rolą jest uwidocznienie wewnętrznej struktury piersi, co ma umożliwić wstępną ocenę charakteru zmian. Do najczęściej przeprowadzanych badań obrazowych zalicza się mammografię, USG oraz rezonans magnetyczny.
Za rozstrzygające w diagnostyce nowotworów piersi uznaje się jednak badania patomorfologiczne. Materiał do badania mikroskopowego zwykle pobiera się podczas biopsji aspiracyjnej grubo- lub cienkoigłowej.
Przy podejrzeniu zaawansowanego raka piersi i rozsianego procesu nowotworowego często istnieje konieczność wykonania dodatkowych badań, na przykład RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, tomografii komputerowej mózgu czy badania scyntygraficznego kości.
Leczenie raka piersi – jak przebiega?
W przypadku nowotworów piersi najczęściej stosowane jest leczenie skojarzone, czyli łączące metody chirurgiczne, chemioterapię i radioterapię. Poszczególne etapy leczenia dobiera się na podstawie stopnia zaawansowania i złośliwości choroby oraz wieku pacjentki. Podstawę leczenia raka piersi stanowi zabieg chirurgiczny. W zależności od stadium nowotworu wykonuje się:
- operację oszczędzającą – polegającą na usunięciu samego guza lub guza wraz z jednym z kwadrantów piersi;
- operację radykalną – czyli mastektomię, polegającą na usunięciu całej piersi.
Kolejnym elementem leczenia raka piersi jest chemioterapia, której celem jest powstrzymanie podziałów namnażających się komórek. Chemioterapia może być wykorzystywana zarówno przed, jak i po operacji.
W przypadkach, gdy leczenie chirurgiczne nie jest możliwe, chemioterapia stanowi natomiast podstawę leczenia.
Funkcję leczenia uzupełniającego może stanowić też radioterapia – naświetlania pozwalają na zniszczenie resztek nowotworu i umożliwiają przeprowadzanie operacji oszczędzających.
Dieta po wykryciu raka piersi – jak powinna wyglądać?
By wesprzeć organizm na każdym etapie leczenia onkologicznego, a tym samym zapobiec niedożywieniu i kacheksji nowotworowej, należy stosować zdrową, prawidłowo zbilansowaną, lekkostrawną dietę.
Nie tak rzadko zdarza się jednak, że pacjentki chorujące na raka piersi, skarżą się na brak apetytu i łaknienia – to w konsekwencji może prowadzić do znacznego spadku wagi, utrudniającego kontynuację leczenia.
W takiej sytuacji warto uzupełnić dietę o doustne suplementy pokarmowe w formie płynów, takie jak Supportan DRINK, które dostarczają do organizmu odpowiednią ilość energii, składników odżywczych, witamin oraz minerałów. Supportan DRINK zawiera białko, energię oraz kwasy tłuszczowe omega-3, które zwiększają efektywność chemioterapii.
Przed operacją oraz w trakcie rekonwalescencji świetnie sprawdzi się Fresubin Jucy DRINK oraz Fresubin Energy DRINK, które zapewniają niezbędną ilość białka oraz łatwo przyswajalną porcję energii. W przebiegu chorób nowotworowych dobrym rozwiązaniem będzie także Fresubin Protein Powder, który jest skoncentrowanym źródłem wysokiej jakości białka.
Preparat ma postać proszku, który dodaje się do płynów lub posiłków.
Nowotwór piersi – rokowania
Podobnie jak przy innych nowotworach, również rokowanie w przypadku raka piersi zależą głównie od stopnia zaawansowania i złośliwości nowotworu oraz ewentualnej obecności przerzutów. Należy przy tym pamiętać, że w ciągu pięciu lat od wykrycia raka w jednej piersi, istnieje duże ryzyko wznowy choroby lub wystąpienia nowotworu w drugiej piersi.
Profilaktyka raka piersi
Profilaktyka nowotworów piersi polega przede wszystkim na prowadzeniu zdrowego stylu życia: stosowaniu zbilansowanej, antynowotworowej diety, aktywności fizycznej, ograniczeniu spożywania alkoholu oraz utrzymywaniu właściwej masy ciała.
W ramach profilaktyki warto też regularnie wykonywać badania obrazowe – mammografię lub USG.
Lekarze zachęcają także pacjentki do samobadania piersi, co pozwala nie tylko zwiększyć świadomość na temat normalnego wyglądu gruczołów piersiowych, ale i szybciej zauważyć ewentualne zmiany.
Rak piersi należy do najczęściej diagnozowanych nowotworów u kobiet. Choć początkowo zazwyczaj nie daje specyficznych objawów, regularna obserwacja i badania profilaktyczne pomogą szybko dostrzec niepokojące zmiany i skonsultować je z lekarzem – a wczesna diagnoza zawsze oznacza większe szanse na powrót do zdrowia.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą