Rak żołądka – leczenie

Żołądek jest umięśnionym narządem, którego pojemność waha się w granicach jednego litra. Pełni on rolę swoistego „magazynu” dla pokarmu między posiłkami, a także rozpoczyna proces trawienia. Warstwa wewnętrzna wysłana jest gruczołami, które produkują sok żołądkowy i enzymy trawienne.

Najczęstszym typem raka występującym w żołądku jest gruczolakorak powstający z komórek warstwy wewnętrznej żołądka. Gruczolakorak cechuje się początkowym naciekaniem ściany żołądka, a następnie przylegających do niego organów (trzustka i śledziona) oraz węzłów chłonnych.

Ponadto nowotwór ten ma skłonność do przerzutów zarówno drogą krwionośną jak i chłonną, najczęstsze ogniska przerzutowe znajdują się w wątrobie, kościach i płucach.

Występowanie raka żołądka w Stanach Zjednoczonych jest obecnie rzadkie i liczba wykrywanych przypadków systematycznie spada, w odróżnieniu od Chin i Japonii, w których zachorowalność na ten nowotwór jest wciąż znacznym problemem onkologicznym.

Symptomy

Do objawów raka żołądka należy:

• Osłabienie
• Wzdęcia
• Uczucie pełności w żołądku
• Silne uczucie zgagi, pieczenia w nadbrzuszu
• Przewlekająca się, niesłabnąca niestrawność
• Mdłości niemające uchwytnej przyczyny
• Ból brzucha
• Uporczywe wymioty

Przyczyny

Nie ma jednoznacznej opinii wśród lekarzy, co jest przyczyną raka żołądka. Z pewnością można stwierdzić silny związek pomiędzy dietą bogatą w wędzone, słone czy marynowane potrawy, a występowaniem raka żołądka. Upowszechnienie się mrożenia jako sposobu na przechowywanie żywności przyczyniło się jednak do spadku zapadalności na ten nowotwór.

Czynniki ryzyka:

Rak żołądka pozostaje drugą co do częstości przyczyną śmierci z powodów onkologicznych na świecie, ze szczególnie wysoką zapadalnością w Japonii, Chinach, Korei, Europie Wschodniej i Ameryce Łacińskiej. Do znanych czynników ryzyka należą:

• Niski status socjoekonomiczny
• Płeć męska
• Palenie papierosów
• Starszy wiek
• Współwystępowanie anemii złośliwej (choroba przewlekła spowodowana utratą przez organizm funkcji do wchłaniania witaminy B12)
• Dieta uboga w świeże warzywa i owoce, jednocześnie bogata w słone, wędzone mięso i źle przechowywaną żywność.
• Chirurgiczne leczenie wrzodów żołądka poprzez usunięcie części narządu, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia raka w pozostawionym segmencie narządu, szczególnie w ciągu 15 lat od operacji
• Ostatnie badania wykazały wyższą zapadalność na raka żołądka wśród osób obciążonych nosicielstwem Helicobacter pylori (przyczyna przewlekłego zapalenia żołądka i wrzodów)
• Występowanie raka żołądka w rodzinie
• Grupa krwi A

Postacie raka żołądka

W zależności od rodzaju komórek, z których zbudowany jest nowotwór wyróżniamy poszczególne typy raka żołądka. Na podstawie tego rozróżnienia dobiera się najskuteczniejsze leczenie dla danego rodzaju komórek rakowych.
Wyróżniamy następujące typy:

• Gruczolakorak (powstający z komórek gruczołowych). Komórki gruczołowe wyściełają wewnętrzną powierzchnie żołądka i produkują ochronną warstwę śluzu, która osłania błonę narządu przed działaniem soku żołądkowego. Gruczolakorak jest najczęstszym typem raka żołądka.
• Chłoniak (powstający z komórek układu immunologicznego). W ścianie żołądka znajdują się komórki spełniające funkcję obronną, na ich podłożu również może powstać rak żołądka, jednak te przypadki są rzadkością.
• Rakowiak (powstający z komórek produkujących hormony). Komórki odpowiedzialne za sekrecję hormonów także mogą dać początek tworzeniu się nowotworu. Występowanie rakowiaka jest rzadkie.
• Raki wywodzące się z komórek nerwowych. GIST (guzy podścieliska przewodu pokarmowego) wywodzą się ze specyficznych komórek układu nerwowego. Ten typ raka również należy do rzadkości.

Diagnostyka

W celu zdiagnozowania i sklasyfikowania raka żołądka stosuje się szereg metod. Zdiagnozowanie choroby polega na potwierdzeniu jej istnienia, natomiast klasyfikacja ma na celu ustalenie stopnia zaawansowania nowotworu i pomaga w podjęciu wyboru właściwej terapii leczniczej.

• Badanie endoskopowe – poprzez wprowadzenie do żołądka Pacjenta cienkiej rury z kamerą na jej końcu, lekarz ma możliwość uwidocznienia zmiany nowotworowej, a także pobranie z niej wycinków (biopsja) w celu ostatecznego potwierdzenia rozpoznania.
• W momencie postawienia wstępnej diagnozy, Pacjent zostaje poddany kolejnym badaniom, do których należą:
  • Ultrasonografia endoskopowa
  • Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) oraz tomografia komputerowa klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy pozwalają na wykrycie nowotworu nawet w jego wczesnym stadium.
  • Testy diagnostyczne stwierdzające obecność specyficznych dla raka żołądka mutacji genowych.

Stopnie zaawansowania

Wyróżniamy następujące stopnie zaawansowania raka żołądka:

• Stopień I: Nowotwór w stopniu I jest ograniczony do błony śluzowej żołądka, która wyścieła wewnętrzną powierzchnię narządu, ponadto może naciekać określoną liczbę węzłów chłonnych.
• Stopień II: Nowotwór wrasta głębiej – w warstwę mięśniową żołądka. Z reguły nacieka większą liczbę węzłów chłonnych niż w stopniu I.
• Stopień III: Dochodzi do penetracji przez wszystkie ściany żołądka. Innym przypadkiem III stopnia zaawansowania jest mniejszy nowotwór, który nacieka dużą liczbę węzłów chłonnych.
• Stopień IV: Nowotwór daje przerzuty do odległych tkanek i narządów.

Leczenie

W zależności od stopnia zaawansowania oraz stanu zdrowia Pacjenta dobiera się najskuteczniejszą metodę terapii. Celem leczenia chirurgicznego jest całościowe wycięcie raka wraz z marginesem zdrowych tkanek żołądka.

Stosowane są poniższe formy leczenia:

• Wycięcie nowotworu o wczesnym stopniu zaawansowania ze ściany żołądka – raki, które nie naciekają głębszych warstw żołądka mogą być usunięte za pomocą metod endoskopowych podczas procedury zwanej endoskopowym usunięciem śluzówki.
• Wycięcie części żołądka (gastrektomia subtotalna) – w przebiegu tej operacji dochodzi do wycięcia wyłącznie części zaatakowanej przez raka.
• Wycięcie całego żołądka (gastrektomia totalna) – ta procedura wymaga usunięcia nowotworu wraz z całym żołądkiem, w określonych przypadkach usuwa się również niektóre tkanki otaczające. W konsekwencji konieczne jest połączenie przełyku z dwunastnicą, aby zachować ciągłość przewodu pokarmowego.
• Zwiadowcze wycięcie węzłów chłonnych – chirurg wycina niektóre węzły chłonne w jamie brzusznej w celu sprawdzenia czy nie zawierają one komórek rakowych.
• Operacja poprawiająca komfort życia – wycięcie części z guzem może znamiennie złagodzić dolegliwości i objawy związane z rozrastaniem się nowotworu w jamie brzusznej. Stosowane jako leczenie paliatywne u osób z zaawansowanym rakiem żołądka.

Radioterapia

Radioterapia w leczeniu raka żołądka może mieć zastosowanie przed zabiegiem chirurgicznym ( radioterapia neoadjuwantowa) w celu zmniejszenia masy guza co ułatwia jego późniejsze wycięcie. Z kolei radioterapia adjuwantowa, wykonywana po zabiegu, umożliwia zabicie pozostałych po operacji komórek nowotworowych.

Chemioterapia

Chemioterapia w leczeniu raka żołądka również przybiera postać chemioterapii neoadjuwantowej i adjuwantowej, zasady jej stosowania są tożsame z tymi dotyczącymi radioterapii. Chemioterapię często łączy się z radioterapią, natomiast wskazaniem dla chemioterapii jako jedynej metody leczenia jest poprawienie komfortu życia Pacjentów z zaawansowanym, nieuleczalnym rakiem żołądka.

Terapia celowana

Terapia celowana jest nowoczesną metodą leczenia, podczas której stosuje się leki atakujące konkretne funkcje komórek nowotworowych. Do leków stosowanych w przypadku raka żołądka zaliczamy:

• Trastuzumab (Herceptin) lek mający zastosowanie przy nowotworach żołądka produkujących receptory ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu 2 (HER 2)
• Imatinib (Gleevec) podawany jest w przypadku guzów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST)
• Sunitinib (Sutent) również podawany w przypadku guzów podścieliska przewodu pokarmowego.

• Przeprowadzenie szczegółowych badań odnośnie specyfiki komórek Twojego nowotworu pomoże ustalić Twojemu lekarzowi właściwą metodę leczenia.
• Integrative Medical Center prowadzi terapie raka żołądka z wykorzystaniem hipertermii lokalnej.
• źródło zdjęcia pixabay.com

Rak żołądka – przyczyny, objawy, rokowania i diagnostyka

Rak żołądka to złośliwy nowotwór, który jest czwartą przyczyną zgonów nowotworowych w Polsce. Częściej występuje u mężczyzn. Każdego roku zachorowania w Polsce dotykają ponad 5 tys. osób.

Przyczyny powstawania raka żołądka nie są w pełni wyjaśnione, choć uważa się, że aż w 90% jego etiologia wynika z czynników środowiskowych o negatywnym działaniu.

Poza tym rozwojowi nowotworu żołądka sprzyja też dieta składająca się z potraw wędzonych, kwaszonych, sfermentowanych lub po prostu nieświeżych.

Co to jest raka żołądka?

Żołądek to część przewodu pokarmowego, w której pod wpływem enzymów trawiennych rozpoczyna się proces trawienia pokarmów trafiających do niego bezpośrednio z przełyku.

Wśród części składowych żołądka wyróżnia się wpust, dno, trzon oraz odźwiernik. Komórki nowotworowe mogą się pojawić w każdej z tych części, przy czym w 50% przypadków do rozwinięcia się raka dochodzi w części odźwiernikowej, w 25% w obrębie wpustu a w 20% w obrębie trzonu.

Najczęściej komórki rakowe rozwijają się w błonie śluzowej wyścielającej żołądek od wewnątrz.

Komórki nowotworowe z żołądka mogą rozprzestrzeniać się w sposób ciągły na sąsiednie struktury i narządy, w tym na przełyk bądź trzustkę, a także przez układ krwionośny lub limfatyczny (chłonny) dawać przerzuty do innych narządów, w tym do wątroby, płuc lub kości.

Najczęstszą postacią złośliwego nowotworu żołądka jest gruczolak, który występują aż w 95% przypadków. Rzadszymi postaciami raka żołądka są chłoniaki, guzy neuroendokrynne, mięsaki lub tzw. guzy podścieliska przewodu pokarmowego, znane jako GIST (ang. gastrointestinal stromal tumors).

Pomimo że od lat zachorowalność i umieralność z powodu raka żołądka stale spada, pozostaje on na całym świecie na czwartym miejscu wśród nowotworów pod względem częstotliwości występowania a pod względem liczby zgonów na choroby nowotworowe znajduje się na drugim miejscu.

Jednakże występują znaczne różnice w częstotliwości występowania pomiędzy populacjami.

Rak żołądka – zachorowalność i rokowania

W Polsce zachorowania dotyczą ok. 5200 osób (najnowsze dane z Krajowego Rejestru Nowotworów za 2017) w ciągu roku. Przy czym znacznie częściej choroba ta dotyka mężczyzn (ponad 3200 zachorowań rocznie), niż kobiet (ok. 2000 zachorowań rocznie).

Udział raka żołądka w zachorowaniach na nowotwory w Polsce zmniejszył się w ciągu ostatnich 4 dekad niemal 3-krotnie, co jest związane najprawdopodobniej z ograniczeniem spożycia produktów peklowanych i wędzonych, a także zastosowaniem skutecznej antybiotykoterapii zakażeń bakterią Helicobacter pylori.

Wśród pacjentów z diagnozą nowotworu złośliwego żołądka dominują osoby po 50 roku życia. Aż 93% przypadków u mężczyzn i 91% przypadków u kobiet występuje w tej grupie wiekowej. Ponadto, wraz z wiekiem ryzyko zachorowania na raka żołądka rośnie.

Podobnie jak w większości nowotworów, w przypadku raka żołądka występują cztery stopnie zaawansowania choroby, począwszy od stopnia I, który daje największe szanse na wyleczenie a skończywszy na stopniu IV, gdy rokowania w związku z obecnością odległych przerzutów są najgorsze. Im bardziej rozległy proces nowotworowy, tym wyższy stopień zaawansowania choroby.

Duże znaczenie kliniczne, związane z różnicą w rokowaniu, ma podział na wczesnego i zaawansowanego raka żołądka. Głębokość nacieku nowotworowego jest niezwykle istotnym czynnikiem prognostycznym.

Najlepsze są rokowania w przypadku wczesnego rozwoju choroby, jednak ze względu na brak objawów na tym etapie rak żołądka wykrywany jest bardzo rzadko.

Natomiast szanse na wyleczenie przy zaawansowanym nowotworze żołądka gwałtownie maleją wraz ze wzrostem głębokości nacieku i liczby węzłów chłonnych zajętych przez komórki nowotworowe.

To, jak bardzo zaawansowany jest proces nowotworowy, jest istotne z punktu widzenia leczenia operacyjnego, które jest jedyną szansą na całkowite wyleczenie, o ile nowotwór zostanie wycięty w całości w trakcie tzw. operacji radykalnej usunięcia żołądka.

Rak żołądka w Polsce najczęściej rozpoznawany jest w stadium zaawansowanym. Wczesna postać raka żołądka stanowi jedynie 5-8% zachorowań i wykrywana jest zwykle przypadkowo.

Każdego roku z powodu raka żołądka umiera ok. 5 tys. osób. Częstość zgonów z powodu nowotworów żołądka w Polsce jest wyższa niż przeciętna dla krajów Unii Europejskiej. W Polsce w 2010 roku umieralność z powodu nowotworów żołądka wśród mężczyzn była o około 25% wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej (dane z 2009 roku), wśród kobiet o około 10%.

W pierwszej dekadzie XXI wieku wśród pacjentów z rakiem żołądka nieznacznie zwiększyły się szanse na przeżycie kolejnych 5 lat po diagnozie. U mężczyzn wzrosły one z 14,6% do 16,4% a u kobiet – z 18,2% do 19,8%.

Typy raka żołądka

Według klasyfikacji Laurena nowotwór dzielimy na:

• I – typ jelitowy (ok. 60%), najczęściej rozwija się na podłożu zmian przedrakowych i jest zwykle umiejscowiony obwodowo. Cechuje go częstsze występowanie u płci męskiej.
• II – typ rozlany (ok. 30%), najczęściej rozwija się w niezmienionej błonie śluzowej i zwykle dotyczy części żołądka położonej bliżej przełyku. Charakteryzuje się częstszym występowaniem u osób młodszych a w jego powstawaniu podkreśla się predyspozycje genetyczne (występuje rodzinnie).
• III – typ mieszany (około 10%), klinicznie traktowany tak jak typ rozlany.

Rak żołądka – przyczyny powstawania nowotworu

W przypadku powstawania raka żołądka niezależne od pacjenta czynniki genetyczne mają zdecydowanie mniejsze znaczenie niż czynniki środowiskowe, na które może mieć on wpływ.

Do czynników wpływających na zwiększenie ryzyka należą:

• nieodpowiednia dieta (bogata w sól, obfita w konserwowane i wędzone produkty oraz uboga w świeże owoce i warzywa),
• płeć (częściej występuje u mężczyzn),
• stan po częściowej resekcji żołądka,
• przynależność etniczna/pochodzenie (zachorowalność jest szczególnie wysoka we wschodniej części Azji, Europie Wschodniej oraz w Ameryce Środkowej i Południowej).
• występowanie polipów gruczolakowych, zmiany będącej uwypukleniem błony śluzowej żołądka, która wiąże się z ok. 10-20% ryzykiem przemiany złośliwej,
• zakażenie Helicobacter pylori (bakteria ta jest przyczyną zwiększenia zapadalności na raka i chłoniaka żołądka, wywołuje przewlekłe zapalenie błony śluzowej prowadzące do przemian nowotworowych; przyjmuje się, że od zakażenia do rozwoju nowotworu mija powyżej 30 lat),
• palenie tytoniu (aż dwukrotny wzrost ryzyka),
• czynniki genetyczne

Dla cierpiących na chorobę wrzodową żołądka istotną informacją jest to, że nie stanowi ona stanu przedrakowego. Niezwykle rzadko dochodzi też do przekształcenia wrzodu w nowotwór złośliwy.

Jednak w przypadku, gdy badanie endoskopowe wykaże, że śluzówka żołądka jest owrzodzona, wskazane jest pobranie materiału w celu przeprowadzenia jej badania pod mikroskopem w kierunku występowania w jej obrębie komórek nowotworowych.

Objawy raka żołądka

Objawy raka żołądka nie są charakterystyczne i mogą być podobne do tych, które występują w innych powszechnych chorobach, takich jak zapalenie błony śluzowej żołądka czy też choroba wrzodowa lub refluksowa.

Niestety ze względu na częste lekceważenie tych początkowych objawów rozwoju nowotworu choroba często jest diagnozowania z opóźnieniem i rozpoznawana już w zaawansowanym stadium, co wpływa na rokowania dla chorego.

Wśród najczęstszych objawów raka żołądka zgłaszanych przez pacjenta są bóle w nadbrzuszu, uczucie pełności, utrata apetytu i ubytek masy ciała, odbijanie, nudności, wymioty, zaburzenia połykania oraz smoliste stolce. Objawy te zazwyczaj utrzymują się przez klika miesięcy lub nawet lat, przy czym ich uciążliwość okresowo się zmienia.

W przypadku niewykrycia choroby we wcześniejszym etapie i podjęcia leczenia dołączają do nich takie symptomy, jak wyczuwalny guz w nadbrzuszu, powiększone węzły chłonne, w tym szczególnie te znajdujące się nad obojczykiem po lewej stronie, wodobrzusze, wyniszczenie organizmu, wysięk w jamie opłucnej a także tzw.

guz Krukenberga, czyli przerzut raka żołądka do jajnika.

Diagnostyka raka żołądka

Lekarz w zależności od wskazań może zlecić wykonanie takich badań, jak:

• Gastroskopia – najlepsze badanie umożliwiające ocenę nie tylko wszystkich części żołądka, ale także przełyku. Lekarz wykonujący gastroskopię dzięki giętkiemu przyrządowi zaopatrzonemu w układ optyczny może obejrzeć śluzówkę górnego odcinka przewodu pokarmowego i uzyskać materiał do badania mikroskopowego, które jako jedyne pozwala postawić ostateczne rozpoznanie. Obowiązuje pobranie minimum 6 wycinków i wykonanie testu w kierunku zakażenia bakterią Helicobacter pylori. Po leczeniu raka żołądka gastroskopię wykonuje się w ramach badań kontrolnych w celu wykrycia ewentualnej wznowy procesu nowotworowego.
• Badanie kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego. Podczas badania wykonywana jest seria zdjęć rentgenowskich przewodu pokarmowego po podaniu specjalnej substancji (tzw. kontrastu), która jak najdokładniej pokrywa jego śluzówkę cienką warstwą. Zdjęcia wykonane w trakcie przejścia tej substancji przez układ pokarmowy, w szczególności przez żołądek, pozwalają zaobserwować wszelkie nieprawidłowości w budowie śluzówki. Niestety w trakcie tego badania nie ma możliwości pobrania wycinków do badania pod mikroskopem. Nie pozwala ono także wykryć ewentualnych wczesnych zmian w błonie śluzowej. Stąd badanie radiologiczne z użyciem kontrastu jest obecnie rzadziej wykonywane.
• USG – badanie umożliwiające ocenę stopnia zaawansowania procesu nowotworowego, a także wykrycie przerzutów, m.in. w wątrobie, węzłach chłonnych czy też w sąsiednich organach, czyli trzustce bądź przełyku. Jego szczególnym rodzajem jest endosonografia (EUS), która w przypadku występowania nacieku nowotworowego w żołądku pozwala na precyzyjną ocenę jego grubości.
• Tomografia komputerowa (CT), rezonans magnetyczny (NMR), pozytonowa tomografia emisyjna (PET) wykonywane są jako badania uzupełniające do badania USG, gdyż umożliwiają dokładniejszą ocenę stopnia zaawansowania choroby, szczególnie w przypadku kwalifikacji pacjenta do zabiegu operacyjnego.
• Badania laboratoryjne (morfologia, biochemia), choć same w sobie nie służą rozpoznaniu raka żołądka mają wartość diagnostyczną przy ocenie stanu wydolności pozostałych narządów chorego. Dodatkowo zaawansowanej chorobie nowotworowej żołądka często towarzyszy anemia lub niski poziom albumin.
• Markery nowotworowe – najczęściej oceniane CA19-9 i CEA (antygen rakowo-płodowy) nie są wiarygodne, gdyż ich stężenie może wzrastać w innych nowotworach, np. trzustki, jelita grubego, wątroby i chorobach nienowotworowych, takich jak marskość wątroby, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zapalenie trzustki. I choć oznaczenia markerów nie są wykorzystywane w badaniach przesiewowych to mogą one pomóc w wykryciu wznowy procesu nowotworowego po leczeniu operacyjnym. Na zaawansowanych etapach rozwoju choroby nowotworowej żołądka występują też podwyższone stężenia markerów CA19-9 i CEA.

Do ostatecznego rozpoznania raka żołądka konieczne jest badanie mikroskopowe materiału pobranego z tego odcinka przewodu pokarmowego w trakcie gastroskopii, laparoskopii lub

Leczenie radykalne (z intencją wyleczenia)

Leczenie raka żołądka polega na całkowitym chirurgicznym wycięciu nowotworu, czyli operacja radykalna. Jest to jedyna skuteczna metoda leczenia tego typu raka.

W trakcie zabiegu poza usunięciem nowotworowo zmienionego żołądka lub jego części lekarz wycina także możliwie największą liczbę okolicznych węzłów chłonnych.

Dla potwierdzenia skuteczności operacji konieczne jest stwierdzenie w pooperacyjnym materiale histopatologicznym wycięcia nowotworowego guza wraz z przylegającym marginesem zdrowych tkanek wokół nie (tzw. resekcja R0), co daje gwarancję na to, że usunięte zostały wszystkie ogniska nowotworu.

W zależności od stopnia zaawansowania i lokalizacji guza pierwotnego leczenie chirurgiczne może polegać na wykonaniu:

• gastrektomii subtotalnej (prawie całkowitej), polegającej na wycięciu 3/4 żołądka. Wykonuje się ją tylko wtedy, gdy możliwe jest osiągnięcie resekcji radykalnej bez konieczności usuwania całego żołądka,
• gastrektomia totalna – przeprowadza się ją w każdym innym przypadku. Polega na całkowitej resekcji żołądka.

W trakcie zabiegu operacyjnego usuwa się również regionalne węzły chłonne (powinno być ich minimum 15 w materiale pooperacyjnym).

Ciągłość przewodu pokarmowego odtwarza się najczęściej poprzez zespolenie przełyku z jelitem.

Chemioterapia – opiera się na podawaniu choremu specjalnych związków chemicznych, których zadaniem jest niszczenie komórek nowotworowych oraz hamowanie ich namnażania. Obecnie standardem postępowania jest tzw.

chemioterapia okołooperacyjna polegająca na podaniu 3- 4 kursów leczenia chemicznego przed operacją i następnie kontynuacja po zabiegu chirurgicznym. Leczenie przedoperacyjne ma na celu zmniejszenie masy guza oraz wyeliminowanie komórek nowotworowych krążących we krwi.

Mimo operacyjnego usunięcia zmiany, komórki nowotworowe mogą znajdować się w okolicznych tkankach lub węzłach chłonnych, zatem celem pooperacyjnej chemioterapii jest zabicie pozostałych komórek.

Leczenie okołooperacyjne pod postacią połączenia chemioterapii oraz chirurgii wydłuża przeżycie oraz zmniejsza ryzyko nawrotu choroby.

Z kolei radioterapia jest metodą leczenia guzów nowotworowych za pomocą naświetlania promieniowaniem jonizującym. Obecnie jest wykorzystywana w leczeniu paliatywnym w przypadku guzów krwawiących, zwężeń lub łagodzenia bólu. W przypadku gdy podczas operacji nie usunięto odpowiedniej liczby węzłów chłonnych może być rozważane zastosowanie pooperacyjnej chemio radioterapii.

Podobnie jak przy innych rodzajów nowotworów, szanse na wyleczenie w raku żołądka są uzależnione od czynników takich, jak rodzaj nowotworu oraz stopień jego zaawansowania w momencie rozpoznania.

Profilaktyka raka żołądka/Jak zapobiegać rakowi żołądka?

Profilaktyka powinna opierać się na wszystkim na:

• zmianie nieprawidłowych nawyków żywieniowych (zalecane jest spożycie dużych ilości warzyw i owoców),
• zaprzestaniu palenia,
• redukcji masy ciała (w przypadku nadwagi i otyłości),
• skuteczne usunięcie zakażenia przez Helicobacter pylori przy zastosowaniu antybiotykoterapii

W związku z brakiem w Polsce badań przesiewowych w kierunku raka żołądka zaleca się wykonywanie badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego zawsze w przypadku powracających objawów takich jak:

• bóle w nadbrzuszu,
• uczucie pełności,
• odbijanie,
• nudności.

Co to jest rak żołądka?

Klinika Nowotworów Głowy i Szyi COI

Rak żołądka rozwija się wiele lat. Różnica wieku chorych, u których rozpoznano raka żołądka we wczesnym stadium, i chorych, u których diagnozę postawiono późno, wynosi ok. 10 lat. W 2014 roku na nowotwór złośliwy żołądka zachorowało w Polsce blisko 5,5 tys. osób. Liczba ta w ostatnim dziesięcioleciu jest stała z niewielką tendencją spadkową.

Jakie są przyczyny nowotworu żołądka?

Wśród czynników wpływających na rozwój nowotworów żołądka bardzo istotną rolę odgrywają czynniki środowiskowe, do których zaliczamy:

• nieodpowiednią dietę (bogatą w sól oraz konserwowane i wędzone produkty, a także ubogą w świeże owoce i warzywa),
• narażenie na działanie czynników chemicznych (górnicy, hutnicy, pracownicy przemysłu gumowego),
• palenie tytoniu (aż dwukrotny wzrost ryzyka),
• spożywanie alkoholu (zwłaszcza wysokoprocentowego).

Podkreśla się również rolę zakażenia Helicobacter pylori – bakteria ta jest przyczyną zwiększenia zapadalności na raka i chłoniaka żołądka, wywołuje przewlekłe zapalenie błony śluzowej prowadzące do przemian nowotworowych.

Wśród czynników genetycznych można wymienić mutacje genu E-kadheryny (CDH1), mutacje genu BRCA1 oraz zespół Lyncha.

Czy ból brzucha może świadczyć o nowotworze żołądka?

Ból brzucha może towarzyszyć nowotworowi żołądka. Jednak jest to objaw bardzo niespecyficzny, występujący w przebiegu wielu chorób. Dlatego w diagnostyce różnicowej należy brać pod uwagę inne schorzenia, np. zapalenie błony śluzowej żołądka, chorobę wrzodową żołądka, zespół jelita drażliwego.

Jakie są wczesne objawy raka żołądka?

Do wczesnych objawów raka żołądka zaliczamy:

• bolesność w nadbrzuszu lub śródbrzuszu (zwykle związaną ze spożyciem posiłku, niezbyt nasiloną).
• utratę apetytu,
• okresowe nudności lub wymioty,
• smoliste stolce,
• ubytek masy ciała, chudnięcie i postępujące wyniszczenie organizmu,
• zaburzenia połykania, czyli dysfagię (w guzach żołądka umiejscowionych w okolicy wpustu),
• krwawienie do górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Jakie badania wykonać, aby zdiagnozować nowotwór żołądka?

W diagnostyce nowotworów żołądka zastosowanie znalazły:

• gastroskopia – najlepsze badanie umożliwiające ocenę nie tylko wszystkich części żołądka, lecz także przełyku,
• badanie radiologiczne górnego odcinka przewodu pokarmowego z użyciem kontrastu,
• ultrasonografia jamy brzusznej – umożliwia ocenę zaawansowania procesu nowotworowego; szczególnym rodzajem badania ultrasonograficznego jest EUS (endosonografia), dzięki której możliwa jest bardziej precyzyjna ocena grubości nacieku nowotworowego w żołądku;
• tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, pozytonowa tomografia emisyjna pozwalają na dokładniejszą niż ultrasonografia ocenę stopnia zaawansowania.

Co można jeść przy nowotworze żołądka?

Dieta powinna być pełnowartościowa, lekkostrawna. Pacjent powinien otrzymywać 6-8 posiłków w ciągu dnia w mniejszych objętościach. Zalecane są potrawy gotowane, duszone, pieczywo pszenne, młode gotowane warzywa oraz banany i brzoskwinie.

Natomiast należy wyeliminować potrawy smażone oraz wędzone, pieczywo wieloziarniste, surowe warzywa i owoce. Często trzeba zmienić konsystencję potraw na zmiksowaną lub papkowatą.

Po chirurgicznym usunięciu nowotworu żołądka należy znacząco zmniejszyć ilość spożywanego cukru oraz tłuszczu.

Czy jest związek między nowotworem żołądka a wrzodami?

Choroba wrzodowa często jest wywołana zakażeniem H. pylori – zakażenie to nie stanowi stanu przedrakowego, a przemiana wrzodu w nowotwór złośliwy ma miejsce bardzo rzadko. Należy jednak pamiętać, że stwierdzenie owrzodzenia śluzówki żołądka w trakcie przeprowadzanego badania endoskopowego jest wskazaniem do pobrania materiału do badania mikroskopowego.

Rak żołądka – przyczyny, objawy, dieta, leczenie, rokowania, przerzuty

Rak żołądka występuje coraz rzadziej, jednak ten typ nowotworu stanowi przyczynę co trzeciego zgonu mężczyzn i co piątą u kobiet.

Powodem tej sytuacji jest późna diagnoza raka ograniczająca  podjęcie skutecznych metod leczenia, dlatego istotna jest profilaktyka oraz częste badanie żołądka, które pozwalają na wcześniejszą diagnozę poprzez objawy początkowe.

Rak żołądka

Najczęściej występującą odmianę raka żołądka stanowi gruczolakorak (niemal 95% wszystkich przypadków), który może dotyczyć również dwunastnicy. Pozostałe przypadki to formy chłoniaków, mięsaków, raka gruczołowego i śluzowokomórkowego, guzów stomalnych czy rakowiaków. Ponadto raka żołądka dzieli się na :

• jelitowego, który powstaje ze zmian przedrakowych, rozwijających się w organizmie od dłuższego czasu. Ta odmiana dotyczy przede wszystkim mężczyzn. Wcześnie wykryta może być skutecznie leczona;
• rozlanego, który rozwija się z błony śluzowej żołądka, częściej dotyczy kobiet. Ta forma raka jest trudna w leczeniu i może być dziedziczona.

Rak żołądka przyczyny

Nie ma jednej, konkretnej przyczyny odpowiedzialnej za występowanie raka żołądka, istnieją natomiast czynniki ryzyka zwiększające ryzyko zachorowania, zaliczyć do nich należy:

• wiek, najczęściej chorują osoby po 50 roku życia,
• genetyka, zachorowania w rodzinie podwyższają ryzyko nowotworu złośliwego żołądka,
• płeć, częściej chorują mężczyźni,
• niedokrwistość żołądka,
• niezdrowa dieta, zbyt mała ilość owoców i warzyw, jedzenie produktów solonych, konserwowych,
• otyłość,
• palenie papierosów,
• bakterie Helicobacter pylori, powodujące przewlekłe stany zapalne błony śluzowej żołądka.

Rak żołądka objawy

• Bóle  brzucha (nadbrzusza lub śródbrzusza), wymioty oraz krwawe wymioty, okresowe nudności, utrata masy ciała, zaburzenia połykania (rak wpustu żołądka), krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego – stanowią pierwsze, wczesne objawy raka żołądka.
• W zaawansowanym stadium raka żołądka guz zwykle jest wyczuwalny przez powłoki, występuje powiększenie wątroby, wodobrzusze, powiększony węzeł w dole nadobojczykowym, żółtaczka, nacieki oraz przerzuty do węzłów chłonnych, wątroby czy miednicy.
• Podejrzenie raka żołądka jest podstawą do skierowania na badania tomografem komputerowym i usg oraz pobraniem wycinka ściany żołądka do biopsji.

Rak żołądka dieta

Nie ma uniwersalnej diety, którą należy stosować przy zachorowaniu na nowotwór żołądka. Istotne jest jednak aby była to dieta bogatoodżywcza  o niskiej zawartości błonnika pokarmowego, zawierająca warzywa i owoce (podawane w wersji przecierów, puree), ryby, gotowane mięso.

Nowotwór żołądka – leczenie

W sytuacji gdy stopień zaawansowania nowotworu uniemożliwia podjęcie operacji (jest nieoperacyjny) podejmuje się leczenie paliatywne, zabiegi te mają na celu poprawę komfortu życia pacjenta (protezowanie wpustu żołądka, zapobieganie krwawieniom). Chemioterapia w tym przypadku jest częścią leczenia paliatywnego.

Usunięcie żołądka

Leczenie raka żołądka polega na jego usunięciu w całości lub w części, w zależności od zaawansowania możliwa jest resekcja 4/5 narządu. Operacja ta obejmuje również usunięcie węzłów chłonnych. Stosowana chemioterapia ma charakter uzupełniający przed operacją, której celem jest zmniejszenie masy guza.

Rak żołądka rokowania

Rokowania przy nowotworze żołądka zależą od stopnia zaawansowania w momencie diagnozy. Wczesne rozpoznanie raka zwiększa szanse na podjęcie skutecznego leczenia, zaś późne rozpoznanie  nowotworu w ostatnim stadium zmniejsza szanse na efektywne i skuteczne leczenie.

Nowotwór żołądka – przerzuty

Przy nowotworze żołądka najczęstsze ogniska przerzutowe stanowią okoliczne węzły chłonne, wątroba, płuca i kości.

Rak żołądka

50 lat temu rak żołądka był jedną z częściej występujących chorób nowotworowych w naszej części Europy. Obecnie już nie dominuje. Rocznie zapada na nią około 5 tys. pacjentów przy ogólnej zapadalności na nowotwory szacowanej na 160 tys. rocznie. A rokowania chorego na raka żołądka są znacznie gorsze niż w innych nowotworach.

Z amerykańskich statystyk wynika, że nawet w pierwszym stadium raka, zaledwie 75 proc. pacjentów udaje się przeżyć pierwsze pięć lat choroby, a takie stadium stwierdzamy bardzo rzadko. W czwartym, najpoważniejszym stadium, gdy występują już przerzuty – praktycznie nie ma szans na trwałe usunięcie choroby.

Częściej zapadają na tę chorobę mężczyźni

Jest to typowe dla większości nowotworów przewodu pokarmowego. Raka żołądka wywołują głównie czynniki środowiskowe: papierosy, alkohol. Przykładowo, mężczyźni sięgają po mocny alkohol, co prowadzi do nasilonego stanu zapalnego w błonie śluzowej żołądka. Podobnie się rzecz ma z wieloma czynnikami etiologicznymi i najpewniej dlatego to oni są bardziej narażeni na występowanie choroby.

Jakie są inne czynniki?

Przewlekłe zakażenie wywołane np. Helicobacter pylori – bakterią, która może prowadzić do występowania wielu chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Coraz częściej mówi się też o wirusie Epsteina-Barr (EBV). Jak się okazuje, 10 proc.

pacjentów z rakiem żołądka to pacjenci z nowotworem powstałym na podłożu tej infekcji. Znacznie rzadziej w grę wchodzą czynniki genetyczne. Niemniej, jeśli ktoś w rodzinie chorował, ryzyko rozwoju raka żołądka u innych członków rodziny jest duże.

Czy złe nawyki żywieniowe również mogą doprowadzić do wystąpienia raka żołądka? Czy choroba dotyka również dzieci?

Nie ma danych, czy tzw. złe odżywianie wpływa na występowanie raka żołądka w naszym regionie świata. Z pewnością czynnik ten nie obniża jednak ryzyka zachorowania. Co do dzieci, praktycznie nie odnotowuje się w tej grupie wiekowej zachorowań na raka żołądka. Powód jest prosty, to nowotwór, który wiąże się z długotrwałym stanem zapalnym błony śluzowej żołądka.

Jakie są symptomy choroby?

Początkowo choroba rozwija się bezobjawowo, dlatego niestety wykrywa się późno, w stopniu zaawansowanym. Często pacjenci zgłaszają się do gabinetu dopiero w trzecim, a nawet czwartym stadium! Dla pacjenta, który miał problemy gastryczne objawy nie stanowią nic szczególnego.

Chorzy często bagatelizują więc także np. nagły spadek wagi. Z założenia – nie powinnyśmy nigdy ignorować objawów związanych z dysfunkcją żołądka – takich jak zgaga, dysfagia, odynofagia. Do tego dochodzą objawy ogólne: gorączka, poty nocne, nudności, utrata masy ciała.

Charakterystycznym symptomem jest też niechęć do spożywania produktów mięsnych.

Jak przebiega diagnostyka raka żołądka?

Podstawą diagnozowania jest gastroskopia. Trzeba pobrać wycinki, by potwierdzić lub wykluczyć, czy pacjent ma nowotwór. Drugim etapem jest ustalenie zaawansowania choroby.

W tym celu wykonuje się tomografię komputerową klatki piersiowej, brzucha i miednicy.

Trzecim etapem jest laparoskopia diagnostyczna – zajrzenie do środka jamy brzusznej, sprawdzenie, czy w jamie otrzewnej – tak jakby wokół żołądka – nie ma zmian przerzutowych. Tu przechodzimy do leczenia.

Na czym ono polega?

Są cztery rodzaje leczenia. W najwcześniejszym stadium wycinamy nowotwór w trakcie specjalnego rodzaju gastroskopii. Jest to trudne technicznie, bowiem wykonuje się zabieg w zaledwie dwóch-trzech placówkach w Polsce, a możliwe jest do przeprowadzenia, gdy wykrywa się raka we wczesnym etapie.

W bardziej zaawansowanym stadium od razu operuje się chorego i usuwa się część lub całość żołądka. Typowo jednak w Polsce chorzy mają nowotwór dość zaawansowany – często z zajęciem regionalnych węzłów chłonnych. Wówczas najlepsze wyniki osiąga się przez połączenie chemioterapii z operacją. Leczenie rozpoczyna się od chemioterapii.

Operację powinien wykonywać ośrodek referencyjny. A po operacji kontynuuje się chemioterapię.

Jak wygląda życie pacjenta, któremu wycina się żołądek?

Operacja polega na wycięciu żołądka, a następnie przeszyciu wcześniejszego i dalszego odcinka. Można próbować odtworzyć tę funkcję pojemnościową, zszyć tak jelita, by pokarm mógł się gromadzić, tak jak to ma miejsce normalnie w żołądku. Dla lepszej tolerancji stosuje się tzw.

rekonstrukcję na pętli, ale to w pełni nie zastępuje narządu. Być może zabrzmi to zaskakująco, ale sam żołądek nie pełni ogromnej roli w organizmie i da się bez niego żyć – stosując odpowiednią dietę. Jedyną koniecznością jest uzupełnianie witaminy B12, ponieważ człowiek bez żołądka nie jest w stanie wchłaniać tej witaminy.

Do końca życia musi suplementować B12 (w zastrzyku, raz na miesiąc).

Czy istnieją nowoczesne terapie, które zostały zarejestrowane do leczenia w zaawansowanym stadium raka żołądka? Czy są one już dostępne w Polsce?

Jeśli chodzi o leczenie radykalne raka żołądka, to w chwili obecnej refundowane są wszystkie uznane preparaty.

W leczeniu paliatywnym choroby zaawansowanej (czyli raka z przerzutami lub raka żołądka, którego z powodu zaawansowania nie można w całości wyciąć) są dwie sytuacje, w których możliwa byłaby poprawa. Pierwszą z nich jest rak żołądka z nadmiarem receptora HER2.

W chwili obecnej refundowany jest trastuzumab tylko w jednej z dwóch uznanych sytuacji klinicznych. Lek jest dostępny tylko w przypadku chorych z bardzo nasilonym nadmiarem białka HER2 na powierzchni komórki nowotworu.

Rejestracja trastuzumabu oraz dostępne wyniki badań klinicznych wskazują na zasadność finansowania tego leku także w przypadku nadmiaru kopii tego genu w komórce raka żołądka (czyli tzw. amplifikacja w badaniu FISH).

Drugą sytuacją kliniczną, w której dostępność leczenia w Polsce odbiega od tego, co widzimy w innych krajach, jest brak dotychczas zgody na refundację ramucirumabu.

Lek ten w połączeniu z chemioterapią paklitakselem korzystnie wpływa na przeżycie pacjentów, ale także istotnie opóźnia pogorszenie samopoczucia chorego poddawanego chemioterapii paliatywnej. Leczenie to stosuje się w drugiej linii leczenia, po wcześniejszym niepowodzeniu jednego rodzaju terapii.

Bez wątpienia – wydanie pozytywnej decyzji o refundacji tego leku mogłoby istotnie wpłynąć na długość leczenia części naszych pacjentów.

Czy stworzenie zespołów wielodyscyplinarnych w Polsce poprawiło sytuację chorych?

Zespoły wielodyscyplinarne w ośrodkach onkologicznych istniały od wielu lat. Obecnie nadano im rygor obowiązkowości oraz opisano szeregiem paragrafów mówiących jak należy sprawozdawać ich pracę. Zespół wielodyscyplinarny ocenia wyniki badań kwalifikujących i stara się zaproponować optymalne dostępne leczenie.

Ma to oczywiście rozliczne dobre strony, ale pociąga za sobą pewne konsekwencje. Pamiętajmy, że te same przepisy wprowadziły konieczność pilnego rozpoczynania leczenia. A to oznacza pewne ograniczenia także dla chorego.

Przykładowo zespół widzi, że terapia, którą chciałby zaproponować jest niedostępna przez kilka kolejnych tygodni; z dowolnego powodu – być może administracyjnego, albo urlopu jedynego członka zespołu, który daną procedurę wykonuje, czy choćby awarii jakiegoś potrzebnego do tej procedury aparatu wymagającego dłuższego serwisu.

  W myśl  obecnych przepisów powinno się rozważyć, czy proponować choremu oczekiwanie na takie „deficytowe” procedury.

Ale większość chorych ma szansę realnie skorzystać, choćby z tego, iż w wielu ośrodkach wystąpiła konieczność zmiany praktyki i jeden specjalista (np. chirurg) musi prosić drugiego specjalistę (np. radiologa) o wspólną opinię, jak chorego leczyć.

Podsumowując to pytanie, można też powiedzieć inaczej: same konsylia nic nie znaczą, dopóki nie wprowadzi się poziomów referencyjności usługodawców (szpitali), które wskażą gdzie i kto powinien określoną trudną procedurę przeprowadzić. A leczenie radykalne raka żołądka należy do modelowych trudnych procedur, których wykonywanie powinno być certyfikowane poprzez sprawdzenie doświadczenia i wypracowanych procedur postępowania.

Jak uchronić się przed zachorowaniem?

Profilaktyka pierwotna, nim zachorujemy, koncentruje się głównie na zdrowym odżywianiu, rezygnacji ze stosowania używek. Profilaktyka wtórna, czyli chronienia się przed nawrotem choroby – to możemy uzyskać lecząc się w ośrodkach referencyjnych i dbając o jak najwcześniejsze wykrywanie nowotworu. Czyli polega na niebagatelizowaniu objawów.