Ropień jajnika i jajowodu

2018-12-21 12:22 lek. Tomasz Nęcki Autor: Getty images

Zapalenie jajnika nie jest samodzielną chorobą – typowo stanowi jeden z problemów, które pojawiają się przy zapaleniu narządów miednicy mniejszej. W przebiegu tego schorzenia pojawiają się zwykle dość nieprzyjemne dolegliwości, takie jak bóle podbrzusza, ale i ogólne poczucie znacznego osłabienia czy nawet zaburzenia żołądkowo-jelitowe. 

Wszystkie żeńskie narządy rozrodcze  – chociażby ze względu na pełnioną przez nie funkcję – są ze sobą ściśle powiązane. Jajnik graniczy z jajowodem, który komunikuje się z jamą macicy.

Ona z kolei ma bezpośrednie połączenie z pochwą.

Takie właśnie stosunki anatomiczne sprawiają, że kiedy u kobiety pojawia się chociażby infekcja pochwy, to występuje dość duże ryzyko tego, że zakażenie przeniesie się również i na inne narządy należące do układu rozrodczego.

W takiej sytuacji rozwijać się może choroba, którą jest zapalenie narządów miednicy mniejszej (określana czasem również jako zapalenie przydatków) – jednym z problemów, który pojawia się w jej przebiegu, jest zapalenie jajnika. Zapalenia jajnika nie wolno bagatelizować nie tylko ze względu na jego przykre objawy – zaniechanie leczenia grozi wystąpieniem powikłań, którymi mogą być m.in. ropień jajnika czy nawet bezpłodność.

Spis treści:

Jakie są przyczyny zapalenia jajnika?

Za zapalenie jajnika odpowiedzialne są patogenne gatunki bakterii. Wśród drobnoustrojów, które mogą wywoływać tę chorobę, najczęściej wymieniane są:

• dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae),
• chlamydie (przede wszystkim Chlamydia tracheomatis),
• bakterie beztlenowe,
• Mycoplasma genitalum.

Zakażenie, doprowadzające ostatecznie do zapalenia jajnika, szerzyć się może w różny sposób. Możliwe jest wstępujące szerzenie się infekcji, to znaczy takie, gdzie pierwotnie pojawia się stan zapalny pochwy, który następnie rozszerza się na głębiej położone narządy rozrodcze.

Do zapalenia jajnika może także doprowadzić rozsiew infekcji drogą krwi, ale i przedostawanie się bakterii do jajników z takich ognisk infekcji, które to z nim sąsiadują (tutaj jako przykład można podać zapalenie wyrostka robaczkowego).

Możliwe jest także to, że proces zapalny jajników będzie stanowił konsekwencję przebycia przez pacjentkę jakiegoś zabiegu chirurgicznego.

Czytaj:

Torbiel na jajniku: przyczyny, objawy, leczenie cysty jajnika

Jajniki: funkcje. O czym świadczy ból jajników?

Torbiel czekoladowa na jajniku: przyczyny, objawy, leczenie

Jakie są czynniki ryzyka zapalenia jajnika?

Wyróżnianych jest kilka problemów, które znacząco zwiększają ryzyko rozwoju zapalenia jajników – takowymi są:

• posiadanie wielu partnerów seksualnych,
• wczesna inicjacja seksualna,
• podejmowanie kontaktów płciowych w trakcie miesiączki (mechanizmy obronne organizmu kobiety są wtedy mniej wydolne, w związku z czym staje się ona bardziej podatna na zakażenia bakteryjne),
• kontakty seksualne bez zabezpieczenia w postaci prezerwatywy,
• posiadanie wkładki wewnątrzmacicznej,
• częste irygacje pochwy,
• przebycie epizodu zapalenia jajników w przeszłości.

Jakie są objawy zapalenia jajnika?

Objawów zapalenia jajnika raczej nie da się przeoczyć – są one zazwyczaj dość dotkliwe. Wśród typowych dolegliwości, które pojawiają się w przebiegu zapalenia narządów miednicy mniejszej, wymieniane są:

• dolegliwości bólowe (ból ten jest zazwyczaj silny i umiejscowiony w obrębie podbrzusza lub śródbrzusza, nierzadkie jest również jego promieniowanie np. do pachwin),
• pojawianie się upławów z dróg rodnych,
• dyspareunia (dolegliwości bólowe towarzyszące kontaktom płciowym),
• nieregularne krwawienia miesiączkowe.

Z zapaleniem jajnika powiązane bywają jednak i różne inne dolegliwości, które typowo nie są w ogóle kojarzone z chorobami narządów rozrodczych. Mogą to być bóle głowy, nudności i wymioty, ale i gorączka, znaczne osłabienie czy biegunka.

Podkreślić tutaj trzeba to, że nie każda pacjentka, u której wystąpi zapalenie jajnika, doświadcza z tego powodu jakichś dolegliwości – otóż zdarza się i tak, że kobieta choruje i nie ma w związku z tym absolutnie żadnych objawów (w takich przypadkach problem określa się jako utajone zapalenie przydatków).

Jakie mogą być powikłania zapalenia jajnika?

Zapalenie jajnika jest poważnym problemem nie tylko z powodu tego, że jego objawy mają negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie pacjentek – bagatelizować tych objawów nie wolno przede wszystkim ze względu na ryzyko wystąpienia jej powikłań. Wśród możliwych konsekwencji infekcji jajników wymieniane są m.in.:

• ropień jajnika,
• ropień jajowodu,
• wytworzenie się zrostów,
• ropień zagłębienia odbytniczo-macicznego.

Wszystkie z wymienionych stanowią bezpośrednie możliwe konsekwencje zapalenia jajnika, dochodzić może jednak w późniejszym terminie do występowania również i innych powikłań.

Takimi mogą być ciąża pozamaciczna oraz niepłodność – ryzyko obu problemów znacząco narasta u tych kobiet, które przebyły w swoim życiu epizod zapalenia jajnika.

Schorzenie – szczególnie przy zaniechaniu leczenia – stwarza również zagrożenie wystąpienia u pacjentek przewlekłych zespołów bólowych.

Jakie badania wykonuje się przy podejrzeniu zapalenia jajnika?

Biorąc pod uwagę powyższe nie ulega wątpliwości, że pacjentka, która może mieć zapalenie jajnika, zdecydowanie powinna odwiedzić lekarza, a dokładniej mówiąc – ginekologa.

Już podczas podstawowego badania ginekologicznego możliwe jest stwierdzenie odchyleń charakterystycznych dla zapalenia narządów miednicy mniejszej – jako przykład można wymienić występowanie bólu podczas palpacji czy poruszania szyjką macicy.

W diagnostyce zapalenia jajników – poza standardowym badaniem ginekologicznym – istotne są również:

• badania ultrasonograficzne (zazwyczaj nie pozwalają uwidocznić procesów patologicznych, które związane są z samym stanem zapalnym jajnika, USG umożliwia jednak wykrycie ewentualnych powikłań tego schorzenia, takich jak np. ropień jajnika),
• wymazy z dróg rodnych (są niezwykle cenne, ponieważ to właśnie dzięki nim możliwe jest stwierdzenie, jaki dokładnie patogen wywołał chorobę u pacjentki – identyfikacja drobnoustroju umożliwia zaś wybór optymalnego dla chorej i jej infekcji leczenia),
• badania krwi (dzięki nim możliwe jest sprawdzenie, czy u pacjentki doszło do podwyższenia poziomów markerów, które ogólnie wskazują na toczenie się w organizmie stanu zapalnego).

Jak przebiega leczenie zapalenia jajnika?

Ze względu na to, że zapalenie jajników najczęściej wywołane jest przez bakterie, w jego leczeniu wykorzystanie znajdują antybiotyki.

Zazwyczaj – przez to, że choroba wywoływana jest najczęściej przez dwoinki rzeżączki i chlamydie – stosowane są takie środki przeciwdrobnoustrojowe, które są skuteczne wobec obu tych patogenów.

Antybiotykoterapia trwa zwykle kilka dni, w jej czasie pacjentce może zostać zalecone dodatkowo stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Oprócz tego w trakcie leczenia wskazany jest odpoczynek.

W niepowikłanych przypadkach zapalenia jajnika sama antybiotykoterapia umożliwia zwykle powrót do zdrowia. Wtedy jednak, gdy dojdzie do powikłań choroby, konieczne może stać się przeprowadzenie bardziej inwazyjnego leczenia – mowa tutaj chociażby o sytuacji, w której u pacjentki wytworzy się ropień, który może wymagać dokonania drenażu jego treści lub chirurgicznego usunięcia.

Warto tutaj podkreślić, że przy podejrzeniu zapalenia jajnika naprawdę nie można odwlekać wizyty u ginekologa. Wyłącznie skuteczne leczenie zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań tej choroby, próby zaś domowej terapii tego problemu są nieskuteczne – do wyleczenia po prostu niezbędna jest właściwie dobrana antybiotykoterapia.

Czy zapaleniu jajnika można zapobiegać?

Biorąc pod uwagę możliwe komplikacje zapalenia jajnika, po prostu warto podjąć się prób zmniejszenia ryzyka zachorowania. W tym celu zalecane jest:

• ostrożne podejmowanie kontaktów płciowych (w przypadku stosunków z nieznanymi partnerami, najkorzystniejsze jest stosowanie prezerwatywy – jej użycie zmniejsza nie tylko ryzyko zapalenia jajnika, ale i ryzyko zarażenia się innymi patogenami, np. wirusem HIV),
• unikanie częstych irygacji pochwy,
• wczesne zgłaszanie się do lekarza przy podejrzeniu zakażeń dróg rodnych (np. zapalenia pochwy – szybkie rozpoczęcie leczenia tej choroby zmniejsza możliwość szerzenia się infekcji na inne niż pochwa narządy rozrodcze).

Czym jest zespół policystycznych jajników? WIDEO

Czy artykuł był przydatny?

DLA CIEBIE ZA DARMO! Szykujesz się do porodu? Chcesz wiedzieć co cię czeka, jak sobie radzić? Co może Ci pomóc? Koniecznie pobierz nasz specjalny poradnik, stworzony przez ekspertów!

Czytaj więcej

Zapalenie przydatków – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Zapalenie przydatków (infekcja obejmująca jajniki i jajowody z ang. pelvic inflammatory disease – PID) zwykle objawia się nasilonymi bólami podbrzusza, zaparciami, nudnościami, wymiotami, gorączką. Często dotyka młode pacjentki w wieku rozrodczym, prowadzące aktywne życie seksualne. Jakie są główne przyczyny zapalenia przydatków? Jak skutecznie leczyć tę typowo kobiecą przypadłość?

Przyczyny zapalenia przydatków

Przydatki to jajniki i jajowody wraz z więzadłami macicy.

Jeśli chodzi o czynniki etiologiczne, zapalenie przydatków (określane również jako zapalenie narządów miednicy mniejszej) spowodowane jest głównie zakażeniem drobnoustrojami (bakteriami beztlenowymi i tlenowymi, najczęstsze patogeny to chlamydia, gronkowiec, paciorkowiec), które przedostają się do miednicy z pochwy.

Znacznie rzadziej bakterie tworzą ogniska zapalne (docierając do przydatków poprzez układ krwionośny tzw. drogą zstępującą) w migdałkach, zatokach, zębach, czy wyrostku robaczkowym. Zakażenia pooperacyjne również mogą być przyczyną wystąpienia stanu zapalnego jajników i jajowodów. Co ciekawe, mniej narażone na chorobę są kobiety stosujące środki antykoncepcyjne.

Podstawowe czynniki ryzyka zapalenia przydatków to:

• poród,
• poronienie,
• czas połogu,
• założenie wkładki wewnątrzmacicznej,
• wyłyżeczkowanie kanału szyjki i jamy macicy,
• wielu partnerów seksualnych,
• zapłodnienie pozaustrojowe,
• histerosalpingografia (badanie HSG).

Stan zapalny przydatków może być również wynikiem zbyt wcześnie rozpoczętego życia seksualnego, u dziewcząt poniżej 16. roku życia naturalna flora pochwy nie jest jeszcze w pełni dojrzała, jak u kobiet dorosłych. 

Omawiana jednostka chorobowa może mieć postać ostrą, utajoną bądź przewlekłą. Ostre zapalenie przydatków rozwija się szybko, często jest mylone przez pacjentkę z objawami typowymi dla zapalenia wyrostka robaczkowego.

Utajone zapalenie przydatków to najłagodniejsza postać choroby, przebiega bezobjawowo.

Z kolei przewlekły stan chorobowy, jak sama nazwa wskazuje, ma tendencje do nawracania (rozwija się wolno), pacjentka ma zaburzenia miesiączkowania, może odczuwać ból przy współżyciu, pobolewanie podburza i mieć wrażenie ciężkości.

Przeczytaj również: Irygacja pochwy – na czym polega, jakie są przeciwwskazania i porady?

Objawy zapalenia przydatków

Pierwsze symptomy infekcji pojawiają się zwykle u pacjentek już po kilku dniach od zakażenia. Główne objawy zapalenia przydatków (narządów miednicy mniejszej) to:

• bóle podbrzusza (w tym ból podbrzusza po stosunku),
• bóle okolicy krzyżowej,
• ogólne osłabienie organizmu,
• upławy (szarawa, żółta lub brązowa wydzielina z pochwy),
• nudności,
• wymioty,
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• biegunki.

Wiele kobiet lekceważy powyższe objawy lub mylnie sądzi, że są spowodowane zatruciem pokarmowym i zamiast do gabinetu ginekologicznego kieruje się do lekarza pierwszego kontaktu. Należy pamiętać, że zapalenie przydatków może przebiegać również bezobjawowo, dlatego warto wykonywać regularnie badania (w ramach profilaktyki zdrowotnej).

Zobacz także: Brązowa wydzielina z pochwy – o czym może świadczyć? Przyczyny brązowych plamień

Diagnostyka zapalenia przydatków

W rozpoznaniu zapalenia przydatków (ang. pelvic inflammatory disease – PID) wykonuje się badanie fizykalne u ginekologa, a także w razie wątpliwości diagnostycznych:

• morfologię krwi,
• CRP,
• USG miednicy,
• wymaz z pochwy i szyjki macicy.

Do rozpoznania zapalenia narządów miednicy mniejszej u pacjentki zwykle wystarcza podstawowe badanie ginekologiczne i ocena narządu rodnego z użyciem wziernika.

Jak leczyć zapalenie przydatków?

Jak wygląda leczenie tej kobiecej choroby? Ze względu na to, że zapalenie przydatków ma podłoże bakteryjne, wskazane jest podanie pacjentce doustnych antybiotyków i dopochwowych preparatów. Pomocne są również leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (zawierające w swoim składzie ibuprofen czy paracetamol).

W razie nasilonych objawów, które nie ustąpią po kilku dniach, zapalenie jajników i jajowodów może również wymagać hospitalizacji chorej i podawaniu leków drogą dożylną. Na czas choroby należy wstrzymać się od współżycia z partnerem.

Trzeba też unikać wysiłku fizycznego, najlepiej odpoczywać w łóżku (prowadzić oszczędzający tryb życia).

Zapalenie przydatków a domowe sposoby

Jeśli chodzi o leczenie zapalenia przydatków domowymi sposobami, to warto zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu i stosować lekkostrawną dietę (jest wskazana przy wszelkich dolegliwościach brzusznych).

Zwolennicy naturalnych metod muszą pamiętać że jest to działanie jedynie wspomagające leczenie farmakologiczne. Co jeszcze może pomóc? Kozłek lekarski wykazuje działanie rozkurczające, warto więc pić 2-3 razy dziennie napar na bazie tego dobroczynnego zioła.

Ulgę może przynieść również masaż podbrzusza z użyciem olejków eterycznych (lawendowego, eukaliptusowego, sosnowego).

Jak zapobiegać zapaleniu przydatków?

Z kolei, aby zapobiec nawrotom choroby, należy szczególnie dbać o higienę intymną (używać żeli z kwasem mlekowym, przemywać okolice intymne ginekologicznym), ograniczyć wysiłek fizyczny oraz wzmocnić ogólną odporność organizmu, stosując zbilansowaną dietę (te działania zmniejszą ryzyko wystąpienia infekcji).

Zaleca się nie korzystać często z basenu.

Warto kilka razy dziennie się podmywać, unikać współżycia w czasie menstruacji, a także natychmiastowo zwalczać wszelkie stany zapalne (nie dopuszczać do ich rozwoju – w razie wystąpienia bólu jajnika, pieczenia przy oddawaniu moczu, upławów, nieprzyjemnego zapachu z pochwy czy krwawień  między miesiączkami – natychmiast zgłosić się do ginekologa).

Powikłania po zapaleniu przydatków

Jakie są najczęstsze powikłania po zapaleniu jajników i jajowodów (ang. pelvic inflammatory disease – PID)? Nieleczone zapalenie przydatków lub niestosowanie się w 100% do zaleceń lekarza może prowadzić do przykrych konsekwencji zdrowotnych, takich jak:

• ciąża pozamaciczna (ektopowa),
• niepłodność (niedrożność jajowodów, jedyną szansą na ciąże jest metoda in vitro),
• zrosty w miednicy,
• ropień jajnika,
• ropniak jajowodu,
• wodniak jajowodu,
• zapalenie otrzewnej miednicy.

• Inne możliwe powikłania zapalenia narządów miednicy mniejszej, jakie obserwuje się u pacjentek, to zrosty, przetoki, niedrożność jelit oraz ropień zagłębienia odbytniczo-macicznego.
• Podsumowując, zapalenie przydatków to schorzenie, które lekceważone może doprowadzić do znacznego pogorszenia stanu zdrowia, a nawet zagrażać życiu kobiety, dlatego w razie wystąpienia powyższych objawów, należy niezwłocznie udać się do gabinetu ginekologicznego. 
• Przeczytaj: Czy biała wydzielina z pochwy to oznaka choroby?

Zapalenie przydatków – objawy, przyczyny i leczenie zapalenia jajników, jajowodów i otrzewnej macicy

Zapalenie przydatków objawia się przede wszystkim dolegliwościami bólowymi w podbrzuszu i gastrycznymi oraz gorączką. Nieleczone grozi powikłaniami, w tym niepłodnością. 123RF

Zapalenie przydatków to nazwa określająca całą grupę chorób zapalnych. Przydatki to części układu rozrodczego, które są powiązane z macicą, czyli jajniki, jajowody i błona śluzowa macicy. Zapalenie jajników i jajowodów dotyka przede wszystkim kobiet aktywnych seksualnie, zwłaszcza między 15. a 30. rokiem życia. Jakie więc objawy powinny nas zaniepokoić i w jaki sposób przebiega leczenie zapalenia przydatków?

Stan zapalny przydatków czyli jajników i jajowodów oraz otaczających je tkanek wywoływany jest przez bakterie, a nieleczony może prowadzić nawet do niepłodności. Zapalenie przydatków to w skrócie zespół kobiecych chorób zapalnych.Określenie uwzględnia schorzenia takie jak:

• zapalenie jajników i jajowodów,
• zapalenie błony śluzowej macicy,
• zapalenie otrzewnej miednicy,
• ropień jajowodowo-jajnikowy.

Stan zapalny kobiecych narządów bardzo łatwo przenosi się z jednego organu na drugi. Dlatego nie wyodrębnia się zapalenia jajników i zapalenia jajowodów jako dwóch oddzielnych jednostek chorobowych. Choć nie jest to do końca precyzyjne określenie, schorzenia tego typu są nazywane właśnie zapaleniem przydatków.

Zapalenie przydatków jest schorzeniem wywoływanym przez drobnoustroje, a dokładniej przez bakterie, zarówno te beztlenowe, jak i tlenowe. Stan zapalny jajników i jajowodów dotyczy najczęściej kobiet młodych i aktywnych seksualnie. Przyczyną może być na przykład nieprawidłowa higiena intymna lub kontakt seksualny z zakażonym partnerem.

Przyczyną infekcji mogą być między innymi takie bakterie, jak:

• gronkowce,
• paciorkowce,
• dwoinki rzeżączki,
• chlamydia.

W większości przypadków, bo aż u 90 procent pacjentek, bakterie wywołujące zapalenie przydatków dostają się do nich drogą wstępującą. Oznacza to, iż trafiają do organizmu przez pochwę oraz szyjkę i jamę macicy.

Do zakażenia dochodzi najczęściej w sytuacji, gdy szyjka macicy jest rozwarta, czyli m.in.:

• podczas menstruacji,
• po porodzie,
• po poronieniu,
• po łyżeczkowaniu macicy,
• po wszelkiego typu zabiegach ginekologicznych,
• po założeniu wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej.

W pozostałych 10 proc. przypadków do zakażenia drobnoustrojami dochodzi drogą zstępującą.

Oznacza to, że bakterie dostają się do przydatków wraz z krwią lub chłonką, które wędrują po organizmie z innych ognisk zapalnych.

Infekcja przenosi się na inne tkanki i narządy, prowadząc do powstawanie ognisk zapalnych np. w migdałkach, wyrostku robaczkowym czy zębach.

Zapalenie przydatków może rozwinąć się po kilku dniach do około tygodnia od momentu zakażenia, w zależności od tego, jaka bakteria jest przyczyną infekcji.

Do najczęstszych objawów zapalenia jajnika i jajowodów można zaliczyć:

• nagły skurczowy ból w podbrzuszu – może nasilać się w trakcie stosunku seksualnego, a także promieniować do pachwin i ud,
• ogólne osłabienie,
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• nudności,
• wymioty,
• biegunka.

Objawy zapalenia przydatków mogą początkowo wskazywać na zaburzenia gastryczne. Dlatego warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który postawi prawidłową diagnozę i wdroży odpowiednie leczenie.

Zapalenie przydatków może mieć charakter ostry bądź przewlekły.

Przy ostrej postaci schorzenia dolegliwości są gwałtowne i w niektórych przypadkach pacjentka może wymagać nawet hospitalizacji.

Natomiast gdy choroba ma postać przewlekłą, objawy nie są tak dotkliwe, ale utrzymują się przez dłuższy czas i powodują duży dyskomfort, nasilając się podczas miesiączki.

Zapalenie przydatków leczy się przede wszystkim poprzez podanie pacjentce antybiotyku o szerokim spektrum działania. W niektórych przypadkach ginekolog decyduje o zastosowaniu terapii skojarzonej, w ramach której podaje się kilka typów leków doustnych i dopochwowych.

Zalecone przez lekarza preparaty stosuje się zazwyczaj przez 7-10 dni. Pacjentki przyjmują również niesteroidowe leki przeciwzapalne, które mają działanie przeciwbólowe.

Jeśli zapalenie przydatków ma charakter ostry i ze względu na nasilony stan zapalny i uciążliwe objawy konieczna jest hospitalizacja, lekarz może zdecydować o dożylnym podaniu wszystkich lub części preparatów.

W trakcie trwania terapii zaleca się też, aby pacjentka leżała przez kilka dniu w łóżku, wygrzewając się. Powinna również unikać wysiłku fizycznego i zachować wstrzemięźliwość seksualną co najmniej do zakończenia kuracji, a najlepiej aż do pojawienia się następnej miesiączki.

Warto także umówić się na wizytę kontrolną u ginekologa, który po zakończeniu terapii będzie mógł stwierdzić, czy zapalenie przydatków zostało w pełni wyleczone.

Zapalenie przydatków w każdym przypadku musi zostać wyleczone do końca, by nie zagrażało groźnymi powikłaniami. W głównej mierze dotyczą one jajowodów, gdzie mogą utworzyć się niebezpieczne zrosty i wodniaki. Często dochodzi również do uszkodzenia rzęsek transportujących komórki jajowe i zarodek do macicy.

Powikłania zapalenia przydatków skutkują niedrożnością jajowodów, a w sytuacji, gdy nie uda się jej przywrócić, może dojść do rozwinięcia się ciąży pozamacicznej lub do niepłodności. Wówczas kobieta ma szansę zajść w ciążę wyłącznie w wyniku zapłodnienia pozaustrojowego.

Zapalenie przydatków może wpływać także na kondycję jajników, na których w wyniku stanu zapalnego powstają między innymi ropne torbiele.

Zmiany tego typu muszą zostać usunięte wraz z fragmentem samego jajnika.

Efektem przeprowadzenia takiego zabiegu może być zatem ograniczona zdolność do wytwarzania komórek jajowych lub jej całkowita utrata, co również zmniejsza prawdopodobieństwo zajścia w ciążę.

Zapalenie przydatków wymaga pełnego doleczenia, ale niestety zdarzają się przypadki, gdy tak się nie dzieje. Przerwana lub źle dobrana kuracja, a także brak wstrzemięźliwości seksualnej przez czas jej trwania, mogą skutkować tym przejściem choroby w postać przewlekłą. Jej objawami są wówczas przede wszystkim dolegliwości bólowe podczas uprawiania seksu i zaburzenia menstruacji.

W sytuacji, gdy stan zapalny nie zostanie doleczony, każdy okres obniżenia odporności, na przykład na skutek zwykłego przeziębienia, skutkuje nawrotem ostrej postaci zapalenia przydatków. W takim przypadku konieczne jest wykonanie posiewu wymazu z szyjki macicy. Dzięki temu lekarz wie dokładnie, jakie bakterie powodują chorobę i dobiera odpowiednią do nich kurację.

Leczenie musi objąć również partnera seksualnego pacjentki, gdy stan zapalny jest wywoływany przez chlamydię lub dwoinki rzeżączki.

Zapalenie przydatków jest dość uciążliwą chorobą, której można uniknąć. Wystarczy przestrzegać najważniejszych zasad profilaktyki tego schorzenia.

Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju zapalenia przydatków, warto:

• stosować prezerwatywy w przypadku częstej zmiany partnerów seksualnych,
• udać się na wizytę kontrolną po porodzie w celu oceny prawidłowego zamknięcia się szyjki macicy,
• zachować wstrzemięźliwość seksualną i zrezygnować z wizyt na basenie przez 4 tygodnie po zabiegach ginekologicznych lub poronieniu,
• powstrzymywać się od seksu w czasie miesiączki,
• dbać o codzienną higienę miejsc intymnych,
• dbać o utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej pochwy,
• leczyć wszystkie stany zapalne w organizmie,
• przy skłonności do zapalenia przydatków stosować antykoncepcję hormonalną, gdyż powoduje ona zagęszczenie śluzu szyjkowego, który stanowi barierę dla bakterii.

ZOBACZ: Jak pomóc sobie przy bolesnych miesiączkach? Ekspert: Katarzyna Skórzewska, ginekolog i endokrynolog

Zapalenie jajowodów

To, co w potocznym języku określane jest jako zapalenie jajnika, w rzeczywistości prawie zawsze jest zapaleniem jajowodu.

Jakie dolegliwości towarzyszą zapaleniu jajowodów? Najczęściej obustronne bóle w podbrzuszu, które są asymetryczne i mogą promieniować do pachwiny, a nawet w kierunku uda lub do okolicy lędźwiowej. Czasami zapaleniu jajowodów towarzyszy wysoka gorączka.

Przyczynami zapalenia jajowodów są zazwyczaj zakażenia wstępujące z pochwy lub z macicy. Częstą przyczyną choroby są zakażenia dwoinką rzeżączki i chlamydiami. Zapalenie jajnika dotyczy jego zewnętrznej osłonki.

1. Objawy zapalenia jajowodów

Stany zapalne jajowodów i jajników mogą być skutkiem porodu, łyżeczkowania jamy macicy, poronienia lub obecności wkładki wewnątrzmacicznej.

Typowym objawem zapalenia jajowodów są kłujące lub ciągłe bóle w dolnej części brzucha, w okolicach przydatków.

Do dodatkowych symptomów choroby należą: obfite upławy z pochwy, krwawienia, zaparcia, kolka, nudności, wymioty, trudności w oddawaniu moczu, podwyższona temperatura ciała.

Ostre zapalenie jajowodówPrzewlekłe zapalenie jajowodów

ból w podbrzuszu	ból w podbrzuszu
wysoka gorączka	wysoka gorączka
nudności	nudności, wymioty
wymioty	upławy z pochwy
upławy z pochwy	ból w czasie stosunku i badania ginekologicznego
ból w czasie stosunku	nieregularne i bolesne miesiączki
ból podczas badania ginekologicznego	bóle krzyża

2. Możliwe następstwa i powikłania zapalenia jajowodów

Ryzyko zapalenia jajowodów wzrasta w przypadku infekcji bakteryjnej okolicy narządów płciowych. Czym grozi przebycie zapalenia jajowodów?

• Ograniczeniem ruchomości strzępków lejka, co powoduje trudności w wyłapaniu komórki jajowej.
• Zlepieniem ścian jajowodów, co upośledza lub uniemożliwia transport komórki jajowej i zwiększa ryzyko ciąży jajowodowej.
• Zapaleniem otrzewnej lub ropniem jajnika i jajowodu, który musi być usunięty operacyjnie wraz z całym chorym narządem.

Przewlekłe zapalenie jajowodów może powodować powstawanie torbieli. Późnym następstwem wymienionych zmian chorobowych jest często niepłodność kobieca.

3. Leczenie zapalenia jajowodów

Lepiej zapobiegać niż leczyć. W profilaktyce ważne są: stała kontrola ginekologiczna i odpowiednie leczenie ewentualnych zapaleń pochwy. Kiedy należy zgłosić się do ginekologa?

• W razie zmiany charakteru wydzieliny z pochwy lub zwiększenia jej ilości.
• W razie niewyjaśnionych bólów w podbrzuszu, szczególnie gdy towarzyszy im gorączka.

Leczenie zapalenia jajowodów opiera się na antybiotykoterapii. Jeżeli nie występuje wysoka gorączka, schorzeniem możesz zająć się w domu. Powinnaś wówczas unikać wysiłku i zimna.

W przypadku, gdy pojawia się gorączka, terapia powinna zostać przeprowadzona w szpitalu, gdyż niezbędne okaże się dożylne podanie antybiotyków.

Przy lekkim zapaleniu jajowodów kuracja wspomagana jest przez niesteroidowe leki przeciwzapalne, podczas gdy w cięższych przypadkach istnieje konieczność zastosowania glikokortykoidów.

Kuracja przeważnie trwa 7-10 dni. W tym czasie należy zażywać dużo odpoczynku oraz utrzymywać ciepło. Spełnienie tych warunków pomoże ustrzec się przed komplikacjami.

Ponadto, po rozpoczęciu kuracji antybiotykami warto stosować okłady z borowiny. Gdy zapalenie ulegnie złagodzeniu można ogrzewać się kocem lub poduszką elektryczną.

Jednak, gdy zapalenie wciąż jest ostre, najlepiej złagodzić dolegliwości zimnymi okładami, np. butelką wypełnioną lodem.

Zapalenie przydatków – objawy, leczenie

Dlaczego zapalenie rozpoczyna się z reguły w jajowodzie? Tutaj trzeba wyjaśnić dwie sprawy. Po pierwsze, że najczęściej mamy do czynienia z tak zwanym zakażeniem na drodze wstępującej. O innych możliwościach szerzenia zapalenia powiemy dalej. Po drugie, by wymienić po kolei jaka to droga, musimy znowu sięgnąć do anatomii.

Mianowicie w typowym przypadku droga wstępująca prowadzi przez pochwę, szyjkę macicy, jamę macicy i jajowód + jajnik. Dokładniej mówiąc stan zapalny błony śluzowej szyjki macicy przenosi się na błonę śluzową jamy macicy i dalej na błonę śluzową jajowodów, które komunikują się z jamą macicy.

Z jajowodu już łatwa droga do jajnika, a niestety co gorsza, także do otrzewnej miednicy, czyli błony wyścielającej miednicę od wewnątrz.

Druga droga również wstępująca prowadzi przez naczynia chłonne. Warunki sprzyjające infekcji wstępującej przydatków to miesiączka, poronienie, poród i połóg, wkładki wewnątrzmaciczne.

Natomiast do zakażenia zstępującego dochodzi albo przez krew (czyli proces zapalny toczy się w zupełnie innym miejscu w organizmie, a bakterie wędrują z krwią i osiadają w jajniku) albo przez ciągłość ze zmienionych zapalnie sąsiadujących z przydatkami narządów (rzadziej).

Oczywiście ogromna jest ilość możliwości zainfekowania poszczególnych tkanek i stopnia zmian w obrębie zapalenia przydatków, wykraczające poza ramy tej pracy.

Nasilający się proces zapalny ma znaczenie ogólnoustrojowe, niezwykle niebezpieczne, ale także powoduje konsekwencje miejscowe w narządzie, którego dotyczy. Zacznijmy od jajowodów.

Najprościej określić ich rolę jako transportera dla komórek jajowych od jajnika do jamy macicy, gdzie jeśli dojdzie do zapłodnienia komórki jajowej, prawidłowo ma się zagnieździć i dalej rozwijać ciąża.

W sytuacji, gdy dojdzie do zmian pozapalnych, prowadzi to do powstawania miejscowych zrostów, uniemożliwiając swobodne przesuwanie się komórki jajowej. W wyniku gojenia ściana jajowodu może może zmienić swoją budowę, co nieodwracalnie zaburza jej prawidłowe funkcjonowanie.

U kobiet w okresie rozrodczym może to prowadzić do poważnego zagrożenia jakim jest ciąża jajowodowa, która nie tylko nie może się prawidłowo rozwijać, ale może być bardzo groźna dla zdrowia i życia kobiety.

Innym scenariuszem, do którego może dojść w przypadku zapalenia przydatków jest mianowicie zamknięcie się ujścia jajowodu (jednego lub obu końców). Konsekwencje są wielorakie. Klinicznie tworzy się bariera, która ogranicza szerzenie się zapalenia dalej.

Z drugiej jednak strony przy utrudnionym wypływaniu z jajowodu wydzieliny zapalnej, gromadzi się ona w nim powodując rozdęcie i powiększenie dając objawy bólowe. Długoterminowym powikłaniem w przypadku niedrożności obu jajowodów jest niepłodność kobiety.

Wytworzone liczne zrosty w okolicy przydatków dawać mogą dyskomfort i uczucie pociągania. Występują wtedy zaburzenia miesiączkowania czy bolesne miesiączkowanie.

Ponadto dolegliwości w czasie współżycia płciowego przyczyniają się do kłopotów seksualnych z partnerem.

Podsumowując kwestię możliwych powikłań lista jest długa, a często zamyka ją wyczerpany nawrotami choroby stan psychiczny pacjentki i depresja.

W celach diagnostycznych niezbędna jest stacjonarna wizyta u ginekologa. Jeżeli nie masz takiej możliwości, porozmawiaj z lekarzem podczas wizyty online. Zarejestruj się już teraz a e-Receptę i e-Skierowanie otrzymasz bez wychodzenia z domu.

Stany sprzyjające wystąpieniu zapaleniu przydatków, wymienione już wyżej, wymagają wzmożonej uwagi każdej kobiety na możliwe komplikacje. Objawy świadczące, że coś „niedobrego” zaczyna się dziać, to w przypadku stanu ostrego, bóle dołem brzucha i gorączka. Zaczynają się one często bezpośrednio po miesiączce lub poronieniu.

Pojawiające się skurczowe bóle w podbrzuszu bywają w niektórych przypadkach tak silne, że kobieta dosłownie wije się z bólu, a w innych ból jest silny, ale tępy i długotrwały. Jeśli nie ma gwałtownego nasilenia dolegliwości bólowych, czujność powinna wzbudzić gorączka lub stan podgorączkowy ze znacznym pogorszeniem samopoczucia.

Należy w tym miejscu jeszcze raz podkreślić, że najbardziej są narażone kobiety po miesiączce, poronieniu, zabiegach wewnątrzmacicznych (np.

wyłyżeczkowanie jamy macicy) oraz, co bardzo istotne, kobiety po porodzie w okresie połogu! W każdym przypadku wydzielania się z pochwy ropnej lub o niepokojącym zapachu treści, płynu, lub nieprawidłowego krwawienia (za dużo i za długo) należy udać się do lekarza ginekologa w celu zbadania. We wspomnianej grupie pacjentek nie wolno bagatelizować żadnych nieprawidłowych, nowych objawów, od pogorszenia samopoczucia ze stanem podgorączkowym zaczynając do silnych bólów dołem brzucha, gorączki czy cuchnących odchodów kończąc. Zdarzają się także towarzyszące objawy z sąsiednich narządów, takie jak zaparcie, biegunka, nudności, wymioty czy kolka jelitowa.

Zapalenie przydatków jest chorobą nawracającą. W przypadku stanu przewlekłego może dojść do ponownego zaostrzenia objawów, nawet po dłuższym czasie braku dolegliwości.

Bodźcem wywołującym może być pozornie niewinny błąd higieniczny lub wyziębienie, infekcja.

Jako przykłady można tu podać leżenie w mokrym stroju kąpielowym zamiast osuszenia się i przebrania czy nadmierny wysiłek fizyczny, silny katar, szczególnie w okresie okołomiesiączkowym.

Wszystko, co musisz wiedzieć o cytologii

W przypadku pojawienia się niepokojących objawów należy zgłosić się do ginekologa, ponieważ niezbędne jest badanie ginekologiczne. Już samo badanie pozwoli zróżnicować w dużym stopniu inne przyczyny podobnych dolegliwości bólowych dołem brzucha.

Dodatkowo lekarz ginekolog pobierze bakteriologiczne wymazy z dróg rodnych (z kanału szyjki macicy oraz z pochwy) z antybiogramem w celu określenia czy i z jakim drobnoustrojem mamy do czynienia. Pozwoli to określić, które antybiotyki będą właściwe w danej sytuacji. Kolejnym potwierdzeniem toczącego się stanu zapalnego są badania krwi takie jak liczba leukocytów, OB czy białko C reaktywne.

Wiele istotnych informacji wnosi badanie ultrasonograficzne narządu rodnego. Najczęstszym objawem jest powiększenie jajnika/całych przydatków.

Warto wykonać również USG jamy brzusznej, tym bardziej jeśli lekarz nie ma pewności co do objawów, które opisuje pacjentka.

Uwidocznienie innych zmian umożliwia dokładniejsze postawienie diagnozy i stopnia zmian. Pamiętając, że jest to choroba nawrotowa, często same pacjentki potrafią trafnie rozpoznać u siebie kolejny nawrót.

Niemniej jednak czy jest to pierwszy przypadek czy kolejny niezbędne jest udać się do lekarza, nie tylko po leczenie, ale przede wszystkim dla upewnienia się, że mamy do czynienia z zapaleniem przydatków i nie przeoczenia innego schorzenia o podobnych objawach, lecz groźniejszych konsekwencjach (najczęściej zapalenie wyrostka robaczkowego, ciąża jajowodowa).

Leczenie w większości przypadków jest zachowawcze, z antybiotykoterapią jako pierwszego rzutu, która działa przyczynowo. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów, które należy dobrać indywidualnie do pacjentki zawsze w połączeniu z osłoną przewodu pokarmowego. Kuracja zazwyczaj trwa minimum 7-14 dni.

Leczenie wspomagające obejmuje leki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz sterydoterapię i stosuje się je wyłącznie w uzgodnieniu z lekarzem. Zalecane jest leżenie, odpoczynek i dieta lekko strawna w czasie kuracji.

W przypadku leczenia powikłań wymagana jest hospitalizacja i leczenie operacyjne, najczęściej laparoskopia.

Zapalenie przydatków występuje najczęściej u młodych, aktywnych kobiet. Jest to choroba często nawracająca, dlatego tak ważne jest ograniczenie jej występowania.

Gdy się pojawi, leczyć wg zaleceń lekarza, jeśli jej nie ma, stosować profilaktykę, by jej zmniejszyć ryzyko pojawienia się. Tak ważna jest higiena intymna, ciepłe ubranie, leczenie stanów zapalnych w całym organizmie (m.in.

drogi rodne, moczowe, oddechowe, zęby), nie zapominając o higienie życia seksualnego.

Zespół policystycznych jajników – czytaj więcej

Treści z serwisu medonet.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny.

Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.

Potrzebujesz konsultacji lekarskiej lub e-recepty? Wejdź na halodoctor.pl, gdzie uzyskasz pomoc online – szybko, bezpiecznie i bez wychodzenia z domu.

Zapalenie przydatków – objawy i leczenie

Zapalenie przydatków jest schorzeniem występującym najczęściej u kobiet współżyjących płciowo. Objawy zapalenia przydatków to m.in. bóle w podbrzuszu oraz obfite miesiączki. Zapalenie przydatków wymaga przyjmowania antybiotyków. Próby wyleczenia zapalenia przydatków domowymi sposobami są nieskuteczne. Jak rozpoznać i leczyć zapalenie przydatków?

Przydatki to wspólna nazwa jajników, jajowodów i więzadeł macicy. Organy te leżą tuż przy sobie i w stanach zapalnych zazwyczaj razem są objęte chorobą. Zapalenie przydatków to infekcja obejmująca jajowody i jajniki.

Do zapalenia przydatków dochodzi najczęściej wskutek inwazji bakterii z pochwy. Infekcja zaczyna się rozwijać w momencie rozwarcia szyjki macicy, między innymi podczas okresu, po poronieniu, porodzie, operacjach i zabiegach ginekologicznych lub po założeniu antykoncepcyjnej wkładki domacicznej. Zapalenie przydatków może być również efektem przeziębienia lub chorych zębów.

Skutkiem zapalenia mogą być blizny na jajowodach, które sprzyjają ciąży pozamacicznej, a nawet mogą prowadzić do bezpłodności.

>> Płyny do higieny intymnej, żele, emulsje, irygatory

>> Suplementy diety na płodność, testy owulacyjne

Przyczyny zapalenia przydatków

Istnieją dwie możliwości rozwoju zakażenia:

Zakażenie drogą wstępującą – dotyczy bakterii beztlenowych, pałeczek okrężnicy, paciorkowców, gronkowców oraz chlamydii. Pochwa jest miejscem początku drogi wstępującej dla bakterii. Przedostają się one przez ujście kanału szyjki macicy i wywołują stan zapalny błony śluzowej jamy macicy. Gdy przedostaną się do jajowodu i stają się przyczyną zapalenia przydatków.

Czynniki predysponujące do wystąpienia zakażenia drogą wstępującą:

• okres krwawienia z jamy macicy (np. miesiączka),
• poronienie,
• poród, połóg,
• abrazja (łyżeczkowanie),
• histeroskopia (wziernikowanie macicy),
• wkładka wewnątrzmaciczna.

Zakażenie drogą zstępującą – zakażenie zstępujące polega na przedostaniu się bakterii do przydatków za pośrednictwem krwi.

W tym przypadku ognisko pochodzenia drobnoustrojów znajduje się w zupełnie innym narządzie (taki proces przebiega w przypadku zakażenia prątkiem gruźlicy).

Kolejną możliwością jest zakażenie przez ciągłość, np. od zmienionego zapalnie wyrostka robaczkowego, który przylega do przydatków.

>> Środki antykoncepcyjne, prezerwatywy, plastry, tabletki antykoncepcyjne

Pierwsze objawy ostrego stanu zapalnego przydatków mogą się pojawić po siedmiu dniach od zakażenia. Symptomem infekcji jest gwałtowny skurcz oraz ból zlokalizowany po lewej i prawej stronie podbrzusza.

Charakterystycznymi objawami występującymi w zapaleniu przydatków są:

• bóle w podbrzuszu i/lub okolicy krzyżowej, silne, skurczowe bóle brzucha;
• silna bolesność okolicy przydatków narastająca podczas aktywności seksualnej lub badania ginekologicznego;
• gorączka (zwykle powyżej 38°C) i dreszcze;
• złe samopoczucie. 

Objawy najczęściej nasilają się w okresie okołomiesiączkowym.

Często występują też dodatkowe objawy:

• wymioty,
• intensywny ból podczas uciskania brzucha,
• obfitsza niż zwykle miesiączka,
• plamienia,
• intensywne upławy.

Rozpoznanie zapalenia przydatków

W przypadku pojawienia się wyżej opisanych dolegliwości natychmiast należy zgłosić się do lekarza.

Najważniejsza jest jak najszybsza wizyta u ginekologa, gdyż szybkość rozpoznania i rozpoczęcia leczenia w ogromnym stopniu decyduje o jego skuteczności w przypadku tego schorzenia.

Są bowiem inne choroby objawiające się w bardzo podobny sposób – zapalenie wyrostka robaczkowego, ciąża pozamaciczna, zapalenie błony śluzowej macicy, czy nieswoiste zapalenie jelit. Dlatego w celu rozpoznania choroby niezbędna jest wizyta u lekarza ginekologa i wykonanie badania fizykalnego.

W razie wątpliwości lekarz może zlecić badania dodatkowe:

• laboratoryjne (morfologia krwi, CRP),
• bakteriologiczne (wymaz z pochwy i szyjki macicy – badanie niebolesne) – wskazujące na obecność określonych typów patogenów,
• badania obrazowe (np. ultrasonografia narządu rodnego i miednicy).

Zapalenie przydatków – leczenie

Leczenie schorzenia związane jest z przyjmowaniem antybiotyków o szerokim zakresie działania. Po uzyskaniu wyników badań bakteriologicznych stosowana jest tzw.

farmakoterapia celowana, według ustalonego antybiogramu (antybiogram jest to ustalenie wrażliwości bakterii na konkretny preparat).

Lekarz może przepisać też leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a w razie potrzeby środki poprawiające przyswajanie farmaceutyków i rozpuszczające zrosty (które mogą powstawać w efekcie stanu zapalnego).

>> Leki rozkurczowe, przeciwbólowe

Dodatkowe zalecenia to zwykle:

• wypoczynek (chorobę trzeba „wyleżeć”),
• lekkostrawna dieta,
• picie dużej ilości płynów,
• dbanie o higienę intymną,
• powstrzymanie się od współżycia.

Leczenie zapalenia przydatków domowymi sposobami jest nieskuteczne! Może pełnić jedynie formę uzupełniającą dla leczenia prowadzonego przez lekarza.

Ostre zapalenie przydatków wymaga bezwzględnie leczenia szpitalnego, aby zapobiec groźnym ogólnoustrojowym powikłaniom. W przypadku wystąpienia ropni w jajowodach i jajnikach konieczne bywa leczenie operacyjne.

Nawracające zapalenie przydatków – co robić?

Przewlekłe zapalenie przydatków może przyczyniać się do powstawania zrostów w jajowodach i problemów z zajściem w ciążę.

Wspomagające leczenie to:

• naświetlanie i miejscowe nagrzewanie,
• zabiegi borowinowe,
• terapuls – leczenie za pomocą aparatu wytwarzającego pole magnetyczne.

Powikłania po zapaleniu przydatków

Ważne jest, aby stosować zaleconą przez lekarza terapię do końca, gdyż wszelkie zaniedbania z tym związane (przerwanie terapii, niesystematyczne przyjmowanie leków) mogą skutkować przewlekaniem się stanu zapalnego. Może dojść do powstania zrostów w obrębie miednicy mniejszej lub innych poważnych chorób – np. zapalenia otrzewnej miednicy.

Inne możliwe powikłania zapalenia przydatków to:

• ropniak jajowodu,
• ropień jajnika,
• ropień jajnikowo-jajowodowy,
• ropień jamy Douglasa,
• pęknięcie ropni i powstanie przetok,
• zapalenie przymacicza,
• wodniak jajowodu,
• krwiak jajowodu,
• zrosty w miednicy,
• niepłodność.

Powikłaniem zapalenia przydatków w ciąży może być też ciąża pozamaciczna (inaczej ektopowa). Ponieważ poza macicą płód prawie nigdy nie może się rozwijać prawidłowo, ciąża ektopowa przeważnie prowadzi do poronienia.