Ropień płuca – przyczyny, objawy, leczenie, skutki

Ropień płuca to dolegliwość, dla której charakterystyczne jest zapalenie tkanki płucnej o charakterze bakteryjnym lub ropnym. Bardzo często razem z ropniem współwystępuje martwica jego centralnej części.

O chorobie mówimy wtedy, gdy w okolicy płuc, tworzy się zbiornik ropy otoczony torebką włóknistą. U dorosłych ropień płuca występuje zazwyczaj zwykle na skutek nowotworu płuc, z kolei u małych dzieci przyczyną może być aspiracja ciała obcego.

Choroba powinna być w każdym przypadku leczona, ponieważ może dojść do śmiertelnych powikłań.

Jak już wcześniej wspomniano najczęstszą przyczyną ropnia płuca jest przedostanie się do oskrzeli ciała obcego.

Wówczas w obwodowej części dróg oddechowych zaczyna gromadzić się wydzielina oskrzelowa, która stwarza dobre warunki dla powstania infekcji bakteryjnej i tym samym utworzenia zbiornika z ropą.

U dorosłych osób choroba ta jest częstym objawem występującym w nowotworze płuc. Tworzenie się ropnia płuc może mieć również związek z przebytym w przeszłości ich zapaleniem.

Bezpośrednią przyczyną ropnia płuca może być infekcja spowodowaną gronkowcem, Klebsiella pneumoniae, bakteriami beztlenowymi oraz Pseudomonas aeruginosa.

Oprócz wyżej wymienionych przyczyn warto również wspomnieć o przedostawaniu się treści żołądkowej do światła oskrzeli, co również skutkuje tworzeniem się ropnia. Takie sytuacje zdarzają się zazwyczaj u osób, które przeszły reanimację; cierpiących na nadmierne wymioty; były poddane płukaniu żołądka oraz nie posiadają odruchu kaszlowego.

Wówczas choroba rozwija się bardzo gwałtownie – sok żołądkowy uszkadza tkankę płucną, co w efekcie prowadzi do gnicia resztek jedzenia i rozwoju bakteryjnego zapalenia płuc i powstania ropni.

Z kolei w skrajnych przypadkach ropień płuca może pojawić się z powodu nieprawidłowego leczenia zapalenia płuc (zazwyczaj płatowego) lub wskutek powikłania procesem zapalnym niedodmy lub zawału płuca.

Na nasilenie objawów wpływa położenie ropnia, dlatego jeżeli ropień zlokalizowany jest powierzchownie najczęściej występują objawy miejscowe w postaci:

1. tkliwości skóry,

2. zaczerwienia skóry,

3. ciepłoty,

4. stanu podgorączkowego.

Objawy ropnia lub ropni płuc zazwyczaj charakteryzują się:

1. wysoką gorączką,

2. dreszczami,

3. ogólnym złym samopoczuciem,

4. kaszlem,

5. szmerami oskrzelowymi,

6. nadmiernymodpluwaniem cuchnącej i mętnej śluzowo-ropnej plwociny.

W rozpoznaniu ropnia płuca duże znacznie ma dokładny wywiad lekarski z pacjentem oraz badanie przedmiotowe.

Badaniami pomocniczymi wykonywanymi w diagnostyce choroby są badania laboratoryjne: wysoki poziom białych krwinek oraz podwyższone CRP bezwzględnie sugerują, że w organizmie toczy się stan zapalny.

Ponadto wykonuje się RTG klatki piersiowej, w trakcie którego lekarz widzi jamę zlokalizowaną wśród miąższu płuca, z płynną treścią w środku.

U niektórych pacjentów zaleca się przeprowadzenie bronchoskopii w celu pobrania do badania materiału histopatologicznego. Niekiedy wykonuje się również posiew pozwalający na określenie jaki patogen spowodował rozwój ropnia. Następny krok diagnostyczny to ocena wrażliwości na leki wyhodowanego patogenu.

Podstawowym sposobem leczenia jest jednoczesne wdrożenie antybiotykoterapii oraz drenażu ułożeniowego. Drenaż ułożeniowy zakładany jest w celu opróżnienia torebki z ropnej treści za pomocą ułożenia ciała zgodnie z tym jak przebiegają oskrzela.

Na przykład, gdy ropień znajduje się po lewej stronie ciało chorego będzie ułożone z delikatnym skrętem w prawo, aby treść ropna wydalana była w kierunku oskrzeli głównych. Każda taka sesja ułożeniowa trwa około pół godziny.

Lekiem zalecanym w pierwszej kolejności jest penicylina benzylowa podawana w skojarzeniu z klindamycyną.

Najlepsze efekty leczenia przynosi antybiotykoterapia celowana, której wybór uzależniony jest wyniku posiewu ropnej treści, a następnie antybiogramu. Chociaż leczenie jest dobrane idealnie do pacjenta, bywa długotrwałe (niekiedy może trwać kilka tygodni).

W sytuacji, gdy ropień płuca spowodowany został aspiracją ciała obcego – należy przeprowadzić bronchoskopię, czyli jego usunięcie.

Wdrażane jest również leczenie zachowawcze, które powinno być stosowano przynajmniej przez sześć tygodni. W tym czasie należy obserwować czy zmiany się cofają – jeśli tak – ropień płuca ma charakter przewlekły.

Ropień o charakterze przewlekłym powoduje zmiany w grubej ścianie, przez którą antybiotyki prawie nie mają szansy przeniknąć. Wówczas u pacjenta należy przeprowadzić operacyjne usunięcie fragmentu tkanki płucnej razem z ropniami.

Zabieg chirurgiczny może również zostać wykonany, gdy:

1. doszło do krwotoku,

2. zachodzi podejrzenie nowotworu płuc,

3. pacjent posiada bardzo duży ropień,

4. ropień został przebity do jamy opłucnej.

Jak zapobiegać?

Należy zwracać szczególną uwagę na dokładne i skuteczne leczenie stanów zapalnych płuc.

Treści z serwisu medonet.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny.

Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.

• ropień płuca
• ropień
• choroby układu oddechowego
• zgorzel
• martwica tkanki

• Ropień około odbytniczy przyczyny, objawy, leczenie Ropień około odbytniczy jest rzadko występującym schorzeniem tej okolicy. W tego typu dolegliwościach o leczeniu decyduje lekarz, zazwyczaj wymaga leczenia… Magdalena Chamerska | Onet.
• Ropień okołoodbytowy Dostałem dzisiaj gorączki 38 stopni i strasznie boli mnie uwypuklenie w okolicy odbytu. Co to może być? ~Maru
• Ropień Ropień jest to ograniczone ognisko ropy w przestrzeni tkankowej, które powstaje w wyniku infekcji bakteryjnej. Najczęstszą przyczyną są gronkowce i paciorkowce….
• Pełzakowy ropień wątroby (amebioza wątroby) Choroba jest wywołana przez pełzaka czerwonki, pasożyta przenoszonego przez krew z owrzodzeń jelita grubego. Pasożyt ten wywołuje w wątrobie zmiany martwicze, a…
• Bakteryjny ropień wątroby Przyczynę występowania wielu ropni, szczególnie tych, które są konsekwencją zakażenia ogólnoustrojowego (posocznicy) wywodzącej się ze zmian w narządach jamy…
• Ropień (naciek) okołomigdałkowy Powikłaniem miejscowym anginy jest naciek lub ropień okołomigdałkowy, który może nawet rozwinąć się bez wcześniej występującej anginy. Ropień okołomigdałkowy… Eugeniusz Olszewski | Redakcja Medonet
• Powikłania COVID-19. Organizm może atakować sam siebie. Skutkiem nawet martwica Zakażenie COVID-19 może sprawić, że organizm zaatakuje sam siebie – twierdzą naukowcy z Chicago. Skutkiem tego mogą być problemy reumatologiczne, wymagające…
• Zastój pokarmu – czym jest? Nie możesz nakarmić dziecka – pokarm nie wypływa z piersi, które są opuchnięte, bolące i zaczerwienione? Jesteś zmartwiona i nie wiesz, co się dzieje?…
• Przerwany rdzeń kręgowy Rdzeń kręgowy jest częścią ośrodkowego układu nerwowego, przewodzącą bodźce między mózgowiem a układem obwodowym. Rdzeń kręgowy umiejscowiony jest w kanale…
• Jałowa martwica guza kości piętowej Jałowa martwica guza kości piętowej pojawia się zazwyczaj między 9. a 13. rokiem życia i objawia się dolegliwościami bólowymi guza piętowego, występującymi po… Tadeusz Niedźwiedzki | Onet.

Ropień płuca – objawy, leczenie, rtg, rokowania

Spis treści

Ropień płuca powstaje najczęściej jako powikłanie bakteryjnego zapalenia płuc. Ropa, mętny, zielonożóltawy, gesty płyn jest mieszaniną obumarłych tkanek, bakterii i komórek układu odpornościowego organizmu.

Ropień płuca – rodzaje

W zależności od czasu trwania choroby mówimy o:

• ropniu ostrym – kiedy objawy utrzymują się nie dłużej niż 6 tygodni,
• przewlekłym – powyżej 6 tygodni.

W zależności czy ropień powstał na skutek martwicy spowodowanej chorobą miąższu płuc (najczęściej infekcją) czy tez jest konsekwencją innych chorób (martwica nacieku nowotworowego, połknięcie ciała obcego) mówimy o ropniu:

• pierwotnym (w pierwszym przypadku),
• wtórnym (w przypadku drugim).

Ropień płuca – przyczyny

Istniej wiele przyczyn powstawania ropni płucach. Mogą być one pierwotne, gdy przyczyna powstawania ropni płuc jest infekcyjna, najczęściej jest on konsekwencją zapalenia płuc lub dolnych dróg oddechowych. Często jest to zapalenie płuc spowodowane przez:

• gronkowce (Staphylococcus),
• bakterie beztlenowe,
• pałeczki zapalenia płuc (Klebsiella pneumioniae),
• pałeczki ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa).

Czynnikami ryzyka rozwinięcia się ropnia płuc są:

• wiek (wraz z wiekiem wzrasta ryzyko),
• przebyte niedawno infekcje dróg oddechowych,
• nowotwory płuc, zarówno pierwotnie rozwijające się w płucach, jak i przerzuty nowotworów innych narządów do płuc.

Guzy i ciała obce w drogach oddechowych również zwiększają ryzyko powstania ropnia płuc. Ryzyko wzrasta u chorych ze zniesionym odruchem kaszlowym, nieprzytomni lub w stanie upojenia alkoholowego, cierpiących na choroby jamy ustnej i układu pokarmowego – infekcje jamy ustnej, zapalenie przyzębia, zaburzenia połykania (dysfagia), achalazję.

Czynnikiem ryzyka jest także upośledzenie prawidłowej kompetencji układu odpornościowego organizmu, terapia lekami immunosupresyjnymi, chemioterapia, rozległe obrażenia klatki piersiowej wskutek urazu.

Ropień płuca – objawy

Objawy ropnia płuca mogą różnic się w zależności od choroby, której jest on konsekwencją, chorób towarzyszących, stanu ogólnego chorego i czasu od którego wystąpiło utworzenie się zbiornika ropy.

U części pacjentów, u których wytworzył się niewielki ropień, objawy mogą nie występować w początkowej fazie choroby. W początkowej fazie objawy są podobne do objawów zapalenia płuc.

Ropień płuc może objawiać się:

• podniesioną temperaturą ciała,
• kaszlem z odpluwaniem plwociny,
• potami nocnymi,
• dreszczami,
• uogólnionym osłabieniem,
• utratą masy ciała.

Plwocina może być podbarwiona na zielonożółtawy kolor i wydzielać przykry zapach. Możliwe są epizody krwioplucia. Można zauważyć objaw palców pałeczkowatych – poszerzenia dalszych odcinków palców w obrębie paznokci.

Zapalenie płuc a ropień płuc

Podczas zapalenia w płucach tworzy się naciek zapalny. W przypadku kiedy ulega on martwicy i rozpada się może utworzyć się ropień. Martwicy z utworzeniem ropnia może ulec także naciek nowotworowy. Także aspiracja do dróg oddechowych materiału zawierającego bakterie może spowodować powstanie ropnia.

Materiałem takim może być treść żołądkowa u chorych:

• z zaburzeniami połykania,
• nieprzytomnych,
• będących poddawanym znieczuleniu ogólnemu,
• w stanach neurologicznych upośledzających odruchy obronne przed dostaniem się ciała obcego do dróg oddechowych (kaszel, odpluwanie plwociny).

W takim przypadku ropień zazwyczaj tworzy się w prawym płucu. Początkowo, w okolicy połkniętego materiału tworzy się lokalny stan zapalny, który po kilkunastu godzinach obejmuje większy obszar płuc, w którym zaczyna gromadzić się martwa tkanka i obumarłe bakterie.

Ropień płuca – powikłania

W dobie antybiotykoterapii powikłania ropnia płuc zdarzają się stosunkowo rzadko. Niemniej, kiedy wystąpią, mogą być bardzo poważnym zagrożeniem. Nalezą do nich:

• ropniak opłucnej powstały przez utworzenie przetoki płucno-opłucnowej,
• pęknięcie ropnia,
• krwawienie z dróg oddechowych.

Ropień płuca – diagnostyka

W przypadku gdy wystąpią wyżej opisane objawy, należy udać się do lekarza w zakładzie podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Podczas zbierania wywiadu należy poinformować lekarza o wszystkich przebytych chorobach, w szczególności infekcjach układu oddechowego, gdyż ta informacja może być kluczowa dla postawienia rozpoznania.

Po zebraniu wywiadu lekarz przejdzie do badania fizykalnego, zwłaszcza klatki piersiowej: osłucha ją i opuka.

W zależności od wyniku badania, lekarz POZ może skierować chorego na dalsze badania dodatkowe (badania krwi, badania radiologiczne), aby potwierdzić diagnozę lub wykluczyć inne choroby mogące dawać podobne objawy.

Na podstawie całości zgromadzonych wyników badań zdecyduje czy konieczne będzie skierowanie do szpitala na odział pulmonologiczny (chorób układu oddechowego).

Uwaga – w przypadku bardzo nasilonych objawów ogólnych, gwałtownego krwioplucia, omdleń, gwałtownych dreszczy należy skontaktować się z lekarzem w trybie pilnym udając się do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR) lub wzywając zespół wyjazdowy ratownictwa medycznego (tel. 999 lub 112).

W badaniu laboratoryjnym morfologii krwi może być obecna leukocytoza – podwyższenie liczby białych krwinek (leukocytów). Hodowla mikrobiologiczna z materiału pozyskanego z plwociny może dać informację do co konkretnego drobnoustroju który spowodował infekcję.

Ropień płuca – RTG

Obraz ropnia na zdjęciu RTG jest dość charakterystyczny (jama o nieregularnych obrysach w części zacieniona, z widocznym tzw.

poziomem płynu), jednakże kiedy zdjęcie RTG nie przynosi rozstrzygnięcia można wykonać tomografię komputerową. Badania radiologiczne pozwalają na dokładną lokalizację ropnia oraz ocenę rozległości procesu.

Pozwalają zaplanować także ewentualne leczenie zabiegowe ropnia, jak ustalenie umiejscowienia drenu do ewakuacji ropy.

Ropień płuca – leczenie

Leczenie ropnia płuc sprowadza się do:

• antybiotykoterapii,
• opróżnienia zbiornika ropy (drenażu).

Antybiotyki podaje się przez kilka tygodni, początkowo dożylnie, po pewnym czasie doustnie. Stosuje się:

• penicylinę benzylowa wraz z metronidazolem, lub klindamcycynę,
• amoksycylinę z klawulanianem.

Większość ropni łączy się przetoką z drzewem oskrzelowym, na skutek czego następuje samoistny drenaż ropy (opróznienie zbiornika). Niekiedy stosuje się drenaż ułożeniowy. Bierny drenaż ułożeniowy polega na takim ułożeniu ciała pacjenta, aby ułatwić odpływ wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych.

Ropień płuca – drenaż przezskórny

Drenaż przezskórny stosowany jest w przypadku, gdy chory nie reaguje na leczenie antybiotykami a ze względu na swój stan ogólny nie może być zakwalifikowany do większego zabiegu operacyjnego. Są to zwykle chorzy sztucznie wentylowani za pomocą respiratora.

Ponadto ten rodzaj leczenia rozważa się w przypadku pacjentów u których rozwijają się objawy sepsy, w przypadku których ropień szybko powiększa się i stwarza ryzyko pęknięcia. Przezskórnego drenażu dokonuje się pod kontrolą tomografii komputerowej.

Powikłania tej procedury zdarzają się rzadko, obejmują:

• powstanie ropniaka opłucnej,
• krwawienie i powstanie przetoki miedzy oskrzelami i opłucną.

Ropień płuca – leczenie chirurgiczne

Leczenie chirurgiczne znajduje zastosowanie w ropniu płuca niezwykle rzadko. Rozważa się je w przypadku, gdy długotrwałe leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatu. Stosuje się je też w przypadku powikłań jak np.

ropniak opłucnej czy przetoka oskrzelowo-opłucnowa oraz w stanach zagrażających życiu pacjenta, np. masywny krwotok. Długość oraz ostateczny efekt leczenia zależy od czasu w jakim je włączono.

Rokowanie u chorych odpowiadających na leczenie antybiotykami jest na ogół dobre.

Ropień płuca – zapobieganie

Zapobieganie powstawania ropni płuc polega na prawidłowej opiece nad pacjentami, u których występuje ryzyko aspiracji zainfekowanego materiału do płuca (chorych nieprzytomnych, mających upośledzony odruch kaszlowy). W przypadku pacjentów nieprzytomnych rozważa się wczesną intubację dotchawiczą. Dbanie o prawidłowa higienę jamy ustnej, zwłaszcza u chorych w podeszłym wieku, ma duże znaczenie.

• Czytaj też: Ropień mózgu – co to takiego?

Ropień płucny

Ropień płucny to choroba obecnie dość rzadko występująca w naszej populacji. Dotyczy układu oddechowego. Niegdyś przyczynami ropnia płuc były ropnie popneumiczne po klasycznych odmianach zapalenia płuc.

Obecnie ropień płucny występuje dość rzadko przy obecności ciała obcego w oskrzelach, może zdarzyć się u osób z zaburzonym odruchem połykania, a także u małych dzieci.

W dzisiejszych czasach tylko gronkowce lub klebsiellowe zapalenie płuc mogą być realną przyczyną ropnia płuc.

1. Co to jest ropień płucny?

Jest schorzeniem ciężkim z możliwością przerzutów, np. do mózgu lub możliwymi komplikacjami, takimi jak np. zgorzel (gangrena) płuc. Powikłanie przewlekłego ropnia płuc utrzymuje się dłużej niż 6 tygodni. W przypadku ropnia płuc wyróżniamy: ropień pierwotny i ropień wtórny.

• Ropień pierwotny – powstaje w niezmienionej tkance płucnej na podłożu zakażonej krwiopochodnej lub pojawienia się ciała obcego w oskrzelach.
• Ropień wtórny – powstaje na podłożu istniejącego już procesu chorobowego w tkance płucnej: zapalenie, zawał serca, nowotwór czy torbiele.

Ropień płucny może być pojedynczy lub mnogi. Wielkość ropnia zależy od choroby podstawowej układu oddechowegoi czasu jej rozwoju. Może osiągnąć rozmiary od jednego do nawet kilkunastu centymetrów średnicy.

2. Objawy ropnia płucnego

Ropień płucny, w zależności od stadium rozwoju, może dawać różne objawy. Początkowo pojawia się zapalenie płuc, następnie martwica i rozpad zmian martwiczych, które stopniowo są usuwane, a po ognisku zapalnym pozostaje jama ropna.

Typowe objawy ropnia płucnego, to:

• kaszel,
• odkrztuszanie dużej ilości żółto-zielonej ropnej plwociny, niekiedy z domieszką krwi,
• wysoka gorączka,
• dreszcze,
• rżenie drobnobańkowe,
• szmer oskrzelowy,
• leukocytoza,
• wzrost OB.

3. Diagnostyka i leczenie ropnia płucnego

Rozpoznanie ropnia płucnego odbywa się na podstawie wywiadu z pacjentem, u którego pojawiły się wyżej wymienione objawy oraz w wyniku badania radiologicznego wykazującego obraz jamy z poziomem płynu.

Dawniej wykonywano bronchografię kontrastową, która polegała na wprowadzeniu do drzewa oskrzelowego środka kontrastowego z utrwaleniem obrazu na zdjęciu rentgenowskim.

Badanie wykonuje się nadal, po pobraniu wycinka do badania histopatologicznego, badania cytologicznego czy też bakteriologicznego, a także na obecność grzybów i prątków gruźlicy.

Dawniej stosowano surowicę i szczepionki, dziś stosuje się drenaż ułożeniowy, terapię antybiotykową oraz sulfonamidy. Penicylina stosowana jest drogą dooskrzelową – wlewów i rozpyleń. W początkowym stadium choroby leczenie ma charakter zachowawczy.

W sytuacji przeciwnej, gdy leczenie trwa około 10 dni i nie pomaga, konieczna jest operacja.

U chorego wykonuje się nakłucie klatki piersiowej i wprowadza do jamy ropnia antybiotyk zawieszony w specjalnej paście, która długo pozostaje w jamie ropnej i umożliwia skuteczne jego działanie. W przypadku przewlekłego zapalenia płuc rokowania są poważne.

Doprowadzić może do raka płuc, przerzutów, a nawet spowodować śmiertelny krwotok wewnętrzny. Po wygojeniu się ropnia płuc mogą pozostać blizny o nieznacznie bardziej wysyconym obrazie w stosunku do reszty płuc.

Ropień płucny – choć to rzadka choroba układu oddechowego w naszym kraju, powoduje poważne powikłania dla całego organizmu. Jakichkolwiek objawów ze strony tego układu nie wolno ci bagatelizować, szczególnie jeśli jest to nietypowa wydzielina czy krwawienie podczas odkrztuszania. Udaj się do lekarza, który postawi diagnozę i zaleci leczenie.

Weronika Buczkowska,  ponad rok temu

• Czech A., Tatoń J. Diagnostyka internistyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3156-7
• Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
• Antczak A. Wielka interna – pulmonologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2010, ISBN 978-83-60135-76-1
• Gabryel-Batura H., Młynarczyk W., Zarys pulmonologii z elementami alergologii, AM Poznań, Poznań 2004, ISBN 83-88732-82-X

Ropień płuca

Ropień płuca to ograniczone ropne zapalenie tkanki płucnej. Ropień jest zbiornikiem ropnym zlokalizowanym w tkance płucnej o średnicy minimum dwa centymetry. Obecnie występuje rzadko, co prawdopodobnie związane jest z szeroko stosowaną antybiotykoterapią. Jest chorobą ciężką z możliwością wystąpienia bardzo poważnych powikłań, nawet śmiertelnych.

Przyczyny powstawania ropnia płuca

Dawniej, główną przyczyną powstania ropnia były zmiany zapalane tkanki płucnej. Obecnie, przyczyną powstania dolegliwości jest najczęściej zaaspirowane ciało obce lub rak płuca. Może dojść do rozwoju ropnia płuca w przypadku zapalenie płuc o etiologii bakteryjnej (gronkowce, pałeczka zapalenia płuc).

Może powstać na skutek aspiracji treści jamy ustnej i gardła do płuc u osoby z czynnikami predysponującymi. W przypadkach, w których dochodzi do aspiracji treści żołądkowej rozwija się chemiczne zapalenie płuc, któremu często towarzyszy zakażenie bakteriami beztlenowymi.

Ropień tworzy się najczęściej w ciągu 7-14 dni po aspiracji materiału do tkanki płucnej.

Czynniki predysponujące do powstania ropnia płuc są głównie związane ze zwiększoną skłonnością do aspiracji zakażonego materiału (osłabienie odruchu kaszlowego, np. w niektórych chorobach neurologicznych). Zwiększone ryzyko występuje u narkomanów, osób nadużywających alkoholu, po przedawkowaniu leków lub podczas znieczulenia ogólnego.

Rodzaje ropni płuca

Najczęściej (w 85%) ropień płuca jest umiejscowiony w tych miejscach, w których ze względu na budowę anatomiczną dochodzi do aspiracji. Głównym miejscem, gdzie powstaje ropień płuca są segmenty dolne płuca prawego.

Jeżeli ropień utrzymuje się dłużej niż 6 tygodni można nazwać go przewlekłym. Do tego czasu jest ropniem ostrym. Ropnie mogą być pojedyncze lub mnogie.

Objawy ropnia płuca

Początek choroby może być powolny lub ostry. Czasami przypomina objawy zapalenia płuc.

Objawy występujące podczas choroby to:

• kaszel,
• odkrztuszanie dużej ilości żółto-zielonej wydzieliny,
• nawracająca wysoka gorączka,
• dreszcze.

Dochodzić może do krwioplucia, wystąpienia potów nocnych lub spadku masy ciała. Wydzielina z drzewa oskrzelowego może być cuchnąca.

Chorzy są znacznie osłabieni, skarżą się na złe samopoczucie, może pojawić się ból w klatce piersiowej. Czasami stan ogólny chorych jest ciężki.

Diagnostyka ropni płuca

Rozpoznanie jest stawiane na podstawie wywiadu, badania lekarskiego oraz wyniku badań dodatkowych. W badaniu lekarskim można nad płucami wysłuchać charakterystyczne zmiany.

Również w badaniach laboratoryjnych dochodzi do wzrostu parametrów zapalnych (OB oraz liczby białych krwinek).

W celu potwierdzenia podejrzenia ropnia wykonywane są badania dodatkowe – w zdjęciu płuc widoczne są jamy z poziomami płynów.

Często wykonuje się również bronchoskopię. Jest to badanie polegające na ocenie drzewa oskrzelowego przy pomocy endoskopu. Przy jego użyciu można również ocenić czy przyczyną zmiany nie jest ciało obce. Pobierany jest także materiał do badań mikroskopowych.

Leczenie ropni płuca

Leczenie uzależnione jest od zaawansowania choroby.

Przy zmianie ostrej stosowana jest antybiotykoterapia oraz drenaż ułożeniowy (polega na odpowiednim pochyłym ułożeniu klatki piersiowej, co ułatwia wypływ wydzieliny).

Antybiotykoterapia może być stosowana ogólnie lub bezpośrednio do tkanki płucnej (wziewnie lub poprzez wlew do jamy opłucnowej). Jest stosowana długo, nawet do 6 tygodni. Rzadko stosowany jest drenaż przezskórny.

Chirurgiczne leczenie ropni płuca

Przewlekły ropień jest zmianą o grubej ścianie, przez którą antybiotyki nie będą dobrze przenikać. Zastosowanie ma leczenie chirurgiczne. Leczenie takie jest konieczne u 5-10% chorych.

Obecnie główne wskazanie do leczenia chirurgicznego to masywne krwioplucie oraz powiększanie się ropnia u osoby z częściową niedrożnością oskrzela, mimo właściwie prowadzonej antybiotykoterapii.

Wskazaniem do zabiegu operacyjnego po starannej kwalifikacji jest również obecność ciała obcego i guza płuca. Podobnie ropień o dużych rozmiarach (średnica powyżej 6 centymetrów).

Jeżeli operacja jest przeciwwskazana, możliwe jest wprowadzenie antybiotyku bezpośrednio do jamy ropnia przez nakłucie klatki piersiowej.

Rokowanie przy ropniu płuca

Rokowanie jest zależne od pierwszych 6 tygodni leczenia. Jeżeli po tym czasie zmiany nie wykażą tendencji do cofania się, rokowanie jest poważne. Ropień płuca może być przyczyną groźnego dla życia krwotoku.

Przewlekły ropień może się rozsiewać do innych tkanek (np. do ośrodkowego układu nerwowego), może również być przyczyną wtórnej skrobiawicy (czyli odkładania się nieprawidłowych substancji w danym narządzie).

Powikłaniem może być powstanie ropniaka opłucnej czy samoistne pęknięcie ropnia.

W przeciągu ostatnich lat znacznie zmniejszyła się liczba nowo powstałych ropni płuca jednak nadal choroba jest poważna, a śmiertelność wynosi 10-20%. Rokowanie pogarsza także obecność niektórych patogennych bakterii. W przypadku występowania gronkowca złocistego i pałeczki ropy błękitnej śmiertelność wśród chorych jest wyższa.

Lekarz Joanna Gładczak

Bibliografia:

• Chirurgia, J. Fibak.
• Chirurgia, pod red. W. Noszczyka.

Chirurgia po Dyplomie – Ropne schorzenia klatki piersiowej

Ropień to zlokalizowany zbiornik ropy w jamie powstałej na skutek zniszczenia miąższu płucnego. Należy wykluczyć zakażone pęcherze rozedmowe i torbiele, ponieważ infekcja w nich rozwija się w przestrzeniach już istniejących. Ropień płuca bywa pierwotny lub wtórny.

 W etiologii powstawania 90% ropni płuca dominuje flora mieszana zarówno tlenowa, jak i beztlenowa, w tym Peptococcus sp., Peptostreptococcus sp., Microaerophilic, Porphyromonas sp., Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Clostridium sp.

, Haemophilus influenzae i Proteus sp.

Ropień płuca powstaje drogą oskrzelową, krwionośną lub przez ciągłość. Obok zakażenia powstaniu ropni płuc sprzyjają takie czynniki i choroby jak cukrzyca, ogólne wyniszczenie ustroju, stosowanie glikokortykosteroidów bez odpowiedniej osłony antybiotykowej oraz leczenie immunosupresyjne.

Najczęściej ropnie płuc tworzą się drogą zakażenia oskrzelowego, do którego dochodzi w następstwie zachłyśnięcia w stanach nieprzytomności, takich jak zamroczenie alkoholowe, padaczka, stosowanie elektrowstrząsów lub znieczulenie ogólne do operacji. Ropnie powstałe drogą krwionośną przeważnie są mnogie i występują w obu płucach.

Ropnie wtórne, powstające w uprzednio zmienionym miąższu płucnym, rozwijają się podczas trwania w nim stanu zapalnego (ropnie synpneumoniczne lub parapneumoniczne) albo w miejscu zapalenia płuc po ustąpieniu jego objawów (ropnie metapneumoniczne).

Ze względu na czas trwania objawów wyróżnia się ropnie ostre, utrzymujące się krócej niż 2 tygodnie oraz ropnie przewlekłe, utrzymujące się przez 4-6 tygodni.

Charakterystyczne objawy to kaszel z odkrztuszaniem dużej objętości cuchnącej treści ropnej, krwioplucie, ciężki stan ogólny, utrata masy ciała i bóle w klatce piersiowej.

Rozpoznanie opiera się na objawach klinicznych i wyniku badania radiologicznego klatki piersiowej z widoczną najczęściej grubościenną jamą w płucu, zwykle z poziomem płynu.

Jeśli zawartość jamy ropnia nie została wykrztuszona, widoczny jest cień okrągły lub owalny.

Postępowanie zachowawcze polega na prawidłowym leczeniu zapalenia płuc, bezwzględnym leżeniu chorego w łóżku w dobrze przewietrzonym pokoju, stosowaniu diety bogatobiałkowej, drenażu ułożeniowego, leków rozszerzających oskrzela oraz szerokiej celowanej antybiotykoterapii, także dojamowej. Leczenie chirurgiczne to resekcja tkanki płucnej wraz z ropniem. Jest ono wskazane u niespełna 10% chorych z ropniem płuca utrzymującym się przez 8-12 tygodni mimo prawidłowego postępowania zachowawczego.

Wskazaniami do wcześniejszego podjęcia interwencji są:

1. podejrzenie ropniopodobnej postaci raka płuca,
2. utrzymywanie się ciężkich objawów zatrucia,
3. występowanie obfitych krwotoków w przebiegu ropnia,
4. progresja ropnia widoczna w badaniach obrazowych,
5. podejrzenie obecności ciała obcego.

Inne metody chirurgicznego leczenia chorych z ropniem płuca to przezskórny drenaż jamy ropnia przeprowadzony pod kontrolą TK lub ultrasonografii (USG) (obecnie często stosowany) albo kawernostomia. Skuteczność drenażu przezskórnego ocenia się na 73-100%.

Wybór miejsca wprowadzenia drenu pod kontrolą TK lub USG znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia takich powikłań, jak ropniak opłucnej, krwotok, odma opłucnej i przetoka opłucnowo-oskrzelowa.

 W różnicowaniu ropnia płuca należy uwzględnić ropniopochodną postać raka płuca, ograniczony lub wewnątrzpłatowy ropniak opłucnej, zakażone torbiele lub pęcherze rozedmowe, torbiele pasożytnicze, jamy pogruźlicze, zakażenia grzybicze, rozstrzenie oskrzeli oraz nieinfekcyjne stany zapalne (ziarniniak Wegnera).

Sekwestracja płuca

Sekwestracja zajmuje drugie miejsce wśród najczęstszych wad wrodzonych płuc. Charakteryzuje się obecnością nieczynnej tkanki płucnej, która nie jest połączona z drzewem tchawiczo-oskrzelowym.

Uważa się, że masy sekwestrowe rozwijają się jako dodatkowe zawiązki płucne, które następnie migrują za rozwijającym się przełykiem. Unaczynienie pochodzi zarówno z piersiowego, jak i brzusznego odcinka aorty, rzadko od tętnicy międzyżebrowej lub tętnicy płucnej.

Sekwestracja płucna występuje częściej po stronie lewej (zmiany umiejscowione są zwykle w płatach dolnych), ale może też znajdować się po stronie prawej lub obustronnie.

Wyróżnia się sekwestrację wewnątrz- i zewnątrzpłucną. W sekwestracji wewnątrzpłucnej tkanka patologiczna jest otoczona wraz z tkanką zdrową wspólną opłucną płucną. Drzewo oskrzelowe tkanki patologicznej zazwyczaj nie łączy się z drzewem oskrzelowym prawidłowego płuca.

Odpływ żylny odbywa się przez żyły płucne. W sekwestracji zewnątrzpłucnej nieprawidłowa tkanka tworzy dodatkowy płat otoczony odrębną opłucną trzewną i mający zazwyczaj konsystencję wątroby.

Odpływ żylny skierowany jest do żył systemowych, takich jak żyła nieparzysta lub żyły międzyżebrowe.

Objawy sekwestracji zależą od tego, czy sekwestr łączy się z drzewem tchawiczo-oskrzelowym. Jeśli takiego połączenia nie ma, przebieg kliniczny może być bezobjawowy.

Natomiast u chorych, u których nastąpiło połączenie z drzewem oskrzelowym, w obrębie sekwestracji zwykle dochodzi do zakażenia torbieli lub rozstrzeni oskrzelowych. U dzieci obserwuje się m.in. zaburzenia odżywiania, opóźniony rozwój, duszność oraz sinicę.

 U starszych chorych mogą wystąpić objawy przewlekłych zakażeń płucnych. Krwioplucie albo krwawienie do jamy opłucnej bywa następstwem zakrzepicy lub pęknięcia zmienionych tętniakowato tętnic systemowych zaopatrujących sekwestr.

Sekwestracja może się też rozwijać poniżej przepony jako lita masa tkankowa, umiejscowiona zazwyczaj w okolicy nadnercza i ogona trzustki, która niekiedy zanika samoistnie.

Podstawowym i zwykle pierwszym badaniem obrazowym jest zwykłe zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej. W sekwestracji zewnątrzpłucnej, gdy tkanka płucna nie łączy się z drzewem oskrzelowym i konsystencją przypomina wątrobę, badanie to wykazuje zacienienie części płuca, zazwyczaj między płatem dolnym i przeponą.

Zmiany wewnątrzpłucne dość często cechują się nieprawidłowymi połączeniami z drzewem tchawiczo-oskrzelowym, co powoduje, że na obrazie radiologicznym dominują torbiele zawierające płyn lub pozbawione go albo rozstrzenie oskrzeli. Rzadko obserwuje się współistnienie obu typów sekwestracji u tego samego chorego.

Z patomorfologicznego punktu widzenia wyróżnia się 3 rodzaje zmian płucnych w sekwestracji:

1. pojedyncze duże torbiele,
2. mnogie drobne torbiele oraz
3. rozgałęzione szczątkowe oskrzela o charakterze rozstrzeniowym.

Sekwestracja płuca zawsze jest wskazaniem do leczenia operacyjnego, ponieważ poza powikłaniami ropnymi może wywoływać poważne krwotoki.

Podstawowym sposobem leczenia zmian zewnątrzpłucnych jest wycięcie jedynie sekwestru, natomiast chorzy z sekwestracją wewnątrzpłucną wymagają resekcji segmentu lub płata płuca.

 W grupie starannie dobranych chorych z zagrażającym życiu krwotokiem skuteczna bywa embolizacja naczyń zaopatrujących sekwestr.

Podejrzenie sekwestracji jest wskazaniem do wykonania aortografii, pozwalającej uwidocznić liczbę i miejsca odejścia dodatkowych gałązek od tętnicy głównej. Badanie to jest jednak obarczone ryzykiem powikłań znieczulenia, uszkodzenia tętnicy lub zakrzepicy.

Miejsca odejścia od aorty gałązek tętniczych zaopatrujących sekwestr są również widoczne w badaniu USG wykonywanym metodą Dopplera, które nie naraża przy tym chorego na powikłania aortografii.

 U większości chorych badanie to, poprzedzone radiologicznym zdjęciem klatki piersiowej i uzupełnione TK oraz rezonansem magnetycznym (MR), dostarcza informacji wystarczających do zaplanowania i przeprowadzenia operacji.

Chirurgiczne leczenie gruźlicy płuc

Gruźlica płuc od wieków stanowiła ogromny problem społeczny, szerząc się wraz ze wzrostem liczby ludności i częstością migracji, zbierając przy tym obfite żniwo, zwłaszcza wśród osób młodych. Uważa się, że pod koniec XVIII wieku w Londynie gruźlica była przyczyną 40% zgonów.

Chociaż po raz pierwszy została opisana przez Hipokratesa, próby czynnego leczenia chorych na gruźlicę pojawiły się dopiero w XIX stuleciu. Anglik James Carson w 1819 r. zaproponował model leczenia gruźlicy odmą opłucnej, natomiast z 1844 r. pochodzi wzmianka o kawernostomii wykonanej przez jego rodaków – Hastingsa i Storksa. Odkrycie przez Kocha w 1892 r.

bakteryjnej etiologii choroby całkowicie zmieniło dotychczasowe myślenie o gruźlicy. Mimo stosowania szczepionek śmiertelność wynosiła 13-69% w zależności od zaawansowania choroby.

Próby chirurgicznego leczenia sprowadzały się do leczenia zapadowo-odprężającego, którego celem było stworzenie lepszych warunków do wyleczenia gruźlicy dzięki zniesieniu lub ograniczeniu ruchów oddechowych w zajętych procesem chorobowym regionach płuc. W 1885 r.

Szwajcar Eduard de Cerenville opisał technikę zwaną torakoplastyką, polegającą na podokostnowej resekcji co najmniej 2 żeber w celu uzyskania zapadnięcia się ściany klatki piersiowej nad jamą gruźliczą. Zabieg torakoplastyki metodą Schedego z 1890 r. polegał na usunięciu żeber z okostną, mięśni i nerwów międzyżebrowych oraz opłucnej ściennej.

 U wielu chorych oprócz torakoplastyki stosowano tzw. plombaż, czyli wprowadzanie do jamy opłucnej gumy, plastikowych kulek, parafiny lub innych ciał obcych w celu wywołania zapadnięcia się płuca. Metoda ta przetrwała do połowy XX wieku i była chętnie stosowana jako mniej obciążająca i okaleczająca od torakoplastyki. W 1894 r.

Forlanini po raz pierwszy zastosował odmę opłucnej w leczeniu gruźlicy, opierając się na obserwacji pomyślnego przebiegu choroby u osób z występującą równocześnie samoistną odmą opłucnej. W poszukiwaniu nowych technik powodujących zapadnięcie się płuca Jacobeus w 1925 r. uwolnił płuco ze zrostów za pomocą torakoskopu. W 1926 r. Tuffier wykonał zewnątrzopłucnowe i zewnątrzpowięziowe uwolnienie szczytu płuca, nazywając ten zabieg apikolizą.

Obecnie w dobie nowoczesnej swoistej chemioterapii chirurgiczne leczenie gruźlicy nie odgrywa już tak wielkiej roli i jest wykorzystywane głównie u chorych z powikłaniami.

Podstawową metodą jest wycięcie miąższu płucnego.

Leczenie zapadowo-odprężające, takie jak wytwarzanie odmy w jamie opłucnej lub na zewnątrz niej, nie znajduje już dziś zastosowania, natomiast torakoplastyka jest u niektórych chorych postępowaniem z wyboru.

Poniżej przedstawiono bezwzględne i względne wskazania do planowego leczenia chirurgicznego chorych na gruźlicę płuc.