Co roku na raka piersi w Polsce umiera ok. 5 tys. kobiet. Wielu tragedii można by uniknąć, gdyby kobiety miały świadomość wagi samobadania, które stanowi pierwszy, podstawowy krok w profilaktyce raka piersi – może wykryć chorobę, gdy stan jej zaawansowania rokuje szanse wyleczenia.
Pozwala na zauważenie najmniejszych zmian w strukturze, kształcie i wyglądzie piersi. Samobadanie powinno się wykonywać od 20. roku życia
Podczas samobadania kobieta może wykryć pojedyncze guzy czy zgrubienia. Powodem do niepokoju powinna być przede wszystkim zmiana kształtu lub symetrii piersi. Większość zmian nowotworowych występuje w postaci guzów organicznych, łatwo wyczuwalnych i bezbolesnych. Jeśli guzek ma nie więcej niż 2 cm i nie ma przerzutów do węzłów chłonnych, to istnieje duża szansa na wyleczenie.
Nie lekceważ samobadania piersi
Nikt bowiem nie zadba o nas, jeśli nie zrobimy tego same. Wczesne wykrycie ewentualnych zmian daje dużą szansę na całkowite wyleczenie. Niestety, wiele kobiet wciąż umiera, bo nie chodzą na badania ani nie kontrolują same piersi, a zmiany są wykrywane zbyt późno.
W tym przypadku, jak w żadnym innym, dosłownie sprawdza się stwierdzenie, że nasze zdrowie, a nierzadko i życie, jest w naszych rękach. Dlatego tak ważne jest, by kobiety jak najwcześniej wypracowały nawyk regularnego samobadania piersi.
Jak wynika ze statystyk, ok. 80% zmian jest wykrywanych przez same kobiety bądź ich partnerów. I aż 75% z nich ma charakter łagodny – są to:
- torbiele,
- włókniaki,
- tłuszczaki.
A mimo to wciąż za mało kobiet docenia i stosuje tę metodę diagnostyki.
– Często kobiety boją się samokontroli piersi, ponieważ uważają, że nie mają wpływu na swój organizm i własne zdrowie. Obawiają się, że znajdą jakąś zmianę, więc często wolą nie wiedzieć.
A przecież nawet w przypadku zmian inwazyjnych, im są one mniejsze, tym większa szansa, że nie doszło do przerzutów do węzłów chłonnych, i tym samym są większe możliwości wyleczenia – lek. med.
Tomasz Bieda, ginekolog onkolog z Kliniki Ginekologii Onkologicznej Centrum Onkologii w Krakowie.
– Oczywiście, nie każdy guz to rak, ale każdą niepokojącą zmianę należy skonsultować z lekarzem – dodaje.
Jak często robić samobadanie piersi?
Jak zauważają specjaliści, samobadanie to lepszy sposób wykrycia zmian nowotworowych niż USG i mammografia. Regularne samobadanie piersi minimalizuje ryzyko przeoczenia choroby. Oczywiście, jest to metoda mniej dokładna, niż USG czy mammografia, jednak przy regularnym badaniu kobieta poznaje budowę własnych piersi i może wykryć relatywnie niewielkie nieprawidłowości.
Badanie przez ginekologa nie zastąpi samobadania. Kobieta podczas samobadania może wykryć zmiany nawet o połowę mniejsze, niż ginekolog czy USG bądź mammografia.
– To kobieta najlepiej zna własne ciało, dlatego dzięki regularnej samokontroli może zauważyć nawet najmniejsze zmiany i zwrócić na nie uwagę lekarzowi – wyjaśnia Tomasz Bieda.
Wyjaśnia, że nowotwór rośnie wiele lat, dlatego mamy sporo czasu, by zauważyć zmiany w naszym organizmie. Rak piersi, by osiągnąć wielkość 2 cm, rozwija się ok. 8 lat.
Ryzyko zachorowania na raka rośnie z wiekiem, większe jest także w przypadku osób obciążonych genetycznie – ok.
5–10% przypadków raka piersi ma podłoże genetyczne – u kobiet z nieprawidłową mutacją głównie genu BRCA1 lub genu CHEEK2, u których ryzyko raka piersi jest ok. 5-10-krotnie wyższe niż przeciętnie.
Rak piersi dotyka coraz młodszych kobiet.
– Wpływ na to ma wiele czynników, wśród których są te związane ze stylem życia i dietą – jak: nadwaga, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, przewlekły stres, brak aktywności fizycznej, zanieczyszczenie powietrza, wysokoprzetworzona żywność, konserwanty – mówi Tomasz Bieda.
Samobadanie piersi a rak piersi
Samobadanie piersi to z jednej strony absolutne minimum, które możemy dla siebie zrobić, ale właśnie to minimum niejednokrotnie ratuje zdrowie, a nawet życie, bowiem rak piersi, wykryty odpowiednio wcześnie, jest niemal w 100% uleczalny.
Kobiety, które regularnie badają swoje piersi, mogą wykryć guz o wielkości ok. 1 cm. Guz wielkości do 2 cm, który potencjalnie może okazać się złośliwy, jest niemal w 100% wyleczalny. Rak w pierwszym stadium zaawansowania ma prawie 90% szans na długotrwałe wyleczenie. Kobiety z takim rozpoznaniem najczęściej też kwalifikują się do leczenia oszczędzającego pierś – bez amputacji.
Czy każdy guzek w piersi to rak?
Nie każdy guzek to rak. Pod pojęciem guzek ujmuje się zarówno zmiany łagodne, jak i złośliwe.
– Jednak większość, bo ok. 80% tzw. guzków piersi okazuje się na szczęście zmianami łagodnymi – wyjaśnia Tomasz Bieda.
Najczęściej spotykane są zmiany niezłośliwe, powstające głównie z powodu zaburzeń hormonalnych.
Wśród takich łagodnych zmian należy wymienić m.in.: występujące głównie u młodych kobiet i dorastających dziewcząt gruczolakowłókniaki, dysplazje piersi – należą do nich m.in.
torbiele w piersiach, rozrosty gruczołów oraz otaczającej je tkanki łącznej, brodawczaki wewnątrzprzewodowe, czyli nadmierny rozrost komórek nabłonka, wskutek czego tworzą się jego nawarstwienia – brodawki w świetle przewodów, a także guzy liściaste.
– Wymienione zmiany łagodne są niegroźne, ale zawsze istnieje ryzyko, że mogą się przekształcić w złośliwe, dlatego żadnych zmian nie wolno bagatelizować, tylko skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza że do ginekologa nie jest wymagane skierowanie – dodaje specjalista.
– Samokontrola nie zwalnia z wizyt u ginekologa, USG piersi czy mammografii – informuje, i zachęca, by kobiety same badały piersi i zgłaszały się na badania przesiewowe, by przełamały strach, bowiem rak wykryty we wczesnym stadium jest uleczalny.
Kiedy robić samobadanie piersi
Tyle czasu w przybliżeniu zajmuje samobadanie piersi. Wymaga jedynie minimalnego zaangażowania własnej energii w lepsze poznanie własnego ciała i nauczenia się poprawnej techniki samobadania piersi. Pierwsze samobadanie najlepiej wykonać pod kontrolą lekarza, który skoryguje ewentualne błędy i poinstruuje, jak właściwie je wykonać.
Samobadanie piersi powinno się wykonywać od 20. roku życia, co miesiąc, tego samego dnia cyklu, najlepiej tydzień po miesiączce, między 6. a 9. dniem cyklu (podczas miesiączki, z powodu wahania hormonów, piersi mogą być obolałe i nadwrażliwe, nieco zmienia się także konsystencja ich tkanki), natomiast kobiety w okresie przekwitania – tego samego dnia każdego miesiąca.
Samobadanie piersi może być trudniejsze w przypadku piersi o gęstej, gruczołowej budowie, zwłaszcza u młodych kobiet, jednak nawet w takich przypadkach, dzięki regularności i znajomości własnych piersi kobieta może zauważyć ewentualne zmiany.
Jak zrobić samobadanie piersi?
Samobadanie piersi składa się z dwóch etapów – oglądania stanu piersi i badania dotykowego, czyli palpacyjnego. Stojąc przed lustrem sprawdź, czy nie zauważasz zmian wielkości, kształtu, położenia, koloru, wciągnięć.
W pozycji stojącej oglądaj piersi:
- z uniesionymi do góry rękoma,
- ze swobodnie opuszczonymi ramionami,
- z rękoma opartymi na biodrach – naciskać je tak mocno, by czuć napinanie się mięśni klatki piersiowej – obejrzyj, czy nie ma żadnych zmian,
- ściśnij brodawkę i obserwuj, czy nie wydobywa się z niej jakaś wydzielina,
- nie zapominaj o obejrzeniu górnej części piersi pod samą pachą,
- z profilu – spleć ręce z tyłu głowy i obróć się tak, by obejrzeć biust z lewej, a następnie z prawej strony,
- pochylając się do przodu sprawdzić, czy nie ma widocznych pofałdowań skóry, zmian w kształcie piersi czy wciągnięcia brodawek.
W pozycji leżącej – leżąc wygodnie na plecach podkładamy prawą rękę pod głowę wykonujemy badanie ruchami okrężnymi, półkolistymi, uciskając piersi miejsce po miejscu płasko ułożonymi palcami. Badanie lewej piersi wykonuje się prawą dłonią i odwrotnie – całą procedurę należy powtórzyć dla prawej piesi. Na końcu sprawdzamy pachę, czy nie ma powiększonych węzłów chłonnych.
Samobadanie piersi – co powinno zaniepokoić?
Ewentualne nieprawidłowości mogą dotyczyć:
- skóry,
- brodawki i otoczki piersi,
- miąższu.
Zwracamy uwagę:
- czy nie zmieniła się barwa czy ucieplenie skóry,
- czy nie ma poszerzonych podskórnych żył,
- pofałdowań,
- uwypukleń,
- owrzodzeń,
- tzw. pomarańczowej skórki.
Skontaktować się z lekarzem należy także wtedy, gdy zaobserwujemy:
- wciągnięcie, albo inaczej odwrócenie bądź zmianę kształtu brodawki,
- wyciek z brodawki,
- drobne owrzodzenia,
- niegojące się rany, pokryte strupem, w obrębie brodawki.
Bezwzględnej konsultacji lekarskiej wymaga także ból w piersi lub w jej okolicy – samoistny lub przy ucisku, obustronny lub jednostronny, o różnym nasileniu.
Dowiedz się więcej:
Wiedza kobiet po 40 roku życia o czynnikach ryzyka i profilaktyce raka piersi
http://repository.ldufk.edu.ua/bitstream/34606048/1308/1/Lorenc.pdf
Poziom wiedzy kobiet z terenów wiejskich na temat raka piersi
http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-6d585fc8-0241-4e67-bd25-d0c6cc5eeba6
Ocena skuteczności populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi wśród kobiet w Polsce
http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/uploads/2013/1/1_47_2013.pdf#page=20
Załóż konto aby odkryć pełnię możliwości portalu!
Jak wykonać badanie piersi? Samobadanie i inne metody
Rak piersi to najczęstszy nowotwór u kobiet. Profilaktyka nowotworów piersi opiera się na utrzymaniu prawidłowej masy ciała, ograniczeniu spożycia alkoholu, unikaniu tytoniu oraz ograniczeniu stosowania hormonalnej terapii zastępczej.
Fundamentalną rolę odgrywa także regularne badanie piersi w celu wykrycia choroby na wczesnym etapie zaawansowania.
Guz piersi jest możliwy do wykrycia podczas samobadania piersi, w badaniu palpacyjnym wykonanym przez lekarza lub w badaniu obrazowym (mammografia, badanie USG, rezonans magnetyczny).
Poniższy poradnik zawiera praktyczne informacje dotyczące tego, jak wykonać badanie piersi w kierunku zmian nowotworowych.
SPIS TREŚCI
Jak badać piersi, aby wykryć raka
Coraz młodsze kobiety zaczynają chorować na raka piersi. Jest to tendencja ogólnoświatowa. Niepokój wzbudza fakt, że to w właśnie w Polsce na raka piersi umiera relatywnie więcej kobiet niż np. w Stanach Zjednoczonych, choć dowiedziono, iż Amerykanki mają teoretycznie większe prawdopodobieństwo zachorowania na ten nowotwór.
Niestety dzieje się tak głównie z powodu zaniedbań profilaktycznych. Jak podkreślają eksperci – badanie piersi nie jest regularnie wykonywane przez większość Polek. Mimo rosnącej świadomości dotyczącej raka piersi, wiele kobiet nie odwiedza regularnie ginekologa, nie wykonuje badań przesiewowych (mammografia) lub zapominana o samobadaniu piersi.
Kobieta w Polsce bez zmutowanego genu ma 6-proc. ryzyko zachorowania na raka piersi w ciągu swojego życia, a Amerykanka aż 15-proc prawdopodobieństwo.
Miesiąc październik określany jest mianem różowego. To właśnie w tym okresie celebrujemy Miesiąc Świadomości Raka Piersi. W październiku odbywa się wiele akcji edukacyjnych dotyczących walki z rakiem piersi, promocji zdrowia oraz wykonywania regularnych badań piersi. Jedną z nich jest akcja #badajpiersi.
Na rosnącą zachorowalność na raka piersi ma wpływ wiele czynników. Zdaniem ekspertów szkodzi nam zwiększająca się liczba samochodów, zanieczyszczone powietrze i sztuczna żywność.
Coraz częściej mówi się również o przemysłowych estrogenach – substancjach chemicznych, które oddziałują podobnie jak naturalne estrogeny i mogą mieć wpływ na zdrową tkankę piersi.
Industrialne warunki życia, dieta i stres także nie są obojętne dla zdrowia.
Jeśli chodzi o predyspozycje genetyczne, to jest w Polsce grupa około 500 tyś. kobiet – głównie z nieprawidłową mutacją genu BRC1 lub genu CHEK2. U nich ryzyko raka piersi jest od pięciu do dziesięciu razy większe niż u przeciętnej Polski. Regularne badanie piersi powinno być priorytetem w grupie nosicielek mutacji BRCA1.
Należy podkreślić, że rak piersi – pod warunkiem, że zostanie odpowiednio wcześnie wykryty, jest całkowicie uleczalny. Jeśli guzek ma nie więcej niż 2 cm oraz nie ma przerzutów do węzłów chłonnych, to istnieje duża szansa na pełne wyleczenie.
Regularne badanie piersi pozwala wychwycić zmiany nowotworowe w niższym stopniu zaawansowania. Niestety, wciąż wiele Polek umiera, bo nie chodzą na badania, a guz diagnozuje się u nich zbyt późno.
ZOBACZ: DIAGNOSTYKA RAKA PIERSI
Badanie piersi – zalecenia dla kobiet
Niezależnie od możliwości udziału w badaniach przesiewowych, zaleca się wszystkim kobietom w przedziale wieku:
- 20-40 lat – samobadanie piersi co miesiąc i badanie palpacyjne piersi przez lekarza co 1-2 lata.
- 40-49 lat – samodzielne badanie piersi co miesiąc, badanie palpacyjne przez lekarza co rok, mammografia co 1-2 lata
- po 50 r.ż. – samobadanie piersi co miesiąc, badanie palpacyjne przez lekarza co rok, mammografia co rok.
Kobiety z grupy dużego ryzyka zachorowania na nowotwór złośliwy piersi zaczynają badania przesiewowe wcześniej i wykonują je w krótszych odstępach czasu, zgodnie z zaleceniem poradni genetycznej.
Samobadanie piersi – instrukcja
Ważne jest, aby kobiety jak najwcześniej wyrobiły w sobie nawyk samobadania piersi. Obserwacja i kontrola własnych piersi może odbywać się np. przed lustrem lub pod prysznicem. Jak prawidłowo wykonać samobadanie piersi?
Stojąc nago przed lustrem unieś ręce wysoko do góry i przyjrzyj się czy nie widzisz zmian w kształcie swoich piersi, czy skóra nie jest przebarwiona, czy nie marszczy się lub nie jest napięta. To samo skontroluj trzymając ręce na biodrach. Ściśnij swoją brodawkę i sprawdź czy nie wydziela się z niej płyn.
Będąc pod prysznicem, połóż swoją lewą rękę z tyłu głowy, a prawą na lewej piersi. Lekko naciskając trzema środkowymi palcami zataczaj drobne kółeczka wzdłuż piersi, z góry na dół i z powrotem. Powtórz to samo z prawą piersią.
Pamiętaj, że nie każdy wykryty guzek jest rakiem, ale każdy należy pokazać specjaliście. Jeśli zauważysz coś niepokojącego, koniecznie udaj się do lekarza.
Wahania poziomu hormonów sprawiają, że przed miesiączką oraz w jej trakcie, piersi większości kobiet mogą być opuchnięte i nadwrażliwe. Zmienia się także nieco konsystencja ich tkanki. Z tego powodu kontrolę piersi (zarówno samobadanie piersi, jak i USG czy mammografię) powinno wykonywać się tydzień po okresie.
CZYTAJ: FAKTY I MITY O RAKU PIERSI
Mammografia
Bezpłatne badania mammograficzne wykonuje się kobietom w wieku 50-69 lat. Pozostałe panie muszą zapłacić za nie około 100 zł, chyba, że są objęte programem dla kobiet z grupy ryzyka (najbliższe krewne były chore na raka piersi). Wówczas badanie należy wykonać najpóźniej w wieku 35 lat.
Szacuje się, że mammografia wykonywana co rok zmniejsza ryzyko zgonu z powodu raka piersi o 15-30%.
Różne ośrodki medyczne i fundacje onkologiczne organizują co jakiś czas bezpłatne akcje, w czasie których można wykonać profilaktyczne jakim jest mammografia oraz USG piersi. Warto z nich skorzystać.
ZOBACZ: KIM JEST MAMMODIAGNOSTA
Mammografia 3D z tomosyntezą
Według badań prowadzonych przez naukowców z Oslo i Pittsburgha zastosowanie mammografii cyfrowej z tomosyntezą w badaniach przesiewowych zwiększa o 40% wykrywalność nowotworów złośliwych piersi. Badanie to z niespotykaną wcześniej precyzją ukazuje wewnętrzną strukturę piersi.
Na czym dokładnie polega mammografia 3D z tomosyntezą? Pierś jest prześwietlana milimetr po milimetrze, pod różnymi kątami – dzięki temu można uzyskać do 400 zdjęć podczas jednego badania (w klasycznej mammografii otrzymuje się 4 zdjęcia). Uzyskane obrazy można przetwarzać, a w efekcie otrzymuje się bardzo precyzyjny obraz struktury piersi.
Istotne jest także to, że zapis można odtwarzać tak jak film, stosować zbliżenia i oddalenia oraz powiększać wybrane fragmenty. Badanie piersi za pomocą Mammografii 3D z tomosyntezą umożliwia ocenę granic zmian i ich lokalizację przestrzenną – jest to ważne np. dla chirurga onkologa.
Stosowanie tego typu badań poprawia uwidocznienie zmian ogniskowych, a także przyczynia się do zredukowania liczby zbędnie wykonywanych biopsji. Na razie dostępność tej techniki diagnostycznej piersi jest niewielka – ze względu na wysoki koszt aparatury.
USG piersi
Dobrze jest wykonać pierwsze badanie USG piersi w wieku około 20 lat. Młoda pierś nie nadaje się do badania mammograficznego ze względu na strukturę gruczołową. Z kolei pierś kobiety, która przestaje miesiączkować, zmienia swoją strukturę i składa się przede wszystkim z tkanki tłuszczowej, dzięki czemu jest lepiej widoczna na mammografii rentgenowskiej.
Da przykładu badanie usg piersi kosztuje około 100 zł. Jednak jeżeli młoda pacjentka do 30 roku życia bez historii raka piersi w rodzinie zgłosi się do lekarza specjalisty z prośbą o zrobienie USG, to ginekolog może dać jej bezpłatne skierowanie, gdy palpacyjnie (dotykiem) stwierdzi zmiany wymagające dalszej diagnostyki.
Ultrasonografia jest skuteczną i powszechną metodą diagnostyczną stosowaną w onkologii. Badanie ultrasonografem piersi jest ogólnie dostępne, nieinwazyjne, czułe oraz relatywnie tanie.
USG jest podstawowym badaniem piersi tzw.
pierwszego rzutu, które dostarcza istotnych danych do dalszego postępowania na temat zmian nowotworowych, stopnia ich zaawansowania, zmian w węzłach chłonnych i przerzutowych zmian odległych.
Badanie piersi rezonansem magnetycznym
Rezonans magnetyczny wykrywa zmiany nowotworowe z większą czułością od mammografii, ale jest droższy. Badanie piersi kosztuje około 600 zł. Co ważne, jest to technika nieinwazyjna i może być stosowana bezpiecznie u kobiet w ciąży.
Obrazowanie rezonansem magnetycznym piersi (MR, magnetic resonance) wykorzystuje właściwości fizyczne atomów wodoru. Po umieszczeniu w silnym polu magnetycznym następuje ich uporządkowanie względem linii pola magnetycznego.
Następnie impulsy pola elektromagnetycznego o częstotliwości rezonansowej powodują ich pobudzenie, a podczas jego zaniku emisję fal radiowych.
Sygnały te zostają przetworzone w obraz dwuwymiarowy tkanek prezentowany w skali szarości.
Mammografia piersi metodą rezonansu magnetycznego charakteryzuje się wysoką czułością w wykrywaniu guzków piersi (97%). Umożliwia to zobrazowanie wczesnych zmian, niewidocznych jeszcze w tradycyjnym badaniu mammograficznym lub badaniu USG. Jest to procedura bezbolesna, nieinwazyjna, nie narażająca pacjentki na promieniowanie. Czas badania to ok. 30 minut.
Najlepszym momentem na wykonanie rezonansu piersi jest 6 – 14 dzień cyklu miesięcznego. Zaleca się także odstawienie terapii hormonalnej na 1 – 2 miesiące przed badaniem (po wcześniejszej konsultacji z lekarzem prowadzącym).
Elastografia piersi
Określa się ją jako „palpacja przez obrazowanie” lub „zrewolucjonizowane badanie ultrasonograficzne” pozwalające na ocenę twardości tkanek. Reakcja piersi na ucisk dokładnie określa ich stan.
Tkanki zdrowe są miękkie i elastyczne.
Zmieniona chorobowo tkanka jest twarda i nie zmienia swojego kształtu od naciskiem – sztywność tkanki raka inwazyjnego jest 5-25 razy większa niż zdrowej tkanki tłuszczowej.
Wielkość odkształceń tkanek jest przetwarzana i prezentowana za pomocą kolorowych map czyli elastogramów. Stopnie zmian w piersi są określane na podstawie kolorowej skali – barwa zielona oznacza tkankę miękką, bez zmian, a zabarwienie niebiesko-zielono-czerwone świadczy o tym, że w tym miejscu znajduje się tkanka sztywna, twarda i jest to zmiana złośliwa, z zaawansowana martwicą.
Elastograficzne badanie piersi niewiele różni się od zwykłego USG – zakładana jest jedynie specjalna głowica, którą lekarz podczas badania uciska pierś i sprawdza jej właściwości mechaniczne. Dzięki temu można określić rodzaj i wielkość zmiany oraz wskazać precyzyjnie miejsce do przeprowadzenia biopsji guza.
Termografia ciekłokrystaliczna
Polega na zastosowaniu testera wykorzystującego technikę termografii ciekłokrystalicznej, która wykrywa zmiany temperatury towarzyszące procesom zachodzącym w piersiach. Jest to bardzo przydatne, ponieważ rosnący guz złośliwy powoduje podwyższenie temperatury w swojej okolicy (wynika to z podwyższonego metabolizmu i zwiększonego dopływu krwi w to miejsce).
Temperaturą niższą niż zdrowa tkanka charakteryzują się torbiele i zmiany łagodne. Wg badań klinicznych termografia nie ustępuje mammografii, a może okazać się nawet od niej lepsza.
Należy jednak zwrócić uwagę na ryzyko otrzymania wyników fałszywie dodatnich z uwagi na to, że temperatura w tkance gruczołu może być podwyższona nie tylko przez rozwijający się nowotwór, ale np.
przez stan zapalny lub zmiany hormonalne zachodzące na różnych etapach cyklu miesięcznego.
Badania genetyczne – rak piersi
Testy genetyczne na raka piersi pozwalają wykryć mutacje genetyczne. Jeśli Twoja mama miała raka piersi lub jajnika do 50 roku życia, to może mieć on podłoże genetyczne. Ma je 10-30% nowotworów piersi.
Odpowiedzialne za ich powstawanie są przede wszystkim dwa geny BRCA1 i BRCA2. Jeśli kobieta ma raka piersi i uszkodzony któryś z tych genów, jest dużo większe prawdopodobieństwo, że jej córka może również zachorować. Są badania genetyczne, które to weryfikują.
Pacjentki zakwalifikowane do grupy ryzyka ze skierowaniem od genetyka mają możliwość wykonania badania genu BRCA1 w ramach refundacji. W przypadku wątpliwości oraz występowania licznych przypadków choroby nowotworowej w rodzinie, warto skonsultować się w poradni genetycznej.
ZOBACZ: BADANIA GENETYCZNE W ONKOLOGII
Jak badać piersi – podsumowanie
Wachlarz dostępnych badań piersi służących wykryciu choroby nowotworowej jest szeroki. Specjaliści podkreślają jednak, że klasyczne metody badania piersi nadal pozostają niezastąpione.
Jeśli samobadanie, USG piersi czy mammografia są wykonywane regularnie i zgodnie z zaleceniami specjalistów, to wzrasta szansa wczesnego wykrycia niepokojących zmian.
Żadna z procedur diagnostycznych nie jest metodą uniwersalną i idealną dla każdej kobiety. Niezwykle ważne jest odpowiednie kojarzenie różnych metod – w zależności od sytuacji i wieku.
Niezbędna może okazać się konsultacja z lekarzem w celu doboru optymalnego badania i zalecanej procedury diagnostycznej.
ZOBACZ: KARMIENIE PIERSIĄ ZMNIEJSZA RYZYKO RAKA
Ważny problem: Rak piersi – jak i kiedy się badać?
Rak piersi to trochę cichy zabójca. Czy jest szansa na pokonanie go dzięki badaniom piersi?
dr Dorota Sitkiewicz-Krystosiak, specjalista radiologii i diagnostyki obrazowej: – Niestety nie.
Musimy pamiętać, że żadne badanie nie zapobiega powstawaniu zmian, jednak regularne badania dają nam szansę, że znajdziemy zmianę w jak najmniejszym rozmiarze i minimalnym stadium zaawansowania.
Wtedy mamy szansę na całkowite wyleczenie.
Czy świadomość pacjentek na przestrzeni lat wzrosła?
DSK: – Problem choroby przestał być tematem wstydliwym. Kobiety często rozmawiają ze sobą na tematy zdrowotne i najczęściej właśnie to skłania je do wykonywania badań profilaktycznych. Również kampanie w mediach na tematy profilaktyki raka piersi, raka szyjki macicy czy innych nowotworów powodują, że ludzie mają coraz większą świadomość: gdzie i jak często powinni się badać. Oczywiście pomimo wszelkich starań niewiedza pacjentek oraz zaniedbywanie badań zdarza się wciąż zbyt często.
Czy pacjentki wiedzą jak wykonywać samobadanie piersi?
DSK: – Większość pacjentek ma trudności z samodzielnym badaniem piersi, dlatego z reguły zwracają się do lekarza, najczęściej ginekologa. Nie wszystkie zmiany są możliwe do wykrycia, ponieważ małe, głęboko położone zmiany mogą być niewyczuwalne palpacyjnie. Dlatego oprócz samobadania zaleca się badania USG.
Jak często powinny być zatem wykonywane badania USG i mammografia?
DSK: – W Polsce profilaktyczne badania mammograficzne w ramach „Programu wczesnego wykrywania raka piersi” zalecane są co 2 lata pomiędzy 50 a 69 rokiem życia. Oczywiście poza programem badanie mammograficzne dostosowane jest indywidualnie do pacjentek. Najczęściej wykonuje się je od 40 r.ż. Natomiast w przypadku USG piersi zaleca się, by było wykonywane raz do roku.
Kiedy zatem mammografia, a kiedy USG?
DSK: – Mammografia i USG piersi mają takie samo zadanie – mają opisać pierś i zachodzące w niej zmiany (z łac. Mammo – pierś, grapho – z gr. pisać). Różnią się tym, że USG wykorzystuje fale ultradźwiękowe, a mammografia jest badaniem wykorzystującym promienie rentgenowskie.
Różnoczasowość wprowadzanych metod diagnostycznych wynika z naturalnej przemiany utkania piersi z tkanki gruczołowej na tkankę tłuszczową, dlatego u młodych kobiet przede wszystkim jako pierwsze wykonujemy badanie USG piersi, a u kobiet w średnim wieku i starszych jako pierwsze badanie wykonywane jest badanie mammograficzne.
Pamiętać również należy ze badanie mammograficzne i badanie USG, to badania które się uzupełniają, a nie wykluczają.
Czy po badaniu USG pacjentki powinny wykonać dodatkowe badania?
DSK: – Zawsze na koniec opisu badania USG zalecam czas następnego badania, a Paniom po 40 r.ż. z reguły zalecam wykonanie profilaktycznej mammografii.
W przypadku dodatniego wywiadu onkologicznego w rodzinie, zalecam wykonanie badań w Poradni Genetycznej. Oczywiście w razie wystąpienia zmian, częstotliwość wizyt oraz zalecenia innych badań diagnostycznych, np.
rezonans magnetyczny piersi, są dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjentki.
Wywiad ukazał się w miesięczniku MM Trendy (10/2018)
Większość Polek nie wie, w którym dniu cyklu należy wykonać samobadanie piersi
Zaledwie co dziesiąta Polka wie, w których dniach cyklu miesiączkowego należy wykonywać samobadanie piersi. Regularnie bada sobie piersi tylko 53 proc. kobiet – wynika z badania przeprowadzonego w ramach czwartej edycji kampanii “BreastFit. Kobiecy biust. Męska sprawa”.
Ten artykuł czytasz w ramach płatnej subskrypcji. Twoja prenumerata jest aktywna
Najnowsze badanie sondażowe przeprowadzone w ramach kampanii “BreastFit. Kobiecy biust. Męska sprawa” w lipcu 2019 r. przez Instytut Badawczy ARC Rynek i Opinia na reprezentacyjnej grupie Polaków (1020 osób, w tym 493 mężczyzn i 527 kobiet w wieku od 18 do 65 lat) pokazuje, że tylko 42 proc.
Polaków ma świadomość, że samobadanie piersi należy wykonywać co najmniej raz w miesiącu. Nieco większą wiedzę w tym zakresie mają kobiety niż mężczyźni (50 proc. vs 33 proc.). Co gorsza, zdecydowana większość kobiet (66 proc.) nie wie, w których dniach cyklu miesiączkowego powinno się wykonywać samobadanie piersi. Tylko 9 proc.
ankietowanych ma świadomość, że badanie to powinno być wykonane między 5. a 10. dniem cyklu.
Prawie 50 proc. ankietowanych kobiet nie wykonuje comiesięcznego samobadania piersi. Głównym powodem (45 proc.) jest zapominanie o tym ważnym badaniu. Wśród innych przyczyn ankietowane wymieniały: strach przed wyczuciem „czegoś” (15 proc.), niewiedzę o konieczności regularnego przeprowadzania samobadania piersi (11 proc.).
Męskie wsparcie w badaniach profilaktycznych
W ramach kampanii eksperci przypominają, że regularne samobadanie daje realną szansę na to, żeby wesprzeć proces diagnostyki i leczenia.
“Badania przesiewowe zalecane dla kobiet, które nie są w grupie ryzyka, czyli samobadanie piersi, badania kontrolne przeprowadzone przez lekarza czy mammografia, pomagają wykryć zmiany już na wczesnym etapie, kiedy możliwości terapeutyczne są znacznie większe” – mówi dr n.
med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld z Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej w Centrum Onkologii w Warszawie.
Częścią kampanii “BreastFit. Kobiecy biust. Męska sprawa” jest charytatywny kalendarz Power of Community 2020, poświęcony właśnie wczesnemu wykrywaniu choroby oraz wspierający kobiety z zaawansowanym rakiem piersi.
Przesłaniem kalendarza jest zachęcenie mężczyzn do wspierania kobiet w regularnych badaniach, tytułowy BreastFit to wspólny trening z myślą o zdrowiu kobiet.
Bohaterowie kalendarza podkreślają jednocześnie, że wiedza, jak mądrze wspierać w chorobie, może okazać się bezcenna.
“Sprawa dotyczy nas wszystkich – tu nie ma podziałów. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni muszą być świadomi, czym jest rak piersi, jak wygląda jego wczesna diagnostyka i jak możemy rozpowszechniać wiedzę na ten temat. 64 proc. mężczyzn przyznaje, że przynajmniej raz zachęcało swoje partnerki do profilaktyki w zakresie badania piersi.
Biorąc pod uwagę, jak wiele kobiet każdego roku słyszy diagnozę „rak piersi”, to wciąż za mało. Jak w treningach, tu liczy się regularność. Dlatego cieszę się, że nasza kampania już po raz czwarty edukuje mężczyzn, jak ważne jest wsparcie i zaangażowanie w zdrowie bliskich nam kobiet.
To jest nasza najważniejsza życiowa rola, którą powinniśmy odegrać jak najlepiej” – mówi Jakub Popławski, inicjator i producent kalendarza Power of Community.
“W kampanii BreastFit. Kobiecy biust. Męska sprawa mówimy o tym, w jaki sposób mężczyźni mogą wspierać kobiety w utrzymaniu regularności samobadania oraz – jeśli zaistnieje taka konieczność – w trakcie choroby na każdym jej etapie, również, gdy przybierze ona postać zaawansowaną.
Jak pokazują badania, większość Polaków ma świadomość, że kobiety z rakiem piersi oczekują przede wszystkim wsparcia rodziny, partnera czy męża, a także akceptacji ze strony społeczeństwa.
Żeby sprostać tej potrzebie, warto pogłębiać wiedzę i rozumienie tematu” – mówi Adrianna Sobol, psychoonkolog Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej.
W Polsce wzrasta śmiertelność z powodu raka piersi
Na spotkaniu z okazji premiery najnowszej edycji kalendarza (10 października, Warszawa), przedstawiono dane, z których wynika, że u 30 proc. kobiet z rakiem piersi dochodzi do rozwinięcia się choroby do postaci zaawansowanej, a u 5-10 proc. pacjentek od razu rozpoznawany jest on w postaci rozwiniętej, kiedy są już przerzuty do innych narządów.
Onkologia
Ekspercki newsletter z najważniejszymi informacjami dotyczącymi leczenia pacjentów onkologicznych
ZAPISZ MNIE
„Więcej kobiet niż dawniej zgłasza się w początkowej fazie choroby, z guzem poniżej 1 cm średnicy, kiedy są największe szanse na skuteczne leczenie.
Nadal jednak są pacjentki, nawet w dużych miastach, takich jak Warszawa, które nie chcą się badać i zgłaszają się z zaawansowaną zmianą, o której musiały wiedzieć od dłuższego czasu, ale zwlekały z wizytą u lekarza 3, 4, a nawet 5 lat” – powiedziała dr Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld.
Agata Polińska, wiceprezes Fundacji Onkologicznej Alivia, podkreśliła, że Polska jest jedynym krajem, w który od kilku lat wzrasta śmiertelność z powodu raka piersi.
Zwiększa się też zachorowalność, w 2016 r. wykryto ten nowotwór u 19 tys. Polek. W innych krajach rozwiniętych również wzrasta zachorowalność na raka piersi, ale spada umieralność.
„Nam się to wciąż nie udaje” – powiedziała Agata Polińska.
Zdaniem Anny Kupieckiej z Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej, brakuje u nas Breast Cancer Unitów, czyli ośrodków specjalizujących się w kompleksowej i koordynowanej opiece w raku piersi. „W październiku 2019 r. miało być kilkadziesiąt takich placówek, a jest tylko kilka” – dodała.
Dr hab. n. med., prof.
UM Maria Małgorzata Litwiniuk z Wielkopolskiego Centrum Onkologii w Poznaniu tłumaczyła, że część Polek nie wykonuje zalecanych badań profilaktycznych, takich jak samobadanie piersi, USG i mammografia, ponieważ obawia się wykrycia raka.
Skutkiem tego są nowotwory wykrywane w późnym, zaawansowanym stadium, trudniejsze do leczenia. „Niedawno zgłosiła się do mnie pacjentka już z bólami kręgosłupa, wywołanymi przerzutami raka piersi” – opowiadała.
Podczas spotkania przedstawicielki organizacji pacjentów podkreślały, że w zmaganiach z chorobą poza skutecznym leczeniem i odpowiednią opieką bardzo ważne jest wsparcie innych osób, szczególnie bliskich, a także znajomych oraz pacjentów borykających się z chorobą nowotworową.
„Pacjenci bardzo szybko zawierają ze sobą przyjaźnie, wymieniają się informacjami, wspierają się, w innych sytuacjach to się raczej nie zdarza” – podkreśliła Agata Polińska, u której raka piersi wykryto 12 lat temu. Dodała, że dla kobiet zmagających się z rakiem piersi bardzo ważne jest wsparcie mężczyzn – męża, partnera, ojca lub brata.
„Wsparcie mężczyzn jest nie do przecenienia” – podkreśliła.
Kampania “BreastFit. Kobiecy biust. Męska sprawa” powstała z inicjatywy Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej, jej partnerem jest Novartis Oncology. Celem kampanii jest zachęcenie do systematycznych badań i edukacja na temat choroby, jaką jest zaawansowany rak piersi.
Partnerami społecznymi kampanii są: Polskie Amazonki Ruch Społeczny, Federacja Stowarzyszeń „Amazonki”, Fundacja Onkologiczna Alivia, Stowarzyszenie Amazonki Warszawa – Centrum, Fundacja Rak’n’Roll – Wygraj życie, Fundacja OmeaLife Rak piersi nie ogranicza, Fundacja Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej.
Partnerem merytorycznym kampanii jest Polskie Towarzystwo Onkologiczne, a partnerem specjalnym – rzecznik praw pacjenta Bartłomiej Chmielowiec.
Źródło: Puls Medycyny
Samobadanie piersi: jak prawidłowo badać swoje piersi? — Specjalista radiolog, usg i mammografia piersi implantowanych – Dr Elżbieta Michalska
Samodzielne badanie piersi jest podstawowym, niezwykle istotnym elementem w procesie wczesnego wykrywania raka piersi. Niestety wiele kobiet nadal je bagatelizuje – zdaniem ginekologów zaledwie co piąta Polka regularnie sprawdza swoje piersi. Jak często i w jaki sposób należy badać piersi?
Samodzielne badanie piersi to najważniejsze i najbardziej dostępne narzędzie diagnostyczne w profilaktyce raka piersi.
Niestety, jeżeli wierzyć badaczom z Uniwersytetu w Exeter, aż jedna na trzy kobiety rezygnuje z samobadania piersi w obawie, że coś u siebie wykryje! Efekty tej niechęci do samobadania są niestety opłakane – co roku na nowotwór piersi umiera ponad 5 tysięcy Polek. Wiele z nich mogłoby dalej żyć, gdyby nowotwór piersi został wykryty na wcześniejszym etapie.
Jak często i kiedy badać piersi?
Rak piersi jest najczęściej występującym u kobiet nowotworem złośliwym (23 proc. wszystkich zachorowań na raka). Dlatego lekarze zalecają wykonywanie samobadania piersi raz w miesiącu.
Najlepiej robić to w 7 – 10 dni od rozpoczęcia miesiączki, gdyż w tym czasie piersi są najbardziej miękkie.
Kobiety po menopauzie mogą badać się dowolnego dnia – w ich przypadku zaleca się jednak wybranie jednego, stałego dnia w miesiącu, np. każdą pierwszą sobotę danego miesiąca.
Jak wykonać samobadanie piersi?
Samodzielne badanie piersi składa się z dwóch etapów: wizualnego sprawdzenia ich stanu oraz badania palpacyjnego. Na początku należy się rozebrać się od pasa w górę i stanąć przed lustrem z rękami opuszczonymi wzdłuż tułowia.
W takiej pozycji należy wypatrywać wszelkich zmian w wielkości piersi, ich kształcie czy kolorze skóry. Szukać powinniśmy zaczerwienień, wybrzuszeń, nietypowych zmarszczeń lub napięć skóry, poszerzonych naczyń.
Taką samą kontrolę wizualną należy potem powtórzyć z rękami uniesionymi wysoko do góry oraz opierając ręce na biodrach.
Nie każdą zmianę w strukturze piersi da się zauważyć gołym okiem. Dlatego po wizualnych oględzinach konieczne jest jeszcze przeprowadzenie badania palpacyjnego.
Polega ono na wykonywaniu okrężnych ruchów z jednoczesnym uciskiem na tkankę piersi; największą precyzję osiąga się używając do tego opuszek trzech środkowych, wyprostowanych palców. Prawą pierś należy badać lewą ręką, a lewą pierś – prawą.
W trakcie samobadania warto skontrolować też pachę, dołki nadobojczykowe oraz brodawkę (na tą ostatnią należy lekko nacisnąć, sprawdzając w ten sposób, czy nie wypływa z niej jakaś wydzielina).
Uwaga: badanie palpacyjne należy przeprowadzić dwukrotnie – w pozycji stojącej i leżącej. Kształt piersi zmienia się bowiem wraz z ułożeniem ciała, przez co niektóre guzki bywają wyczuwalne tylko w jednej pozycji.
**
Samobadanie to nie jedyny sposób na wczesne wykrycie nowotworu. Piersi można badać również za pomocą USG i mammografii.
Literatura:
Kiedy i jak badać piersi?
Bardzo istotnym elementem wczesnej diagnostyki zmian chorobowych piersi jest samodzielne badanie wykonywane przez pacjentki.
Kiedy się badać?
W przypadku kobiet miesiaczkujacych najlepiej wykonać badanie kilka dni po krwawieniu menstruacyjnym. Po menopauzie moze być to dowolny dzień miesiąca. Ważne jest żeby badać piersi regularnie, najlepiej każdego miesiąca.
Jak wykonać samodzielne badanie piersi?
- W pierwszej kolejności należy obejrzeć obie piersi przed lustrem.
- Oglądanie wykonujemy w trzech pozycjach:
1) przy opuszczonych dłoniach wzdłuż ciała
2) przy ułożeniu dłoni na biodrach - 3) po założeniu ręki za głowę, w kierunku przeciwleglej łopatki
- W każdym ustawieniu należy zwracać uwagę na kilka elementów:
- – zarys piersi, w tym istotna jest ich symetrycznosc, obecność wkleslosci/wypuklosci
– wyglad skory: obecnosc ‘zaciagniec’; pomarańczowej skórki; zmian zabarwienia
– wygląd brodawek -zmiana dotychczasowego wyglądu np. wciagniecie wcześniej wypuklej brodawki; warto tez zwrócić uwagę na ewentualny wyciek z brodawki - – wygląd okolicy dołów pachowych, okolicy pod i nadobojczykowych
Drugim etapem samodzielnego badania piersi jest badanie palpacyjne. Wykonujemy je płasko ułożoną dłonią (przeciwnej ręki do badanej piersi). Badanie to należy przeprowadzić w tych samych 3pozycjach o których była mowa wczesniej przy okazji oglądania. Przy dużych gruczolach piersiowych można rownież badać sie w pozycji leżącej, ale także z zachowaniem różnego ulozenia przeciwnej reki w stosunku do tulowia.
Samodzielnie najdokladniej i jednoczesnie najpewniej wykonac to badanie ruchem okreznym poczawszy od brodawki, a następnie zgodnie ze wskazówkami zegara coraz dalej aż do dołów pachowych.
Trzeba pamiętać o zbadaniu całej piersi, powoli przesuwając dłoń w niewielkich odstępach, tak by nie przeoczyć żadnego obszaru.
Podczas badania należy oceniać ewentualne zmiany w spoistosci, obecność guzkow, bolesnosc podczas dotyku czy tez jakichkolwiek różnice pomiedzy oboma gruczolami.
Po badaniu piersi, powinno sie tez palpacyjnie ocenic okolice pach i obojczykow – czy nie ma ewentualnych guzkow, zgrubien , zaciągnięc, itp.
Ostatnim etapem jest badanie brodawek – obecnosc jakiegokolwiek wycieku przy ich ucisku; gdy sa ‘wciagniete’ czy możliwe jest ich ‘wysuniecie’; a także czy nastapila zmiana ich konsystencji w porównaniu do poprzedniego badania lub drugiej piersi.
Pomimo wielu szczegółów, na które należy zwracac uwagę przy samobadaniu, po nabraniu wprawy zajmuje to dosłownie kilka minut. Natomiast korzyści wczesnie wykrytej zmiany to szanse na całkowite wyleczenie!
Kiedy udać sie lekarza?
Zawsze w przypadku jakichkolwiek wątpliwości w badaniu, lub tez gdy nie wiemy jak je poprawnie wykonać. Oczywiscie kazda pacjentka moze wykonać po raz pierwszy takie badanie przy lekarzu. Pozwoli to nabrać wprawy przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowej techniki.
Dlaczego warto?
Kazda kobieta powinna pamiętać o tym, ze to ona najlepiej zna swoje ciało i to ona jest w stanie najszybciej wykryc jakiekolwiek nieprawidlowosci w obrebie piersi.
Każda z Pan moze być swoim pierwszym i najlepszym lekarzem! Wcześnie postawiona diagnoza to wcześnie wdrożone – czyt. najskuteczniejsze leczenie!
W razie pytań lub wątpliwości służymy porada.