Skrzywienie kręgosłupa (boczne) – przyczyny, objawy, rehabilitacja, jak leczyć?

Skolioza jest schorzeniem, które znacznie częściej dotyka dzieci niż dorosłych. Może ona ujawnić się na różnych etapach rozwoju, a jej szczególnie nasilona postać przypada często na okres dojrzewania, kiedy to następuje nagły i intensywny wzrost.

W związku z tym, że nie jest to wada ciała, która z biegiem czasu sama zaniknie, bardzo ważne jest nielekceważenie przez rodziców wszelkich objawów mogących wskazywać na te schorzenie.

Jakie zatem są to dokładnie objawy oraz czym charakteryzuje się skolioza?

Skolioza jest wadą postawy, często kojarzoną i określaną jako “boczne skrzywienie kręgosłupa”, gdzie odchylenie może przebiegać w prawą lub lewą stronę.

Jednakże jest to pewne uproszczenie, bowiem skolioza nie jest tylko i wyłącznie skrzywieniem bocznym ale i trójpłaszczyznowym.

 Obejmuje płaszczyznę czołową (boczne skrzywienie kręgosłupa), poziomą oraz strzałkową (określaną jako lordoskolioza lub kifoskolioza).

Charakterystyczne dla skoliozy jest to, że kręgosłup chorego zamiast swojej naturalnej formy przybiera postać litery S.

 Jest to schorzenie, które przede wszystkim dotyczy piersiowego odcinka kręgosłupa, a dokładniej górnej części pleców.

Może także rozwijać się pomiędzy odcinkiem piersiowym lub lędźwiowym, czyli w środkowej części naszych pleców. Natomiast bardzo rzadko skolioza dotyczy samego odcinka lędźwiowego.

Skoliozę znacznie częściej diagnozuje się u dzieci, niż u osób dorosłych. Pojawia się w różnym wieku, dlatego też można podzielić je następująco:

• skolioza wczesnodziecięca – do 3 roku życia;
• skolioza dziecięca – między 3 a 10 rokiem życia;
• młodzieńcza – w okresie dojrzewania.

Zobacz również: podział skolioz

Jak rozpoznać skoliozę?

Warto wiedzieć, że badanie kręgosłupa często nie wymaga od nas żadnego specjalistycznego sprzętu. Należy tylko znać elementy ciała, na które powinniśmy zwrócić szczególną uwagę. W przypadku zauważenia niepokojących zmian należy udać się do specjalisty.

Aby skutecznie zaobserwować zmiany w postawie dziecka, mogące świadczyć o skoliozie, wystarczy aby stanęło ono prosto w lekkim rozkroku, plecami skierowanymi w naszą stronę.

Gdy zaobserwujemy uniesione bądź wystawione łopatki, asymetryczne ustawienie barków lub trójkąta talii czy też kolców biodrowych tylnych górnych (w miejscu dołeczków około 2 cm od kręgosłupa), możemy przypuszczać, że są to zmiany charakterystyczne dla skoliozy.

Zaleca się także zrobić przez dziecko skłon w przód na prostych kolanach. A to dlatego, ponieważ u osób chorujących na te schorzenie występuje garb żebrowy lub wał lędźwiowy, które są związane z rotacją kręgosłupa (test Adamsa).

Oczywiście w mniej klarownych przypadkach lekarz wykonuje badanie radiologiczne RTG, tomografię lub rezonans magnetyczny.

Skolioza – przyczyny

Aż w ponad 80% przypadków u dzieci nie można ustalić przyczyn powstania skoliozy. Określa się to mianem skoliozy idiopatycznej. Źródeł jej powstania dopatruje się w nagminnym przyjmowaniu przez dziecko złej postawy ciała oraz unikaniu ruchu. A co w takim razie z resztą przypadków?

Część z nich obejmuje skoliozę wrodzoną, która niejako towarzyszy innym schorzeniom.

Skolioza może także wynikać z zaburzeń napięcia mięśni, występujących przy porażeniach lub przykurczach, a także nieprawidłowościach, które nie dotyczą bezpośrednio kręgosłupa.

Mowa tutaj o nierównej długości nóg, porażeniu mózgowym, wadach budowy miednicy czy raka kości (skolioza nabyta). Inne przyczyny to choroby opłucnej, zwyrodnienie stawów międzykręgowych (u dorosłych) czy też operacje na klatce piersiowej.

Objawy

Do typowych objawów skoliozy zalicza się:

• wcięcie w talii bardziej widoczne po jednej stronie tułowia;
• wystające łopatki;
• nierówna wysokość ramion jak i bioder;
• wał lędźwiowy;
• wygięcie kręgosłupa na bok;
• wystawienie barku do przodu oraz ku górze z jednej strony.

Jak zostało już wcześniej wspomniane, niektóre z tych objawów można czasem zaobserwować samemu. Dlatego też niezwykle ważne jest, aby starać się w miarę możliwości “diagnozować” oraz obserwować dziecko we własnym zakresie. W ten sposób będziemy mogli w porę rozpocząć prawidłowe leczenie.

Leczenie

W przypadku skoliozy im szybciej zostanie postawiona diagnoza tym lepiej dla nas lub naszego dziecka. Mamy wtedy większe szanse na jak najlepsze postępy w leczeniu, gdyż wada ta nie jest wtedy tak mocno rozwinięta. Wszelkie zalecenia w tym przypadku musi wydać oczywiście lekarz specjalista po przeprowadzeniu dokładnych badań.

Uważa się, że skolioza jest jednym z najtrudniejszych problemów ortopedii. Sposób leczenia jest uzależniony od wieku osoby chorej oraz stopnia zaawansowania wady postawy. Często bywa ono długotrwałe oraz uciążliwe. Niestety, im później wykryta skolioza tym często ciężej o zadowalające wyniki odbywanego leczenia.

Pacjentom, u których skoliozę wykryto odpowiednio wcześnie, zaleca się ćwiczenia na basenie lub też gimnastykę korekcyjną. Oprócz tego dla kręgosłupa korzystne są ćwiczenia rozciągające, które wykonywać można zarówno w domu jak i na zajęciach dodatkowych, na przykład w szkole tańca. Bardzo ważna jest tu systematyczność oraz staranność.

Zobacz również: masaż przy skoliozie

Niektóre przypadki wymagają noszenia specjalnych gorsetów ortopedycznych, naciskających na nasz kręgosłup. W ten sposób wymuszana jest prawidłowa postawa ciała. Gdy skolioza wynika z różnicy w długości kończyn stosowane są wtedy wkładki ortopedyczne.

Natomiast osoby z zaawansowanym skrzywieniem muszą przebyć operację. Czyli poddać się zabiegowi inwazyjnemu, podczas którego zostaną wszczepione specjalne aparaty i implanty. Zabieg najczęściej wykonywany jest u nastolatków w wieku 13–15 lat.

Podsumowanie

Każdy doskonale wie, że o zdrowie trzeba dbać przez całe swoje życie, już od najmłodszych lat. Nieleczone lub niezdiagnozowane schorzenia kręgosłupa mogą w przyszłości negatywnie wpłynąć na nasz organizm oraz stać się uciążliwym elementem codzienności, dlatego też ważna jest odpowiednia profilaktyka jak i stosowanie się do zaleceń lekarzy.

Bibliografia

1. Nowotny J., Nowotny-Czupryna O., Czupryna K., Rottermund J., O skoliozach inaczej, podstawi fizjologiczne i fizjopatologiczne terapii skolioz, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, 3/2012.
2. Spliter Ł., Malak R., Atarowska M., Samborski W., Usprawnianie dziecka ze skoliozą i zespołem Ehlersa-Danlosa, Forum Reumatologiczne, 4/2017.
3. Wilczyński J., Korekcja wad postawy człowieka, Wydawnictwo Anthropos, Starachowice 2005.

Polecane produkty:

Skolioza, czym jest, jak leczyć

Kręgosłup spełnia bardzo ważną rolę w naszym organizmie. Umożliwia poruszanie się oraz jest fundamentem naszego ciała. Chroni również ośrodkowy układ nerwowy przed wstrząsami. Dlatego nie możemy bagatelizować nawet niewielkich wad postawy.

Główna role w prawidłowym utrzymaniu kręgosłupa pełnią mięśnie tułowia, mięśnie brzucha i mięśnie posturalne. Boczne skrzywienie kręgosłupa tzw. skoliozy to odchylenie od prawidłowej linii osi kręgosłupa. Zniekształcenia te pociągają za sobą również inne zmiany kostne w obrębie klatki piersiowej, miednicy, kończyn a także zniekształcenie narządów wewnętrznych.

Zamiast naturalnej nieznacznie łukowatej formy, kręgosłup w wyniku bocznego skrzywienia (trójpłaszczyznowego) przybiera formę litery „ S” w rzucie przednio-tylnym.

Wiąże się to z osłabieniem mięśni przykręgosłupowych po jednej stronie, a po stronie przeciwnej napięcie tych mięśni jest wzmożone.

Po stronie gdzie napięcie jest obniżone, powstaje wygięcie (wypukłość) kręgosłupa, a po przeciwnej tworzy się wklęsłość.

Początkowe skrzywienie kręgosłupa nazywa się skrzywieniem pierwotnym. Przyczynia się do zaburzenia równowagi tułowia oraz przesuwa środek ciężkości ciała.

Powyżej i poniżej dochodzi do wygięcia wyrównawczego, czyli skrzywienia wtórnego. Równocześnie dochodzi do rotacji ( skręcenia) kręgów.

Powoduje to przesunięcie się żeber ku tyłowi po stronie wypukłej skrzywienia, a ku przodowi po stronie wklęsłej. Prowadzi to do powstawania gabru żebrowego.

Jakie są przyczyny bocznego skrzywienia kręgosłupa?

Skolioza może być wrodzona, nabyta, idiopatyczna oraz zwyrodnieniowa.

1. Skolioza wrodzona tzw. skrzywienie strukturalne wiąże się ze zmianami w budowie kręgów lub zmianami kostnymi klatkami piersiowymi. Często współwystępuje z wrodzonymi wadami serca.
2. Skolioza nabyta tzw. skrzywienie czynnościowe może być spowodowane różnicą długości kończyn, czy np. przepukliną krążka międzykręgowego. Może wystąpić u osób chorych na porażenie mózgowe, czy u chorych na dystrofie mięśni oraz u osób po operacjach.
3. Skolioza idiopatyczna (jej przyczyny nie znamy). Jest to skolioza, która najczęściej diagnozuje się u dzieci. W jej przebiegu może dojść do zmian strukturalnych. Przypuszcza się iż główną przyczyna jest brak ruchu oraz nieprawidłowa pozycja przyjmowana podczas siedzenia.
4. Skolioza zwyrodnieniowa występuje u dorosłych. Dochodzi do niej w wyniku pogarszającego się stanu kręgosłupa. Pojawia się na skutek zwyrodnienia stawów między-kręgosłupa.

Boczne skrzywienia kręgosłupa ujawniają się w okresie wzrostu. Im dziecko szybciej rośnie to tym szybciej skrzywienie powiększa się. Dlatego bardzo ważne jest systematyczne kontrolowanie postawy ciała dzieci.

Jak wygląda leczenie? – METODA PRESSIO

Leczenie uzależnione jest od wieku dziecka oraz stopnia zaawansowania wady postawy. Leczenie skoliozy jest jednym z najtrudniejszych zagadnień w rehabilitacji. Podstawą leczenia zachowawczego są ćwiczenia indywidualne odpowiednio dobrane do potrzeb dziecka.

Polegają one między innymi na rozciągnięciu przykurczów mięśni i wzmocnieniu osłabionych grup mięśniowych. Wykonywane są także mobilizacje kręgosłupa i klatki piersiowej oraz ogólna korekcja postawy.

W najcięższych przypadkach gdzie kąt skrzywienia wynosi powyżej 60’konieczna jest operacja.

Dzieci z bocznym skrzywieniem kręgosłupa muszą znajdować się pod stałą opieką lekarza ortopedy i fizjoterapeuty.

Jakie są skutki zaniedbania terapii skoliozy u dzieci?

Skoliozy nie należy lekceważyć, ponieważ może ona doprowadzić do groźnych powikłań, m.in.

• niewydolności krążenia,
• niewydolności oddechowej,
• ograniczonej sprawności ruchowej,
• dolegliwości bólowych.
• Zmian zwyrodnieniowych stawów obwodowych np. kolan, bioder
• konieczność leczenia operacyjnego

Należy pamiętać iż powikłania te najczęściej zaczynają się pojawiać w dorosłym wieku, dlatego nie lekceważmy ich u dzieci.

Skolioza – objawy, przyczyny i leczenie

Skolioza to deformacja kręgosłupa, która z czasem powoduje widoczną wadę postawy. Istnieje kilka typów tego schorzenia, a jego leczenie zależy od wieku występowania i stopnia zaawansowania. Jakie są przyczyny, objawy i jak przebiega rehabilitacja skoliozy?

Podział skoliozy

Skolioza często błędnie jest nazywana bocznym skrzywieniem kręgosłupa, ale w praktyce jest to skrzywienie trójpłaszczyznowe, które obejmuje płaszczyznę: czołową, strzałkową i poziomą.

Schorzenie powoduje, że kręgosłup chorego przybiera kształt litery S i najczęściej występuje  w odcinku piersiowym lub piersiowo – lędźwiowym.

Skolioza występuje zarówno u dorosłych jak i dzieci, jednak ze względu na częstotliwość jej występowania można ją podzielić według wieku dziecka:

• wczesnodziecięcą – występuje do 3 roku życia
• dziecięcą – występuje między 3 a 5 rokiem życia
• młodzieńczą – dotyka osób w wieku dojrzewania
• skoliozę u dorosłych

Istnieją 2 typy skoliozy: funkcjonalna i tradycyjna. Funkcjonalna występuje u małych dzieci z krótszą kończyną dolną, przykurczowym przywiedzeniowym lub odwiedzeniowym biodrem. Warto rozpocząć leczenie na wczesnym etapie, aby nie dopuścić do trwałych zmian w kręgosłupie i wady postawy.

 Skolioza strukturalna wywołuje trwałe zwyrodnienia w kręgach, a nawet w  całym kręgosłupie i tułowiu. Ten rodzaj schorzenia jest niebezpieczny, ponieważ powoduje deformację klatki piersiowej, przez co chory ma problemy z oddychaniem.

Wyróżniamy 3 typy skoliozy strukturalnej:

• idiopatyczne
• wrodzone,
• porażenne

Większości przypadków skolioza idiopatyczna obejmuje odcinek szyjno-piersiowy, piersiowy, piersiowo-lędźwiowy i lędźwiowy. Może pojawić się już w trzecim miesiącu życia dziecka. W wielu przypadkach schorzenie jest zaniedbywane. Przez to rozwija się i powoduje nie tylko poważne zmiany w kręgosłupie, lecz także widoczne wady postawy, m.in.

: nierówne ustawienie barków lub garb żebrowy. Najtrudniejsza do wyleczenia jest skolioza w wieku dziecięcym, która pojawia się między 3 a 10 rokiem życia. Wywołuje najbardziej patologiczne i rozległe deformacje kręgosłupa.

Natomiast schorzenie występujące w wieku dziecięcym, między 10 a 14 rokiem, nie powoduje tak dużych zmian, jak poprzednie.

Skolioza – objawy

Cechą charakterystyczną skoliozy jest zbyt duże wygięcie kręgosłupa, które powoduje zburzenia równowagi i przesunięcie środka ciężkości ciała. Do najczęściej występujących objawów u naszych pacjentów należą:

• nierówne kończyny (jedna jest krótsza, a druga dłuższa)
• wystające łopatki z obrębu pleców
• nierówna linia łopatek, bioder i barków
• jednostronny garb, powstały wskutek deformacji żeber
• jednostronnie zwiększone wcięcie w talii

Skolioza – przyczyny

Skolioza kręgosłupa dzieli się na 2 rodzaje: wrodzona lub nabyta. Pierwsza występuje jednocześnie z innymi schorzeniami, np. wadą serca, układu moczowego, itd. Skolioza nabyta może być spowodowana:

• guzami kości
• nierówną długością kończyn
• przepukliną  kręgosłupa
• zwyrodnieniem stawów międzykręgowych
• operacjami  w obrębie klatki piersiowej w okresie wzrostu dzieci i młodzieży
• chorobami opłucnej
• długotrwałym przebywaniem w niewłaściwej pozycji

Bez względu na przyczynę skoliozy kręgosłupa, nie wolno jej lekceważyć. Im prędzej rozpoczęta rehabilitacja, tym większe szanse na zniwelowanie wad i uniknięcie powikłań.

Skolioza – leczenie

Leczenie skoliozy jest procesem ciągłym i długotrwałym, dlatego w przypadku pierwszych, niepokojących objawów należy udać się do ortopedy. Metody leczenia dobierane są indywidualnie do wieku i stopnia zaawansowania schorzenia. Kluczową rolę odgrywa fizjoterapia, która ma na celu:

• całkowite usunięcie lub zniwelowanie deformacji,
• utrwalenie uzyskanej korekcji
• zatrzymanie postępu deformacji kręgosłupa

U niektórych pacjentów stosuje się gorsety ortopedyczne, których celem jest zatrzymanie postępu schorzenia i tym samym zapobieganie deformacji klatki piersiowej. U osób z dużym skrzywieniem kręgosłupa przeprowadzana jest operacja.

Najczęściej dotyczy to pacjentów w wieku 13 – 15 lat lub dorosłych, u których schorzenie uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. Po zabiegu konieczna jest prawidłowa rehabilitacja.

 Ćwiczenia fizjoterapeutyczne mają na celu wzmocnienie mięśni:

• prostownika grzbietu
• przykręgosłupowych
• ściągających łopatki
• brzucha i pośladkowych

Poza tym pacjentów przeprowadzamy, tzw. elongację kręgosłupa (czynną i bierną). Elongacja czynna polega na wykonywaniu ćwiczeń, których celem jest rozciąganie i wzmacnianie osłabionych mięśni.

Elongacja bierna stosowana jest w celu rozciągania mięśni przykurczowych i osłabionych. Rodzaj ćwiczeń i częstotliwość dobieramy indywidualnie do stanu pacjenta, aby wzmocnić mięśnie i zapewnić prawidłową stabilizację kręgosłupa. U pacjentów ze skoliozą jednołukową przeprowadzamy m.in.

ćwiczenia asymetryczne, których celem jest skracanie wybranych mięśni strony wypukłej skrzywienia i rozciąganie mięśni po stronie wklęsłej. Skolioza dwułukowa jest o wiele bardziej skomplikowanym schorzeniem, dlatego leczenie wymaga dokładnej analizy stanu pacjenta.

Ważną rolę pełnią ćwiczenia oddechowe, które wzmacniają mięśnie oddechowe oraz ruchomość klatki piersiowej.

Skolioza to niebezpieczne schorzenie kręgosłupa, ponieważ nieleczona z czasem prowadzi do trwałej deformacji i wizualnej wady postawy. U niektórych pacjentów powoduje zniekształcenie klatki piersiowej i trudności z oddychaniem. Dlatego warto rozpocząć fizjoterapię jak najwcześniej od momentu jej wykrycia.

Skolioza – objawy, przyczyny i leczenie

Skolioza idiopatyczna to strukturalna deformacja kręgosłupa, o nieznanej przyczynie, która zmienia jego budowę, a przez to ustawienie we wszystkich trzech płaszczyznach: kręgosłup wygina się do boku (płaszczyzna czołowa), skręca (płaszczyzna poprzeczna) oraz wypłaszcza się (płaszczyzna strzałkowa).

Skolioza idiopatyczna dotyczy około 2–3 proc. dzieci. Częstość występowania skolioz o niewielkim kącie rozkłada się po równo u dziewcząt i chłopców. Natomiast przy większych wartościach kątowych skrzywienia, proporcje zmieniają się na niekorzyść dziewcząt.

Skoliozy idiopatyczne ze względu na wielkość kątową skrzywienia (mierzonych metodą Cobba) dzielą się następująco:

• I stopnia, skoliozy o kącie 10–24 stopni,
• II stopnia, skoliozy o kącie 25–40 stopni,
• III stopnia, skoliozy o kącie 50 stopni i powyżej.

Skolioza przyczyny  

Przyczyna skoliozy idiopatycznej nie jest do końca znana. Według obecnego stanu wiedzy wystąpienie skrzywienia jest wieloczynnikowe. Jednym z elementów predysponujących do jej wystąpienia jest czynnik genetyczny – występowanie choroby w rodzinie. Jednak doniesienia naukowe dotyczące jego roli są niejednoznaczne.

Dzieci w okresie szybkiego wzrostu powinny być poddawane regularnym badaniom postawy ciała w związku z faktem, że okresy skoku wzrostowego występujące między 11. a 12. rokiem życia u dziewcząt oraz między 12. a 13.

rokiem życia u chłopców, stanowią ryzyko wystąpienia lub pogorszenia się skrzywienia. 

Nieprawidłowa postawa ciała dziecka z pewnością nie wywołuje skrzywienia. Może być jednak czynnikiem sprzyjającym progresji deformacji.

Skolioza objawy

Pierwsze, zauważalne objawy dotyczą nierównych wcięć w talii, nierównego ustawienia łopatek lub ramion, czy „wysunięcia” jednego biodra do boku.

Szczególnie niepokojąca może być asymetria pleców (uwypuklenie po jednej ze stron) w pozycji pochylenia tułowia w przód.

Skolioza leczenie

Leczenie skolioz idiopatycznych możemy podzielić na zachowawcze (nieoperacyjne) oraz operacyjne. Rodzaj leczenia zależy głównie od wielkości deformacji oraz wieku pacjenta. Dla skolioz I stopnia zalecana jest obserwacja i specyficzna fizjoterapia.

• Dla skolioz II stopnia podstawową formą leczenia jest leczenie sztywnym gorsetem ortopedycznym i specyficzną fizjoterapią.
• W przypadku skolioz III stopnia polecane jest leczenie operacyjne oraz fizjoterapia około i pooperacyjna.
• Na leczenie zachowawcze składa się specyficzna fizjoterapia oraz leczenie gorsetowe. 
• Według Międzynarodowego Towarzystwa Nieoperacyjnego Leczenia Skolioz SOSORT (International Society on Scoliosis Orthopaedic and Rehabilitation Treatment) metody specyficzne dla skolioz idiopatycznych są metodami, których skuteczność i pozytywny wpływ na leczone dzieci ze skoliozą idiopatyczną, są poparte dowodami naukowymi (Evidence Base Medicine, Evidence Base Physiotherapy). 
• Podstawowymi elementami terapii wykorzystywanymi przez metody specyficzne są:

• czynna trójpłaszczyznowa autokorekcja postawy ciała,
• trening czynności dnia codziennego,
• ćwiczenia stabilizacyjne z utrzymaniem prawidłowej postawy ciała.

Ważnym aspektem terapii jest również edukacja pacjenta oraz jego rodziny. Obecnie stosuje się 7 metod:

• BSPTS (Barcelona Scoliosis Physical Therapy School) – Hiszpania,
• DoboMed (Metoda Dobosiewicz) – Polska,
• FITS (Funkcjonalna Indywidualna Terapia Skolioz) – Polska,
• Lyon – Francja,
• Schroth – Niemcy,
• SEAS (Scientific Exercises Approach to Scoliosis) – Włochy,
• Side Shift – Wielka Brytania.

Progresja skoliozy i osiągnięcie kąta Cobba powyżej 25º z jednoczesnym brakiem dojrzałości kostnej stanowią wskazania do rozpoczęcia leczenia gorsetowego. Jego celem jest zatrzymanie lub wyhamowanie progresji skrzywienia oraz poprawa kształtu klatki piersiowej i tułowia.

Najczęściej stosowanym w Polsce i na świecie rodzajem gorsetu jest gorset sztywny. A jego najczęściej stosowanym typem jest gorset typu Cheneau.

Jest on wykonany z tworzywa sztucznego (polietylenu termoplastycznego – rodzaj plastiku).

Gorset typu Cheneau oddziałuje trójpłaszczyznowo na tułów pacjenta, a przez to na korekcję skrzywienia, dzięki zastosowaniu trójpunktowego układów sił.

Sam kształt gorsetu oraz pelot korekcyjnych (sztywne gąbki) w środku gorsetu, wywierających nacisk na określone miejsca ciała oraz obecność tzw. przestrzeni odciążających, pozwalających na przemieszczenie się tułowia w pożądanym kierunku, powodują korekcję skrzywienia.

Gorset ma kształt asymetrycznej tuby, zakładanej na tułów pacjenta, otwieranej z przodu sięgającej od bioder do pach. Jest wykonywany oraz dopasowywany indywidualnie do każdego pacjenta.

Lekarz prowadzący leczenie ustala liczbę godzin na dobę, którą pacjent powinien nosić gorset. Najczęściej jest to 20 godzin.

W trakcie leczenia gorsetowego pacjent funkcjonuje normalnie – chodzi do szkoły, może ćwiczyć na zajęciach wychowania fizycznego i uprawiać sport (zdejmuje gorset na ich czas). Zgodnie z zaleceniami SOSORT, jako wspomaganie i uzupełnianie leczenia gorsetowego w trakcie jego trwania, powinny być stosowane ćwiczenia specyficzne, dobrane przez fizjoterapeutę.

W przypadku, gdy podjęte leczenie zachowawcze nie daje oczekiwanych rezultatów, a skrzywienie się pogłębia, wskazane jest leczenie operacyjne. Decyzja o podjęciu leczenia operacyjnego jest podejmowana indywidualnie w przypadku każdego pacjenta.

Istnieje szereg wskazań, które mogą wskazywać na potrzebę leczenia operacyjnego, m.in. wartość kątowa skrzywienia przekraczająca 45–50º, wystąpienie zaburzeń neurologicznych czy dolegliwości bólowe.

W przypadku skolioz idiopatycznych nie ma wskazań do zwalniania dzieci z zajęć wychowania fizycznego w szkole. Należy je zachęcać do aktywnego uczestnictwa w lekcjach.

Skolioza rozpoznanie

Towarzystwa naukowe zajmujące się deformacjami strukturalnymi kręgosłupa:

• American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS),
• Scoliosis Research Society (SRS),
• Pediatric Orthopaedic Society of North America (POSNA),
• American Academy of Pediarics (AAP) 

Sugerują, aby badania przesiewowe były wykonywane u dziewcząt dwukrotnie: w wieku 10 i 12 lat, a u chłopców w wieku 13 lub 14 lat.

Stanowisko Komitetu Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej Polskiej Akademii Nauk ds. diagnostyki i leczenia zachowawczego w przebiegu skoliozy idiopatycznej, zaleca wykonywanie badań przesiewowych u dziewcząt trzykrotnie: w 11., 12. i 13. roku życia; u chłopców natomiast dwukrotnie: w 13. i 15. roku życia.

Badanie podstawowe obejmuje ocenę wzrokową postawy ciała dziecka oraz test skłonu (pochylenia) tułowia w przód (test Adamsa) wraz z pomiarem kąta rotacji tułowia wykonywanym za pomocą skoliometru Bunnella.

W przypadku, gdy wynik badania jest równy 7 stopni lub więcej, zalecane jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego kręgosłupa w pozycji stojącej. Na jego podstawie możliwe będzie postawienie diagnozy, ocena wielkości skrzywienia oraz stopnia dojrzałości kostnej, co umożliwi ustalenie i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Prawdziwej skoliozy idiopatycznej, tj. takiej, w której występuje zmiana w strukturze oraz budowie kręgosłupa, nie należy mylić z wadami w postawie ciała, które dotyczą zaburzeń i asymetrii mięśniowych.

Odpowiednią diagnostykę różnicową przeprowadza lekarz ortopeda. Fizjoterapeuta z odpowiednim wykształceniem oraz znajomością metod specyficznych dla skolioz idiopatycznych może dokonać oceny funkcjonalnej i wspomóc proces diagnostyczny.

Zapobieganie

Obecnie nie są znane sposoby zapobiegające wystąpieniu skoliozy idiopatycznej. Natomiast regularna, ogólnorozwojowa aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko progresji skrzywienia – zatem może być stosowana zapobiegawczo.

Piśmiennictwo

1. Konieczny M.R., Senyurt H., Krauspe R., Epidemiology of adolescent idiopathic scoliosis.  Child Orthop. 2013; 7(1): 3–9.
2. Negrini S. i wsp., 2011 SOSORT guidelines: Orthopaedic and Rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth. Scoliosis 2012; 7; 3.
3. Czaprowski D., Terapia manualna w leczeniu skolioz idiopatycznych. Analiza aktualnego stanu wiedzy.

   Ortopedia traumatologia rehabilitacja 2016; 5(6); Vol. 18:409–424.

4. Berdishevsky H., Lebel V.A., Bettany-Saltikov, J. i wsp.,Physiotherapy scoliosis-specific exercises – a comprehensive review of seven major schools. Scoliosis 2016; 11, 
5. Czaprowski D., Kotwicki T., Durmała J., Stoliński Ł.

   , Fizjoterapia w leczeniu młodzieńczej skoliozy idiopatycznej – aktualne rekomendacje oparte o zalecenia SOSORT 2011. Postępy rehabilitacji 2014; 28; 1: 23–29.

6. Negrini A., Donzelli S. Massimiliano V., Poggio M., Zaina F., Romano M., Negrini S.

   , Sport activity reduces the risk of progression and bracing: an observational study of 511 JIS and AIS Risser 0-2 Oral Presentation 2018 13th International Conference on Conservative Management of Spinal Deformities (SOSORT).

Dowiedz się więcej

Zasady leczenia nieoperacyjnego skolioz idiopatycznych – wskazówki oparte o zalecenia SOSORT 2006

http://www.ortopedia.com.pl/api/files/view/11401.pdf

Fizjoterapia w leczeniu młodzieńczej skoliozy idiopatycznej – aktualne rekomendacje oparte o zalecenia SOSORT 2011

https://pdfs.semanticscholar.org/150d/cdb98eb292e91bc3935fa1fe500f019cca07.pdf

Physiotherapy scoliosis-specific exercises – a comprehensive review of seven major schools

https://scoliosisjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13013-016-0076-9

Jak leczyć skoliozę?

Skolioza to poważna deformacja kręgosłupa, z którym walczy mnóstwo osób w różnym wieku.

To boczne skrzywienie kręgosłupa to odchylenie od osi anatomicznej całego kręgosłupa lub jego odcinka w płaszczyźnie czołowej. Niestety jest to poważne i skomplikowane schorzenie, które należy odpowiednio leczyć.

Dlaczego? Ponieważ nieleczona skolioza z biegiem czasu powoduje przewlekły ból i może prowadzić do ograniczenia ruchomości.

Skolioza to boczne skrzywienie kręgosłupa, które tak naprawdę obejmuje deformację w trzech płaszczyznach – czołowej, strzałkowej i poziomej. Jak można zdiagnozować tę chorobę? Podstawą jest badanie rentgenowskie, na którym w projekcji przednio-tylnej mierzony jest kąt skrzywienia za pomocą metody Cobba.

Gdy przekracza on 10 stopni, lekarz diagnozuje skoliozę. W takiej sytuacji widoczna jest także deformacji kręgosłupa – zamiast krzywej o delikatnie łukowatym kształcie, przybiera on postać litery S. To schorzenie kręgosłupa jest bardzo często diagnozowane u dzieci, szczególnie w okresie wzrostu i elastyczności układu kostnego.

Skolioza u dorosłych bywa skutkiem nieleczonej wady kręgosłupa sprzed wielu lat. 

Najpopularniejsze objawy skoliozy 

Gdy skolioza nie jest jeszcze zaawansowana, u chorego można zauważyć zaburzenia równowagi tułowia, ponieważ w takiej sytuacji środek ciężkości ciała zostaje znacznie przesunięty. Dodatkowo widoczne są także: 

• wystające łopatki, 
• garb, ale wyłącznie z jednej strony pleców, nazywany powszechnie garbem żebrowym, ponieważ jest on wynikiem wypchnięcia żeber przez kręgi, 
• ramiona oraz biodra nie znajdują się na równej wysokości, 
• wcięcie w talii np. z prawej strony jest o wiele wyraźniejsze niż po lewej stronie, 
• przy zaawansowanej skoliozie jedna noga jest krótsza, a druga dłuższa. 

Warto dodać, że zaawansowana skolioza niesie za sobą niebezpieczne powikłania. Może prowadzić do ograniczenia wydolności fizycznej oraz być przyczyną zwyrodnień i zaburzeń neurologicznych. 

Nie da się ukryć, że skolioza to bardzo skomplikowane schorzenie, które w wielu przypadkach dotyczy nie tylko kręgosłupa, ale także całego organizmu.

Podstawowym kryterium, które należy wziąć pod uwagę w sytuacji planowania leczenia, jest przede wszystkim dojrzałość kostna pacjenta i stopień skrzywienia kręgosłupa. Na wczesnym etapie leczenia pacjenci zazwyczaj wykonują odpowiednie ćwiczenia korekcyjne lub noszą specjalny gorset ortopedyczny.

Niestety w sytuacji, gdy mamy do czynienia z zaawansowaną skoliozą, która w znacznym stopniu ogranicza normalne poruszanie, jednym rozwiązaniem jest operacja korygująca skrzywienie. 

Operacja skoliozy – czy warto? 

Operacja skoliozy to ostatni krok w walce o zdrowy kręgosłup. Zabieg chirurgiczny jest wykonywany wyłącznie przy skrzywieniach powyżej 40 stopni oraz w sytuacji nasilających się objawów ze strony układu ruchowego i nerwowego. Operacja polega na rekonstrukcji kręgosłupa oraz jego struktury w celu zmniejszenia kąta skrzywienia. 

Ćwiczenia na skoliozę – dla kogo? 

Wykonywanie ćwiczeń rozluźniających jest bardzo ważne nie tylko w przypadku zdiagnozowanej skoliozy. W takiej sytuacji warto zainwestować także w korektor postawy.

Osoby zmagające się z tym schorzeniem powinny zapisać się  zajęcia taneczne w tym np. balet, polecane jest także uprawianie karate.

Jeśli chodzi o najmłodszych, to w ich przypadku wykonywanie ćwiczeń w domu jest nie tylko zaleceniem, ale przede wszystkim obowiązkiem. Okazuje się, że dobry efekt dadzą m.in.:

• skłony tułowia z wyprostowanymi rękoma, 
• skłony w kierunku kończyn po stronie skrzywienia piersiowego z powrotem do wyprostu, 
• przysiady w rozkroku, ale z utrzymaniem właściwej postawy i prostych pleców. 

Podejrzewasz skoliozę u jednego ze swoich domowników? Jeśli tak, koniecznie umów się na wizytę do lekarza i wykonaj badanie rentgenowskie, które potwierdzi lub wykluczy boczne skrzywienie kręgosłupa. W sytuacji gdy Twoje obawy się sprawdzą, koniecznie skontaktuj się z fizjoterapeutą, który dobierze indywidualny zestaw ćwiczeń do walki o zdrowy kręgosłup. 

Leczenie skoliozy – jakie są przyczyny i objawy?

Skolioza to trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa powstałe na skutek licznych uwarunkowań wrodzonych i nabytych. Wymaga kompleksowej terapii, w tym rehabilitacji ruchowej. Leczenie skoliozy zależy od stopnia deformacji. Zwykle duże zniekształcenia rokują gorzej i nierzadko potrzebna jest operacja.

Skolioza kręgosłupa może powstać w każdym wieku. U dzieci najczęściej występuje bez wyraźnej przyczyny, zaś u dorosłych stanowi efekt chorób zwyrodnieniowych.

Operacja skoliozy może wiązać się z ryzykiem powikłań, dlatego każde leczenie rozpoczynają nieinwazyjne metody, takie jak fizjo- i fizykoterapia. Zmniejszenie skrzywienia wspomaga też stosowanie sprzętu ortopedycznego np.

gorsetu i specjalistyczna rehabilitacja. Objawy skoliozy zależą od stopnia deformacji.

Skolioza – przyczyny skrzywienia kręgosłupa

Skolioza oznacza trójwymiarowe skrzywienie kręgosłupa obejmujące zaburzenia jego fizjologicznych krzywizn w płaszczyźnie strzałkowej (czyli przednio-tylnej), czołowej (czyli bocznej) oraz poprzecznej, wywołującej rotację i torsję kręgów względem siebie (to tzw. rotoskolioza).

Deformacja taka jest uznawana jako skolioza w sytuacji, kiedy kąt odchylenia kręgosłupa wynosi minimum 10° według klasyfikacji Cobba. Mniejsze wartości skrzywień trójpłaszczyznowych określane są jako postawa skoliotyczna. Przyczyny powstania skoliozy nie zawsze są znane – to tzw.

skolioza idiopatyczna, występująca głównie wśród dzieci. Z kolei skolioza u dorosłych często stanowi następstwo zaniechania leczenia tego typu deformacji rozpoznanej za młodu. Może też wynikać z przewlekłych i postępujących chorób zwyrodnieniowych aparatu ruchu lub jest związana z różnorodnymi zespołami bólowymi grzbietu.

Objawy skoliozy to przede wszystkim zniekształcenie kręgosłupa na różnych jego poziomach. Zarówno skolioza prawostronna, jak i skierowana w lewo powstają na skutek licznych uwarunkowań wrodzonych i nabytych. Wymagają one kompleksowej terapii, szczególnie rehabilitacji ruchowej.

Skolioza u dzieci zwykle rokuje korzystniej niż u starszych osób i wywołuje mniej dolegliwości wynikających z krzywych pleców.

Zobacz także:  Ortopeda – czym się zajmuje? Z jakimi objawami iść?

Skolioza – objawy, gdzie szukać pomocy

Bez względu na kierunek i wysokość skolioz, pojawiają się mniej lub bardziej nasilone objawy. Skolioza manifestuje się zwłaszcza bocznym skrzywieniem na jedną ze stron, zwykle w odcinku piersiowym w prawą stronę. Taki przejaw skoliozy jest najbardziej widoczny podczas swobodnego skłonu w przód. Wówczas pojawia się tzw.

garb żebrowy z uwypukleniem do góry po stronie szczytu łuku. Dodatkowo obserwuje się wysunięcie prawego barku do przodu i ku górze, a cofnięcie drugiego. U dziewcząt skolioza prawostronna piersiowa wywołuje optyczne zmniejszenie lewej piersi, ze względu na cofnięcie się tej strony ciała.

Charakterystycznymi objawami są również:

• przesunięcie do przodu i ku górze prawej strony miednicy, co powoduje asymetrię trójkątów taliowych,
• wał lędźwiowy,
• nienaturalny chód,
• zniekształcona linia kręgosłupa przypominająca literę „S”.

Objawy skoliozy mogą wiązać się także z różnorodnymi zespołami bólowymi pleców, karku, barków czy okolicy międzyłopatkowej. Postępująca skolioza piersiowa stopniowo ogranicza motorykę obręczy barkowej i klatki piersiowej, pogarszając zdolności czynnościowe rąk oraz spłycając oddech.

Również skolioza w innych odcinkach kręgosłupa nierzadko wywołuje objawy wtórne. Skolioza lędźwiowa może stanowić przyczynę parestezji nóg, czyli dokuczliwego uczucia mrowienia, drętwienia, a także zmiany temperatury kończyn dolnych, np. miejscowe odczuwanie gorąca lub zimna.

Chcąc zasięgnąć szybkiej porady lekarskiej odnośnie uciążliwych objawów lub uzyskać poradę na temat radzenia sobie z nimi, warto skorzystać z telekonferencji lub komunikatora i przeprowadzić rozmowę ze specjalistą w tym zakresie.

Komfortowa forma konsultacji lekarskiej pozwoli zaoszczędzić czas na dostanie się do przychodni lekarskiej. Zespół lekarzy różnych specjalności służy pomocą przez całą dobę.

Skolioza – leczenie u dorosłych i dzieci

Leczenie skoliozy, bez względu na stopień jej krzywizny, rozpoczynają nieinwazyjne metody, takie jak fizjo- i fizykoterapia. Najbardziej podatne na ćwiczenia na skoliozę są dzieci, ze względu na elastyczny szkielet.

Skolioza u dorosłych jest bardziej wymagająca z powodu zakończonego procesu wzrostowego kośćca i sztywniejszych elementów stawowych. Proces odkształcania skrzywienia wspomaga też zaopatrzenie ortopedyczne i specjalistyczna kinezyterapia.

Gorset na skoliozę i specjalne sznurówki wymuszają prawidłowe ustawienie kręgosłupa, rozciągając przykurczone i wzmacniając rozciągnięte struktury przykręgosłupowe. Duże skoliozy są bardziej oporne na usprawnianie zachowawcze, dlatego nierzadko wymagają operacji repozycjonującej patologicznie ustawione kręgi.

Potem następuje rehabilitacja pooperacyjna przywracająca równowagę mięśniowo-nerwową grzbietu. Operacja skoliozy jest zalecana w przypadku deformacji powyżej 40° według klasyfikacji Cobba.