Suchość w jamie ustnej – przyczyny i leczenie

1. Wskaż, gdzie jesteś

2. Znajdź potrzebny lek

3. Zarezerwuj on‑line

4. Odbierz w aptece

Znajdź i zarezerwuj lek w najbliższej aptece!

Znajdź teraz najbliższe apteki

Suchość w ustach, nazywana również kserostomią to subiektywne uczucie dyskomfortu, związanego z wrażeniem suchości jamy ustnej z uwagi na zbyt małą ilość produkowanej śliny. Dolegliwość ta może być związana z zaburzonym funkcjonowaniem ślinianek lub być objawem innej jednostki chorobowej.

Niedobór śliny jako przyczyna suchości w ustach

Ślina stanowi pierwszą barierę dla bakterii, chroni naszą jamę ustną przed zakażeniem, pomaga w trawieniu oraz usuwaniu resztek pokarmu. Za jej produkcję odpowiadają ślinianki. U osoby dorosłej ilość wydzielanej śliny w ciągu doby szacuje się na 0,5-1 litra. Norma wydzielania śliny spoczynkowej to około 0,3-0,4 ml/min, natomiast stymulowanej 1-2 ml/min.

ZOBACZ TEŻ: Skąd się biorą afty? Przyczyny i leczenie

Suchość w ustach − prawdziwa i rzekoma

Wyróżniamy kserostomię prawdziwą oraz rzekomą.

Suchość w ustach prawdziwą rozpoznaje się, gdy ilość wydzielanej śliny spoczynkowej jest mniejsza niż 0,1 ml/min, a stymulowanej 0,7 ml/min. Rzekoma kserostomia to uczucie suchości, które ma miejsce pomimo zachowania prawidłowej pracy ślinianek. Przyczyną mogą być różnego rodzaju zaburzenia psychiczne lub inne choroby ogólnoustrojowe.

Objawy kserostomii prawdziwej

W zależności od stopnia zaawansowania choroby, najczęstszymi objawami towarzyszącymi suchości w ustach są:

uczucie trudności w mowie oraz w przełykaniu,
konieczność popijania posiłków płynami,
zaburzenie odczuwania smaku (szczególnie gorzkiego i słonego),
uczucie pieczenia lub palenia języka i warg,
owrzodzenia, uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej,
szybko postępująca próchnica,
kandydoza.

ZOBACZ TEŻ: Grzybica jamy ustnej – przyczyny, objawy. Jak leczyć grzybicę?

Przyczyny suchości w ustach

Istnieje wiele przyczyn mogących powodować suchość w ustach, lecz najczęstszą jest zapalenie ślinianek. Inne czynniki, zwiększające ryzyko wystąpienia kserostomii, to m.in.:

zapalenie zatok,
nadczynność tarczycy,
stany psychogenne,
cukrzyca,
AIDS,
grzybica jamy ustnej,
choroby tkanki łącznej (toczeń rumieniowaty, twardzina, choroba Sjogrena),
zażywanie leków o działaniu moczopędnym, preparatów przeciwhistaminowych, przeciwdepresyjnych lub rozszerzających oskrzela,
odwodnienie organizmu,
radioterapia głowy i szyi (z powodu guzów),
palenie papierosów,
oddychanie przez usta,
stosowanie protez zębowych.

ZOBACZ TEŻ: Zajady – skuteczne metody leczenia

Suchość w ustach − diagnostyka

W diagnostyka problemu suchości w ustach konieczne jest ustalenie czynnika wywołującego problem. Jeśli u pacjenta występuje któryś z wymienionych wyżej czynników ryzyka, należy poinformować o nim lekarza. W celu zdiagnozowania suchości w ustach, oprócz wywiadu z pacjentem, można również zastosować następujące badania sialometryczne:

kontrolę ilości śliny niestymulowanej,
kontrolę ilości śliny stymulowanej,
kontrolę wydzielania z gruczołów podniebienia i gruczołów przyusznych.

ZOBACZ TEŻ: Jak poradzić sobie z czkawką?

Leczenie suchości w ustach

W przypadku obecności infekcji jamy ustnej, konieczne jest wykonanie wymazu i zastosowanie odpowiedniej farmakoterapii. Przy obecności zakażenia grzybiczego, stosuje się często preparaty flukonazolu (np. Fluconazole Polfarmex, Flucofast).

W celu ułatwienia pacjentowi cierpiącemu na suchość w jamie ustnej funkcjonowania w życiu codziennym, poleca się zastosowanie preparatów sztucznej śliny (np. Mucinox).

Dostępność wybranych preparatów w pobliskiej aptece możesz sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

ZOBACZ TEŻ: Najlepsze sposoby na zgagę

Domowe sposoby na walkę z suchością w ustach

Istnieją domowe sposoby, które mogą pomóc pozbyć się uczucia suchości w ustach. Należy do nich:

stymulacja gruczołów ślinowych poprzez ssanie, np. cukierków lub kostek lodu, żucie bezcukrowych gum, spożywanie dużej ilości płynów (o temperaturze pokojowej) w małych dawkach,
stosowanie płukanki z szałwii (działa antyseptycznie) i siemienia lnianego (w celu nawilżenia),
zaprzestanie palenia papierosów oraz unikanie kofeiny, która wysusza śluzówkę jamy ustnej.

Jeśli na co dzień przebywamy w pomieszczeniach cechujących się suchym powietrzem, warto rozważyć również zakup nawilżacza powietrza.

ZOBACZ TEŻ: Podkrążone oczy – więcej niż problem estetyczny

Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.

Kategorie: Porady

Tagi: suchość w ustach przyczyny suchości w ustach kserostomia prawdziwa kserostomia rzekoma leczenie suchości w ustach

Więcej artykułów

Suchość w ustach – najczęstsze przyczyny

Domowe sposoby na suchość w ustach
Konsultacja lekarska
Zespół Sjogrena

Ślina w jamie ustnej odgrywa bardzo ważną rolę: nie tylko nawilża, ale także reguluje pH, wpływa na prawidłowe działanie kubków smakowych, wspomaga też proces trawienny, ze względu na znajdujący się w niej enzym – amylazę, odpowiadający za trawienie cukrów. Suchość w ustach utrudnia mówienie, jedzenie, przełykanie, powoduje wzmożone pragnienie, niemiły zapach z ust i jest sygnałem, którym organizm informuje nas o nieprawidłowościach. Czym mogą być one spowodowane?

Suchość w ustach bywa związana z niedostatecznym nawodnieniem organizmu. Dorosła osoba powinna wypijać 2–2,5 l wody dziennie. Częste spożywanie ostrych i słonych potraw, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, niektóre leki – przeciwhistaminowe, przeciwdepresyjne, a także narkotyki (marihuana, metamfetamina) mogą powodować zaburzenia wydzielania śliny.

Picie zbyt małej ilości wody jest najczęstszą przyczyną uczucia suchości w ustach. Mała ilość płynów w diecie może również doprowadzić do spadku poziomu elektrolitów. Ich poziom można zbadać za pomocą analizy krwi. Badanie poziomu elektrolitów można wykonać w placówkach sieci Diagnostyka.

Co się dzieje z Twoim ciałem, gdy palisz papierosy?

Praca ślinianek jest także regulowana przez hormony – w okresie zmian hormonalnych, np. menopauzy, może występować suchość w jamie ustnej. Pacjenci onkologiczni i po radioterapii często cierpią na kserostomię.

Suchość w ustach może pojawiać się także u osób z zaburzeniami odżywiania (anoreksja, bulimia), w stanach niedożywienia, wyczerpania organizmu, po przebytych zatruciach pokarmowych (biegunka, wymioty), przy korzystaniu z protez zębowych lub aparacie ortodontycznym.

Również w sytuacjach stresowych towarzyszy nam uczucie “zasychania w gardle” i jamie ustnej.

Chrapanie lub oddychanie we śnie przez usta może powodować uczucie suchości w jamie ustnej po przebudzeniu. Warto sprawdzić, czy w pomieszczeniu, w którym śpimy, jest odpowiednia wilgotność.

Zobacz także: Niebieskie usta sygnalizują chorobę

Jeśli jednak suchość w ustach nie występuje tylko po przebudzeniu, a utrzymuje się w ciągu dnia i dłużej, zaleca się ograniczenie spożywania soli, cukru i ostrych przypraw, rezygnację z używek (palenia papierosów, picia alkoholu).

Doraźnie pomóc może żucie bezcukrowej gumy do żucia, plasterków cytrusów, suszonych śliwek (wspomaga to wydzielanie śliny), picie siemienia lnianego, które nawilża błony śluzowe jamy ustnej i gardła, a do płukania ust można stosować działający antyseptycznie napar z szałwii.

Istnieją także leki działające na zasadzie “sztucznej śliny” – tabletki i aerozole przeznaczone specjalnie dla osób z kserostomią.

Pastę do zębów i płyny do płukania ust należy zmienić na takie, które nie zawierają alkoholu, środków wybielających i nie zaburzają naturalnego pH jamy ustnej, na przykład dostępne w aptekach preparaty dla osób z implantami stomatologicznymi lub protezami zębowymi.

Jeśli suchość w ustach jest spowodowana przebytym niedawno zatruciem pokarmowym, warto uzupełnić elektrolity i witaminy w organizmie, na przykład poprzez specjalne tabletki lub napoje zawierające elektrolity i substancje odżywcze.

Przy utrzymującej się dłużej suchości jamy ustnej zalecana jest konsultacja z lekarzem i badania w kierunku chorób jamy ustnej, a także zaburzeń trawienia, hormonów tarczycy lub rozpoznaniu cukrzycy, chorób nerek lub innych narządów.

Medonet / Medonet

Chorobą silnie związaną z suchością w ustach jest zespół Sjogrena. Jest to schorzenie, w którym organizm wytwarza przeciwciała przeciwko własnym białkom. Dochodzi do zmian zapalnych spowodowanych uszkodzeniem gruczołów wydzielania zewnętrznego.

Jednym z głównych objawów zespołu Sjogrena jest suchość w jamie ustnej spowodowana niedostatecznym wydzielaniem śliny.

Prowadzi to do braku wydzieliny w drogach oddechowych i powstania nacieków zapalnych w obrębie płuc.

Oprócz tego, choroba objawia się zapaleniem gruczołów łzowych, a co za tym idzie pieczeniem oczu i światłowstrętem, postępującą próchnicą oraz powiększeniem ślinianek przyusznych.

You might be interested: Co Na Długotrwały Katar U Dziecka?

Treści z serwisu medonet.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny.

Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie. Potrzebujesz konsultacji lekarskiej lub e-recepty? Wejdź na halodoctor.

pl, gdzie uzyskasz pomoc online – szybko, bezpiecznie i bez wychodzenia z domu. Teraz z e-konsultacji możesz skorzystać także bezpłatnie w ramach NFZ.

Wiele kobiet sądzi, że z to efekt starzenia. Lekarze przekonują: suchość pochwy – to nie powód wstydu Suchość pochwy, jak wiele innych przypadłości, które powodują dyskomfort, uznawana jest przez dużą część kobiet za stan, o którym się nie mówi. Wiele kobiet… Warsaw Press
Może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem u kobiet Wydawałoby się, że dyskomfort wywołany suchością pochwy i okolic intymnych to problem banalny. Jednak analiza łańcucha konsekwencji, jakie mogą się pojawić przy… Warsaw Press
Suchość pochwy – przyczyny, objawy, sposoby leczenia Suchość pochwy to wpływające negatywnie na jakość życia codziennego uczucie dyskomfortu w okolicach intymnych, związane z brakiem wilgotności w pochwie, u jej…
- Suchość pochwy
- Od momentu stosowania antykoncepcji hormonalnej pojawiła się u mnie pojawiła się suchość pochwy.
- Lek. Ewa Zarudzka
Rak języka – przyczyny, pierwsze objawy, diagnostyka i leczenie
Rak języka stanowi 35 proc. wszystkich nowotworów atakujących jamę ustną i dużo częściej na tę chorobę zapadają mężczyźni. Wcześnie zdiagnozowany rak języka…
O czym świadczy gęsta ślina?
Na co wskazuje gęsta ślina? Czy gęsta ślina może być objawem choroby? Jak poradzić sobie z problemem gęstej śliny? Do jakiego specjalisty należy się udać? Jakie…
Lek. Anna Mitschke | Onet.
Profil trzustkowy – lipaza, amylaza, ALP, glukoza. Kiedy je wykonać?
Trzustka to organ, bez którego ludzki organizm nie mógłby funkcjonować. Wszystko przez to, że pełni dwie, bardzo ważne funkcje. To dzięki niej jedzenie, które…
Aleksandra Miłosz
Nowotwory przełyku
Rak przełyku znacznie częściej atakuje mężczyzn niż kobiety. Czy można się go ustrzec? Tak. Trzeba jednak wiedzieć, co może mu sprzyjać.

Sucho w ustach – przyczyny i leczenie. Co oznacza kserostomia?

Suchości w ustach (kserostomia) może być spowodowana przez m.in. stres, palenie papierosów czy nadmiar soli w diecie. Jednak najczęściej kserostomia jest spowodowana przez leki, rzadziej przez niektóre choroby.

Brak śliny w ustach wymaga jak najszybszej interwencji lekarskiej, ponieważ taki przedłużający się stan może doprowadzić do rozwoju próchnicy, a nawet grzybicy jamy ustnej.

Sprawdź, co oznacza suchość w jamie ustnej, jakie leki mogą ją wywołać i na jakie choroby może wskazywać.

Suchość w ustach, czyli kserostomia, spowodowana jest zmniejszeniem lub całkowitym zahamowaniem wydzielania śliny. Brak śliny w ustach jest przyczyną uczucia dyskomfortu, gdyż pojawiają się uczucie lepkości, suchości w ustach, pieczenie języka i bolesne zmiany w obrębie jamy ustnej, a także popękane wargi.

Na kserostomię cierpi około 10 procent populacji, w tym co czwarta osoba powyżej 65. roku życia.

Ponadto suchość w jamie ustnej utrudnia mówienie i połykanie oraz używanie protez zębowych. Jest także przyczyną problemów z odczuwaniem smaków i powoduje nieprzyjemny oddech.

Blada i wysuszona błona śluzowa jest podatna na urazy mechaniczne, co sprzyja namnażaniu bakterii, wirusów i grzybów – szybko doprowadzając do rozwoju różnych chorób, takich jak np. próchnica.

Skutkiem przewlekłej suchości w ustach może być również grzybica jamy ustnej.

Suchość w ustach (kserostomia) – jaką funkcję pełni ślina?

Ślina jest wydzielana przez ślinianki: przyuszne, podjęzykowe i podżuchwowe, a także przez małe gruczoły ślinowe, które są rozsiane w błonie śluzowej warg, podniebienia, języka i policzków. Ślina pełni wiele ważnych funkcji:

umożliwia trawienie, gdyż zawiera amylazę ślinową, która bierze udział we wstępnym trawieniu skrobi do dwucukrów, a także połykanie pokarmów
umożliwia mówienie
zabezpiecza powierzchnię zębów i błon śluzowych przed uszkodzeniami
ochrania jamę ustną przed bakteriami (w ślinie występują enzymy, które hamują wzrost bakterii lub zabijają je) i wirusami, a także innymi patogenami
neutralizuje kwasy wytwarzane przez bakterie, a tym samym chroni przed rozwojem próchnicy
odpowiada za prawidłowe odczuwanie smaku

Sucho w ustach (kserostomia) – przyczyny

Najczęstszą przyczyną suchości w jamie ustnej są leki – zwykle przeciwdepresyjne, przeciwwymiotne, antyhistaminowe, neuroleptyki i przeciwlękowe. Inne preparaty, które mogą spowodować uczucie suchości w ustach, to m.in. te stosowane w leczeniu choroby Parkinsona, leki rozszerzające oskrzela czy diuretyki (leki moczopędne).

Do braku śliny w ustach mogą doprowadzić także środki odurzające, takie jak marihuana i metamfetamina.

Rozpowszechnienie stosowania tego ostatniego narkotyku spowodowało wzrost częstości występowania zaawansowanej próchnicy, która jest wynikiem suchości w jamie ustnej po metamfetaminie (ang. meta-mouth).

Niszczenie zębów dodatkowo nasilane jest przez zgrzytanie zębami (bruksizm) i zaciskanie zębów, co jest powodowane działaniem narkotyków.

Bardzo częstą przyczyną suchości jamy ustnej jest stosowanie również leków przeciwnowotworowych. W trakcie chemioterapii nowotworów występuje nasilona suchość i stan zapalny jamy ustnej, ale zaburzenia te ustępują zwykle po zakończeniu leczenia.

Radioterapia głowy i szyi

Napromieniowanie ślinianek podczas radioterapii nowotworów głowy i szyi często powoduje znaczną suchość w jamie ustnej. Po dawce promieniowania 5200 cGy występuje ciężka, nieodwracalna suchość! Mniejsze dawki mogą powodować zaburzenia przemijające.

Choroby ślinianek są przyczyną suchości w jamie ustnej tylko wtedy, gdy wszystkie gruczoły ślinowe objęte są procesem chorobowym. Tak jest np. we wrodzonym niedorozwoju ślinianek, jednak jest to niezmiernie rzadko diagnozowana choroba.

Znacznie częściej dysfunkcja wszystkich ślinianek pojawia się w zespole Sjogrena. W przebiegu choroby charakterystyczna jest nie tylko suchość w jamie ustnej, lecz także oczu.

Wówczas pojawia się uczucie piasku pod powiekami, pieczenie oczu i przekrwienie spojówek.

Inne choroby układowe, które mogą powodować zmniejszone wydzielanie śliny lub jej brak, to:

kamica nerkowa i ostra niewydolność nerek
nadczynność tarczycy
RZS
toczeń rumieniowaty
hiperkalcemia
twardzina
amyloidoza – to nieuleczalna choroba, w przebiegu której dochodzi do odkładania się w komórkach różnych narządów białka, doprowadzając do jego dysfunkcji
trąd to zakaźna choroba tropikalna, która objawia się osłabieniem i drętwieniem mięśni, a czasami brakiem czucia w kończynach. Ponadto na powierzchni skóry pojawiają się szorstkie owrzodzenia
sarkoidoza to choroba autoagresywna, której objawy są zróżnicowane. Poza suchością w jamie ustnej mogą pojawić się nadwrażliwość oczu, trwałe uczucie zmęczenia, suchy kaszel, drobne i uciążliwe uszkodzenia skóry czy zamazane widzenie
gruźlica – najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest kaszel – początkowo suchy, a następnie z odkrztuszaniem plwociny
cukrzyca – gdy jest niewyrównana, może sprawić, że pojawia się żywoczerwona błona śluzowa jamy ustnej, która pokryta jest zaschniętymi pasmami śluzu;
zakażenie HIV i AIDS

Suchość w jamie ustnej może pojawić się także w przebiegu chorób gorączkowych, wymiotów i biegunek (w wyniku odwodnienia).

Suchość w ustach nie zawsze oznacza chorobę. Może być objawem zbyt małej ilości wody/płynów w organizmie (powinno się wypijać około 2 do 2,5 litra płynów dziennie) lub nadmiernego spożycia soli kuchennej (według WHO, dzienne spożycie soli nie powinno przekraczać 5 gramów). Może być również skutkiem palenia tytoniu. U niektórych osób suchość w ustach pojawia się w sytuacjach stresowych.

Inną przyczyną suchości w jamie ustnej może być głębokie oddychanie przez usta. Także urazy głowy i szyi mogą przyczynić się do zmniejszonego wydzielania śliny.

Również zmiana poziomu hormonów może wpływać na funkcjonowanie ślinianki, często powodując u kobiet przechodzących menopauzę i już po niej suchość w jamie ustnej.

Suchość w ustach – groźne powikłania

Często zmiany zapalne przy kserostomii obejmują także wiele narządów wewnętrznych, głównie płuca, nerki i narządy przewodu pokarmowego, tarczycę, narząd wzroku. Do objawów, oprócz suchości w jamie ustnej, należą wtedy np. suchość rogówki i spojówek.

You might be interested: Złamanie Ręki Co Jeść?

W związku z zaburzeniem funkcji ślinianek chorzy odczuwają również problemy z żuciem, połykaniem i mową. Tracą smak i węch. Szybko postępuje próchnica, zmiany grzybicze w jamie ustnej i bruzdy na języku i wargach, które wymagają interwencji lekarskich. Może się pojawić suchość w nosie i gardle a w jej efekcie

zapalenie zatok
zapalenie oskrzeli
zapalenie płuc

Pozbawiona śliny powłoka skóry wewnątrz jamy ustnej i w gardle łatwiej ulega uszkodzeniom mechanicznym i jest podatna na zakażenia przez chorobotwórcze drobnoustroje.

Suchość w ustach (kserostomia) – ulgę przyniesie sztuczna ślina

Osobom, które skarżą się na suchość w ustach, ulgę przyniesie sztuczna ślina w aerozolu, cukierkach lub w postaci płukanki. Substancje w niej zwarte nawilżają tkanki i zmniejszają uciążliwe dolegliwości występujące w suchości jamy ustnej. Poza tym zapobiega próchnicy zębów, stanom zapalnym dziąseł i powstawianiu przykrego zapachu z ust.

Jeśli sprawność ślinianek jest zachowana zalecane jest pobudzenie ich pracy np. poprzez żucie bezcukrowych gum o kwaśnym smaku, ssanie kostek lodu, mrożonych owoców lub tabletek z witaminą C.

Kserostomia – profilaktyka i leczenie

W przypadku kserostomii ważnym elementem terapii jest zastosowanie odpowiednich płynów do płukania o działaniu łagodzącym, oczyszczającym i nawilżającym śluzówkę. Stosowanie past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej, których składniki działają bakteriobójczo lub wybielająco, może pogłębiać uszkodzenia śluzówki.

Bardzo ważne jest utrzymanie odpowiedniej gospodarki jonów wapnia i fosforu w obrębie jamy ustnej.

U osób zdrowych taką regulację zapewnia obecność śliny, natomiast u osób chorych jony te należy uzupełniać bezpośrednio do nabłonka śluzówki jamy ustnej, płucząc usta specjalnym płynem.

Jony wapniowe mają wpływ na zwalczanie stanów zapalnych, niwelowanie bólu i rozszerzanie naczyń. Z kolei jony fosforanowe mogą stanowić ochronę przed infekcjami oraz utrzymywać właściwy poziom pH.

Chorzy z powodu stosowania leków lub ogólnego, złego stanu zdrowia często nie odczuwają apetytu, dokuczają im mdłości i wymioty, dlatego nie chcą jeść. Sytuacja ta prowadzi do osłabienia organizmu i niedożywienia, a w konsekwencji do braku sił niezbędnych do walki z chorobą.

Współczesna medycyna przewiduje stosowanie leków na receptę, które poprawiają apetyt i wpływają na zwiększenie masy ciała, przez co hamują lub spowalniają rozwój choroby. W zakresie diety i sposobu przyrządzania potraw warto porozmawiać z pielęgniarką, lekarzem lub dietetykiem.

Suchość w ustach – zasady codziennej higieny jamy ustnej

Myj zęby po każdym posiłku oraz przed snem, miękką szczoteczką z włosia nylonowego, delikatnymi ruchami.
Szczoteczkę do zębów wymieniaj regularnie co kilka tygodni.
Zalecana jest pasta z fluorem, ale niezawierająca dużej ilości detergentów, zwłaszcza laurylosiarczanu sodu; najlepiej stosować pastę przeznaczoną dla dzieci.
Regularnie płucz usta specjalnie przygotowanymi płynami, np. roztworem jonów wapnia i fosforanów.
Unikaj gotowych płukanek do jamy ustnej zawierających alkohol, cukier, słodziki, środki wybielające zęby, duże stężenia fluoru i inne składniki niszczące naturalną florę jamy ustnej.
Protezy myj codziennie szczoteczką do protez i mocz w roztworach preparatów do ich dezynfekcji.
Unikaj zalegania jedzenia pod protezą, uwierających, źle dopasowanych protez.
Ruchome uzupełnienie protetyczne bezwzględnie zdejmuj na noc i przechowuj w suchym, perforowanym pojemniku.
Stosuj na wysuszoną, popękaną czerwień wargową krem odżywczy lub balsam.
Unikaj pomadek ochronnych z zawartością wazeliny i petroleum, które mają właściwości odwadniające.
Wizytę u stomatologa skonsultuj z lekarzem prowadzącym (diabetologiem, reumatologiem, onkologiem).
W związku ze zmianami w jamie ustnej gryzienie i połykanie pokarmów może być znacznie utrudnione. Należy więc zwrócić uwagę na dietę i sposób przyrządzania potraw tak, aby odżywianie zapewniało zaspokojenie potrzeb organizmu do walki z chorobą i w czasie rekonwalescencji.

Czy artykuł był przydatny?

Suchość w ustach – co oznacza i jak można ją leczyć?

Co to jest suchość w jamie ustnej? Suchość w jamie ustnej oznacza, że nasz organizm nie wytwarza wystarczająco dużo śliny, by utrzymać odpowiednią wilgotność jamy ustnej. Wszyscy raz na jakiś czas doświadczamy suchości jamy ustnej, zwłaszcza gdy się zdenerwujemy lub jesteśmy zestresowani.

Jeśli jednak suchość w jamie ustnej obecna jest przez większość czasu, uczucie to może sprawiać znaczny dyskomfort i albo prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, albo na takie wskazywać.

Ślina spełnia bowiem więcej funkcji poza nawilżaniem jamy ustnej – pomaga ona w trawieniu pokarmów, chroni zęby przed próchnicą, zapobiega infekcjom kontrolując bakterie w jamie ustnej, a także umożliwia żucie i przełykanie.

Istnieje kilka powodów, dla których gruczoły wytwarzające ślinę, zwane śliniankami, mogą nie funkcjonować prawidłowo. Należą do nich:

skutki uboczne stosowania niektórych leków – ponad 400 różnych leków może powodować suchość w jamie ustnej; należą tu leki przeciwhistaminowe, zmniejszające obrzęk i przekrwienie śluzówek, leki przeciwbólowe, leki moczopędne, leki obniżające ciśnienie krwi i leki na depresję;
choroby – na czynność ślinianek mogą oddziaływać niektóre choroby: cukrzyca , choroba Hodgkina, choroba Parkinsona, HIV/AIDS i zespół Sjögrena mogą prowadzić do powstawania suchości w jamie ustnej;
radioterapia – jeżeli podczas leczenia nowotworów złośliwych głowa lub szyja zostaną wystawione na działanie promieniowania, ślinianki mogą ulec uszkodzeniu – wtedy utrata wydzielania śliny może być całkowita lub częściowa, przejściowa lub trwała;
chemioterapia – leki stosowane w leczeniu nowotworów złośliwych mogą powodować zagęszczenie śliny, co może powodować uczucie suchości w jamie ustnej;
menopauza – zmieniający się poziom hormonów może wpływać na funkcjonowanie ślinianki, często powodując u kobiet przechodzących menopauzę i już po niej utrzymującą się suchość w jamie ustnej;
palenie – wiele osób palących fajkę, cygara oraz duże ilości papierosów doświadczają suchości w jamie ustnej;

Skąd mam wiedzieć, że mam suchość w jamie ustnej? Każdemu od czasu do czasu robi się sucho w ustach. Dopiero wtedy, gdy uczucie to nie ustępuje, możemy podejrzewać, że mamy problemy z produkcją śliny. Do objawów suchości w jamie ustnej zalicza się:

uczucie lepkości, suchości w ustach
trudności w połykaniu
pieczenie języka
uczucie suchości w gardle
popękane wargi
pogorszenie zdolności rozpoznawania smaku lub metaliczny smak w ustach
bolesne zmiany w obrębie jamy ustnej
często zdarzający się nieprzyjemny zapach z ust
trudności w żuciu lub mówieniu

W jaki sposób leczy się suchość w jamie ustnej? Jedynym trwałym sposobem wyleczenia suchości jamy ustnej jest usunięcie przyczyny.

Jeżeli suchość w jamie ustnej jest wynikiem stosowania określonych leków, lekarz może zapisać ci inny lek lub zmienić jego dawkowanie.

Jeżeli ślinianki funkcjonują nieprawidłowo, nadal jednak wytwarzają pewne ilości śliny, lekarz może zapisać Ci lek, który poprawi ich działanie.

Jeżeli usunięcie przyczyny suchości w jamie ustnej nie jest możliwe lub jest możliwe, lecz nie od razu, istnieje kilka sposobów, dzięki którym można nawilżać jamę ustną. Dentysta może zalecić Ci stosowanie środków nawilżających do jamy ustnej, np. substytutów śliny. Również płukanie jamy ustnej specjalnymi płynami może przynieść ulgę. Możesz ponadto:

często pić niewielkie ilości wody lub napojów bez cukru
unikać napojów zawierających kofeinę, np. kawy czy różnego rodzaju napojów gazowanych, które mogą wysuszać jamę ustną
żuć gumę do żucia bez cukru lub ssać cukierki bez cukru, aby pobudzić wypływ śliny (jeśli oczywiście częściowo zachowana jest funkcja ślinianek)
nie używać tytoniu ani alkoholu, gdyż mogą one wysuszać jamę ustną
powinieneś pamiętać, że ostre lub słone potrawy mogą powodować ból w przypadku suchości jamy ustnej
stosować nawilżacz na noc

02/2001

Suchość w ustach – co to jest?

Suchość w ustach, zwana również kserostomią, to przykre wrażenie braku śliny i zmniejszenia wilgotności w jamie ustnej. Towarzyszy jej szeroka gama objawów, takich jak:

pieczenie języka,
pękanie i spierzchnięcie warg,
uczucie suchości w gardle,
trudności w mówieniu lub formowaniu kęsa pokarmowego,
zaburzenia w odczuwaniu smaku,
uczucie lepkości w jamie ustnej.

Za wydzielanie śliny odpowiedzialne są gruczoły, zwane śliniankami. Ze względu na stan funkcjonowania tych narządów, możemy podzielić suchość jamy ustnej na prawdziwą, kiedy dochodzi do zaburzenia pracy ślinianek w tworzeniu śliny, oraz rzekomą, która odznacza się uczuciem suchości przy zachowaniu prawidłowej aktywności gruczołów ślinowych.

You might be interested: Wypadanie włosów u mężczyzn – przyczyny i leczenie

Kserostomia może być chorobą samą w sobie, bez ustalonego podłoża, jednak zdarza się, że wchodzi w skład objawów poważniejszych schorzeń.

Przewlekły niedobór śliny wykazuje negatywnie działanie na funkcje jamy ustnej. Zaburzenia połykania, zwane dysfagią, związane z nieprawidłowym formowaniem kęsów pokarmu może skutkować zakrztuszeniem oraz niedożywieniem.

Wysychanie błon śluzowych policzków czy języka, wraz z usunięciem przeciwbakteryjnych właściwości śliny, narażają pacjenta na powstawanie próchnicy, bolesnych aft, owrzodzeń lub miejscowych zakażeń grzybiczych oraz bakteryjnych. Ślina odgrywa również ważną rolę w procesie artykulacji.

Właściwe nawilżenie jest niezbędne do komfortowego poruszania ustami i językiem przy wypowiadaniu słów.

stomatologia

Suchość w ustach – przyczyny

Uczucie suchości w ustach wiąże się najczęściej ze zmniejszeniem wydzielania śliny, które może mieć miejsce w licznych patologiach ślinianek lub chorobach ogólnoustrojowych. Często u źródła tego problemu leży niehigieniczny tryb życia, stres lub skłonność do używek.

Suchość w ustach to jeden z pierwszych i ważniejszych objawów w diagnostyce odwodnienia. Przy zmniejszonym spożyciu lub zwiększonym wydalaniu wody, organizm stara się oszczędzać płyny, ograniczając produkcję śliny. Pozbawione wilgoci śluzówki policzków, języka oraz warg stają się matowe i podatne na uszkodzenia czy tworzenie się aft.

Odwodnienie często dotyka ludzi starszych, którzy wraz z wiekiem mogą wykazywać zmniejszone poczucie pragnienia. Do utraty wody przez organizm dochodzi także w wyniku intensywnych wymiotów, biegunki, silnych krwawień, rozległych oparzeń, gorączki lub cukrzycy.

Istotną przyczyną problemu są również leki. Do specyfików, często wywołujących uczucie suchości w ustach, należą:

leki moczopędne,
leki stosowane w terapii chorób psychicznych,
leki przeciwalergiczne,
leki przeciwastmatyczne,
leki cholinolityczne.

Ważne, aby nie przerywać przyjmowania leków, zaleconych przez lekarza, gdy wystąpi suchość w ustach. Warto poruszyć ten temat na kolejnej wizycie i rozważyć ewentualną zmianę terapii.

Do zmniejszonego wydzielania śliny przyczyniają się również choroby obejmujące ślinianki. Objawy suchości w ustach występują w schorzeniach reumatycznych (zespół Sjögrena, reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina), nadczynności tarczycy, AIDS, zaburzeniach psychicznych, niedoborach witamin oraz żelaza.

Suchość w ustach a stres

Sytuacje stresowe nie są problemem jedynie psychologicznym. Wielu ludzi na trudne momenty w życiu reaguje nudnościami, biegunką, kołataniem serca czy wzmożoną potliwością. Ze świata naukowego coraz częściej dochodzą głosy, że w wyniku długotrwałego stresu cierpi również właściwe funkcjonowanie jamy ustnej.

Przyczyny kserostomii w czasie stresu są wielopoziomowe. Z jednej strony, dochodzi do aktywacji układu współczulnego, który dzięki adrenalinie przygotowuje organizm do walki. Ślinianki produkują małą ilość lepkiej i gęstej śliny.

Z drugiej zaś strony, przyspieszony oddech przez usta oraz częste przełykanie w sytuacjach stresowych dodatkowo pozbawiają jamy ustnej nawilżenia, skąd bierze się poczucie suchości.

Podobne dolegliwości można zaobserwować u pacjentów cierpiących z powodu zaburzeń lękowych.

Zęby, pozbawione antybakteryjnych właściwości śliny, w większym stopniu narażone są na rozwój zmian próchniczych. W tym przypadku, uważna higiena jamy ustnej oraz częste wizyty kontrolne u stomatologa stanowią podstawę utrzymania uśmiechu w dobrej kondycji.

Okazuje się, że suchość to nie jedyny problem w obrębie jamy ustnej, spowodowany stresem. Niektórzy ludzie w trudnych sytuacjach mimowolnie zgrzytają zębami. Długotrwały bruksizm prowadzi do uszkodzenia zębów poprzez ich nadmierne ścieranie i ukruszenia. Wpływa to na nieprawidłowe ustawienie zębów względem siebie, utrudniając proces żucia.

Zmiany hormonalne, zachodzące podczas długotrwałego stresu, wykazują niekorzystny wpływ na dziąsła. Dochodzi do zaburzeń w regeneracji oraz zapalenia, które może przerodzić się w paradontozę, będącą przyczyną rozchwiania i utraty zębów.

Suchość w ustach jak zwalczyć

Najlepszą metodą terapii, jaką oferuje medycyna, jest leczenie przyczynowe. W przypadku kserostomii, odnalezienie źródła problemu nie zawsze kończy się sukcesem. W takich przypadkach pozostaje leczenie objawowe, które również może przynieść spodziewane efekty.

Gdy mamy do czynienia z kserostomią prawdziwą, podstawą zażegnania problemu będzie terapia schorzenia, które wywołało suchość w ustach. Do sygnałów, skłaniających ku rozpoznaniu kserostomii prawdziwej, zalicza się obecność dodatkowych objawów spoza jamy ustnej.

Do postawienia właściwej diagnozy potrzeba konsultacji z lekarzem i wykonania odpowiednich badań.

Leczeniem chorób tkanki łącznej (zespołu Sjögrena, twardziny, tocznia czy reumatoidalnego zapalenia stawów) zajmuje się reumatolog, natomiast przy podejrzeniu cukrzycy warto zasięgnąć porady diabetologa.

Przyjmowanie dużej ilości różnych leków może mieć związek z suchością w jamie ustnej. Warto poprosić lekarza o sprawdzenie listy zażywanych specyfików i potencjalną zmianę.

Przy zachowanej funkcji ślinianek pozostaje opcja leków ślinopędnych, takich jak pilokarpina, cewimelina czy acetylocysteina. Przyjmowane zgodnie z zaleceniami, wzmagają wydzielanie śliny, poprawiając nawilżenie śluzówek jamy ustnej.

W leczeniu objawowym kserostomii wykorzystuje się dostępne w aptekach substytuty śliny, najczęściej w formie żeli. Łagodzą one podrażnienia, związane z suchością w ustach, dają poczucie nawilżenia, a także mogą zawierać dodatkowe składniki, chroniące przed rozwojem próchnicy.

Suchość w ustach domowe sposoby

Gdy uczucie suchości w ustach zachodzi przy braku chorób współistniejących i prawidłowej funkcji ślinianek, a pozostaje jedynie subiektywnym wrażeniem, mówimy o kserostomii rzekomej. Często wynika ona z wydzielania zbyt małej ilości śliny. Aby pobudzić gruczoły do pracy można spróbować wykorzystać kilka domowych sposobów, co pozwoli zachować odpowiedni poziom nawilżenia śluzówek.

Wśród domowych sposobów na zwiększenie produkcji śliny wyróżnia się żucie gumy. Praca żuchwą to mechaniczny bodziec, pobudzający gruczoły do pracy.

W aptekach można dostać specjalistyczne produkty, które posiadają dodatkowe składniki ochronne, wspomagające remineralizację szkliwa.

Należy pamiętać, że zbyt długie żucie gumy może negatywnie odbić się na funkcjonowaniu stawu skroniowo-żuchwowego. Warto stosować różne metody radzenia sobie z kserostomią naprzemiennie.

Kwaśny smak pokarmu intensywnie pobudza wydzielanie śliny. Ssanie cukierków o smaku miętowym, cytrynowym lub cynamonowym pomoże znieść przykre dolegliwości.

Ulgę w suchości jamy ustnej przyniosą płukanki z naparu z siemienia lnianego. Łyżkę rozgnieciony nasion wystarczy zalać szklanką ciepłej wody i odstawić na pół godziny. Wystarczy kilkukrotnie w ciągu dnia przepłukać usta wystudzonym naparem, a zawarte w siemieniu składniki ułatwią utrzymanie nawilżenia błon śluzowych.

Ogólne zalecenia u pacjentów z problemem suchości jamy ustnej obejmują spożywanie dużej ilości płynów w małych porcjach, które chwilowo nawilżą śluzówki, ale poprawią też nawodnienie organizmu, co jest szczególnie ważne u osób starszych, podatnych na odwodnienie.

Ważne, z punktu widzenia problemu, wydaje się także utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza w pomieszczeniach.

Z uwagi na zwiększone ryzyko powstania próchnicy, zaleca się ograniczenie spożywania słodyczy, palenia tytoniu (pojawia się często suchość w gardle w nocy) oraz unikanie napojów o dużej zawartości kofeiny (kawa, napoje gazowany typu cola).

W kserostomii duży nacisk należy położyć na staranną higienę jamy ustnej. Szczotkowanie zębów co najmniej 2 razy dziennie lub po każdym posiłku, nitkowanie oraz stosowanie odpowiednich płukanek stanowią podstawę zapobiegania rozwoju przykrych stomatologicznych konsekwencji suchości w ustach.

Podsumowanie

Problem suchości w jamie ustnej jest szeroko rozpowszechniony i narasta wraz z wiekiem. Może występować jako subiektywne odczucie braku śliny, jednak bywa także objawem licznych chorób, więc nie powinno się go lekceważyć.

Kserostomia to nie tylko nieprzyjemne wrażenie, ale zaburzenie, prowadzące do poważnych konsekwencji w jamie ustnej, wliczając w to afty, grzybicę, próchnicę czy zapalenie dziąseł.

W zależności od przyczyny, należy zacząć od leczenia schorzeń podstawowych, a jeśli czynność ślinianek została zachowana, można próbować poradzić sobie z problemem domowymi sposobami lub, w przeciwnym wypadku, dostępnymi w aptece substytutami śliny.