Synowektomia – co to jest, wskazania, jak wygląda?

Szerokie wprowadzenie techniki artroskopowej do medycyny oraz współpraca z zespołem specjalistów w rehabilitacji narządu ruchu, umożliwia skrócenie okresu rehabilitacji pooperacyjnej do minimum.

Wskazania do artroskopii stawu kolanowego

• Naprawy uszkodzeń łąkotek, szycie przy pomocy szwów klasycznych i implantów biowchłanialnych, naprawy i przeszczepy powierzchni chrzęstnych.
• Artroskopowe usunięcia zwłóknień śródstawowych i błony maziowej (synowektomie) u pacjentów po urazach i chorych na reumatoidalne zapalenie stawów.
• Leczenie zwichnięć rzepki i chorób stawu rzepkowo-udowego.
• Artroskopowe usunięcia wczesnych zmian zwyrodnieniowych kolana.

Opis zabiegu

Do przeprowadzenia operacji konieczne jest znieczulenie. Anestezjolog bada pacjenta przed znieczuleniem i wyjaśnia proponowany rodzaj znieczulenia.

Większość pacjentów przechodzi operację stawu kolanowego w znieczuleniu ogólnym, dożylnym. Znieczulenie to wybierane jest z powodu mniejszej ilości powikłań, jakie mogą wystąpić i braku przykrych efektów ubocznych znieczulenia ogólnego, takich jak nudności, wymioty, bóle gardła i krtani oraz uczucie ogólnego rozbicia.

W pewnych przypadkach do zabiegu artroskopii stosuje się znieczulenie lędźwiowe. Po operacji kolano zaopatrzone jest w jałowy opatrunek i w stawie pozostaje cienka rurka (dren) odprowadzająca nadmiar krwi. Zostanie ona usunięta następnego lub kolejnego dnia rano. Bezpośrednio po powrocie do łóżka kolano pacjenta zostaje schłodzone opatrunkiem chłodzącym.

Ostateczna cena zabiegu jest uwarunkowana rodzajem i ilością implantów/zszywek niezbędnych do skutecznego przeprowadzenia zabiegu.

Jak się przygotować?

Na 10-14 dni przed przyjęciem na zabieg należy wykonać podstawowe badania dodatkowe. Należą do nich:

• grupa krwi
• morfologia
• elektrolity
• poziom cukru
• próby wątrobowe
• układ krzepnięcia
• EKG
• zdjęcie klatki piersiowej z opisem
• analiza moczu.

Bezwzględnie wymagane jest ważne szczepienie p-WZW B. Jeżeli u pacjenta współistnieje inna choroba, np. serca, płuc, wątroby, nerek lub układu nerwowego należy koniecznie skontaktować się wcześniej ze swoim lekarzem rodzinnym celem wykluczenia przeciwwskazań do operacji.

Przyjęcie do szpitala odbywa się w dniu zabiegu w godzinach porannych, na czczo.

Zalecana diagnostyka przed zabiegiem

Do zabiegu artroskopowego pacjenta kwalifikuje lekarz, który będzie ten zabieg wykonywał.

Poza badaniem klinicznym lekarz prowadzący wymaga wykonania diagnostycznego USG stawu lub badania MRI. Czasem konieczne jest wykonanie RTG stawu.

Po konsultacji i uzgodnieniu z pacjentem rodzaju i wskazań do operacji ustalany jest termin operacji.

Przewidywany czas hospitalizacji

Czas pobytu w szpitalu: 1 dzień. Zabieg przeprowadza się w trybie chirurgii jednego dnia.

Pacjent przyjmowany jest na oddział w godzinach porannych i wypisywany po południu lub następnego dnia rano. W razie konieczności pobyt może zostać przedłużony nawet do kilku dni.

Zalecenia po zabiegu – rekonwalescencja

Po zabiegu pacjent otrzymuje przez kilka dni leki przeciwbólowe i przeciwzakrzepowe (heparyny).

Zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej do niezbędnego minimum przez co najmniej tydzień. Jak łatwo się można spodziewać organizm reaguje na wykonaną operację. Reakcja jest większa, jeżeli krwiak pooperacyjny jest duży. Siadanie, stawanie i chodzenie możliwe jest w pierwszej dobie po operacji.

W opanowaniu chodzenia pomaga rehabilitant. Pokazuje pierwsze ćwiczenia, uczy jak chodzić przy pomocy 2 lasek. Pacjent będzie z nich korzystał przez około 2-3 tygodnie po operacji.

Lekarz lub rehabilitant informuje, z jaką siłą można stawać na operowanej nodze. Zwykle pełne obciążanie nogi możliwe jest po ok. 7 dniach.

Po artroskopii nie ma konieczności stosowania stabilizatora stawu. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy uszkodzona łąkotka została zeszyta lub wykonano zabieg naprawczy na chrząstce lub więzadłach, a staw wymaga czasowego unieruchomienia. W tym wypadku pacjent informowany jest o potrzebie stabilizacji stawu w czasie chodzenia.

Na co należy zwrócić szczególną uwagę po zabiegu?

Typowe objawy pooperacyjne:

• stany gorączkowe i umiarkowany ból, głównie wieczorem (do 38°C)
• obrzęk i płyn w stawie
• niewielkie sączenie krwi z rany pooperacyjnej
• trudności w utrzymywaniu pełnego wyprostu stawu
• umiarkowany do dużego, krwawy wylew podskórny na goleni i pod kolanem
• obrzęk okolicy kostek i goleni.

Jeżeli jednak:

• temperatura ciała jest stale podwyższona (ponad 38,5°C)
• okolica rany zmieniła się i jest coraz bardziej obrzęknięta i zaczerwieniona
• ból w stawie zamiast stopniowo maleć, stale nasila się
• z rany wydobywa się duża ilość wydzieliny krwistej
• obrzęk kostek jest bolesny i powiększa się
• pojawiają się i utrzymują nudności i wymioty
• pojawił się silny ból głowy

w takich przypadkach należy niezwłocznie skontaktować ze swoim lekarzem rodzinnym lub gabinetem lekarza, który przeprowadził operację lub najbliższym szpitalem.

Opracowanie: dr n. med. Jacek Walawski

 Lekarz wykonujący zabieg:

dr n. med. Jacek Walawski

zobacz profil lekarza

Opinie pacjentów:

 Jolanta Świdnik

Świetny specjalista w swojej dziedzinie, a przy tym wspaniały człowiek, wyleczył mi oba kolana, bardzo gorąco polecam pana doktora!

 Maria

Miły, kompetentny. Zaczął od wywiadu bardzo szczegółowego. Zlecił prześwietlenie stopy, a następnie rehabilitację. Gdyby nie to, pewnie chodziłabym z bólem jeszcze pewnie parę ładnych lat. Wszędzie gdzie byłam się badać mówili że wszystko jest ok bo nie ma obrzęku, a tu proszę – jedna wizyta i wszystko jasne.

Artykuły, które mogą Cię zainteresować:

Synowektomia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Synowektomia – operacja chirurgiczna polegająca na usunięciu zmienionej błony maziowej w obrębie stawu lub ścięgna. Operacje tego typu najczęściej wykonywane są w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów. Są też leczeniem z wyboru w przypadku barwnikowego kosmkowo-guzkowego zapalenia błony śluzowej stawów oraz chrzęstniakowatości maziówki[1].

Synowektomia najczęściej jest wykonywana w obrębie stawów śródręczno-nadgarstkowych i w obrębie nadgarstka, stawu kolanowego, choć możliwa jest w obrębie każdego stawu.

Zabieg ten likwiduje ból, poprawia funkcję stawu i opóźnia procesy destrukcyjne stawu.

Synowektomia artoskopowa (wykonana w trakcie artroskopii) daje 75% dobrych wyników w przypadku zastosowania wczesnej procedury operacyjnej[2].

Przerośniętą błonę maziową można również poddać synowektomii chemicznej (tzw. synowiorteza). Zabieg ten polega na wstrzyknięciu do stawu związku chemicznego (np. czterotlenku osmu), który niszczy komórki błony maziowej[3].

Nowszą metodą jest synowektomia radioizotopowa, zwana także radiosynowektomią. Ta nieoperacyjna procedura medyczna polega na podaniu do jamy stawu drogą nakłucia radioizotopu, który niszczy błonę maziową. Zalecane jest całkowite unieruchomienie nakłutego stawu na 48 h po zabiegu[4]. Ten rodzaj synowektomii stosowany jest np.

w leczeniu artropatii hemofilowej[5] oraz młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów [3].
Radiofarmaceutykiem stosowanym w ich przebiegu jest cytrynian itru 90[6]. Do synowektomii radioizotopowej wykorzystuje się również izotopy renu 186 i erbu 169[7]. Skuteczność radiosynowektomii wynosi ok. 60-80% (tzn.

u 60-80% pacjentów występuje poprawa stanu chorego, choć zwykle nie natychmiastowa)[4].

Przypisy

1. ↑ Fuerst M., Zustin J., Lohmann C., Rüther W. [Synovial chondromatosis.]. „Der Orthopade”, maj 2009. DOI: 10.1007/s00132-008-1398-y. PMID: 19458934. 
2. ↑ Janusz Kubacki, Mirosław Kokosz, Monika Grygorowicz, Hanna Adamczyk-Bujniewicz; Wartość synowektomii kolana w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Ortopedia. Traumatologia. Rehabilitacja.

   2006(1)

3. ↑ a b Paweł Małdyk, Lidia Rutkowska-Sak, Barbara Lisowska. Standardy leczenia. Synowektomia stawów kolanowych u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów. „Reumatologia”. 47 (4), s. 188–192, 2009. 
   [1]
4. ↑ a b EANM PROCEDURE GUIDELINES FOR RADIOSYNOVECTOMY
5. ↑ Sławomir Wisławski, Andrzej B.

   Szczepanik, Radosław Bilski, Stanisław Ancyparowicz, Alfred J. Meissner, Jacek Proniewski;Ocena skuteczności synowektomii izotopowej w nawracających samoistnych wylewach do stawów kolanowych u chorych na hemofilię. Postępy Nauk Medycznych 7-8/2007, s.

   328-332

6. ↑ Krzysztof Łuka, Paweł Król, Paweł Cieśla, Aleksandra Berent;Zastosowanie synowektomii izotopowej w leczeniu przewlekłego, wysiękowego zapalenia stawów. Ortopedia. Traumatologia. Rehabilitacja.2005(4)
7. ↑ van der Zant FM., Boer RO., Moolenburgh JD., Jahangier ZN., Bijlsma JW., Jacobs JW.

   Radiation synovectomy with (90)Yttrium, (186)Rhenium and (169)Erbium: a systematic literature review with meta-analyses.. „Clinical and experimental rheumatology”. 1 (27). s. 130–9. PMID: 19327243. 

Linki zewnętrzne

• EANM PROCEDURE GUIDELINES FOR RADIOSYNOVECTOMY (Międzynarodowe zalecenia dotyczące procedury radiosynowektomii, w języku angielskim)

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Synowektomia&oldid=53334401”

Synowektomia kolana

Staw kolanowy jest największym stawem w organizmie człowieka. Jest stawem złożonym funkcjonalnie zbudowanym z dwóch części (przedziałów) często określanymi jako stawy:

Kolano wzmocnione jest kilkunastoma więzadłami zewnętrznymi oraz dodatkowo bardzo silnymi więzadłami wewnętrznymi – więzadłem krzyżowym przednim i tylnym. Przestrzeń stawu udowo-goleniowego i rzepkowo-udowego jest ograniczona torebką stawową. Zbudowana jest ona z dwóch warstw:

Błona maziowa jest bardzo delikatną strukturą, która w wyniku przebytych urazów kolana lub różnorodnych chorób reumatycznych (m.in.

reumatoidalne zapalenie stawów, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, dna moczanowa, toczeń rumieniowaty i twardzina układowa) czy też w nowotworach i gruźlicy może przerastać wielokrotnie zwiększając swoją objętość i co za tym idzie aktywność wydzielniczą.

Doprowadza to do nadprodukcji mazi stawowej, która w wyniku tego procesu ma nieprawidłowy skład chemiczny. W tej sytuacji jej wartość jako substancji ułatwiającej poślizg powierzchni stawowych oraz odżywczej dla chrząstki stawowej jest znacznie obniżona.

Zmiany chorobowe zachodzące w błonie maziowej można podzielić, w zależności od czasu trwania zapalenia, na 3 grupy:

1. okres wczesny, który charakteryzuje pogrubienie i obrzęk błony maziowej oraz zwiększenie ilości płynu stawowego;
2. okres zaawansowany – znaczny przerost błony maziowej;
3. okres późny, któremu towarzyszy przerost błony maziowej z jej licznymi i dużymi wpukleniami pomiędzy pracujące powierzchnie stawowe, obecność zwapnień i zwłóknień oraz obecność ciał wolnych w płynie stawowym.

Zmianom w stawie kolanowym, powstałym na skutek zapalenia błony maziowej, towarzyszy silny ból oraz zmniejszenie fizjologicznego zakresu ruchu w stawie. Występuje tkliwość palpacyjna, może występować ocieplenie zajętej okolicy oraz zwiększenie obrysu stawu, co świadczy o jego obrzęku. Stan zapalny ponad to może powodować ogólne osłabienie oraz gorączkę.

Zapalenie błony maziowej – diagnostyka

Badanie, które w pierwszej kolejności wykonuje lekarz ortopeda przy zapaleniu błony maziowej to badanie ultrasonograficzne (USG kolana).

Pozwala ono stwierdzić czy w stawie znajduje się prawidłowa ilość płynu stawowego oraz czy błona stawowa jest przerośnięta i przekrwiona.

Innym badaniem, które może to zobrazować jest MRI kolana, jednak ze względu na cenę i czas oczekiwania w przypadku diagnostyki zapalenia bardzo rzadko się go wykonuje.

Zapalenie błony maziowej – leczenie zachowawcze

U pacjentów cierpiących na zapalenie błony maziowej, w pierwszym etapie stosuje się leczenie zachowawcze składające się na farmakoterapię, fizykoterapię oraz ograniczenie aktywności ruchu w stawie i jego odciążenie.

Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne są podawane doustnie lub miejscowo, ale także w zaawansowanych przypadkach pod kontrolą USG kolana bezpośrednio do jamy stawu.

Oprócz tego wykonuje się zabiegi fizykoterapeutyczne, których zadaniem jest zmniejszenie występującego stanu zapalnego, bólu i obrzęku (np. krioterapia, ultradźwięki, laser, jonoforeza z lekiem przeciwzapalnym).

Próby leczenia zachowawczego zapalenia błony maziowej są często skuteczne, ale w razie niepowodzenia tej formy postępowania konieczne bywa zastosowanie leczenia operacyjnego.

Zapalenie błony maziowej – leczenie operacyjne

Wskazaniami do leczenia operacyjnego zapalenia błony maziowej kolana są: destrukcja stawu, nadmierny przerost błony maziowej nie ustępujący pomimo przewlekłego leczenia farmakologicznego wszelkie uciski na nerwy oraz zapalenie w obrębie ścięgien, które może przebiegać z ich uszkodzeniem. Sam stan zapalny stawu, ograniczenie ruchomości oraz ból nie są bezwzględnymi wskazaniami do leczenia operacyjnego a decyzja o tym, jaka metoda leczenia będzie najbardziej odpowiednia, jest podejmowana wspólnie z pacjentem po przedstawieniu wszystkich za i przeciw.

Zabieg operacyjny wykonywany w przypadku zapalenia błony maziowej stawu kolanowego to synowektomia kolana polegająca na możliwie całkowitym usunięciu przerośniętej błony maziowej . Synowektomia może być przeprowadzona na dwa sposoby: artroskopowo lub klasycznie (metoda otwarta tzw. „na otwarto”).

Synowektomia artroskopowa należy do technik diagnostyczno-operacyjnych mało inwazyjnych, w czasie której artroskop wprowadzany jest do stawu przez niewielkie nacięcia w jego okolicy, co ma bezpośredni wpływ na zmniejszenie pooperacyjnych dolegliwości bólowych, skrócenie pobytu w szpitalu, zmniejszenie ryzyka powikłań i przede wszystkim szybszy powrót pacjenta do normalnego funkcjonowania bez bólu i ograniczeń.

Artroskopowa synowektomia kolana

Artroskopowa synowektomia kolana jest procedurą chirurgiczną polegającą na usunięciu zmienionej chorobowo błony maziowej. Celem tego zabiegu jest likwidacja zapalenia w stawie poprzez usunięcie błony maziowej, co prowadzi do ustąpienia obrzęku stawu i dolegliwości bólowych.

Artroskopowa synowektomia kolana – rehabilitacja po zabiegu

Postępowanie rehabilitacyjne po artroskopowej synowektomii stawu kolanowego zakłada indywidualny plan usprawniania oraz dobranie odpowiednich ćwiczeń rehabilitacyjnych do etapu gojenia się operowanych tkanek.

Postępowanie pooperacyjne w pierwszej fazie (do 2 tygodnia po zabiegu) ma na celu kontrolę bólu, stanu zapalnego i wysięku poprzez stosowanie zimnych kompresów przez 7 do 10 minut co 2 godziny oraz zastosowanie częściowego odciążenia operowanej kończyny.

Wskazane jest wykonywanie w pierwszych dniach po zabiegu biernych i samowspomaganych ruchów w stawie kolanowym dla przywrócenia prawidłowego fizjologicznego zakresu ruchu oraz ćwiczeń izometrycznych mięśnia czworogłowego uda.

W kolejnych dniach należy wprowadzić ćwiczenia zginania i prostowania kolana w zamkniętych łańcuchach kinematycznych oraz ćwiczenia propriocepcji dla stawu kolanowego. W tej fazie należy również zadbać o naukę prawidłowego chodu o kulach z częściowym odciążeniem kończyny.

W kolejnym etapie bardzo istotne jest odzyskanie kontroli nerwowo – mięśniowej stawu kolanowego. Konieczne jest dalsze stopniowe zwiększanie zakresu ruchu w kolanie oraz kontynuowanie ćwiczeń z poprzedniego etapu z dodatkowym zastosowanie oporu progresywnego.

Dodatkowo nacisk kładzie się na zwiększenie siły mięśniowej koniecznej do prawidłowego funkcjonowania oraz utrzymania stabilizacji i prawidłowej osi kończyny dolnej, przywrócenie fizjologicznej ruchomości i uzyskanie prawidłowego wzorca chodu po zróżnicowanym podłożu.

Uzyskanie pełnego zakresu ruchu w stawie oraz odpowiedniej siły mięśniowej umożliwia powrót pacjenta do aktywności życia codziennego.

Całkowity czas rehabilitacji do pełnego wyleczenia pacjenta po artroskopowej synowektomii wynosi około 2-6 miesięcy.

Synowektomia izotopowa kolana

Inną metodą usunięcia błony maziowej jest radiosynowektomia izotopowa. Wykonuje się ją raczej u ludzi starszych, u których istnieją przeciwwskazania do leczenia operacyjnego.

Zabieg ten polega na usunięciu z kolana nadmiaru płynu zapalnego oraz dostawowym wstrzyknięciu roztworu radioizotopu, którego celem jest usunięcie błony maziowej poprzez wywołanie jej martwicy i zwłóknienia.

Wskazaniem do wykonania synowektomii są m.in. reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego oraz nawracające, wysiękowe zapalenie stawu kolanowego.

Warunkiem zastosowania tego typu leczenia jest nieprzerwana torebka stawowa uniemożliwiająca wypływ izotopu na zewnątrz. Zabiegi te wykonywane są w zakładach medycyny nuklearnej, zazwyczaj przy wykorzystaniu kontroli USG kolana.

Po podaniu izotopu konieczne jest kilkudniowe unieruchomienie stawu w celu zabezpieczenia przed wyciekiem izotopu, który w konsekwencji mógłby spowodować martwicę tkanki podskórnej i skóry, co wiązałoby się z długotrwałym leczeniem.

Widoczny efekt terapeutyczny synowektomii izotopowej osiągany jest po około 3-4 tygodniach od podania izotopu. Obserwuje się znaczne zmniejszenie bólu, obrzęku oraz zwiększenie ruchomość stawu.

Maksymalny efekt pozabiegowy jest uzyskiwany po około 6 miesiącach.

Ten czas jest konieczny na zniszczenie przerośniętej, zmienionej zapalnie błony maziowej oraz regenerację zdrowej koniecznej do normalnego funkcjonowania stawu.

Radiosynowektomia jest zabiegiem mało inwazyjnym i w przeciwieństwie do zabiegów operacyjnych nie wymaga rehabilitacji po zabiegu, wykonywana jest ambulatoryjnie, a pacjent po zabiegu wraca do domu i normalnych czynności życiowych. Jest to zabieg bezpieczny dla samego pacjenta i jego otoczenia. Nie ma obawy promieniowania izotopu poza staw.

Zastosowanie izotopowej synowektomii kolana:

• przed zabiegami inwazyjnymi takimi jak np. synowektomia artroskopowa kolana w celu wyeliminowania konieczność przeprowadzenia zabiegu operacyjnego;
• w kilka tygodni po synowektomii artroskopowej lub otwartej, celem wzmocnienia efektu terapeutycznego leczenia operacyjnego;
• w przypadku stanu zapalnego stawu po wstawieniu endoprotezy stawu kolanowego.

Ważne informacje

Najczęściej zadawane pytania o zabieg synowektomii kolana:

Spóźniony start po artroskopii, czyli strzał we własne kolano – Blog – Fizjomed profesjonalna rehabilitacja

Dzisiaj poruszę temat wczesnego postępowania po artroskopii kolana. Uważam, że zbyt mało mówi się o rehabilitacji wczesno-pooperacyjnej, a według mnie jest ona podstawą szybkiego powrotu do zdrowia. Z drugiej strony, początkowe zaniedbania mogą mieć duży wpływ na spowolnienie tempa późniejszego usprawniania, a w niektórych przypadkach nawet uniemożliwić powrót do pełnej sprawności.

Artroskopia jest to pojęcie bardzo ogólne – oznacza jedynie zabieg polegający na wejściu narzędziami do kolana. Prosto rzecz ujmując jest to zaglądnięcie do stawu. Szczegółowe nazewnictwo zabiegu uzależnione jest od tego co lekarz tam zobaczy i jakich technik naprawczych użyje.

Kładąc się na stół operacyjny mamy jedynie zdiagnozowane podejrzenie dysfunkcji: uszkodzenia łąkotki, więzadeł, chrząstki itp. W 100% potwierdza się to dopiero po wejściu kamery do kolana.

I tak, jeżeli usuwamy łąkotkę to mamy artoskopową meniscektomie, jeśli chirurg czyści chrząstkę to mamy artroskopowy shaving chrząstki, a jeśli przeszczepia więzadło to mamy artroskopową rekonstrukcję więzadła. 

Powyższe przykłady są jedynie niewielkim odsetkiem zabiegów wykonywanych na kolanie metodą artroskopową. Pomimo dużego zróżnicowania zarówno operowanych struktur, jak również stopnia trudności samej operacji, wczesne postępowanie pooperacyjne jest dosyć podobne.

Święte słowa lekarza!

Najważniejszą sprawą jest dowiedzieć się od lekarza jakie mamy wskazania. To on sam powie bądź napisze na wypisie jakie powinno być dalsze wczesne postępowanie ortopedyczne.

Tylko lekarz prowadzący dokładnie wie co zrobił i jaki jest stan kolana. Dlatego też powinien określić czy i jak długo powinno się stosować ortezę pooperacyjną*, kule, zastrzyki przeciwzakrzepowe oraz wyznaczyć od kiedy pacjent może zacząć rehabilitację stacjonarną.

Niemniej jednak termin zalecanej rehabilitacji nie dotyczy wczesnego postępowania pozabiegowego. Zazwyczaj spotykam się z przypadkami, gdzie do mojego gabinetu trafiają pacjenci po ok. 2 tyg. od artroskopii. Prawdę mówiąc nie powinien to być pierwszy kontakt z rehabilitantem. W pierwszych dwóch tygodniach można i należy podjąć już proste ćwiczenia i zabiegi.

Co robić zaraz po zabiegu?

Fizjoterapeutyczne postępowanie wczesno-pozabiegowe jest w większości przypadków podobne i obejmuje okres do pierwszej wizyty w gabinecie rehabilitacji. Pomimo, że wydaje się być proste i trywialne, a czasem pozbawione sensu, to w gruncie rzeczy jest niezmiernie istotne.

Niezależnie od rodzaju wykonanego zabiegu powinniście:

• wykonywać krioterapię kolana – najlepiej kupić sobie kriożele w aptece lub sklepie ortopedycznym, które schładza się w zamrażarce. Okłady robimy 3-5 razy dziennie po 15-20min przez ściereczkę, żeby nie doszło do odmrożenia,
• ćwiczyć łydkę poprzez ruchy stopą, bądź napięcia izometryczne*. Ćwiczenia te poprzez poprawę krążenia krwi w kończynie, zmniejszą ryzyko zakrzepicy i zastoju w żyłach,
• ćwiczyć izometrycznie* mięśnie uda i pośladków,
• ćwiczyć mięśnie tułowia, pleców oraz kończyn górnych,
• wykonywać ćwiczenia oddechowe (dotyczy szczególnie osób starszych)
• bardzo dobre rezultaty przynosi rozluźnianie powięziowe uda i łydki oraz praca w okolicy blizny (opisane w moim poście o bliznach).

Blizny – załatw je zanim one załatwią Ciebie… Część 1

• Techniki te należy zaraz po artroskopii skonsultować z rehabilitantem.

W zależności od rodzaju wykonanej artroskopii należy:

• zginać i prostować kolano – lekarz prowadzący wyznacza czas w jakim powinno zacząć się uruchamiać staw. W większości przypadków jest to wskazane na drugi dzień po zabiegu, niemniej jednak są przypadki, gdzie kolano przez pewien okres pozostaje w całkowitym unieruchomieniu. Jest mi trudno opisać jak powinno wyglądać uruchamianie w poszczególnych sytuacjach ponieważ to lekarz operujący (operator) o tym fakcie decyduje. Niejednokrotnie spotkałem się z sytuacją, że po tym samym zabiegu dwóch różnych operatorów podejmowało inne decyzje co do tempa uruchamiania. Należy ze stanowczością przyjąć, że oboje mieli rację, gdyż nie ma jednego, najlepszego protokołu postępowania pozabiegowego. To chirurg na bazie własnej wiedzy i doświadczenia o wszystkim decyduje, a my musimy się do tego dostosować.
• chodzić o kulach – tutaj także o odciążeniu operowanej kończyny decyduje operator. Jeżeli chce całkowicie odciążyć kolano, to chodzimy z 2 kulami, a jeśli częściowo, to efekt ten uzyskujemy przy pomocy 1 kuli.

Zachęcam do przeczytania mojego posta o chodzeniu z kulami:

Jak chodzić o kulach?

• stosować ortezę* – są one zalecane dosyć rzadko, przy poważniejszych zabiegach. Wg zlecenia możemy stosować ortezy całkowicie usztywniające kolano, albo te z mechanizmem zegarowym, które umożliwiają pracę w dowolnym zakresie.
• wykonywać automobilizację rzepki – ruszanie rzepką w każdą stronę. Technikę tą wykonujemy po większości artroskopii kolana, niemniej jednak decyzję o wprowadzeniu tej techniki powinien podjąć lekarz lub rehabilitant.

Jak widać jest co robić zanim dostaniecie się w ręce specjalisty. Nie prześpijcie proszę tego okresu, a gwarantuję Wam szybszy powrót do zdrowia!!! ????

Powodzenia!!!

• Słowniczek medyczny
• napięcie izometryczne – samo napinanie mięśnia bez wykonywania ruchu w stawie.
• orteza – stabilizator zewnętrzny stawu kolanowego

Endoproteza stawu kolanowego – powrót do sportu?

Endoproteza stawu kolanowego to ,tak jak w przypadku stawu biodrowego o którym znajdziecie Państwo informacje tutaj, implant całkowity lub częściowy stawu kolanowego.

Jego operacyjne wszczepienie powodowane jest zniszczeniem całkowitym/zwyrodnieniem lub uszkodzeniem stawu kolanowego któremu towarzyszą głównie bóle i trudności w funkcjonowaniu a fizjoterapia nie przynosi oczekiwanych efektów.

Endoproteza służy poprawie możliwości ruchowych jak również wyeliminowaniu bólu towarzyszącego przy zwykłych, codziennych czynnościach.

Jak wygląda i z czego jest zrobiona endoproteza stawu kolanowego?

Zanim przejdziemy do docelowego pytania dotyczącego budowy endoprotezy, skupmy się najpierw na budowie samego stawu kolanowego.

O stawie kolanowym mówi się, że jest największym stawem zawiasowym zmodyfikowanym, czyli takim w którym łączą się kłykcie kości udowej(w zagłębieniu kości piszczelowej), kłykcie kości piszczeli oraz powierzchnia stawowa rzepki pogłębione przez łąkotki. Wzmocnieniu całości służą więzadła wewnątrzstawowe i zewnątrzstawowe oraz torebka stawowa.

Implanty endoprotezy są wykonane z materiałów obojętnych dla organizmu człowieka czyli takich które nie wywołują reakcji obronnych organizmu.

Endoproteza składa się z elementów metalowych łączących część bliższą kości piszczelowej, dalszą część kości udowej oraz wkładki znajdującej się pomiędzy nimi którą wykonuje się z tworzywa sztucznego.

Jakie są rodzaje endoprotezy stawu kolanowego?

Endoprotezy możemy podzielić ze względu na dwa kryteria. Pierwszym z nich jest sposób mocowania implantu w kości. Endoprotezy mogą być bezcementowe, cementowane lub hybrydowe.

Endoprotezy cementowe to takie które są mocowane do kości za pomocą cementu kostnego który pewnie mocuje implant w kości, zmniejszając tym ryzyko złamań wokół endoprotezy. Tak zamocowany „nowy staw” daje często szybszy efekt zmniejszenia bólu w porównaniu z implantem mocowanym bezcementowo.

Elementy endoprotezy mocowanej bezcementowo, są umieszczane na swoim miejscu za pomocą wcisku (press-fit). Proteza jest stabilna dzięki połączeniu implantu z kością przez wrośnięcie się.

Zapewnia to porowate pokrycie implantów cienką warstwą tytanu. Taki rodzaj endoprotez dedykowany jest pacjentom u których nie doszło jeszcze do doszczętnego zniszczenia tkanki kostnej.

  W porównaniu z implantem mocowanym cementowo, operacja wszczepienia endoprotezy bezcementowej jest krótsza tak samo jak jej wymiana w razie konieczności.

Wybór tego rodzaju endoprotezy wiąże się niestety z większym ryzykiem złamania wokół implantu z powodu słabnięcia tkanki kostnej lub migracji poszczególnych elementów implantu.

Metodą hybrydową mocowania implantów stawu kolanowego nazywamy metodę w której stosujemy mocowanie cementowe i bezcementowe jednocześnie – w zależności od stanu poszczególnych kości lekarz decyduje które części endoprotezy zostaną zamocowane za pomocą cementu kostnego a które wciskowo.

Wybór rodzaju endoprotezy cementowej czy bezcementowej uzależniony jest przede wszystkim od stanu tkanki kostnej i poziomu aktywności fizycznej pacjenta.

U osób mniej aktywnych fizycznie, nie uprawiających sportu i  ze słabą kością stosuje się zazwyczaj protezy cementowe.

U osób bardziej aktywnych z mocniejszą, bardziej wytrzymałą kością głównie stosowane są protezy bezcementowe.

Z kolei drugim kryterium jest sposób związania elementu udowego i piszczelowego. Pod tym względem dzielimy protezy na:

• endoprotezy związane (zawiasowe) – stosowane w przypadku gdy występuje duża niestabilność stawu kolanowego lub nastąpiło zerwanie wielu wiązadeł których nie można skorygować.
• endoprotezy półzwiązane – najczęściej stosuje się je przy wymianie podczas operacji rewizyjnej stawu kolanowego. Pacjenci kwalifikujący się do operacyjnego wszczepienia endoprotezy półzwiązanej to tacy u których nastąpiło uszkodzenie więzadła bocznego, uraz lub jedna z najczęstszych deformacji- koślawa. Endoproteza półzwiązana stawu kolanowego w swojej budowie posiada element udowy ze specjalną klatką po środku który za pomocą wkładki polietylenowej jest związany z elementem piszczelowym.
• endoprotezy niezwiązane(kłykciowe) to najczęściej stosowany rodzaj endoprotez. W tym przypadku stabilność stawu jest zapewniona przez nieuszkodzone więzadła go otaczające.  Idzie za tym brak konieczności wiązania ze sobą elementu udowego i piszczelowego.

Jak przygotować się do operacji endoprotezy stawu kolanowego?

Właściwe przygotowanie się pacjenta do zabiegu wszczepienia endoprotezy może mieć kluczowe znaczenie w kwestii wyniku zabiegu jak również znacząco zmniejszyć ryzyko powikłań pooperacyjnych.

Pacjentom przygotowującym się do operacyjnego wszczepienia endoprotezy stawu kolanowego zalecana jest kontrola u lekarza rodzinnego w granicach 6-8 tygodni przed planowanym zabiegiem .

Ma to na celu określenie ogólnego stanu zdrowia, ewentualnej korekcji w leczeniu chorób przewlekłych i wypisania zaleceń odnośnie przyjmowania różnego rodzaju suplementów.

Konieczna jest też wizyta u lekarza stomatologa w celu potwierdzenia braku stanów zapalnych w jamie ustnej lub rozpoczęcia leczenia w przypadku wykrycia zmian.

Termin między 6-8 tygodniem przed operacją jest najlepszym i w zasadzie ostatnim momentem na wykonanie niezbędnego szczepienia przeciwko żółtaczce.

Ważnym aspektem o którym również należy pomyśleć odpowiednio wcześnie jest zapewnienie sobie pomocy i opieki.  Będzie potrzebna i przed i po zabiegu.

Przed operacją należy dostosować mieszkanie do potrzeb osoby operowanej i usunąć wszelkie zagrażające jego bezpieczeństwu przedmioty (dywany, kable) oraz poprzesuwać meble które mogłyby ograniczyć pole ruchowe chorego.

Warto w tym czasie rozpocząć również ćwiczenia z chodzeniem o kulach, im szybciej pacjent opanuje technikę odciążania kończyny tym mniej bólu i czasu pochłonie rekonwalescencja po operacji.

Po zabiegu  przez pierwsze kilka tygodni pomoc będzie choremu potrzebna nawet przy najprostszych z punktu widzenia zdrowego czynnościach.

Gdy czas oczekiwania na zabieg zmniejszy się do 1-2 tygodni, wymagane może być odstawienie lekarstw takich jak:

• Aspiryna (Polopiryna, Acard, Polocard) w dawce powyżej 300mg/dziennie
• Lekarstwa przeciwzapalne i przeciwbólowe np. Diklofenak, Majamil, Olfen, Dicloberl, Naproksen, Meloksikam, Aspikam, Piroksikam, Ibuprofen, Ibuprom, Aulin, Nimesil itp.
• Lekarstwa przeciwkrzepliwe np.: Acenokumarol, Warfin (należy wtedy zastąpić je lekiem w iniekcji podskórnej) także Tiklopidyna czy Clopidogrel.
• Niektóre witaminy np. witamina E, K, także produkty spożywcze uzupełnione o te witaminy
• Preparaty ziołowe (ginko-biloba, szałwia, rumianek, arnika, kasztanowiec, dziurawiec, czosnek itp.)

Można przyjmować leki przeciwbólowe zawierające paracetamol, tramadol (Apap, Poltram itp.) oraz przeciwzapalne zawierające celekoksyb (Aclexa, Celebrex). W razie wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub chirurgiem operującym.

• Jak w każdym przypadku, jeden dzień przed pojawieniem się w szpitalu należy rozpocząć dietę lekkostrawną tak, aby jelita mogły pracować prawidłowo a pacjent był na czas zabiegu wypróżniony.
• Należy wziąć porządny prysznic, pamiętając o tym aby nie golić włosów z części ciała poddawanej operacji(aby uniknąć ewentualnych uszkodzeń skóry.
• Udając się do szpitala należy wziąć ze sobą:

• skierowanie do szpitala
• zaświadczenia od lekarzy specjalistów
• wypełnioną kartę przygotowania medycznego do zabiegu endoprotezoplastyki
• dokumentacje medyczną z poprzednich pobytów w szpitalu (jeśli były)
• leki jakie pacjent przyjmuje na stałę, w oryginalnych opakowaniach wraz ze sposobem ich dawkowania
• posiadane wyniki badań takie jak określenie grupy krwi, rtg,usg itp.
• kule łokciowe, pończochy uciskowe, rzeczy osobiste z wyłączeniem biżuterii.

Operacja – przygotowanie i czas trwania

Aby chronić pacjenta i jego nowy staw przed możliwością wystąpienia infekcji podaje się dzień przed operacją antybiotyki oraz heparynę odpowiadającą za ochronę przed powstawaniem zakrzepów.

Operacja trwa zazwyczaj około 2 godzin i jest przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym lub rdzeniowym co oznacza, że jest zupełnie bezbolesna dla pacjenta.

Po otwarciu kolana od przodu, usuwa się zniszczone elementy stawu a następnie w ich miejsce wkłada się  próbny staw w celu sprawdzenia ruchomości stawu i prawidłowości dobranego rozmiaru endoprotezy.  Po wszczepieniu docelowego implantu zakładane są dreny mające których zadaniem będzie odprowadzenie z kolana nadmiernej ilości krwi a następnie zaszywa się kolano.

Jak wygląda i ile trwa rehabilitacja po zabiegu wszczepienia endoprotezy stawu kolanowego?

1. Po endoprotezoplastyce rehabilitację rozpoczyna się w 2 dobie, lecz przebiega ona z koniecznością zażywania środków przeciwbólowych i w obecności doświadczonego rehabilitanta który instruuje pacjenta jak poprawnie wykonywać ćwiczenia.

2. Pobyt w szpitalu trwa około 10 dni po operacji.

   W tym czasie oprócz rehabilitacji usuwane są dreny po operacji, podawane leki oraz kontrolowany jest proces gojenia się rany pooperacyjnej (szwy zdejmujemy po 14-21 dni w zależności od postępowania procesu gojenia)

3. Pacjent jest w stanie wstać samodzielnie z łóżka dopiero w 4 dobie po zabiegu.
4. W pierwszych tygodniach po operacji fizjoterapia jest możliwa tylko przy zażywaniu środków przeciwbólowych.
5. Pacjent z pomocą rehabilitanta uczy się najpierw najprostszych codziennych czynności takich jak wstawanie z łóżka, siadanie i chodzenie o kulach.
6. Należy doskonale zbilansować ćwiczenia tak aby nie obciążyć za bardzo stawu ale tez nie dopuścić do tego aby zesztywniał.
7. W pierwszych 2 tygodniach po zabiegu należy układać kończynę w pełnym wyproście Ma to na celu zapobieganie utrwalenia się przykurczu kolana w zgięciu.
8. Okres rehabilitacji uzależniony jest od rezultatów ćwiczeń i zazwyczaj trwa około 3 miesięcy czas ten jest tez optymalny jako rekonwalescencja przed podjęciem/powrotem do pracy fizycznej.

Zagrożenia i przeciwwskazania do wykonania endoprotezoplastyki stawu kolanowego.

Do najpoważniejszych powikłań jakie występują po operacji wszczepienia sztucznego stawu zaliczamy chorobę zakrzepowo-zatorową.  Aby zapobiegać jej powstaniu stosuje się już przed operacją profilaktyczne leczenie przeciwzakrzepowe.

Do zakrzepicy żył głębokich może dojść w szczególności u pacjentów prowadzących osiadły tryb życia, starszych czy otyłych. Charakterystycznym objawem jest wystąpienie obrzęku podudzia i stopy któremu towarzyszy ból kończyny.

W przypadku zauważenia tego typu objawów należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza gdyż nieleczona zakrzepica może prowadzić nawet do zgonu.

Innym rodzajem powikłań jest wystąpienie infekcji.

Może wystąpić jedynie pod postacią powierzchowną w obrębie rany pooperacyjnej lub w stadium głębokim gdzie zainfekowany jest obszar wszczepienia implantu kolanowego.

Infekcja głęboka może się pojawić nawet kilka dni po operacji. Aby temu zapobiegać podaje się  pacjentom antybiotyk w okresie okołooperacyjnym.

Do rzadziej spotkanych powikłań po zabiegu, ale mogących wystąpić zalicza się:

• uszkodzenie więzadeł stawu kolanowego
• sztywność i ograniczenie ruchomości stawu
• uszkodzenie nerwów oraz naczyń krwionośnych w obrębie operowanego stawu
• obluzowanie endoprotezy – które wymaga reoperacji.

Przeciwwskazania do wykonania operacji wszczepienia sztucznego stawu mogą dotyczyć samego znieczulenia czyli w przypadku istnienia chorób stwarzających duże ryzyko okołooperacyjne.

Do przeciwwskazań ortopedycznych bezwzględnych zaliczamy:

• zakażenia stawu
• zakażenia skóry w okolicy zaplanowanego zabiegu
• choroby neurogenne stawów

Względne lecz również będące przeciwwskazaniami czynniki to:

• znaczna osteoporoza kości
• otyłość/nadwaga
• żylaki,
• młody wiek pacjenta

Jak długo trzeba chodzić o kulach?

Na decyzję o odstawieniu kul wpływa kilka bardzo indywidualnych czynników.

Nie należy w tym wypadku mierzyć siebie czyjąś miarą i wpędzać się w niepotrzebny niepokój dlatego, że komuś dojście do pełnej sprawności przyszło szybciej.

  Pacjent może potrzebować od jednego do sześciu miesięcy aby móc zrezygnować z pomocy sprzętów odciążających operowaną kończynę.

Do czynników mających znaczny wpływ na odzyskanie sprawności należą:

• zaangażowanie w rehabilitację i stosowanie się do zaleceń lekarza
• stopień aktywności fizycznej pacjenta przed powstaniem problemów z narządami ruchu
• siła napięcia mięśni
• stan tkanki kostnej
• ogólny stan zdrowia pacjenta

Jaka jest żywotność endoprotezy stawu kolanowego i czy warto się na nią zdecydować?

W kwestii trwałości implantu stawu kolanowego warto przytoczyć opinię dr.n.med. Jacka Markuszewskiego, mówi on, że:

„Mamy wiele informacji co do skuteczności implantów sprzed 20-30 lat, są one zbierane rejestrach, wiemy że pierwsze 10 lat wytrzymuje 95 % implantów, 20 lat – około 70 %. Obecnie wszczepiane endoprotezy są dużo lepsze.

Lata obserwacji przekładają się na eliminację błędów konstrukcyjnych i słabych ogniw endoprotezoplastyki. W przyszłość patrzymy więc optymistycznie. Należy tu jednak podkreślić, że praktycznie każdą nieprawidłowo funkcjonującą endoprotezę można wymienić.

”

Tak więc wykonanie operacji wszczepienia endoprotezy jest zabiegiem którego efekty będą nam ułatwiać życie przez wiele długich lat. Myśląc o zachowaniu przez ten czas aktywności fizycznej, sprawności ruchowej i radości z życia bez bólu odpowiedz na pytanie „Czy warto?” jest prosta: TAK WARTO!