Torbiel skórzasta jajnika (dermoidalna) – jakie są objawy i jak leczyć?

Dr Agata Tyc-Bobryk:

Co to jest torbiel jajnika?

Torbiel jajnika jest zmianą strukturalną, najczęściej okrągłą, o cienkich ścianach i w zależności od rodzaju torbieli wypełnioną:

• klarowną treścią surowiczą, w przypadku torbieli czynnościowej
• gęstą ciemną krwią, dotyczy to torbieli endometrialnej (tzw. torbiel czekoladowa)
• treścią płynną z domieszką łoju, z elementami zębów, włosów, charakterystyczne dla torbieli skórzastej (tzw. potworniak)

Torbiele jajników często rozpoznawane są przypadkowo, podczas rutynowej kontroli ginekologicznej i nie dają żadnych objawów.

Duże zmiany, które uciskają sąsiadujące struktury mogą dawać objawy bardzo niespecyficzne, takie jak: kłucie w podbrzuszu, ciągnięcie dołem brzucha, wzdęcia, parcie na pęcherz moczowy, powiększenie obwodu brzucha.

Ostry ból podbrzusza, nieustępujący po leczeniu przeciwbólowym, może być objawem skręcającej się torbieli jajnika lub krwawienia do jamy brzusznej w wyniku pęknięcia torbieli ciałka żółtego jajnika.

Kiedy należy operować?

Torbiele jajników nie zawsze wymagają leczenia operacyjnego. W przypadku torbieli czynnościowej często następuje samoistne wyleczenie poprzez pęknięcie torbieli.

Zatem torbiele czynnościowe jajników zwykle albo obserwujemy, regularnie wykonując USG narządu rodnego co 3 miesiące, albo rozpoczynamy leczenie tabletkami antykoncepcyjnymi, które blokując czynność jajników hamują wzrost torbieli. Wówczas również wskazana jest regularna ocena torbieli w USG.

Jeśli średnica torbieli przekroczy 6 cm lub jeśli torbiel daje objawy np. ból brzucha, jest to wskazaniem do leczenia operacyjnego.

Stwierdzając torbiel endometrialną, czyli torbiel wypełnioną ciemną krwią powstającą w przebiegu endometriozy, decyzję o leczeniu operacyjnym uzależniamy od dodatkowych czynników:

• wielkości torbieli (operowane powinny być torbiele powyżej 3cm średnicy)
• planów prokreacyjnych pacjentki (torbiele endometrialne/endometrioza często są przyczyną niepłodności kobiecej, wówczas wskazana jest konsultacja w poradni leczenia niepłodności, gdyż każda operacja wykonywana w obrębie jajników potencjalnie zmniejsza rezerwę jajnikową, a tym samym może wpływać negatywnie na płodność kobiety).

Jeśli w badaniu USG podejrzewamy torbiel skórzastą, wówczas wskazane jest leczenie operacyjne zmiany celem usunięcia guza i otrzymania wyniku badania histopatologicznego.

Bezwzględnym wskazaniem do leczenia zabiegowego są silne bóle podbrzusza, które mogą być objawem:

• skręcających się przydatków (dochodzi do zaciskania naczyń krwionośnych odżywiających jajnik, co może doprowadzić do martwicy jajnika i jajowodu)
• pęknięcia torbieli ciałka żółtego jajnika (powoduje to obfite krwawienie do jamy brzusznej)

Częstą przyczyną bólu podbrzusza jest tzw. torbiel krwotoczna jajnika, czyli sytuacja w której dochodzi do owulacji ale bez pęknięcia pęcherzyka owulacyjnego. Wówczas pęcherzyk jajnika wypełnia się krwią, zwiększa swoją objętość dając objawy bólowe podbrzusza. Nie stanowi to wskazania do leczenia operacyjnego a jedynie do wzmożonego nadzoru nad pacjentką.

W każdej sytuacji ostrego bólu brzucha wymagana jest konsultacja lekarza i decyzja o dalszym postępowaniu.

Na czym polega zabieg usunięcia torbieli jajnika?

Operacja usunięcia torbieli jajnika polega na wyłuszczeniu torbieli z tkanki jajnikowej, jednocześnie zachowując jajnik.

W niektórych przypadkach operator podejmuje decyzję o usunięciu torbieli wraz z jajnikiem i jajowodem.

Usunięty materiał tkankowy wysyłany jest do badania histopatologicznego czyli dokładnej oceny budowy torbieli przy pomocy mikroskopu. Dalsze postępowanie jest uwarunkowane wynikiem badania histopatologicznego.

Rekomendowaną metodą usuwania torbieli jajnika jest laparoskopia. Laparoskop jest urządzeniem składającym się z długich i cienkich narzędzi ( tzw. trokarów) oraz optyki połączonej z monitorem zewnętrznym. Optyka wraz z trokarami jest wprowadzana do jamy brzusznej poprzez małe nacięcia w powłokach brzusznych.

Jeden otwór dla optyki zlokalizowany jest na poziomie pępka, a dwa otwory w podbrzuszu służą wprowadzeniu do jamy brzusznej dwóch trokarów, którymi operator wykonuje dany zakres operacji.

Alternatywą do leczenia laparoskopowego jest laparotomia czyli nacięcie powłok brzusznych cięciem poprzecznym w podbrzuszu, podczas której operator wykonuje zabieg usunięcia torbieli jajnika.

Operacja zarówno drogą laparoskopową czy poprzez laparotomię odbywa się w znieczuleniu ogólnym, więc pacjentka podczas całego zabiegu pozostaje w uśpieniu, nie odczuwając bólu.

Zalety leczenia zabiegowego

Leczenie operacyjne torbieli jajnika ma wiele zalet. Jedną z nich jest możliwość całkowitego usunięcia torbieli jajnika i w większości przypadków doprowadzenie do całkowitego wyleczenia. Inną, bardzo ważną zaletą, jest uzyskanie wyniku histopatologicznego usuniętej zmiany, dzięki czemu lekarz może zlecić dalsze postępowanie w okresie pooperacyjnym.

Jakie są możliwe powikłania zabiegu?

Niestety mimo zalet leczenia zabiegowego torbieli jajnika istnieje również wiele powikłań, czyli zdarzeń niepożądanych, będącej skutkiem takiego leczenia. Zdarza się to niezwykle rzadko, ale pacjentka podpisując świadomą zgodę do operacji, musi zostać poinformowana o tychże możliwych powikłaniach. Do powikłań leczenia operacyjnego torbieli jajnika należą między innymi:

• uszkodzenie sąsiadujących narządów jamy brzusznej (moczowód, pęcherz moczowy, jelita)
• niedrożność pooperacyjna jelit
• krwawienie śródoperacyjne, pooperacyjne, powstawanie krwiaków powłok brzusznych
• powikłania infekcyjne ( zapalenie otrzewnej, zapalenie pęcherza moczowego, zakażenie rany pooperacyjnej)
• powikłania zakrzepowo-zatorowe (zator tętnicy płucnej, udar mózgu, zawał serca, zakrzepowe zapalenie żył kończyn dolnych)
• powstanie zrostów w jamie brzusznej, możliwość przewlekłych dolegliwości bólowych brzucha, bolesnych stosunków płciowych
• powikłania anestezjologiczne
• niektóre z tych powikłań mogą doprowadzić do zgonu pacjentki

Jaki jest czas powrotu do zdrowia po zabiegu?

Czas rekonwalescencji po operacji usunięcia guza jajnika jest zazwyczaj krótki.

Jeśli operacja odbyła się drogą laparoskopową, zakres operacji ograniczył się do wyłuszczenia torbieli lub usunięcia torbieli z przydatkami, to wypis pacjentki do domu odbywa się w 1.dobie po operacji czyli kolejnego dnia po operacji.

Odczuwanie bólu jest niewielkie albo średnie, wymagające krótkotrwałego leczenia przeciwbólowego. Uogólniając, pacjentka do 2 tygodni po zabiegu może wrócić bezpiecznie do poprzedniego trybu życia.

Jeśli zabieg odbył się drogą laparotomii, wówczas czas pobytu pacjentki w szpitalu wydłuża się do 2-3 dni. Odczuwanie bólu jest większe, potrzeba leczenia przeciwbólowego również. Czas powrotu do poprzedniego trybu życia jest kwestią indywidualną (zazwyczaj do miesiąca czasu).

Jednakże należy zachować ostrożność z rozpoczęciem intensywnego wysiłku fizycznego, z uwagi na gojącą się ranę powłok brzusznych i możliwość rozejścia się brzegów rany.

Wysiłek należy wprowadzać stopniowo, w 3 miesiącu można go zwiększyć, aby po 6 miesiącach móc całkowicie wrócić do formy.

Jak przygotować się do zabiegu?

Jeśli pacjentka została zakwalifikowana do zabiegu operacyjnego, musi się do niego odpowiednio przygotować.

Należy wykonać badania laboratoryjne zgodnie z wytycznymi lekarza anestezjologa. W razie konieczności pacjentka powinnaś dostarczyć również opis zdjęcia rentgena klatki piersiowej, zaświadczenie od lekarza internisty o ogólnym stanie zdrowia i braku dodatkowych obciążeń internistycznych.

Pacjentka powinna zgłosić się w dniu zabiegu na czczo ( czyli co najmniej przez 8 godzin nie jeść i nie pić). Jeśli pacjentka przyjmuje leki w godzinach rannych, powinna przyjąć leki jak zwykle popijając niewielką ilością wody.

Podsumowując, torbiel jajnika jest zmianą o charakterze łagodnym, która w niektórych przypadkach wymaga leczenia operacyjnego.

Rekomendowaną metodą leczenia zabiegowego jest technika laparoskopowa, podczas której w optymalnym zakresie zostaje wyłuszczona torbiel jajnika.

Czas powrotu do zdrowia jest krótki, odczuwanie bólu niewielkie, a dalsza postępowanie zależy od wyniku histopatologicznego.

tagi: torbiel jajnika Wrocław, torbiele jajników Wrocław, usuwanie torbieli jajnika Wrocław, operacja torbiel jajnika Wrocław

Torbiel dermoidalna a potworniak jajnika. Objawy, leczenie

Fot. Raycat / Getty Images

Torbiel skórzasta wymaga leczenia laparoskopowego i pobrania zmiany do badania histopatologicznego, które jest konieczne, by potwierdzić charakter zmiany i jej typ. Guz często nie daje objawów i wykrywany jest przypadkiem.

Torbiel dermoidalna to inaczej torbiel skórzasta jajnika, która jest rodzajem łagodnego nowotworu jajnika – potworniaka dojrzałego w jajniku. Może nie dawać żadnych objawów.

Najczęściej wykrywana jest przypadkowo podczas wykonywania ultrasonografii (USG). Jeśli powoduje jakiekolwiek objawy, mogą to być ból w okolicach podbrzusza, jak również krwawienia z dróg rodnych.

Torbiel dermoidalną leczy się poprzez usunięcie cysty.

Torbiel skórzasta a potworniak jajnika – czym są te choroby?

U kobiet mogą rozwinąć się tzw. nowotwory germinalne z pierwotnych komórek płciowych, czyli komórek, które w życiu płodowym wędrują w okolice przyszłych jajników, gdzie dojrzewają do komórek jajowych. Może się jednak zdarzyć, że komórka nie dotrze do jajników i ulega z czasem transformacji nowotworowej.

Może różnicować się w kierunku różnych tkanek, takich jak zęby, gruczoły. Taki typ nowotworu nazywa się potworniakiem. Najczęstszą formą dojrzałego potworniaka jest torbiel skórzasta. Może rozwinąć się w każdym wieku, nawet w życiu płodowym.

Najczęściej jest wykrywana u młodych kobiet, rzadziej u kobiet w wieku pomenopauzalnym.

Jest to nowotwór lokalizujący się po jednej stronie w jajniku, rzadziej obustronnie, choć ze względu na przebieg wędrówki pierwotnych komórek płciowych istnieje ogromne prawdopodobieństwo pojawienia się torbieli dermoidalnej w innych miejscach, szczególnie w okolicy krzyżowej i odbytniczej.

 Zobacz film i sprawdź jakie czynniki zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwór jajnika: 

Torbiel skórzasta – objawy

Torbiel dermoidalna nie daje zazwyczaj żadnych objawów, choć zdarza się, że pojawiają się pewne objawy, jak bóle w podbrzuszu o niewielkim nasileniu, krwawienia międzymiesiączkowe. Pojawiają się także niespecyficzne objawy, jeśli torbiel skórzasta wystąpi w innej lokalizacji.

Niebezpieczeństwo stanowią powikłania torbieli skórzastej jajnika, kiedy dochodzi do uszkodzenia torbieli, np. jej pęknięcia. Treść torebki torbieli wylewa się wówczas do jamy brzusznej i następuje zapalenie otrzewnej.

Towarzyszą mu następujące objawy: nadmierna tkliwość jamy brzusznej, gorączka, deskowate napięcie mięśni jamy brzusznej.

Dlatego też ze względu na brak lub niewielkie nasilenie objawów w przypadku niepowikłanej torbieli skórzastej jedynym elementem diagnostycznym jest USG. Ponadto celem rozpoznania konieczne jest wykonanie badania histopatologicznego.

Polecamy:Jajniki – to musisz o nich wiedzieć Funkcje, choroby i bóle jajników

Leczenie torbieli skórzastej

Konieczne jest chirurgiczne usunięcie zmiany. Torbiel jest zmianą łagodną, niebezpieczne są jednak powikłania występowania tego nowotworu. Metodą z wyboru jest operacja laparoskopowa, czyli usunięcie torbieli poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii, bez konieczności otwierania powłok ciała.

Czy artykuł okazał się pomocny?

Co to jest potworniak?

Potworniak to jeden z rodzajów nowotworów germinalnych. Rozwija się on z tzw. wielopotencjalnych komórek zarodkowych, czyli takich, które mogą dać początek każdej tkance, jaka tworzy ludzki organizm. Przyczyny ich powstania nie zostały do końca wyjaśnione, jednak podejrzewa się, że w patogenezie biorą udział zaburzenia cyklu podziałów komórkowych. 

W procesie embriogenezy, czyli w okresie formowania zarodka, komórki te zstępują w kierunku swojego miejsca docelowego, jakim są gonady – jajniki u kobiet lub jądra u mężczyzn. Dlatego właśnie potworniaki najczęściej lokalizują się w tej okolicy.

Zdarza się jednak, że w czasie swojej wędrówki komórka zabłądzi i znajdzie się np. w jamie brzusznej, klatce piersiowej, w obrębie głowy i szyi lub jakimkolwiek innym miejscu. Dlatego też lokalizacje potworniaków bywają bardzo zróżnicowane, niekiedy wręcz niezwykłe.

Jeśli chodzi o budowę, potworniaki składają się z komórek, które mogą dać początek każdemu rodzajowi tkanki. Guzy często przybierają nietypowe formy. Mogą mieć postać tworu z zębami i włosami lub torbieli jajników wypełnionych łojem, które osiągają nieraz znaczne rozmiary.

Zdarza się również, że potworniak przyjmuje postać guza zbudowanego z pętli jelitowych, mózgu, chrząstki lub kości.

  Potworniaki mogą być również zbudowane z komórek, które w prawidłowych warunkach budują tarczycę lub nadnercza, dzięki czemu ich obecność może mieć wpływ na gospodarkę hormonalną organizmu.

Potworniaki – podział

Potworniaki możemy podzielić na dwie główne grupy:

• potworniaki dojrzałe – najczęstsza postać tych guzów i jednocześnie jeden z najczęstszych nowotworów jajnika. Występują głównie u kobiet w wieku rozrodczym, choć można je też spotkać u dziewczynek przed okresem dojrzewania i kobiet po menopauzie. Utworzone są z tkanek, które są w pełni zróżnicowane i dojrzałe morfologicznie. Potworniaki dojrzałe zwykle przyjmują budowę torbielowatą, a ich najczęstszą odmianą jest torbiel skórzasta. Jest to rodzaj cysty zbudowanej z komórek skóry i jej przydatków. Może przez to przyjmować przeróżne postaci, a jej światło mogą wypełniać włosy, łój, fragmenty naskórka, a nawet paznokcie. Potworniaki dojrzałe to zwykle nowotwory łagodne, jednak w niektórych przypadkach mogą ulec zezłośliwieniu. Transformacja złośliwa występuje w ok. 1-2% przypadków i zwykle dotyczy kobiet po 40. roku życia, u których potworniak przybrał postać guza litego.
• potworniaki niedojrzałe – są zbudowane z tkanek niedojrzałych morfologicznie, które nie posiadają określonych funkcji. Stopień zróżnicowania komórek może być różny, przy czym im jest on niższy, tym większe jest ryzyko zezłośliwienia guza. Występują głównie u dziewczynek i młodych kobiet. Zwykle lokalizują się jednostronnie.

Szczególną postacią potworniaka jest tzw. struma ovarii, czyli wole jajnikowe. Jest to guz zbudowany z komórek tarczycy zlokalizowany w jajniku. Tkanki te mogą ulegać podobnym przemianom, jak te, które zachodzą w tarczycy. Dlatego potworniak niedojrzały może powodować:

• objawy nadczynności,
• chorobę Gravesa-Basedova, 
• Hashimoto,
• nowotwory.

Potworniak – objawy

Potworniaki często nie dają żadnych objawów i długo pozostają niezdiagnozowane. Mogą jednak prezentować różnorodne symptomy, zależne od ich lokalizacji, wielkości i tkanki, z której są zbudowane. 

Najczęstszą lokalizacją tego typu guza jest jajnik, a nowotwór zlokalizowany w tym miejscu może powodować objawy takie jak:

• ból,
• uczucie pełności w brzuchu,
• zaburzenia miesiączkowania i nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych,
• problemy z oddawaniem moczu lub stolca.

Część guzów jest aktywna hormonalnie. Oznacza to, że tworzące je komórki wydzielają hormony, które w prawidłowych warunkach produkowane są jedynie przez gruczoły wydzielania wewnętrznego. Mogą przez to powodować różne zespoły chorobowe, np.:

• zespół Cushinga,
• nadczynność tarczycy,
• zespół rakowiaka.

Znane są również przypadki, w których guz zlokalizował się w drogach oddechowych, dając objawy krwioplucia i odkrztuszania włosów.

Potworniak – diagnostyka

Potworniaki wykrywane są zazwyczaj przypadkowo podczas badań profilaktycznych. Niekiedy pacjenci zgłaszają się do lekarza z nietypowymi dolegliwościami i podczas diagnostyki wykrywa się odchylenia w badaniach laboratoryjnych lub obrazowych, które ukierunkowują dalsze postępowanie.

Pomocne, choć niejednoznaczne diagnostycznie, bywają podwyższone stężenia niektórych markerów nowotworowych, m.in. CA 125, CEA i CA 19-9. Innymi substancjami chemicznymi, które mogą wytwarzać niektóre postaci potworniaków, są alfa-fetoproteina i gonadotropina kosmówkowa.

Należy pamiętać o tym, że ze względu na fakt, iż najczęstszą lokalizacją potworniaka są gonady, szczególnie ważne są regularne kontrole u lekarza ginekologa wraz z przezpochwowym badaniem USG. 

Potworniak – leczenie 

W zależności od zaawansowania guza dostępne są różne metody leczenia. Podstawę stanowi leczenie operacyjne, które polega na usunięciu nowotworu. Zabieg może być wykonywany drogą laparoskopową lub klasycznie. Po usunięciu guza wykonuje się badanie histopatologiczne celem potwierdzenia jego pochodzenia i określenia złośliwości.

W przypadku potwierdzenia występowania potworniaka i wykluczenia transformacji złośliwej odstępuje się od poszerzenia zakresu zabiegu, zachowując tym samym sąsiadujące narządy i tkanki.

W przypadku, gdy struktura potworniaka naruszyła utkanie jajnika lub jajowodu, konieczne może się okazać usunięcie tych narządów. Ponadto w leczeniu stosuje się również chemio- i radioterapię, które są metodami uzupełniającymi dla leczenia zabiegowego.

Źródła:

• Liszka J., Szady T., Musiał-Sieroń M., Finik M., Potworniak śródpiersia uciskający drogę odpływu prawej komory serca u 26-letniej kobiety, Kardiologia po Dyplomie 2010; 9 (10): 50-54,
• Domagała W., Patologia znaczy słowo o chorobie, Tom 2; s. 1047-1049,
• Bal J., Gabryś M.S., Jałocha I., Wybrane szlaki molekularne komórki w patogenezie potworniaków jajnika, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2009; 63 : 242-249.

Odpowiedzi na pytania naszych czytelników

Torbiel jajnika – Wikipedia, wolna encyklopedia

cystis ovarii

Łagodna torbiel jajnika

ICD-10

N83.0Pęcherzykowa torbiel jajnika

ICD-10

N83.2Inne i nie określone torbiele jajnikowe

DiseasesDB

9433

MedlinePlus

001504

MeSH

D010048

Torbiel jajnika (ang. ovarian cyst) – choroba polegająca na występowaniu w obrębie jajnika patologicznej przestrzeni otoczonej ścianą.

Wśród torbieli wyróżnia się m.in.:

• surowicze – tzw. torbiele proste
• torbiele endometrialne, zwane też torbielami czekoladowymi – tworzące się w przebiegu endometriozy
• torbiele dermatoidalne (tzw. skórzaste)

Torbiele mogą mieć charakter łagodny (przetrwały pęcherzyk Graafa), ale może również stanowić zmianę złośliwą (rak jajnika). Dla rokowania i leczenia bardzo istotne jest wczesne rozpoznanie.

Objawy

• zaburzenia cyklu miesiączkowego
• krwawienia poza terminem miesiączki
• bóle podbrzusza
• stres
• omdlenia
• bóle głowy
• odczuwalne bóle jajnika na którym znajduje się torbiel
• mdłości oraz wymioty (rzadko, lecz zależy to od organizmu kobiety)

Rozpoznanie

• badanie ginekologiczne
• ultrasonografia
• niekiedy biopsja torbieli
• laparoskopia

Leczenie

• operacyjne
  • metoda tradycyjna – stosowana zawsze gdy istnieje ryzyko zmian nowotworowych.
  • metoda laparoskopowa – przy braku podejrzeń zmian nowotworowych, zalecana zwłaszcza kobietom młodym, które zamierzają w przyszłości urodzić dziecko.
• hormonalne

Torbiel jajnika trzeba koniecznie operować, jeśli:

• jest na tyle duża, że – uciskając na inne narządy – utrudnia ich funkcjonowanie.
• istnieje ryzyko pęknięcia co może skutkować wewnętrznym krwawieniem i zakażeniem innych narządów w obrębie jamy brzusznej.
• istnieje duże ryzyko rozwoju raka jajnika np. przekroczenie przez kobietę 45.[1] roku życia.

Zobacz też

• Zespół policystycznych jajników

Przypisy

1. ↑ Jarosław Jacek Maj: Torbiele Jajnikow. www.medic.hg.pl. [dostęp 2008-12-02].

Bibliografia

• Położnictwo i ginekologia. Grzegorz H. Bręborowicz (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 788. 83-200-3082-X.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Torbiel_jajnika&oldid=51702008”

Wyłuszczenie dużej torbieli dermoidalnej jajnika

Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej, Wojskowy Instytut Medyczny, Centralny Szpital Kliniczny MON, Warszawa

Adres do korespondencji: lek. Jacek Doniec, Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej, Wojskowy Instytut Medyczny, Centralny Szpital Kliniczny MON, ul. Szaserów 128, 04-141 Warszawa; e-mail: [email protected]

Opis przypadku

Dwudziestosiedmioletnia kobieta została przyjęta do kliniki w trybie planowym z powodu torbieli lewego jajnika o wymiarach około 8 × 7 × 5 cm i ultrasonograficznych cechach torbieli dermoidalnej. Pacjentka jeden raz rodziła siłami natury. Stężenie CA-125 było u niej w granicach normy.

Pacjentka wyraziła chęć zachowania płodności. Zaproponowano jej zabieg wyłuszczenia torbieli z lewego jajnika. Omówiono postępowanie w przypadku stwierdzenia podejrzanego obrazu laparoskopowego przydatków.

Ustalono, że w takiej sytuacji zostanie wykonane badanie śródoperacyjne.

Jeśli śródoperacyjne badanie histopatologiczne wykaże obecność nowotworu złośliwego lub guza granicznej złośliwości, zostanie wykonana operacja według protokołu onkologicznego oszczędzającego płodność.

Technika zabiegu

Po wytworzeniu odmy otrzewnej wprowadzono przez pępek trokar 10 mm, a następnie optykę laparoskopu i trokary boczne 5 mm. Pacjentkę ułożono w pozycji Trendelenburga.

 W lewym jajniku uwidoczniono żółtawo prześwitującą na obwodzie gładkościenną torbiel o średnicy około 7-8 cm (ryc. 1).

Przydatki prawe, macica oraz pozostałe narządy jamy otrzewnej dostępne wizualizacji laparoskopowej były niezmienione.

Dokładnie obejrzano jajnik w poszukiwaniu zrostów, podejrzanych ognisk lub narośli. Stwierdzono w części przeciwległej do wnęki znaczne ścieńczenie kory jajnika z prześwitującym wnętrzem torbieli. Zdecydowano się nie oddzielać w tym miejscu tkanki…

Praktyczne wskazówki

• Każda pacjentka przed zabiegiem operacyjnym wykonywanym w obrębie przydatków powinna zostać poinformowana o możliwości wykonania histopatologicznego badania śródoperacyjnego w przypadku rozpoznania podejrzanych zmian w jajniku lub jajowodzie podczas zabiegu. Powinna także wyrazić zgodę na ewentualne rozszerzenie zabiegu w przypadku otrzymania w wyniku śródoperacyjnym rozpoznania procesu złośliwego lub granicznej złośliwości.
• Zaleca się wyłuszczać lub drenować torbiel w endobagu. Jeśli wymiary torbieli na to pozwalają, przed rozpoczęciem wyłuszczania torbieli jajnik umieszczany jest w endobagu i w takich warunkach przeprowadzana jest cała operacja. W razie ewentualnego pęknięcia torbieli jej zawartość trafia do worka i nie rozlewa się po jamie otrzewnej. Po wyłuszczeniu torbieli, całość usuwana jest z jamy brzusznej w tym samym endobagu.1
• Endobag do jamy otrzewnej możemy wprowadzić przez port 10 mm w pępku. Po zakończonym zabiegu również może być on usuwany przez pępek. W tym celu pomocne będzie przywiązanie jakiejkolwiek nici chirurgicznej do końca linki zamykającej endobag, zwykle posiadającej uszko. Po wprowadzeniu endobagu przez port optyczny nić jest przeciągnięta przez trokar optyczny na zewnątrz. Po skończonym zabiegu bez trudu, pociągając za nić, wydobędziemy koniec linki, a następnie endobag na zewnątrz. Pozwoli nam to na uniknięcie poszerzania nacięć bocznych w celu wyjęcia endobagu na zewnątrz. W razie potrzeby wyjęcia większych elementów litych (np. zębów czy chrząstek często występujących w torbieli dermoidalnej) nacięcie w pępku możemy koliście poszerzyć, bez ryzyka pogorszenia efektu kosmetycznego po zszyciu skóry.
• Zabieg laparoskopowego wyłuszczenia torbieli jajnika powinien być wykonywany techniką trzech portów roboczych w podbrzuszu. W przypadku zabiegów oszczędzających przeciwwskazane są techniki jednoportowe (single incision). W sytuacjach budzących najmniejszą wątpliwość podczas diagnostyki przedoperacyjnej zabieg powinien być przeprowadzony w ośrodku dysponującym możliwością wykonania śródoperacyjnego badania histopatologicznego oraz konsultacji śródoperacyjnej ginekologa onkologa.
• Nie zaleca się wyłuszczania małych torbieli dermoidalnych (do około 2-2,5 cm średnicy), gdy nie ma wskazań klinicznych do zabiegu. Taką torbiel niełatwo zidentyfikować w jajniku i niekiedy rozcina się dużą część jajnika, aby do niej dotrzeć. Poza tym mała torbiel dermoidalna często jest ściślej związana z otoczeniem, w związku z czym trudniej ją wyłuszczyć w całości bez traumatyzacji otaczającej zdrowej tkanki jajnika.
• Duże torbiele dermoidalne (powyżej 7-8 cm średnicy) proponujemy wyłuszczać opisaną w artykule techniką. Nacięcie okrężne jajnika ułatwia wyłuszczenie guza w całości oraz uzyskanie hemostazy na mniejszej, pozostałej po wyłuszczeniu powierzchni jajnika.
• Guzy lite jajnika (inne niż wyżej opisane zmiany czynnościowe, endometrialne i dermoidalne) stanowią odrębny problem kliniczny. Po dokładnej diagnostyce obrazowej i laboratoryjnej w kierunku guzów gonadalnych i germinalnych wyjątkowo mogą być zakwalifikowane do zabiegu wyłuszczenia – obowiązkowo z badaniem śródoperacyjnym. Podczas zabiegu najczęściej nie można dostrzec wyraźnej granicy między zmianami litymi i zdrową częścią jajnika. W przypadku niewielkich zmian przy kwalifikacji do zabiegu zaleca się wykonanie resekcji części jajnika z guzem. Dalsze postępowanie zabiegowe prowadzone jest po otrzymaniu wyniku śródoperacyjnego zmiany.
• Niekiedy podczas zabiegu nie da się uniknąć przerwania ciągłości torbieli, a w niektórych przypadkach jest to wręcz celowy element. W przypadku torbieli dermoidalnych zawartość guza (tłuszcz, włosy i elementy kostne oraz chrzęstne) może być trudna do ewakuacji z jamy otrzewnej, natomiast jej pozostawienie stwarza możliwość wywołania chemicznego zapalenia otrzewnej. Według danych dostępnych w piśmiennictwie częstość występowania zapalenia otrzewnej po laparoskopowym wyłuszczeniu torbieli dermoidalnej, w trakcie którego doszło do rozlania jej zawartości, jest minimalna i wynosi 0,2%.2 Należy również wziąć pod uwagę, że rozlanie zawartości torbieli związane jest ze sposobem usuwania zmiany z jamy brzusznej i w przypadku wykorzystania nacięcia po trokarze, bez zastosowania endobagu, występuje w około 62-71% przypadków, z użyciem endobagu w około 10-13%, natomiast w około 40-43%, gdy zmiana jest usuwana przez kolpotomię (nacięcie tylnego sklepienia pochwy).3
• Przed rozpoczęciem zabiegu należy starannie wybrać miejsce rozpoczęcia zabiegu wyłuszczenia torbieli z jajnika (ryc. 9). Nacięcie należy wykonać na stronie przeciwległej do krezki jajnika (ryc. 10) ze względu na potrzebę maksymalnego zachowania ukrwienia jajnika po wyłuszczeniu zmiany (w przeciwieństwie do torbieli endometrialnej, gdzie perforacja torbieli występuje samoistnie po oddzieleniu zrostów torbieli od otrzewnej).
• Krwawienie z loży po wyłuszczeniu torbieli dermoidalnych (ryc. 11) i prostych jajnika (ryc. 12) w przeciwieństwie do torbieli endometrialnych jest niewielkie. Po wyłuszczeniu jajnik ulega samoistnemu obkurczeniu. Do uzyskania hemostazy wystarczy jedynie punktowa koagulacja największych ognisk krwawienia. Szycie jajnika w tych przypadkach jest wykonywane wyjątkowo i rutynowo niezalecane.
• Wyłuszczenie torbieli czynnościowych, ze względu na obfite krwawienie oraz delikatność ściany jajnika, może stanowić problem podczas zabiegu laparoskopowego. Podczas takiego zabiegu zawsze należy w pierwszej kolejności dążyć do całkowitego wyłuszczenia delikatnej i rwącej się torebki torbieli, a dopiero później wykonywać koagulację miejsc krwawiących. Hemostaza diatermią przed kompletnym wyłuszczeniem torebki często nie przynosi efektów i powoduje duże zniszczenie jajnika.
• Obecnie nie ma wskazań do rutynowego stosowania preparatów przeciwzrostowych, ponieważ ich prewencyjne działanie w przypadku operacji wyłuszczenia torbieli jajników nie zostało udowodnione.4

Torbiele jajnika

Torbiele jajnika są grupą różnorodnych zmian znajdujących się w jajnikach – żeńskich wewnętrznych narządach rozrodczych.

Najczęściej zmiany te nie są groźne dla życia i zdrowia kobiety, mimo tego często po ich zdiagnozowaniu budzą niepokój pacjentek przychodzących do ginekologa.

Torbiel jajnika jest workowatą, zwykle kulistą przestrzenią otoczona ścianą, wypełniona płynną treścią. Torbiele mogą występować pojedynczo lub mnogo, w jednym lub obu jajnikach.

Najczęściej występującą torbielą jajnika jest torbiel prosta, inaczej zwana pęcherzykową lub czynnościową. Zawiera ona w swoim wnętrzu jednolitą, przezroczystą treść. Powstaje w wyniku zaburzeń hormonalnych zachodzących w cyklu przed owulacją.

W prawidłowym cyklu po miesiączce w jajnikach pojawiają się pęcherzyki, z których jeden staje się pęcherzykiem dominującym, mającym szansę po osiągnięciu średnicy ok. 2 cm uwolnić komórkę jajową pod wpływem wyrzutu hormonów LH (hormonu luteinizującego) i FSH (hormonu folikulotropowego).

W przypadku, gdy nie dojdzie do jego pęknięcia, jego rozmiary powiększają się nawet do 4 cm, a tym samym pęcherzyk staje się torbielą prostą.

Do czynników ryzyka powstania torbieli pęcherzykowych należą palenie papierosów, stosowanie antykoncepcji hormonalnej oraz stosowanie tamoksyfenu (leku stosowanego w leczeniu raka piersi).

Drugą, występującą dość często torbielą jest torbiel ciałka żółtego, która powstaje w wyniku nieprawidłowego zanikania ciałka żółtego. Pojawia się w II fazie cyklu i może stanowić skutek zbyt dużego stężenia progesteronu po owulacji. Osiąga zwykle rozmiary 4–6 cm. Czasami samo ciałko żółte niezbędne do rozwoju zarodka na początku ciąży jest mylnie określane jako torbiel.

Inne rodzaje torbieli, to takie, które charakteryzują się obecnością niejednorodnej, nieprzezroczystej treści w swoim wnętrzu. Należy do nich niegroźna torbiel krwotoczna, powstająca w czasie około owulacji, kiedy to pękający pęcherzyk uszkadza znajdujące się w pobliżu naczynie krwionośne, a krew przedostaje się do wnętrza pozostałości po pękniętym pęcherzyku.

Torbiel czekoladowa – zawierająca charakterystyczną, czekoladową zawartość jest zmianą, która może pojawiać się w przebiegu endometriozy. Kolejnym przykładem jest torbiel dermoidalna (zwana też potworniakiem), która ma charakter łagodny, mogąca zawierać elementy, takie jak skóra włosy, paznokcie, zęby. Pochodzi ona ze struktur zarodkowych.

Mimo że większość torbieli jajników jest niegroźna, każda wymaga regularnych kontroli u ginekologa. Uzasadnia to fakt, iż w obrębie jajników mogą się pojawić torbiele nietypowe, złożone – nowotworowe. Mogą być silnie unaczynione i zawierać tkanki wchodzące do wewnątrz zmiany. Nie znikają one samoistnie, rosną niekiedy do olbrzymich rozmiarów, mogą być wielokomorowe.

Jak często występują torbiele jajnika?

Niemal u każdej kobiety w ciągu życia w jajnikach pojawi się torbiel, która może zostać uwidoczniona w badaniu ultrasonograficznym podczas rutynowej wizyty u ginekologa. Większość z nich nie wymaga leczenia.

Jak objawiają się torbiele jajnika?

Torbiele pęcherzykowe w większości przypadków nie dają objawów. Kobiety, które w przeszłości przebyły zapalenia w obrębie narządów rodnych i okolicznych struktur lub operacje ginekologiczne czy brzuszne, w wyniku których powstały zrosty, mogą odczuwać dyskomfort w podbrzuszu.

Dolegliwości w przypadku większych torbieli zależą od ich rozmiarów.

Im większa torbiel, tym większe prawdopodobieństwo, że kobieta będzie odczuwać bóle podbrzusza, pojawią się zaburzenia cyklu miesiączkowego pod postacią nieregularnych krwawień, plamień międzymiesiączkowych.

W niektórych przypadkach mogą wystąpić bóle podczas stosunku czy też ucisk na pęcherz skutkujący częstszymi wizytami w toalecie. Niektóre rodzaje torbieli powodują problemy z zajściem w ciążę.

Pierwszym objawem zmian o dużych rozmiarach mogą być związane z nimi komplikacje – skręt lub pęknięcie odczuwane zwykle jako silny ból umiejscowiony w podbrzuszu. Towarzyszyć mogą mu nudności, wymioty, osłabienie i omdlenie.

Co robić w przypadku torbieli jajnika?

Zazwyczaj torbiel jajnika zostaje wykryta przypadkowo podczas corocznej wizyty w gabinecie ginekologicznym.

Wykryte objawowe oraz bezobjawowe torbiele jajnika należy regularnie obserwowć, w większości nie wymagają wdrożenia leczenia.

Jeśli kobieta ma torbiel lub torbiele jajnika i nagle pojawi się silny ból w podbrzuszu, któremu dodatkowo mogą towarzyszyć nudności oraz wymioty, należy pilnie zgłosić się do lekarza.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie torbieli jajnika?

Torbiele jajnika wykrywa się zwykle w gabinecie ginekologicznym podczas przezpochwowego badania ultrasonograficznego. Dzięki niemu możliwe jest zmierzenie wielkości zmiany, określenie jej kształtu, zawartości, występowania przegród.

Dodatkowa funkcja Doppler umożliwia zobrazowanie unaczynienia torbieli.

Określenie cech zmiany widocznych w badaniu ultrasonograficznym pozwala na wstępne wykluczenie lub podejrzenie torbieli wymagającej leczenia, lub wdrożenia rozszerzonej diagnostyki w kierunku nowotworów złośliwych.

W celu wykluczenia rozpoznania nowotworowego lekarz zleca badania laboratoryjne krwi – test ROMA oraz Ca-125, szczególnie u kobiet po menopauzie. Należy pamiętać, że zwiększone stężenie Ca-125 może też świadczyć o innych chorobach. Czasami konieczne jest wykonanie dodatkowych badań obrazowych – rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (TK) miednicy.

Jakie są metody leczenia torbieli jajnika?

Leczenie torbieli jajnika zależy od ich typu oraz rozmiarów, wieku pacjentki, a także powodowanych przez nie dolegliwości. Torbiele proste nie wymagają zwykle leczenia, najczęściej znikają samoistnie w ciągu kilku cykli. Większe, liczne lub uporczywie nawracające i objawowe mogą wymagać włączenia hormonalnej antykoncepcji.

Postępowanie operacyjne zarezerwowane jest dla większych niż 5–7 cm zmian, zmian objawowych lub torbieli nietypowych z wysokim prawdopodobieństwem charakteru nowotworowego. W zależności od rozmiaru i ewentualnej konieczności poszerzenia zabiegu wybiera się metodę laparoskopową lub otwartą.

Metoda laparoskopowa jest mniej inwazyjna, polega na wyłuszczeniu i usunięciu zmiany przez 3 otwory w powłokach brzusznych za pomocą specjalnych narzędzi, natomiast metoda otwarta polega na otwarciu powłok brzusznych i wykonaniu zabiegu przez cięcie wykonane w dole brzucha lub w jego poprzecznym wymiarze.

Zmiany podejrzane, z dużym ryzykiem charakteru nowotworowego mogą wymagać usunięcia całego narządu rodnego.

W przypadku powikłań dużych torbieli jajnika w postaci jej skrętu, a czasem także pęknięcia zmiany zwykle konieczna jest pilna operacja, która może zakończyć się usunięciem jajnika.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie torbieli jajnika?

W większości przypadków drobne torbiele wchłaniają się samoistnie, nie pozostając po sobie śladu. Niestety w okresie rozrodczym zmiany mogą nawracać, szczególnie w przypadku nierównowagi hormonalnej.

Usunięcie niektórych torbieli nietypowych, takich jak potworniaki, prowadzi zwykle do całkowitego ich wyleczenia.

Inaczej wygląda w przypadku endometriozy czy innych niż potworniak torbieli nowotworowych, które mogą wymagać długotrwałej terapii, która nie zawsze doprowadzi do całkowitego wyleczenia.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia torbieli jajnika?

Po zakończeniu leczenia torbieli jajnika zawsze konieczna jest regularna kontrola zaplanowana przez ginekologa. Częstość wizyt dobierana jest indywidualnie, w zależności od charakteru zmiany oraz ewentualnie występujących dolegliwości.

Torbiel – czym jest, gdzie występuje i czy jest groźna dla zdrowia?

Torbiel, zwana inaczej cystą, to patologiczna przestrzeń wypełniona płynem lub treścią galaretowatą.

Może pojawić się w organizmie niemal w każdym miejscu, ale najczęściej spotykane są torbiele jajnika, piersi i nerek.

Będąc w stanie spoczynku, torbiel zwykle nie daje objawów, nie zagraża pobliskim tkankom ani ogólnemu zdrowiu. Jednak zmiany te wymagają stałej kontroli, a w razie konieczności podjęcia odpowiedniego leczenia.

Nazwa torbiel pochodzi od greckiego słowakystis, które oznacza jamę lub pęcherz zamknięty ze wszystkich stron.

Torbiel, inaczej cysta, to struktura składająca się z jednej lub większej liczby komór wypełnionych płynem zawierającym  m.

in komórki stanu zapalnego, erytrocyty oraz komórki nowotworowe. Cysty mogą występować zarówno na zewnątrz organizmu: twarzy, szyi, stopach czy nadgarstkach jak i wewnątrz narządów i gruczołów.

Proces tworzenia się cysty jest długi i powolny.

Torbiel może pojawić się u osób w każdym wieku i przybierać rozmiary od niewielkich, kilkumilimetrowych tworów, które zazwyczaj nie wywołują objawów, do wielokrotnie większych, stanowiących ryzyko zagrożenia zdrowia. Większość torbieli to zmiany łagodne, nie będące przyczyną chorób nowotworowych.

Torbiele dzieli się na dwa rodzaje: 

• torbiele proste, czyli prawdziwe, wytworzone i otoczone nabłonkiem, tzn. tkanką specjalnie produkowaną na potrzeby nowo powstałego tworu. Przyczyną ich powstawania jest m.in. niedrożność przewodów wyprowadzających gruczołów danego narządu. 
• torbiele rzekome, zbudowane i otoczone tkanką inną niż nabłonkowa. Do ich powstania mogą przyczyniać się zaburzenia w krążeniu krwi (wylewy krwawe lub niedokrwienne) martwica i stany zapalne.

Przyczyny powstawania torbieli

Przyczyny powstawania torbieli uzależnione są od miejsca ich lokalizacji.

Torbiele wrodzone mogą pojawiać się w wyniku predyspozycji genetycznych, uwarunkowań anatomicznych i fizjologicznych oraz patologii rozwojowych.

Na rozwój torbieli nabytych mają wpływ czynniki zapalne i mechaniczne takie jak urazy i przeciążenia, najczęściej w okolicy stawów i kości. Przyczyną powstawania cyst są również infekcje patogenami.

Gdzie występują torbiele?

Torbiele mogą występować praktycznie w każdym miejscu organizmu.

Najczęściej umiejscowione są w obrębie narządów miąższowych (wątrobie, trzustce, nerkach), ale też na tarczycy, jajnikach, szyszynce, piersiach i w mózgu (torbiel pajęczynówkowa).

Do cyst zlokalizowanych w obrębie narządów rodnych kobiety należą torbiel Nabotha i torbiel gruczołu Bartholina. U mężczyzn pojawiają się torbiele nasieniowe najądrza oraz jąder.

Wyróżnia się też torbiele twarzy, głowy i szyi (torbiel korzeniowa), torbiele szczęki i jamy ustnej (torbiel zastoinowa błony śluzowej), torbiele pleców (torbiel włosowa) oraz torbiele ścięgien i torebek stawowych (torbiel galaretowata, torbiel Bakera). Cysty mogą występować pojedynczo lub w większej liczbie, jest to tzw. torbielowatość lub wielotorbielowatość.

Objawy torbieli zależą przede wszystkim od miejsca lokalizacji cysty i wielkości zmiany.

Rozwijająca się torbiel nie daje objawów, dopóki nie ingeruje w strukturę i pracę narządu, stanowiącego dla niej swoistą bazę.

Torbiel jajnika czy nerki, jeśli są zmianami łagodnymi, zwykle przebiegają bezobjawowo. Jeśli dojdzie do wzrostu torbieli, wśród najczęstszych objawów obserwuje się:

• Dolegliwości bólowe. Jeśli torbiel rozwija się wewnątrz jamy brzusznej lub czaszki, gdzie przestrzeń jej rozwoju jest znacznie ograniczona, pojawia się ból w okolicy narządu w wyniku ucisku torbieli na jego tkanki.  Przykładowo w przypadku torbieli jajnika silny ból odczuwany jest w dolnej części brzucha lub miednicy, może nasilać się podczas poruszania się. Natomiast torbiele nerek mogą powodować ból pleców.
• Obrzęk. Torbiel Bakera powoduje opuchnięcie i napięcie stawu kolanowego, a jeśli jest wystarczająco dużych rozmiarów, może prowadzić do obrzęku nogi i stopy. Torbiele gruczołu Bartholina mogą powodować nawracający, delikatny obrzęk po obu stronach wejścia do pochwy.
• Gorączka i dreszcze. Symptomy te wskazują na toczący się w torbieli proces zapalny, lub perforację cysty.
• Objawy skórne. Torbiele zlokalizowane na powierzchni skóry zazwyczaj wolno rosną i są bezbolesne. Jeśli dojdzie do stanu zapalnego lub pęknięcia cysty może wystąpić zaczerwienienie, obrzęk i tkliwość.

 Torbiel na jajniku 

Torbiele jajnika to guzki, które zwykle pojawiają się w okresie przedmenopauzalnym jako skutek zaburzeń hormonalnych.

W prawidłowym cyklu menstruacyjnym kobiety jajeczko dojrzewa w pęcherzyku Graafa, a po jego pęknięciu dostaje się do jajowodu.

Zaburzenie procesu pęknięcia pęcherzyka powoduje jego wzrost i wypełnienie płynem surowiczym, w wyniku czego tworzy się torbiel. Torbiele jajnika dzieli się na: 

• Czynnościowe: powstają w trakcie cyklu miesiączkowego i zwykle znikają samoistnie. Jeśli torbiel nie zaniknie w danym cyklu i rośnie dalej, uniemożliwia dojrzewanie komórek jajowych, co może być przyczyną niepłodności.
• Endometrialne, zwane „torbielami czekoladowymi”, zawierają krew miesiączkową. Tworzą się w przebiegu endometriozy – choroby w której błona śluzowa macicy wszczepia się do innych narzadów. Pęknięcie torbieli jajnika może doprowadzić do obfitego krwawienia. 
• Potworniaki (torbiele skórzaste): występują zarówno na jajnikach jak i jądrach. Są nowotworem niezłośliwym, charakteryzującym się występowaniem we wnętrzu tworów skóry, np. włosów, gruczołów łojowych czy paznokci. 
• Torbielakogruczolaki: stanową około 20 proc. wszystkich przypadków torbieli, są wypełnione przejrzystym, słomkowym płynem. 

Torbiel jajnika może mieć charakter łagodny (torbiel krwotoczna) lub złośliwy (rak jajnika). Małe torbiele zwykle nie dają objawów, natomiast te o dużych rozmiarach (np. 5-centymetrowa torbiel jajnika ) mogą powodować:

• Ból oraz uczucie rozpierania w okolicy podbrzusza,
• Zaburzenia cyklu miesiączkowego, problemy z zajściem w ciążę,
• Wzdęcie i powiększenie obwodu brzucha,
• Częste parcie na mocz,
• Nieswoiste objawy ze strony przewodu pokarmowego,
• Krwawienie z dróg rodnych poza miesiączką. 

Obserwacja za pomocą regularnego badania USG to główne postępowanie w przypadku prostych cyst jajnika. Leczenie podejmuje się, kiedy torbiele utrzymują się przez dłuższy czas oraz gdy się powiększają, ponieważ może to doprowadzić do powikłań, takich jak skręt jajnika lub pęknięcie cysty. Zwykle cysty jajnika usuwa się laparoskopowo. 

Oprócz torbieli jajnika, u kobiet występują również torbiele piersi, torbiele Nabotha oraz torbiele gruczołu Bartholina.

Torbiele w piersiach to twarde, okrągłe lub owalne guzki. Pojawiają się najczęściej między 35 a 50 rokiem życia.

O ich występowaniu może świadczyć obecność wydzieliny z brodawki sutkowej, bolesność piersi i powiększenie gruczołów piersiowych tuż przed okresem. Torbiel w piersi to zmiana łagodna, niebędąca czynnikiem ryzyka zmian nowotworowych.

Czasami konieczne jest wykonanie biopsji cienkoigłowej w celu dalszej diagnostyki oraz odciągnięcia zalegającego w cyście płynu. 

Torbiel Nabotha  to cysta błony śluzowej macicy, która tworzy się w wyniku zamknięcia ujścia gruczołów produkujących śluz. Zlokalizowana jest w okolicy szyjki macicy. Zwykle nie jest groźna dla zdrowia, nie daje objawów i nie wymaga leczenia.

Torbiel gruczołu Bartholina powstaje w obrębie narządów płciowych. Gruczoł Bartholina znajduje się na wargach sromowych większych i odpowiada za wytwarzanie śluzowej wydzieliny, która drogą przewodów wyprowadzających dostaje się do przedsionka pochwy i nawilża go.

Zatkanie przewodu prowadzi do powstania torbieli gruczołu, ta z kolei, w wyniku nadkażenia bakteryjnego przemienia się w ropień. Cyście gruczołu Bartholina towarzyszy podwyższona temperatura ciała, bóle stawowo – mięśniowe oraz ból uniemożliwiający chodzenie i siedzenie.

Torbiel leczy się chirurgicznie nacinając ścianę ropnia i odsysając jego zawartość. Operacja nie chroni jednak przed nawrotem choroby. 

Torbiele nerek, mózgu i szyszynki

Torbiel nerek zwykle wykrywana jest przypadkiem podczas badania radiologicznego wykonywanego z innego powodu. Cysta może występować zarówno w korze nerek (torbiel korowa nerki) jak i w rdzeniu. Jest to częsta, niegroźna zmiana, objawiającą się m.

in bólem pleców w okolicy lędźwiowej i występowaniem krwiomoczu. Jeśli cysta ma duże rozmiary, może wywołać ból brzucha. Przyczyną torbieli jest zazwyczaj śródmiąższowe zapalenie nerek.

Wielotorbielowatość nerek jest dziedzicznym zaburzeniem, które może prowadzić do niewydolności nerek.

Torbiel pajęczynówki zlokalizowana jest w mózgu i zwykle jest zmianą łagodną. Często nie daje żadnych objawów, choć może powodować bóle głowy i/lub napady padaczkowe i wtedy jest usuwana chirurgicznie. 

Torbiele szyszynki to zazwyczaj łagodne, bezobjawowe zmiany, wykrywane przypadkowo podczas badania rezonansem magnetycznym. Wyróżnia się torbiel szyszynki pajęczynówkową, naskórkową i skórzastą. Cysta szyszynki może objawiać się zaburzeniami krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego. 

Torbiele głowy, szyi, twarzy i ciała

Wśród torbieli szyi wyróżnia się torbiele boczne i środkowe, które powstają jako wady wrodzone. Torbiele boczne pojawiają się najczęściej u starszych dzieci, nastolatków i młodych dorosłych, natomiast torbiele środkowe przede wszystkim u dzieci kilkuletnich.

Wśród czynników ryzyka cyst szyi wymienia się infekcje górnych dróg oddechowych, infekcje zębopochodne, ciążę i poród. Torbiel na szyi pojawia się jako niebolesne zgrubienie w postaci guza. Ucisk nerwu błędnego może prowadzić do wystąpienia bólów głowy i ucha, wymiotów, kołatania serca czy uczucia niepokoju.

Torbiel w jamie ustnej może być przyczyną problemów z połykaniem, mówieniem i uczuciem duszności. 

Torbiel korzeniowa występuje w tkance kostnej żuchwy lub szczęki i najczęściej jest skutkiem przewlekłego zapalenia tkanek okołowierzchołkowych zęba.

Początkowo rozwija się, nie dając objawów, a jej wykrycie najczęściej następuje podczas badania RTG wykonywanego z innego powodu.

Zaawansowana torbiel korzeniowa może powodować uwypuklenie umiejscowione na szczęce lub żuchwie, powodujące zaburzenia czucia w okolicach warg. Niewielkie torbiele korzeniowe leczy się zachowawczo, a większe chirurgicznie. 

Torbiel zastoinowa błony śluzowej rozwija się najczęściej w błonie śluzowej warg, jamy ustnej i zatok obocznych nosa, a jej przyczyną jest zatkanie przewodów gruczołów wydzielniczych wskutek miejscowego urazu lub przewlekłego stanu zapalnego. Leczenie polega na chirurgicznym wyłuszczeniu wraz z usunięciem marginesu zdrowej tkanki. 

Trądzik jest kolejną przyczyną powstawania zmian w postaci torbieli. Cysty na twarzy pojawiają się nie tylko u młodych dorosłych oraz młodzieży, ale także u niemowląt.

Jest to zapalna forma trądziku, pozostawiająca po sobie trwałe blizny.

Cysty powstają w wyniku zaburzeń przywłosowych gruczołów łojowych, nadmiernego wytwarzania łoju, nieprawidłowego złuszczania komórek ujść mieszków włosowych oraz przerostu bakterii. 

Torbiel włosowa, nazywana również zatoką włosową lub torbielą pilonidalną, powstaje na skutek wywołanego bakteriami beztlenowymi zapalenia mieszka włosowego. Charakteryzuje się zapaleniem tkanki podskórnej szpary międzypośladkowej.

Objawia się bólem w okolicy kości ogonowej,  sączącym się płynem z jednego bądź kilku otworów, obrzękiem i zaczerwienieniem skóry wokół torbieli. W fazie ostrej może powstać ropień. Leczenie polega na nacięciu skóry, oczyszczeniu jej z wydzieliny, odkażeniu i usunięciu wrośniętego włosa.

Torbiel włosowa ma tendencję do nawrotów, którym można zapobiegać poprzez  zabieg polegający na usunięciu zmiany wraz z szerszym marginesem zdrowej tkanki. 

Torbiele stawu kolanowego

Torbiel galaretowata, inaczej ganglion, występuje w okolicach torebek stawowych i ścięgien, często na nadgarstku, rzadziej na stopie lub w okolicy kolana. Jest najczęściej występującym rodzajem łagodnego nowotworu. Jeśli zawiera twardą tkankę, może przekształcić się w nowotwór złośliwy. Leczenie polega na ucisku zmiany, odessaniu jej zawartości lub operacyjnym usunięciu. 

Torbiel Bakera, inaczej torbiel podkolanowa, to cysta powstała w wyniku gromadzenia się płynu w dole podkolanowym, z powodu obrzęku lub uszkodzenia torebki stawu kolanowego.

Objawia się wyczuwalną wypukłością pod skórą, bólem stawu kolanowego nasilającym się podczas chodzenia, ograniczeniem ruchomości w stawie kolanowym, obrzękiem stawu i uciskiem z tyłu kolana. Torbiel podkolanowa ogranicza lub uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie stawu, wywołuje zaczerwienienie i ocieplenie skóry w miejscu cysty oraz drętwienie łydki.

Cysta może pojawić się zarówno w zdrowym kolanie, jak i w przebiegu zapalenia stawów w chorobie zwyrodnieniowej stawów i reumatoidalnym zapaleniu stawów.

Diagnostyka torbieli

Zmiany przypominające torbiele, które zaobserwujemy na powierzchni skóry powinny być zbadane przez lekarza pierwszego kontaktu, w celu postawienia diagnozy bądź skierowania do innego specjalisty (np. dermatologa, laryngologa, ginekologa i innych). Torbiele wewnętrzne w stanie uśpionym zazwyczaj nie dają żadnych objawów, a ich wykrycie bywa przypadkowe.

Podstawową metodą diagnostyczną torbieli jest badanie USG. Badanie ultrasonograficzne pozwala na wykrycie zmian już od średnicy 5 mm.

Po wykryciu zmiany dokonuje się klasyfikacji nieprawidłowości na wymagające i niewymagające leczenia chirurgicznego.

Innymi wykorzystywanymi metodami diagnostycznymi są: RTG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.

Leczenie torbieli

Torbiele łagodne o bezobjawowym przebiegu nie wymagają leczenia, a jedynie stałej obserwacji. Torbiele o dużej powierzchni z reguły są objawowe i konieczna jest interwencja lekarska.

Leczenie cyst polega na odbarczeniu zmiany – usunięciu płynu, chociaż czasem konieczny jest zabieg chirurgiczny. Większość zmian ustępuje, nie dając powikłań.

Po zabiegowym  usunięciu torbieli w większości przypadków pobrane tkanki oddaje się do badania histopatologicznego, które ma na celu wykluczenie możliwej choroby nowotworowej.

Bibliografia:

1. Kołodziejczak Małgorzata and Ciesielski Przemysław, “Etiopatogeneza i leczenie torbieli włosowej,” Chir. po dyplomie, 2015. 
2. J. Janiak-Kiszka and W. Kaźmierczak Katedra Klinika Otolaryngologii Onkologii, “Diagnostyka i leczenie torbieli szyi ,” Otolaryngologia, vol. 11, no. 1, pp. 13–16, 2012. 
3.  “Cysts (Overview) ,” Harvard Health Publishing, 2018. [Online]. Available: https://www.health.harvard.edu/a_to_z/cysts-overview-a-to-z. [Accessed: 29-May-2020]. 
4.  “Ovarian cysts: Overview,” Inst. Qual. Effic. Heal. Care (IQWiG), Mar. 2019. 
5. Postępowanie fizjoterapeutyczne w przypadku torbieli (cysty) Bakera, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja, wrzesień 2012. 

Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.